О ч е р к н по археологнн белорусспп. Мн. , 1970. Ч.

С. 29.

Полнкарповнч К.М. Палеолнт Верхнего Подне-

Провья. М н., 1968. С. 120—129.

3 Ёсць гіпотэзы, што мекаторыя ў з о р ы арнаменту

Нагадваюць унутраную будову мамантавай косці (Ры-

Баков Б.А. Промсхожденме м семантнка ромбнче-

С к о г о ормамемта / / Музей народного нскусства м ху-

дожественмые промыслы: Сб. тр. М., 1972. Вып. 5;

Бмбмкова В.Н. О промсхожденнн мезннского палеолн-

Тмческого орнамента / / СА. 1965. № 1.

Абрамова З.А. Палеолшмческое нскусство на

Террнторпп СССР. М.; Л., 1962.

Чернявскнй М. М. Ф п г у р к а человека со стоямкм

Осовец-ІІ / / СА. 1967. № 4.

ГБМ. Мн., 1987. Т. 1. С. 22—23.

Штыхов Г.В. Древнпй Полоцк, IX—XIII вв. Мн.,

С. 94; Лысенко П. Ф. Города Туровской землп.

Мм., 1974. С. 136.

Паралельна з такім чыста народным напрамкам у

позмім сярэднявеччы актыўна развіваецца і другая

Лінія, звязаная пераважна з вырашэннем задач ману-

ментальна-дэкаратыўнага характару. Найбольш яркае

яе ўвасабленне — аб'ёмна-ажурмая разьба (белару-

Ская рэзь), якой у XVII—XVIII стст. аздаблялі і н т э р ' е ры

праваслаўных храмаў ме толькі ў Беларусі, але і ў Ма-

скоўскай дзяржаве. Пра характар такой разьбы гл:

ГБМ. Т. 3. 1989.

Статмстнческнй обзор Могклевской губерннн по

Г. Могмлев, 1915. С. 19.

О б з о р Ммнской губерммн за 1889 г. Мм., 1890.

С. 11—13; О б з о р Мкнской губерннм за 1901 г. Мн.,

С. 9—10.

Статнстмческкй о б з о р Могплевской губерннм по

Г. С. 14—15.

О б з о р Внтебской губернмм за 1901 г. Внтебск,

С. 10—11.

О б з о р Гродненской губернмм за 1898 г. Гродно,

С. 26.

Опыт опнсання Могмлевской губерннн. Могнлев,

Км. 2. С. 250—252, 435—447, 453.

15 Вусныя звесткі майстроў-лыжкароў Гладзікавых

з в.Фашчаўка Шклоўскага раёна.

Хозяйственное положенне н промыслы сель-

С к о г о маселення Внтебской губерннм: Опыт мсслед.

Внтебск, 1910. С. 199.

Статнстнческпй о б з о р Могнлевской губермнн по

Г. С. 14—15.

Наша ніва. 1909. № 11.

19 Каталог кустарна-прамьісловага аддзела выстаў-

кі 1913 у Вільні. [Вільня], 1913.

Этнографмя восточмьіх славян. Мн., 1987. С.

482.

Молчамова Л. А. Основмые мтогн этмографпче-

Ской экспеднцнм 1959 г. по севермым районам Бело-

Руссмм / / Весці А Н БССР. Сер. грамад. навук. 1960.

№ І. С. 145.

Беларускае народнае жыллё. М н., 1973. С. 33.

Обідественный, семейный быт н духовмая куль-

Тура населення Полесья. М н., 1987. С. 284.

Романов Е. К археологмм Северо-Западного

Края Россмм: По Гроднемскому Полесью / / Зап. Се-

Веро-Западного отд. Нмп. рус. геогр. о-ва. Внльна,

Км.2. С. 67.

Ганцкая О. А. Народное мскусство Польшн. М.,

С. 120.

26 Бломквмст Е.Э. Крест^янскне постройкм русскнх,

Украннцев п белорусов / / Восточнославянскнй этно-

Графмческпй сборннк. М., 1956. С. 354.

Молчанова Л. А. Матермальная культура белору-

Сов. М н., 1968. С. 105; Беларускае мароднае жыллё,

С. 63.

Матерналы для географнм ч статнстнкн Россмн,

Собранные офмцерамм генеральмого штаба: Гроднен-

Ская губерння. Спб., 1863. 4. 1. С. 433.

Васмленко В.М. Народное мскусство: Нзбр. тр.

о нар. творчестве X—^ХХ вв. М., 1974. С. 61.

Вагмер Г.К. В.М. Васнлемко — псследователь

Народмого творчества / / Васнленко В. М. Народное

Мскусство. М., 1974. С. 14.

Этнографня восточных славян. С. 482.

