Содержание книги
Заглавная страница Избранные статьи Случайная статья Познавательные статьи Новые добавления Обратная связь FAQ Написать работу КАТЕГОРИИ: АрхеологияБиология Генетика География Информатика История Логика Маркетинг Математика Менеджмент Механика Педагогика Религия Социология Технологии Физика Философия Финансы Химия Экология ТОП 10 на сайте Приготовление дезинфицирующих растворов различной концентрацииТехника нижней прямой подачи мяча. Франко-прусская война (причины и последствия) Организация работы процедурного кабинета Смысловое и механическое запоминание, их место и роль в усвоении знаний Коммуникативные барьеры и пути их преодоления Обработка изделий медицинского назначения многократного применения Образцы текста публицистического стиля Четыре типа изменения баланса Задачи с ответами для Всероссийской олимпиады по праву Мы поможем в написании ваших работ! ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?
Влияние общества на человека
Приготовление дезинфицирующих растворов различной концентрации Практические работы по географии для 6 класса Организация работы процедурного кабинета Изменения в неживой природе осенью Уборка процедурного кабинета Сольфеджио. Все правила по сольфеджио Балочные системы. Определение реакций опор и моментов защемления |
Па якіх законах жылі нашы продкі
У свеце існуюць самыя розныя законы. Галоўныя сярод іх не падуладны чалавеку. Гэта законы прыроды. Сапраўды, чалавек не можа спыніць дождж ці снегапад, загадаць землятрусу не разбураць гарады, а бурам не хваляваць акіянскія прасторы. Гэтыя законы нельга змяніць. Людзі прыдумалі свае законы. Гэтыя законы штучныя, але без іх нельга абысціся. Бо ўсе людзі розныя, займаюцца розны-мі справамі, па-рознаму думаюць і жывуць. Каб не ўзнікала марных спрэчак паміж імі, войнаў паміж дзяржавамі, і былі створаны законы, унутраныя і міжнародныя. Першыя беларускія дзяржавы паўсталі ў далёкім дзясятым стагоддзі. Гэта былі Полацкае і Тураўскае княствы. У тыя часы ўжо існавалі пісаныя законы ў Грэцыі, Рыме і іншых паўднё-вых краінах. Але яны былі далёка, і нашым продкам давялося прымаць свае законы. Гэтыя законы заснаваны на так званым «звычаёвым праве», іншымі словамі — правілах штодзённага жыцця. Напрыклад, вы і сёння ведаеце, што старэйшых трэба паважаць, трэба любіць і шанаваць сваіх бацькоў, дапамагаць ім. А гэта і ёсць «звычаёвае права», якое выпрацавала само жыццё. Па такім праве паважаны чалавек той, хто больш працуе, а ў старажытнасці — здабытчык-паляўнічы. Ён і меў у сям'і, абшчыне, племені права галоўнага голасу. Чым больш паважалі чалавека, тым больш меў ён і правоў. Зразумела, што і адказ-насці таксама. У часы, калі на чале нашых старажытных дзяржаў стаялі князі, яны ўсталёўвалі свае законы. Але гэтыя законы князі пры-малі не аднаасобна, а разам з баярамі і старэйшынамі. Акрамя таго, са старажытных часоў захаваўся агульнанародны збор — веча. У вялікіх гарадах людзі розных прафесій і рознага дастатку збіраліся на галоўнай гандлёвай плошчы, каб разам прыняць закон ці важнае дзяржаўнае рашэнне. Замест галасавання рука-Mi проста крычалі. Хто меў мацнейшы голас, той і перамагаў. Законы раней не запісваліся. Дастаткова было валадару пры-сягнуць ці даць абяцанне — і гэтым гарантавалася выканан-не права, усталяванага на вечы ці князем з баярамі. Першыя пісаныя законы мелі форму дамовы. У 1529 годзе ў Беларусі з'явіўся адзін з першых у Еўропе збор законаў — Статут, які дапаўняўся і перавыдаваўся тройчы. У ім вызначаліся правы і абавязкі ўсіх жыхароў Вялікага Княства Літоўскага, ад вялікага князя да залежнага ад пана селяніна. Асобныя артыкулы вызначалі законы аб судах, аб правах ганд-лю, аб грабяжы і злодзеях, аб нявесціным пасагу, спадчыне, аб тым, што займаць дзяржаўныя пасады мелі права толькі гра-мадзяне сваёй краіны. Статут дзейнічаў у Беларусі больш за два з паловай стагоддзі, пакуль наша краіна не была падзелена паміж Нямеччынай і Расіяй. 