тарау. Бірінші кіші топ (2-3 жастағы балалар)

 2-тарау. Бірінші кіші топ (2-3 жастағы балалар)

 1-параграф. "Таным" білім беру саласы

7. "Таным" білім беру саласының базалық мазмұны арнайы түзеу оқу қызметінде жүзеге асырылады - көру түйсігі (көзі көрмейтін балалармен көру түйсігін дамытудың орнына сезіну және сипап сезуді дамыту бойынша түзеу оқу қызметі жүргізіледі), кеңістікте бағдарлау.

8. Мақсаты ретінде қоршаған әлем туралы адекватты ақпарат алу үшін сақталған анализаторларды және зақымдалған көруді қолдану біліктілігін қалыптастыру алынады.

9. Міндеттері:

1) мақсатты бағытталған көру және түйсіну арқылы қабылдау тәсілдерін қалыптастыру;

2) қоршаған әлем, объектілердің қасиеттері мен сапалары туралы түсініктерін қалыптастыру және дамыту;

3) кеңістік және кеңістіктік қатынастар туралы түсініктерін қалыптастыру.

 2-параграф. 1- жартыжылдық

10. Көру түйсігі келесіні қамтиды: көру-ізденістік іс-әрекеті, сенсорлы эталондар (пішін, көлем, түс), заттар және заттық бейнелер, кеңістікті қабылдау, көру-моторлы координациялар.

11. Көру-ізденістік іс-әрекет қоршаған кеңістіктің объектілерін іздеу, табу, қоршаған орта нысандарын оқшаулау барысында дамиды. Қабілеттерді қалыптастыру:

1) жақын кеңістіктегі заттарға көз қырын салу;

2) басқалардың арасында берілген объектіні көру арқылы оқшаулау.

12. Сенсорлы эталондар пішінде, көлемде, түсте көру арқылы бағдарлауды қалыптастыруды және дамытуды, зейін мен ойлауды дамытуды қамтиды. Балаларды оқыту:

1) көлемді дөңгелек және бұрышты пішіндерді көру-түйсіну арқылы зерттеу тәсілдері (шар, текше);

2) біртекті көлемді пішіндерді өзара салыстыра алу;

3) 2 пішіннің арасынан таңдауды жүзеге асырып, үлгінің айналасындағы біртекті көлемді пішіндерді топтастыра алу;

4) біртекті заттарды көлемі бойынша (үлкен-кішкентай) жазықтық заттарды қабаттастыру, көлемді заттарды салу және ішіне салу тәсілдерімен салыстыра алу;

5) негізгі түстерді ажырата алу (қызыл, сары, жасыл, көк);

6) жақын кеңістікте түстердің эталондарын қоршаған заттардың түстерімен салыстыра алу.

13. Заттар және заттық бейнелер. Балаларды оқыту:

1) жақын аймақтағы және суреттегі заттарды тану;

2) қарапайым кескіндемедегі көлемді затқа заттық картинаны таңдай алу.

14. Кеңістікті қабылдау. Балаларды оқыту:

1) жақын кеңістіктегі үш заттың сызықтық орналасуының бірізділігін ажырату;

2) үлгі және нұсқау бойынша жақын кеңістіктегі 3 затты бірізді (сызықтық) орналастыру білігі.

15. Көру-моторлы координациялар. Балаларды оқыту:

1) қолдың әрекетін көзбен бақылау;

2) көру бақылауы бойынша сұқ саусақпен тік, көлденең, көлбеу сызықтарды айналдыра қоршау біліктілігі.

16. Күтілетін нәтижелер:

1) затқа көз қырын салады;

2) үлгі бойынша көру-түйсіну арқылы зерттеу әрекетін орындайды;

3) біртекті көлемді пішіндерді көру арқылы салыстыра алады;

4) 2 пішіннің арасынан таңдау жасап, ұсынылған көлемді пішіндерді іріктейді;

5) көлемі бойынша екі біртекті затты салыстыра біледі;

6) негізгі түстерді ажыратады;

7) негізгі түстердің өзара арақатынасын салыстыра алады;

8) таныс заттарды көру арқылы таниды;

9) үлгі бойынша 3 затты бірізді түрде орналастыра алады;

10) көру бақылауында сызықтарды қолмен қадағалай біледі.

17. Түйсіну және ұсақ моторика қамтиды: объектілерді түйсіну арқылы зерттеуге қолдың дайындығы, сипап-сезу арқылы зерттеу тәсілдері, заттық-практикалық іс-әрекет.

18. Объектілерді сипап-сезу арқылы зерттеуге қолдың дайындығы, қолдың құрылымы мен мүмкіндіктері туралы ұғымдарды қалыптастыру және дамыту, қолдың саусақтары мен білезіктерінің ұсақ қозғалыстарын дамыту барысында қамтамасыз етіледі.

19. Балаларды мыналармен таныстыру:

1) қолдың құрылысы (алақан, саусақтар);

2) қолдың мүмкіндіктері.

