Культура отношений людей друг другу в современном обществе

Газизова Р.Р., СФ БашГУ, г. Стерлитамак

 

Глобальные изменения в мире определили новые условия жизнедеятельности человека, поставили его в новую позицию, прежде всего, по отношению к обществу, к людям и к самому себе. Современная сфера межличностных отношений в обществе все чаще характеризуется проявлениями эгоизма, индивидуализма, равнодушия, потери ответственности и духовности, отсутствием терпимости к другому, несформированностью установки на взаимопонимание и психологическую поддержку другого. Как замечает И.В. Дубровина «в нашем обществе существует дефицит психологических знаний, отсутствует психологическая культура, предполагающая интерес к другому человеку, уважение особенностей его личности, умение и желание разобраться в своих собственных поступках, отношениях, переживаниях и т.п.» [7, с.58]. Психологическая неграмотность негативно отражается на всех сферах жизнедеятельности людей: семейных отношениях, образовании, здравоохранении, экономике, политике и т.д.

Б.Г. Ананьев, Л.С. Выготский, П.Я. Гальперин, А.Н. Леонтьев, А.Р. Лурия и др. в своих трудах показали, что только приобщение к культуре делает в конечном итоге из каждого индивида человека. Человек становится способным к восприятию и осознанию своего собственного психического мира, принятию себя и других в этом мире только под влиянием культуры. В.А. Аверин отмечает, что влияние культуры на человека проявляет себя в разных измерениях. «В рамках первого из них культурное развитие человека означает культивирование в нем человечности, т.е. максимально полное его развитие… Вместе с тем, культурное развитие – это развитие творческих сил человека, поскольку любые продукты культуры – это результат творчества… Наконец, культурное развитие человека всегда предполагает поиск им смысла бытия, овладение ценностями, идеями, нормами и присвоение их, т.е. суть формирование этического (нравственного) мировоззрения» [1, с.38].

Культура характеризует жизнедеятельность личности, группы, общества в целом, является специфическим способом бытия человека, имеет свои пространственно-временные границы. Раскрывается культура через особенности поведения, сознание и деятельность человека равно как и через вещи, предметы, произведения искусства, орудия труда, через языковые формы, символы и знаки. В подобном контексте внутренней составляющей культуры личности выступает психологическая культура, являясь определенным качеством внутренней психической жизни человека как субъекта, личности и индивидуальности.

Как отмечает И.А. Зимняя, «общая культура определяется сформированностью, устойчивостью основных планов отношения к миру, к себе и характером их выраженности в поведении. Она предполагает внутреннюю культуру (такт, достоинство, уважение другого, ответственность, саморегулируемость) [3, с.18]. Согласно И.А. Зимней, эта «внутренняя культура» есть не что иное, как «психологическая культура», т.е. определенное качество внутренней психической жизни человека как субъекта, личности и индивидуальности. По мнению И.В. Дубровиной [7] психологическая культура складывается из двух компонентов: психологических знаний и общей культуры человека. Зрелую психологическую культуру она рассматривает как развитый механизм личностной саморегуляции, которая обеспечивает и эффективное, и безопасное, и гуманное взаимодействие с людьми, способность противостоять внешнему давлению, способность подавить отрицательные эмоциональные воздействия и сильные переживания, способность не допускать срывов деятельности при значительных психических и физических нагрузках, самоконтроль, выдержка, настойчивость в утверждении нравственных ценностей и отстаивании нравственных принципов.

Л.С. Колмогорова вводит понятие общей психологической культуры и дает ему следующее определение: «Это составная часть базовой культуры личности как системной характеристики человека, позволяющая ему эффективно самоопределяться и самореализовываться в жизни, способствующая успешной социальной адаптации, саморазвитию и удовлетворенности жизнью» [4, с.48]. В.В. Семикин зрелую психологическую культуру определят как «развитый механизм личностной саморегуляции, которая обеспечивает и эффективное, и безопасное, и гуманное взаимодействие с людьми» [9, с.62]. Таким образом, психологическая культура проявляется в самоорганизации и саморегуляции любой жизнедеятельности человека, различных видов его базовых стремлений и тенденций, отношений личности к себе, к близким и дальним людям, к живой и неживой природе, миру в целом. С ее помощью человек более гармонично учитывает как внутренние требования психики, тела, так и внешние требования жизни.