Трацевскнй В.В. Нсторня архмтектурьі народного

Жмлміда Белорусснн. М н., 1989. С. 120.

Грнбова Л.С. Декоратнвно-прнкладмое мскус-

Ство народов Комн. М., 1980. С. 47.

Самойловмч В.П. Народное архнтектурное твор-

Мастацкая апрацоўка дрэва

Чество: По матерналам Украннском ССР. Кнев, 1977.

С. 61.

35 В. Трацэўскі, напрыклад, вылучае чатыры групы

(Трацевскнй В.В. Псторня архнтектуры народного жм-

Лніца Белорусснн, С. 120). Аднак і такая класіфікацыя

досыць умоўная.

36 Якімовіч Ю. А. Драўлянае дойлідства Белару-

скага Палесся XVII—XIX стст. М н „ 1978. С. 47.

Самойловнч В.П. Народное архмтектурное твор-

Чество: По матермалам Украннской ССР. Іл. 61, 207,

208.

Беларускае народнае жыллё. С. 70.

39 Лакатко А. Мелодыі драўляных карункаў / /

МБ. 1987. № 7. С. 70.

Самойловмч В.П. Народное архнтектурмое твор-

Чество: По матерналам Укранмской ССР. Іл. 87, 88.

Васыленко В.М. Народмое нскусство. С. 65.

42 Нікольскі Н. М. Жывёлы ў звычаях, абрадах і ве-

Раваннях беларускага сялянства. М н., 1933.

Вороннм Н.Н. Древнее Гродно: (По матерпалам

Археол. раскопок 1932—1949 г г.). М., 1954. С. 41, іл.

27; Лысенко П. Ф. Города Туровской землн. Іл. 40, 41;

Штыхов Г.В. Древннй Полоцк. Іл. 46.

Чекалов А. К. Народная деревянная скульптура

р у с с к о г о Севера. М „ 1974. С. 104—105.

Ннкпфоровскнй Н.Я. Очеркм простонародного

Жнтья-бытья в Вмтебской Белорусснм н опксамме пред-

Метов обнходностм: (Этнограф. данные). Вптебск,

С. 73.

Кацер М.С. Народмо-прмкладное нскусство Бе-

Лорусснн (от первобытмого обідества до 1917 г.).

Мн., 1972. С. 118.

Поселення эпохм неолмта м раннего металла на

Севере европейской частм СССР. М.; Л, 1951. С. 20.

Круглова О. Русская мародная резьба н росппсь

по дереву: [ А л ь б о м ]. М., 1974. Іл. 153, 154.

Воромов B.C. О крестьянском нскуссіве. М.,

С. 200.

Рыбаков Б.А. Язычество древннх славян. М.,

С 242—245.

Тамсама.

Тамсама. С. 239.

Колчнн Б. Новгородскме древностн: Резное де-

Рево. М., 1971. Табл. 4. С. 13. Л. Смусін мяркуе, што

пададзеныя Б.Колчыным пернікавыя дошкі з'яўляюцца

Штампамі для друкавання рьітуальнага абрадавага пя-

Чэння, уласна ж пернікі ма Русі вядомыя з XVI ст.

(Смуснн Л. С. Русскнй прянмк / / Сообіденмя Гос. Рус.

Музея. М., 1976. Вып. 11. С.98).

Русско-белорусскне связн во второй половнне

XVII в. (1667—1686 г г.): Сб. документов. М н., 1972.

С. 42.

55 Нікольскі Н. М. Жывёлы ў звычаях, абрадах і ве-

Раннях беларускага сялямства. С. 31—39.

Смуснн Л.С. Русскяй пряннк. С. 101.

Шейн П.В. Матерналы для нзучення быта м языка

Р у с с к о г о населення Северо-Западного края. Спб,

Т. 1. С. 98.

58 Шлюбскі А. Крашаніма (набіванка). Віцебск,

С. 10.

Ф у р м а н І.П. Крашаміна: Матэрыялы да гісторыі

яе ў Віцебшчыне / / Віцебшчына. Віцебск, 1925.

Гэта, відаць, м о ж н а лічыць асаблівасцю не толькі

Беларускага народнага мастацтва. Як правільна адзна-

чае В.Воранаў, у сяляж:кай разьбе пераважаў заглы-

Блены геаметрычны д э к о р (Воромов B.C. О крестьян-

С к о м нскусстве. С. 54).

61 Каталог кустарна-прамысловага аддзела выстаў-

Кі 1913 у Вільні. С. 67.

Найбольш ярка абагульненае паняцце «скуль-

птура» ў адносінах да ўсёй бытавой пластыкі пада-

дзема ў рабоце: Чекалов А. К. Народная деревянкая

Скульптура р у с с к о г о Севера.