20. Орындауды оқыту:

1) қолдың білезігін сипалау, алақандарды бір-біріне соғу және сылау тәсілдерімен қолға өзіндік массажды (уқалау) орындау;

2) қолдың білезіктерімен көлденең және тік қимылдарды орындау;

3) бір қолмен, екі қолмен затты ұстап алу және ұстап тұру;

4) қолдың қабырғалық қырымен ("тостағанша", "тәрелке") білезіктерін біріктіру;

5) екі қолдың саусақтарын қиылыстыру ("құлып");

6) сұқ саусақпен басқа қолдың алақанына айналмалы қимылдарды орындау, қолдың саусақтарымен бүгу (жұдырық) және жазу қимылдарын орындау.

21. Сипап-сезу зерттеу тәсілдері. Балаларды оқыту:

1) форманы сипап-сезу арқылы тексеру тәсілдері (шар, текше), заттардың сипап сезу белгілерінің шамасы (үлкен-кішкентай), заттардың сипап-сезу белгілері (жұмсақ-кедір-бұдыр, қатты-жұмсақ);

2) зерттеуге белсенді сипап-сезуді біріктіріп, қалдық көруді енгізу;

3) жазықтықтың пішіні, көлемі, сапасы бойынша біртекті заттарды салыстыру білу;

4) қарапайым симметриялық заттарды сипап-сезу арқылы зерттеу тәсілдері;

5) екі заттан қарапайым пішіндегі заттың ұқсас үлгісін таңдау біліктілігі.

22. Пәндік-тәжірибелік қызмет ойын, өнімдік қызметтегі затар операциясын жүзеге асырудағы сипап сезуді пайдалану дағдыларын қалыптастыруды қамтиды. Балаларды оқыту:

1) пішінді ескеріп, конструктордың бөлшектерін топтастыру;

2) тігінен және көлденең бойынша құрастырудың бөлшектерін орналастырумен құрылысты салу;

3) жабыстырудың қарапайым тәсілдері (илеу, опыру, қол алақанымен жаймалау);

4) умаждалған қағазды илеу және жазу, қағазды жырту;

5) оң қол мен сол қолды кезектестіріп таяқшаларды бір қорапшадан екіншісіне салу;

6) жіпті арқауға (шарғыға) орау;

7) жабысқақ-ілгектермен әрекет ету.

23. Күтілетін нәтижелер:

1) қолдың құрылысы туралы түсініктері бар (алақан, саусақ);

2) қолдың білезігімен оңға-солға, жоғары-төмен қарай қимылдарды орындайды; қолдың саусақтарымен бүгуші және жазушы қимылдарды орындайды;

3) бір қолымен, екі қолымен заттарды ұстап алады және ұстап тұрады;

4) көлемді геометриялық пішіндерді саралайды, біртекті заттардың жазықтығының әртүрлі сипп-сезуші қасиеттерін саралайды;

5) көлемі бойынша екі біртекті затты салыстырудың сипап-сезу тәсілдерін қолдануды біледі;

6) тифлопедагогтың көмегімен заттық-практикалық әрекеттерді орындайды.

24. Кеңістікте бағдарлауды қамтиды: дененің сызбасында бағдарлауды, өзіне қатысты бағдарлауды, қозғалыс техникасын, сақталған анализаторлардың көмегімен бағдарлауды, Жабықталған кеңістікте бағдарлауды, микрожазықтықта бағдарлау.

25. Дененің сызбасында бағдарлау. Балаларды оқыту:

1) өз денесінің бөліктерін ажырату және атау;

2) олардың кеңістіктік орналасуын анықтау (жоғары-төмен, алды-арты).

26. Өзіне қатысты бағдарлау. "Өзінен бастап" есептеу нүктесінен кеңістіктік бағыттарды ажырату және көрсету біліктерін қалыптастыру: жоғары-төмен, алға - артқа.

27. Қозғалыс техникасы. Балаларды оқыту:

1) табандарды дұрыс қоюды, жүру барысында дененің қалпын дұрыс ұстау;

2) ересектермен жұптасып, көрмейтін балалармен қимыл-қозғалысқа түсу.

28. Сақталған анализаторлардың көмегімен бағдарлау. Дағдыларға үйрету:

1) көрудің көмегімен таныс кеңістіктегі заттарды тану, олардың бағытымен қозғалу;

2) қоршаған адамдарды дауыстары бойынша ажырату, дауыстың қозғалмайтын көзінің бағытын оқшаулау.

29. Жабық кеңістікте бағытталу.

30. Білімді қалыптастыру:

1) топтық бөлмелердің орналасуы туралы;

2) топтың кеңістігін толтыратын заттар туралы.

31. Тікелей сезімдік қабылдау негізінде топтың бөлмелерінде бағытталуға үйрету.

32. Микрожазықтықта бағдарлау. Дағдыларға үйрету:

1) көру және сипап-сезудің көмегімен үстелдің ортасын, шетін анықтау және көрсету;

2) үлгіге сәйкес және нұсқау бойынша үстелдің жазықтығына заттарды орналастыру.

33. Күтілетін нәтижелер:

1) өз денесінің бөліктерін біледі;

2) "жоғары-төмен", "алға-артқа" кеңістіктік бағыттарын ажырата алады;

3) бағдарлауда таныс кеңістіктің заттарын бағдар ретінде қолданады;

4) қоршаған адамдарды дауыстары бойынша ажырата алады, дауыс бойынша бағытты жинақтайды;

5) топтың бөлмелерінде бағдарланады;

6) үстелде бағытталу дағдылары бар.