Центральным в развитии личности и ее культуры является отношение человека к другому человеку. Способ отношения к другому человеку С.Л. Рубинштейн выделяет в качестве центральной, смыслообразующей характеристики человека: «… первейшее из первых условий жизни человека – это другой человек. Отношение к другому человеку, к людям составляет основную ткань человеческой жизни, ее сердцевину. «Сердце» человека все соткано из его человеческих отношений к другим людям; то, чего он стоит, целиком определяется тем, к каким человеческим отношениям человек стремится, какие отношения к людям, к другому человеку он способен устанавливать» [8, с. 262].

В отечественной психологической науке наиболее глубокая разработка категории «отношение» была сделана в концепции В.Н. Мясищева. Для него отношение – это основополагающая категория, которая описывает положение человека в мире, подчеркивает его активную роль и является движущей силой личности. Согласно В.Н. Мясищеву, «отношения человека представляют сознательную, избирательную, основанную на опыте психологическую связь его с различными сторонами объективной действительности, выражающуюся в его действиях, реакциях и переживаниях» [6, с.48]. Система субъективно-оценочных и сознательно-избирательных отношений личности к действительности, представляющая собой интериоризованный опыт взаимоотношений с другими людьми является психологическим ядром личности. Система отношений является движущей силой развития человека, определяет характер переживаний, жизненную позицию, поведение человека, характер организации и протекания деятельности. Способность личности строить свои отношения с другими людьми и окружающей действительностью характеризует ее на высшем уровне развития.

Культура отношения людей друг к другу приобретает в настоящее время особое значение. В современном обществе начинают утрачиваться традиции взаимопомощи, подрывается авторитет морали и нравственности, исчезает уважение к старшим, оказывается в дефиците порядочность, сострадание, доброжелательность, все заметнее укореняется равнодушие, прохладное отношение к выполнению общественного долга, безразличие к судьбе окружающих. В этих условиях становится все более очевидной необходимость целенаправленного развития психологической культуры людей как можно раньше, еще в школьные годы. Однако такая работа в современных школах чаще всего не проводится. Отмечая данный факт, И.В. Дубровина пишет: «Здесь мы встречаемся с явным противоречием: образование ставит задачу полноценного развития ребенка, но при этом весьма существенно ограничивает возможность позитивного решения этой задачи, так как не предусматривает представления ребенку знаний о самом себе как представителе рода человеческого, обладающем всеми данными для развития, несущем в себе потенциал творчества и отвечающем за реализацию этого потенциала наряду со взрослыми, которые помогают ему войти в культуру современного общества. Современное образование не приобщает ребенка к психологической культуре человеческих отношений» [2, с.45].

Таким образом, работу по формированию психологической культуры, повышению психологической грамотности, профессиональной этики и компетентности следует считать важнейшей задачей образовательных учреждений. При этом важнейшим условием формирования и развития психологической культуры является благоприятная атмосфера культуры человеческих отношений, характеризующаяся осознанием ценности личности и позитивных межличностных взаимоотношений, готовностью взаимодействовать и регулировать свое поведение на основе нравственных норм, общественных ценностей и правил общения. Человек по сути своей – социальное существо, он является продуктом отношения к себе других людей, и именно своим отношением к другим людям он проявляет себя как личность. Как указывал С.Л. Рубинштейн: «Лишь через свое отношение к другому человеку человек существует как человек» [8, с.387].