3 канца васямнаццатага стагоддзя ў Беларусі дзейнічалі законы Расійскай імперыі. Беларускія дваране — шляхта — стра-цілі амаль усе свае правы, а сяляне трапілі пад прыгнет. 3 часам з'явіліся новыя законы. Але нам трэба ганарыцца тым, што і цяпер Статут Вялікага Княства Літоўскага вывуча-ецца ва ўсіх навучальных установах свету. А Беларусь сёння вольная і незалежная краіна. Мы маем свой асноўны закон — Канстытуцыю, у якой гарантаваны нашы грамадзянскія правы і запісаны абавязкі. Калі ўсе будуць шанаваць і выконваць Канстытуцыю, то мы будзем жыць у міры і суладдзі. Народная педагогіка Лёгка нарадзіць, ды нялёгка ўскарміць. I нашы продкі веда-лі гэта не горш за нас. Таму і шукалі розныя спосабы, каб па-магчы самім сабе. Так, напрыклад, першую кашульку свайму дзіцяці маці імкнулася шыць не з новага палатна, а са старызны і так, каб у ёй не было ні каўнерыка, ні рубца з наваротам. Тады, лічылася, дзіця будзе расці паслухмянае і ласкавае. Немалаважнае значэнне меў выбар належнага імя. Не дзень і не два, а, здаралася, тыдзень, месяц думалі, абмяркоўвалі бацькі, а то і ўся сям'я, сваякі, як назваць сына ці дачку, буду-чага гаспадара ці гаспадыню. Бралася пад увагу многае: і каб імя запаміналася, гучала, і каб не чужое яно было, а ўжо ас-военае родам па бацькавай ці па матчынай лініі. Успаміналіся тыя, хто меў ужо такое імя са сваякоў і наогул у вёсцы. Калі чалавек быў нядобры ці жыў не так, як трэба было жыць, імя бракавалася, не называлі больш такім імем чалавека. Наадва-рот, калі чалавек быў паважаны, ішла пра яго слава, тады яго імем называлі многія сваіх дзяцей. Часта імя давалася па дзе-ду, бабе. Самымі папулярнымі імёнамі ў нашых продкаў былі Іван, Мікалай, Піліп, Васіль, Раман, Кузьма, Андрэй, Рыгор, Алесь, Пятро, Павел, Насця, Вера, Надзя, Дуня, Ганна, Хадо-ра, Клаўдзя... Імя аб'яўлялася перад хрысцінамі, запісвалася ў царкве. I дзіця, займеўшы імя, паступова прывыкала да яго. Ва ўся-кім выпадку, усе імкнуліся, каб дзіця ведала сваё імя, не забывала, помніла. Кожнае імя маці і бацька вымаўлялі па-асаблі-ваму, на свой лад, рабілі яго памяншальным, больш ласкавым: Іванка, Іванька, Ванюша, Мікалайка, Міколка, Коля, Піліпка, Піліпок, Насцечка, Верачка, Надзейка. Малых дзяцей у сям'і любілі. Лепшая яда, цяплейшае адзен-не, самыя добрыя, ласкавыя словы — ім. Не дазвалялася да года дзяцей стрыгчы, абразаць ім пазногці, паказваць люстэрка, фа-таграфаваць. Спала дзіця ў лёгкай калысцы, якая, прыкрытая палатном (каб ветрам не задзімала і нішто не ўпала на дзіця, не спалохала, калі яно спіць), падвешвалася на крук паблізу ложка, каб уночы, калі дзіця прачнецца, можна было, не ўста-ючы з пасцелі, пакалыхаць яго нагою ці рукою. Дзіця яшчэ не разумела амаль нічога, а з ім размаўлялі так, быццам яно разумела ўсё: ласкава, як ні з кім, усміхаючыся, вымаўляючы на свой лад кожнае слова. I песні спявалі, ды як: саму душу ўкладвалі. I што цікава: дзеці любілі песні, змаўкалі ці, наад-варот, плакалі, калі тыя, хто спяваў, раптам сціхалі, перастава-лі спяваць. У песнях-калыханках чаго толькі не гаварылася! I доля, будучае маляваліся і прарочыліся, выказваліся самыя запаветныя мары, надзеі, жаданні. I кожная песня-калыханка надта лёгка запаміналася. Падрастала дзіця — яго адымалі ад грудзей. Быў пры гэтым момант, калі можна даведацца, кім дзіця стане. Перад ім клалі грошы, пўгу і кніжку. Калі дзіця брала грошы — лічылася, бу-дзе багата жыць, калі брала пугу — будзе паслухмянае, гаспа-дарлівае, а калі брала кніжку — будзе разумнае, з навукі хлеб будзе есці. I, вядома ж, расказвалі казкі, легенды, спявалі песні. I так прывучалі дзіця да жывога слова, што яно, не ўмеючы яшчэ размаўляць, не заўсёды ўлоўліваючы сэнс, ляжала ў калысцы і перад сном спявала на свой лад пачутыя ад маці і бацькі песні.