Народмая деревянная скульптура / / НРМ. М.,

Т.5; Серебреннмков Н.Н. Пермская деревянная

Скульптура. Пермь, 1967; Померанцев Н. Русская де-

ревянмая скульптура: [Альбом]. М., 1967; Бочаров

Г.Н. Русская деревянная скульптура / / Дерево в ар-

Хмтектуре н скульлтуре славян: Пер. с фр. М., 1987.

Grabowski J. Sztuka ludowa w Europie. Warszawa.

S. 41.

65 Герчук Ю. Прнммтмвмы ш «прпмптмвы»? / /

Творчество. 1972. № 2. С. 11—12; Королюк В.Д. К

Вопросу об нзученнн р у с с к о г о народмого мзобразк-

Тельмого мскусства (крестьянскме образа-«прнмм-

тмвы») / / СЭ. 1971. N° 3. С. 79—88.

НРН. Т. 5. С. 437.

Бочаров Г.Н. Русская деревянная скульптура. С.

150.

Высоцкая Н. Ф. Пластыка Беларусі XII—XVIII ста-

годдзяў. М н., 1983. С. 7.

Вагнер Г.К. Некоторые структурные особенно-

Стн русской пластнкм XIV—XV вв. / / Внзантня.

Южмые славяме м Древняя Русь. М., 1973. С. 2 7 9—

298.

Прафесійная культавая скульптура Беларусі

XIV—XVIII стст. тут ме разглядаецца. Яе характар да-

статкова поўма асветлены ў выданнях: ГБМ. Т. 1. С.

Т. 2. С. 7 1 — 8 1, 178—188, 296—309.

Высоцкая Н. Ф. Пластыка Беларусі XII—XVIII ста-

годдзяў. С. 7.

Полное собранне постановлемнй н распоряже-

Ннй по ведомству православного нсповедання Россмй-

Ской нмпернм. Спб., 1872. Т. 2. С. 294.

Шпнлевскнй П.М. Путешествне по Полесью н

Белорусскому краю. Мн., 1992. С. 65.

Мозднр М.І. УкраУнська народна дерев'яна

Скульптура. Кнів, 1980. С. 39.

Канцедмкас А.С. Лнтовская мародная скуль-

Птура. М:, 1974. С. 22.

Народнае мастацтва Беларусі

НРкІ, Т. 5. С. 437.

Закранаючы нацыянальную характарыстыку

драўлянай скульлтуры мардвы, Н.Шыбанаў лагічна

заўважае, што «не знойдзены дастаткова пераканаў-

Чыя крытэрыі нацыянапьнай своеасаблівасці» (Шмба-

Нов Н.Н. Деревянная скульптура мордвы. Саранск,

С. 70).

Гл., мапрыклад: Леонава А. К. Народная дере-

Вянная скульптура Белоруссмн. М н., 1977. С. 28—94.

Размова не ідзе пра шматлікія публікацыі неспецы-

ялістаў, у якіх яўна самадзейныя разьбяры звычайна

Называюцца народнымі майстрамі, што нярэдка бьівае

Падставай для іх неабгрунтаваных прэтэнзій.

Чекалов А. К. Народная деревянная скупьптура

Р у с с к о г о Севера. С. 129.

Тамсама. С. 119—125. Іл. 104—132.

Зеленскмй В. Кустарные промыслы Рогачевского

Уезда / / Вестнмк Могмлевского земства. 1915.

№ 16.

ГАНЧАРСТВА

ВЫРЛБЫ ГЛСПЛЛЛРЧЛГЛ

ПРЫЗНЛЧЭННЯ

УТЫЛІТАРНА-АЭКАРА ТЫЎНАЯ

КЕРАМІКА

АРОБНАЯ ПААСТЫКА

Тая разнастайнасць формаў, якой вы-

значаюцца вырабы беларускіх майстроў-

ганчароў 19 — першай паловы 20 стагод-

дзя, з'яўляецца вынікам шматвяковай гісто-

Рыі развіцця мастацтва керамікі на

Тэрыторыі Беларусі. Масавая яе вытвор-

часць адзначана ў эпоху неаліту (4—3 ты-

Сячагоддзі да н.э.), калі з'явіліся першыя

вылепленыя ўручную пасудзіны дпя прыга-

Тавання ежы — гаршкі. 3 часам з'явіліся

Міскі, кубкі, амфары з ручкамі-вушкамі і

інш. Практычна ўсе яны аздоблены штам-

Паваным ці прадрапаным арнаментам про-

стых матываў — ямак, наколаў, рысак1.

Асаблівага росквіту дасягае арнаментацыя

керамічнага посуду ў познім неаліце. По-

Бач з ужо вядомымі геаметрычнымі маты-

Вамі сустракаюцца таксама схематычныя

Адпюстраванні птушак, жывёл, людзей і на-