Если в философии «отношение» рассматривается как «категория, характеризующая взаимозависимость элементов определенной системы» [16, c.470]. То культуру отношений можно определить как осознание и владение человеком механизмами конструктивного взаимодействия с другими людьми, обуславливающими его жизненный комфорт и стремление к самореализации. Воспитание и поддержание культуры отношений – это особый труд, особая повинность, которую человек должен выполнять. К сожалению, дефицит позитивных отношений и любви со стороны ближайшего окружения, а также определенные органические нарушения в нервной системе делают свое негативное дело. Не чувствуя любви к себе, не умея вызвать к себе симпатию своим позитивным отношением к другим, бескорыстной помощью, а также неспособность достичь значимых успехов в чем-либо и чувствовать свою защищенность, приводят к деструкциям в поведении и отношениях с другими людьми. Это может выражаться в переживаниях депрессии, отчаяния, а также агрессии, в том числе в требованиях, которые предъявляются к другим людям, без учета их потребностей и возможностей. Особенно ярко этот негатив начинает проявляться в стрессовых ситуациях фрустрации (крушения надежд, ожиданий) и депривации (ситуации потери и лишения) у людей с проблемами в психологическом здоровье. Данные ситуации и связанные с ними переживания могут провоцироваться экономическим кризисом, а также резкими жизненными изменениями. В этой связи важная роль в поддержании психологического здоровья и формировании культуры отношений принадлежит психологическим и социальным службам, развитию которых государство должно уделять особое внимание.

Библиографический указатель:

1.Аверин В.А. Психология в структуре высшего медицинского образования: дисс. … д. психол. наук. - СПб, 1997. - 322 с.

2.Дубровина И.В. О воспитании психологической культуры школьников // Вестник практической психологии образования. – М., 2006. - С. 43-47.

3.Зимняя И.А. Общая культура человека в системе требований государственного образовательного стандарта. - М. - 1999.

4.Колмогорова Л.С. Особенности становления психологической культуры младших школьников // Вопросы психологии. - 2001. - № 1. - С. 47-56.

5.Мотков О.И. Психология самосознания личности: практическое пособие. - М., 1993. - 145 с.

6.Мясищев В.Н. Психология отношений. - Под ред. А. А. Бодалева. - М.: Издательство «Институт практической психологии», Воронеж: НПО «МОДЭК», 1995. – 356 с.

7.Практическая психология образования / Под ред. И.В. Дубровиной. - М., 1997.

8.Рубинштейн С.Л. Бытие и сознание. Человек и мир. М. - СПб. и др.: «Питер», 2003. С. 281-426.

9.Семикин В.В. Психологическая культура в образовании человека [Электронный ресурс]: монография. - Режим доступа: http://pokrov-forum.ru/science/prav_psycholog/simikin/index.php(26 марта 2012г.)

10.Фатыхова Р.М. Психологическая культура человеческих отношений // Педагогический журнал Башкортостана. - 2007. - №1. - С. 5-17.

11.Философский энциклопедический словарь / Гл. редакция Л.Ф. Ильичев и др. - М.: Советская энциклопедия, 1983. - 840 с.

 

ӘӨЖ 316.7 (574)

ДІНИ ТОЛЕРАНТТЫЛЫҚ – ҰЛТАРАЛЫҚ ТАТУЛЫҚТЫҢ КЕПІЛІ

Галиева Ж. С., Жәңгір хан атындағы Батыс Қазақстан аграрлық-техникалық университеті, ( Орал, Қазақстан)

 

«Біз барлық қа­зақстандықтар арасында сенімді

нығайтуға тиіспіз! Бір-бірімізге тағат­ты болуымыз керек!

Бұлар – Қазақ­станның болашағына кілттер.

Этно­саралық келісім – өмір­шеңдік оттегі.

Бірлігіміз бен этнос­аралық келісімді біздің өзіміз сақ­тауға тиіспіз.

Оны біз үшін ешкім еш­қашан сырттан ке­ліп жасамайды...

Бейбітшілік пен тұрақтылық – күн сайынғы ең­бекпен қорғап,

нығайтуды қажет ететін жалпыхалықтық жетістік».