Наш касцюм Што такое быць стыльным? Што такое мода? Хто такі я і ў якім адзенні мне камфортна? Кожны сучасны чалавек рана ці позна задав такія пытанні. Кожны ведае: больш за дзевяноста працэнтаў з таго, што мы найперш запамінаем адзін пра аднаго, складае ўражанне ад знешнасці. I чалавек можа прымусіць сваё адзенне «расказаць» тое, што ён сам найперш хацеў бы паведаміць пра сябе. Тэрмін «касцюм» адрозніваецца ад слова «адзенне», бо тлума-чыць сацыяльную і нацыянальную адметнасць, звычкі і трады-цыі, індывідуальныя асаблівасці чалавека. Мода — гэта не проста набор найбольш прывабных рэчаў. Мода — гэта манера жыць і выяўляць сябе. Галоўная «частка» любога касцюма — чалавек. Беларускі народны касцюм фарміраваўся на працягу стагод-дзяў. Касцюмы шыліся для асобных падзей і рытуалаў у жыцці нашых продкаў. Вясельныя і шлюбныя, святочныя і паўся-дзённыя, разнастайныя паводле геаграфічных асаблівасцей, беларускія народныя строі ўвасобілі любоў нашых жанчын да сваёй зямлі, іх мары пра будучыню, талент жыць, майстэрства ствараць. Сёння мы выбіраем колер адзення і дэкор найперш з эстэтыч-ных і практычных меркаванняў. У старадаўнія часы колер і ар-намент неслі глыбокі сэнс і надзяляліся магічным уздзеяннем на людзей і прыроду. Самыя распаўсюджаныя кодеры ў арна-менце беларусаў — белы, чырвоны, чорны. Яны сімвалізуюць адзінства нараджэння, жыцця і смерці. Белы меў значэнне новага свету, новых ведаў, чысціні і пер-шапачатковасці. Там, дзе ёсць белы колер, усё на імгненне ста-новіцца чыстым, некранутым лістом. Чырвоны — колер жыцця, яркай радасці. Лічыцца, што ён паляпшае апетыт і лечыць душэўныя пакуты. Чырвоны нібы абяцае: хутка надыдзе ўсход, будзе новае нараджэнне. Чорны — колер зямлі, з якой усё на-раджаецца. Гэта колер абяцання: хутка вы даведаецеся пра тое, чаго не ведалі раней. У вышываных на палатне арнаментах былі зашыфраваны самыя значныя з'явы ў жыцці людзей нашага краю, іх веды і ўяўленні. Вельмі распаўсюджаны былі знакі Сонца і Зямлі. Іх спалучэнне азначала надыход вясны, абуджэнне прыроды. Ка-лядная васьміканцовая зорка азначае таксама чалавека, маці, дзяцей, сям'ю. Сама жанчына ўвасабляла свой вобраз праз квет-кі, птушачку-галубку, дрэвы: бярозу, рабіну, каліну. Ёсць нават асобны сімвал моцнай сям'і, які вышываўся, каб прасіць сямейнага шчасця ў дом. Навукоўцы выдзяляюць знакі ўраджаю, сумленнай працы, знакі, прысвечаныя святам: Купаллю і Радаўніцы, Калядам і Дажынкам. У сваіх творах майстрыхі замест слоў ужывалі знакі дабра і зла, справядлівасці і міласэрнасці. Можна сказаць, што ў народным касцюме ўвасабляецца цэлы сусвет. Мадэльеры першымі задумваюцца, якім наш касцюм будзе заўтра. Які адбітак у люстэрку нам хочацца пабачыць? Вельмі часта майстры, думаючы пра напрамкі развіцця моды, зазіра-юць у мінулае, гартаюць альбомы народных строяў. I гісторыя народнага касцюма падказвае новыя цікавыя рашэнні, сучас-ныя ўзоры, нябачныя раней лініі і сілуэты. Таленавітыя народныя майстры, не маючы спецыяльнай аду-кацыі, пазычалі арганічныя спалучэнні ліній, колераў