 

Н.Ә.Назарбаев

 

Діннің пайда болуы адам өмірінде, қоғамда болып жатқан әртүрлі өзгерістерден туындайтыны тарихи анықталған жай. Дін шыққан уақытынан бері қарай адамның бүкіл өмірінде реттеуші күшке айналуына көптеген тарихи деректер дәлел. Сонымен бірге, діннің қоғамдық сананың белсенді формасы ретінде сақталып отырғандығы да рас.

Қазіргі күні діни экстремизм мен терроризм – қоғамды алаңдатып отырған өзекті мәселелердің бірі. Оны насихаттаушылар діннің атын жамылып, халықтың белгілі бір топтарының ой-санасын теріс ықпалдың ығына жығуда. Оған күнделікті өмірде болып жатқан сан түрлі теріс әрекеттер куә.

Әлемдегі кейбір қақтығыстардың түп-төркіні діни түсінбеушілікте екендігі тарихтан мәлім. Тіпті орта ғасырларда Франциядағы католиктер мен гугеноттар, Англиядағы протестанттар мен католиктер арасындағы қақтығыс. Жалпы, адамзат баласының басқа дінге төзімділік көрсетпеуі, ізгілік танытпауы ықылым замандардан бері жалғасып келеді. Күнікешегі Югославия Республикасы мен Косоводағыазаматсоғысы да осығандәлел.

Бұл әрекеттер қазіргі таңда ерекше қарқынмен жүріп жатқан, әлемдік экономикалық, саяси және мәдени интеграция түрінде өркениеттің дамуын сипаттайтын жахандану процесінің жемісі.

Жаханданудың негізгі салдарына әлемдік еңбек бөлінісі, капитал, адам және өндіруші ресурстар көші-қоны, экономикалық және технологиялық процестерді стандарттау, сонымен бірге әр алуан елдердің мәдениетінің араласуы болып табылады. Бұл қоғамның барлық саласын қамтитын жүйелі объективті процесс. Жахандану нәтижесінде әлем барынша тығыз байланыста және оның барлық субъектілеріне біршама тәуелді. Мемлекет топтарына ортақ мәселелер саны көбейюімен қатар, одақтас субъектілер типі мен саны өсті [1].

Жахандану ортақ ақпараттық кеңістіктің, капиталдың, тауар мен еңбек күштерінің әлемдік нарықтыңқалыптасу, ұлтаралық шиеленіс пен қауіпсіздіктің интернационализациялану процестерінен көрініс табатын мемлекеттердің өзара байланысы мен тәуелділігінің тез етек жаюымен және күрделіленуімен сипатталатын болса, бұл дәуірдің халықаралық қатынастардың тұрақсыздығы, қару-жарақпен жаппай қарулану, терроризм ошақтарының пайда болуы, экономикалық теңсіздік, миграция сияқты т.б. теріс көріністері де жетерлік.

Ең қауіп тудыратыны ол – агрессияның өсуіне әкеп соғатын әлеуметтік, нәсілдік, ұлтаралық кикілжіңдер. Басты себеп – мәдениеттілік пен толеранттылық этикасының жоқтығы. Басқа халық, ұлт өкілдеріне бағытталған бұндай өткір шиеленістер экстремистік әрекеттерден террористік актілерге дейін апарып соғады.

Жалпы, «толеранттылық» ұғымы ұстамдылық, сыйластық және әдептілік, түсіне және кешіре білуді өз бойына сіңіре алғандықтан кең мағынаға ие. Толеранттылық (лат. tolerantia - төзімділік, көнбістік) - басқа ойға, көзқарасқа, наным-сенімге, іс-әрекетке, әдет-ғұрыпқа, сезім-күйге, идеяларға төзімділік, жұмсақтық көрсете білу қасиеті. Толеранттылық -адам құқығы мен бостандығы, плюрализммен қатар негізі демократиялық принциптердің бірі болып есептеледі. Толеранттылық - қоғамның жалпы және саяси мәдениеті деңгейінің көрсеткіші.

Елбасы Н.Ә.Назарбаев «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына кезекті Жолдауында да: «Экстремизммен күрес әйтеуір жазықтыны іздеп табуға айналып кетпеуге және дінмен күреске жалғасып кетпеуге тиіс. Дін мәселелерінде ойластырылған қадам және өте мұқияттылық қажет. Мемлекет діни бірлестіктердің ішкі ісіне араласпауға тиіс. Біз ұят, толеранттылық және төзімділік еркіндігі принциптерін қастер тұтуымыз керек», - деп атап өткен болатын [2].

Толерантты парасаттың үлгісі қазақ билерінде де кездеседі. Мысалы, Қазыбек бидің қалмақ ханы Қоңтайшыға айтқан “біз қазақ деген мал баққан елміз” деп басталып, “досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзды ақтай білген елміз, асқақтаған хан болса, хан ордасын таптай білген елміз”, “...берсең жөндеп бітіміңді айт, не тұрысатын жеріңді айт!” деп аяқталатын сөздері өзара сыйластыққа шақырады.Қазақ билері “Төремін деп тепсінбе. Төре мен құл майданда, кәрі мен жас ақылда, бай мен кедей мырзалықта, барлық адам көр мен қаза жауабында теңеледі”, – деп, адамдардың намыс, ақыл-парасатпен теңесетінін айтқан.

Қазіргі кезде кең таралған анықтамасына сай толеранттылық дегеніміз «(ағылш. tolerance - төзімділік, көнбістік) - басқа ойға, көзқарасқа, наным-сенімге, іс-әрекетке, әдет- ғұрыпқа, сезім-күйге, идеяларға төзімділік»[3]. Сонымен қатар, толеранттылық басқаның ойы мен көзқарасына, принциптері мен құндылықты ұстанымдарына, наным наным-сеніміне, әдет - ғұрыпына сабырлықпен қарау, құрметтеуді де қамтиды. Толеранттылық әртүрлі діндер мен мәдениеттер, дәстүрлер тоғысқан ортада орын алады. Толеранттылықты адамдардың діні мен дәстүрінен, дүниетанымы мен мәдениетінен туындайтын қайшылықтар мен қақтығыстарды шешудің тәсілі деп те қарастыруға болады. Діни айырмашылықтар мен діни ілім түсіндірмелеріндегі алшақтықтар қантөгістерге алып келгені, мемлекеттердің құлдырауына, ұлттық бірліктің ажырауына себеп болғаны белгілі. Тарих беттерінде адамзаттың ар-ожданына дақ түсіретін қаралы оқиғаларға да осы діни алаауыздықтар түрткі болғанын жақсы білеміз. Оның бәрін тізіп жатудың қажеті де шамалы. Ендігі кезекте осы қақтығыстардың қалай алдын алуға болатыны біз үшін аса маңызды. Сонымен қатар, діни фактор елдің бірлігі мен тұтастығын бұзып, оның ресурстарына иелік етудің тәсіліне айналып отырғаны да ойланған адамға тосын жағдай емес.Қазіргі қоғамымызда орын алып отырған діни процестердің бәрі бірдей емес. Жаңа діндердің қоғамға ықпалын ғалымдар төмендегідей бағалайды: «Біздің қоғамымызға бұрын белгілі болмаған діни конфессиялардың Қазақстанға келуін қазақстандықтардың мәдени бірегейлігін белгілі бір деңгейде ерікті немесе еріксіз шайқалтатын жаһанданудың салдарына жатқызуға болады» [4]. Осы жерде атақты ағылшын тарихшысы Тойнбидің батыс өркениеті экономика мен саясат саласына өз ықпалын таратып болды, енді қалғаны мәдениет саласы деген ойы еріксіз еске түседі.
1995 жылы ЮНЕСКО-ға мүше мемлекеттер толеранттылық жалпы құндылықтар мен сыйластықтың негізін қалаушы ретінде танылған «Төзімділік ұстанымдарының Декларациясын» және оны іске асыру бағдарламасын қабылдады.Декларацияда төзімділік (толеранттылық) «біздің әлеміміздің аса бай көптүрлі мәдениетіне, өз-өзін таныту формаларына және адамның жеке даралығын көрсету әдістеріне құрметпен қарау, қабылдау және дұрыс түсіну» мағынасында көрсетілді. Декларацияға сәйкес, «адамдар табиғатынан сыртқы келбеттерімен, беделімен, сөйлеу мәдениетімен, тәртібімен, құндылықтарымен ерекшеленеді және бейбітшілікте өмір сүру, өзінің даралығын сақтап қалу құқығына ие»[5].