у зямлі і неба. Шчодра распісаныя нашымі бабулямі кашулі, спадні-цы і сёння выклікаюць замілаванне і добрую зайздрасць. Так што, перабіраючы бабулін куфэрак, не выкідвайце рэчы яе ма-ладосці. Хто ведае, можа, народны касцюм, вышыты беларус-кім арнаментам, зойме першае месца на паказе моды будучага? Знаёмая незнаёмка Ці даводзілася вам быць у такой сітуацыі: просяць праспя-ваць нешта наша, беларускае, а не атрымліваецца, бо не ведаем, не ўмеем. Шкада, бо менавіта песня — найлепшая візітоўка любой краіны. Пагаворым пра адну такую візітоўку — песню «Купалінка». «Купалінка» — гэта песня з намі паўсюль. Мы чуем яе з ма-ленства, яна прысутнічае ў нашым жыцці як адна з тых мело-дый, што памятае амаль кожны беларус. «Купалінку» спяваюць на сцэне, у гасцях, падчас свята і застолля, любяць гэту песню і эстрадныя выканаўцы, прапануючы новае яе прачытанне на ўласны густ. Да нядаўняга часу традыцыйна лічылася, што «Купалін-ка» — народная песня. Ды і цяжка было падумаць інакш. Гэта прыгожая, чароўная песня адлюстроўвае самую сутнасць душы народа, яе дабрыню і сум. Безумоўна, так яно і ёсць, за выключэннем аднаго: гэта пес-ня, як і некаторыя іншыя, што яшчэ нядаўна лічыліся народны-мі, напісана рэальным прафесійным аўтарам. Аднак аўтарства адной з самых вядомых нашых песень вярталася доўга. Напэўна, з-за таго, што традыцыйны, фальклорны тэкст песні быў вельмі ўдала стылізаваны адным з дзеячаў нашай культуры — Уладзімірам Тэраўскім. Уладзімір Тэраўскі — беларускі дырыжор, кампазітар, фаль-кларыст, адна з асоб, якія стаялі ля вытокаў стварэння новай беларускай оперы, нацыянальнай музычнай школы. З часам «Купалінка» набыла новыя сучасныя фарбы і гучан-не. Гэта заслуга нашых знакамітых «Песняроў», якія з поспе-хам выконвалі песню на сцэнічных пляцоўках па ўсім свеце. Ды і сёння пра яе не забываюцца. Напрыклад, пераможца «Еўра-бачання» Аляксандр Рыбак сцвярджае, што ён выхоўваўся не толькі на класічнай музыцы, але і на беларускіх песнях, сярод якіх і «Купалінка». Выступаючы ў Беларусі, Аляксандр выка-наў гэту песню, прадэманстраваў, што не забыў роднай мовы. Юнак расказваў, што калісьці ён вандраваў па розных краінах Еўропы. Данія, Францыя, Бельгія, Нідэрланды... Нейкі час жыў у Парыжы, іграючы на вуліцах ды плошчах на гітары і спяваю-чы песні. Песні выконваліся, як правіла, англійскія. Але вось раптам заспяваліся беларускія. I першым з таго, што прагучала на парыжскай вуліцы, была «Купалінка». У выніку ў капялюш, што ляжаў ля ног вандроўнага музыкі, стала падаць шмат гро-шай. За «Купалінкаю» ўспомніліся іншыя беларускія песні. Наша песня кранае душу і сэрца. Яна шчырая, працяжная, вечная, як і сам народ. Здаецца, што чысты і высокі голас пы-таецца, заглядваючы ў патаемнае: Купалінка, Купалінка, цёмная ночка,
|
||||||||
Последнее изменение этой страницы: 2016-04-07; просмотров: 3877; Нарушение авторского права страницы; Мы поможем в написании вашей работы! infopedia.su Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Обратная связь - 35.173.48.18 (0.01 с.) |