1996 жылы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы мүше-мемлекеттерге жыл сайын 16 қараша күні Халықаралық төзімділік күнін атап өтуді ұсынды. «Төзімділік ұстанымдарының Декларациясында» барлық адамдар табиғатынан бір-бірінен өзгеше болса да, құқықтары мен еркіндіктері жағынан тең дәрежеде екендігі айтылады.

Бұл құжатқа сәйкес, төзімділік әлемнің сан түрлі мәдениетіне дұрыс көзқарас пен қабылдау, құрмет. Мемлекеттік деңгейде төзімділік әділ заңдылықты, құқықтық тәртіпке, сот және әкімшілік нормаларға бағынуды талап етеді. Сонымен бірге, төзімділік әрбір адамға еш шектеусіз әлеуметтік және экономикалық өсуге мүмкіндіктердің берілуін талап етеді. Төзімділік принциптері негізгі құқықтар мен бостандықтар ретінде заң актілерінде бекітіліп, халықаралық декларацияларда жария етілген.

Тәуелсіздік алған жылдардан бері біздің мемлекет бейбітшілікті нығайту және аймақта тұрақтылықты орнатуға қатысты бірнеше бастамаларды ұсынды.2002 жылдың қараша айында елбасымыз Н.Ә.Назарбаев Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясындағы сөзінде барлық конфессияларды Еуразиялық дінаралық бейбітшілік пен келісім хартиясын қабылдауға шақырды.2003 жылдың ақпанында елбасының бастамасымен Алматыда мемлекеттің ресми және мұсылман,христиан, иудей,басқа конфессия өкілдері қатысқан бейбітшілік пен келісімнің халықаралық конференциясы болып өтті.Онда бейбітшілік пен тұрақтылық Декларациясы қабылданды.Бұл құжатта «дін өркениеттер диалогын байланыстырушы болуы керек»,«бейбітшілік пен халықтың гүлденуі барлық діндер мен әлем мәдениетінің ақырғы мақсаты болып табылады» делінген.

Толеранттылық мәселесін елбасымыз Н.Ә.Назарбаев халыққа жолдауында ерекше атап өтті: «Біз әркімнің ар-ұжданы, абыройы мен беделі қадірленетін, мәртебелі мораль, этикалық негіздер мен рухани құндылықтар ірге тепкен қоғам құруымыз»,-деді. Бұл істердің негізінде елбасымыздың ұлтаралық мәселелер жөніндегі ішкі және сыртқы саяси бағдарламалары негіз болып отыр.

Әлеуметтік-мәдени ортадағы конфессияаралық әлем, бейбіт ұлтаралық қатынас, дәстүр мен жаңартулар арасындағы тепе-теңдік - азаматтық қоғам құрудың және мемлекеттілікті сақтаудың маңызды факторлары болып табылады.

Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың бастамасымен 2003 жылғы 23-24 қыркүйекте Астана қаласында Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің Iсъезіне ислам, христиандық, иудаизм, синтоизм, индуизм және буддизмнің аса беделді өкілдері қатысты. Конфессияаралық форум өткізу туралы Қазақстан бастамасын іске асырудағы сөзсіз сәттілік - Съезд қатысушыларының ауқымды құрамы мен жоғары деңгейі болып табылады. Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің алғашқы рет бас қосып, ортақ құжат қабылдады. Съез өркениетаралық және мәдениаралық диалогтың ғаламдық үдерісіне қосқан елеулі үлес болып айғақталды. Форум өркениеттер дағдарысы мен мәдени және діни айырмашылықтар шиеленістерін еңсерудегі дүниежүзілік қоғамның күшейтулеріне, сонымен қатар толеранттылыққа, тұрақтылықтыққа және табанды дамуға әсер етті.

Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері және жоғары өкілдер конструктивті конфессияаралық диалогты жалғастырудың қажеттілігін ескеріп, Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері съездерін ұдайы түрде өткізіп отыру, сонымен қатар, халықаралық конфессияаралық диалогтың тұрақты органы - Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің Хатшылығын құру және Астана қаласында 2006 жылғы 12-14 желтоқсанда екінші форум өткізу туралы шешім қабылдады.

Екінші Съез Астанада қайта өткізу туралы шешім Қазақстанның тағы бір жетістігі болып, дүниежүзілік сахнадағы біздің республикамыздың орны мен халықаралық ролін мойындады, сонымен қатар тарихта бұрын-соңды болмаған Форумның сәтті ұйымдастырылғанын куәландырды.

II Съез өзекті мәселелерді шешудегі және ортақ әрекеттерді пысықтаудағы басты әлемдік конфессиялар арасындағы конструктивті ынтымақтастық орнату және сенімді нығайтуға бағытталды.

Сонымен бірге II Съезде Елбасы алдағы жылдардың бірін діндер және мәдениеттер арасындағы диалог Жылы ретінде жариялау туралы бастамасы айтылды. Аталған бастаманың іске асырылуы болып БҰҰ Бас Ассамблеясының 62-сессиясында қабылданған 2010 жылды «Халықаралық мәдениеттерді жақындастыру жылы» ретінде жариялау туралы қарарды қабылдау болды.Съезд қорытындылары бойынша оның қатысушылары барлық діндер мен этникалық топтардың өкілдерін мәдени және діни айрмашылықтар негізіндегі қақтығыстарды болдырмауға шақыратын ортақ Декларацияны қабылдады. Аталған құжатта «қарсылық идеологиясын» «бейбітшілік мәдениетіне» алмастырудың ғаламдық қажеттігі айқындалған.

2009 жылғы 1-2 шілдеде, 2010 жылғы 13-14 қазанда Астана қаласында Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Хатшылығы жұмыс тобының отырысын ұйымдастыру қазақ елінің бейбітшілікті, келісушілікті және Өркениеттер диалогын дамытуға бағытталған сұхбаттық алаң ретінде бүкіләлемдік тануға ие болып отырғандығының тағы бір дәлелі. Форумның аса маңызды жетістіктерінің бірі болып діни қайраткерлермен қоса дүниежүзілік қоғамдастық мемлекеттерінің ықпалды саясаткерлерінің біріге отырып, достастық пен өзара түсінушілікке шақыруы болып табылады.

Елбасының дін лидерлерін Астана қаласына шақыру туралы бастамасы мәдениеттер мен өркениеттер дамуындағы ғаламдық үдерісте аса маңызды мағынаға ие болғанын ескеру қажет. Осы орайда Өркениеттер альянсы және Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлері Съезі бір-бірін толықтырады.

Қазіргі жаһандану кезеңінде түрлі қоғамдар арасындағы толеранттылықтың белең алып келе жатқанын көріп отырмыз. Дегенменде, бұл ұмтылыстың әліде толық толеранттылыққа айналуына біраз еңбек сіңіруіміз керек.

 

Библиографиялық сілтеме:

1.Медведева И.Я., Шишова Т.Л. Логика глобализма // Наш современник. - 2001. - № 11.

2. ҚР Президентінің «Қазақстан-2050» стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы/ 14 желтоқсан 2012 жыл

3. Мәдени-философиялық энциклопедия. Алматы: Раритет, 2007-269 б.

4. Курганская В.Д., Дунаев В.Ю. Толерантность в глобализирующемся мире: Религия и культурная идентичность казахстанцев. Материалы научно-практической конференции «Вопросы толерантности и роль религии в общественной жизни». Алматы, 2007-10 б.

5.Төзімділік ұстанымдарының Декларациясы. Ст. 1, п. 1.1.

 

 

УДК 316.7 (574)