Лейкоциттік формуланың оң және солға жылжуы жөнінде түсіндіріңіз. Себептерін атаңыз.

5Лейкоциттік формуланың оң және солға жылжуы жөнінде түсіндіріңіз. Себептерін атаңыз.

Лейкоцитарлы формуланың солға жылжуы қалыпты жағдайда тек сүйек кемігінде болатын жас, жетілмеген нейтрофилдердің қанда пайда болуы және мөлшерінің көбеюін айтады. Мұндай жағдай жеңіл және ауыр түрдегі инфекциялық аурулар кезінде, қабыну аурулары кезінде (ангина, малярия, аппендицит), сонымен қатар қан жоғалту кезінде, дифтерия, пневмония, скарлатина, сепсис және интоксикация кезінде байқалады. Лейкоцитарлы формуланың оңға жылжуы қанда кәрі, яғни сегментоядролы нейтрофильдердің көбеюін атайды. Мұндай көрініс радиациялық фоны жоғары аумақта тұратын сау адамдарда байқалады. Сонымен қатар В12 жетіспеушілік анемия, фолий қышқылының жетіспеушілігі, өкпенің созылмалы аурулары бар және обструктивті бронхитпен ауыратын адамдарда кездеседі.

6Патологиялық лейкоцитоз себептерін жазыңыз.

Лейкоцитоз — шеткіқандалейкоциттердің 8х109/л-денастамкөбеюі. ЛейкоцитозфизиологиялықжәнепатологиялықболуымүмкінПатологиялықлейкоцитоздаркөптегенауруларкезінде, сүйеккемігінделейкоциттердіңөндірілуіартуынанжәнеолардыңшеткеріқанғакөпшығуынандамиды. ЖұқпалыаурулардаҚабынуауруларындаҚатерліөспелеркезіндеҚансырауданкейінболады.Бұллейкоцитозинфекциялықлейкоцитоз, қабынулық, қатерліөспелеркездеріндегіжәнеқансырауданкейінгілейкоцитоздарболыпбөлінеді.

Қандағықалыптылейкоциттер 4 -9 x 10⁹/лқұрайды. 10 х 10⁹/л асқанжағдайдаорташапатологиялық лейкоцитоз.Көбейгенлейкоциттердіңтүрлерінеқарайнейтрофильдік (нейтрофилез), эозинофильдік (эозинофилия), базофильдік (базофилия), лимфоциттік (лимфоцитоз), моноциттік (моноцитоз) лейкоцитоздарболады.

1. Нейтрофильды лейкоцитоз – іріңдіқабынулартудыратынинфекцияларда (стрептококк, стафилококк, менингококк т.б.), миокард инфарктында, жеделқанкешулердебайқалады.

2. Эозинофильды лейкоцитоз (эозинофилия) – ішекқұртыауруларында, аллергиялықаурулардажәнебүйрекүстібезініңқыртысыныңқызметітөмендегендебайқалады.

3. Базофильды лейкоцитоз (базофилия) – қанжүйесіауруларында – созылмалымиелоз.

4. Лимфоцитоз – лимфолейкоздажәнесозылмалыинфекциялықауруларда (туберкулез, сифилис) байқалады.

5. Моноцитоз – вирустыинфекциялардажелшешек, қызамық, лимфогранулематоздабайқалады.

7Физиологиялық лейкоцитоз себептерін жазыңыз.

Лейкоцитоз — шеткіқандалейкоциттердің 8х109/л-денастамкөбеюі. Лейкоцитозфизиологиялықжәнепатологиялықболуымүмкін. Физиологиялықлейкоцитоздартамақішкеннен 2—3 сағатәткенсоңдамитын — ауқаттық, ауырқолжүмысынатқарғаннанкейін — миогендік, жаңатуғанбалаларда, жүктіәйелдердеболады. Қандағықалыптылейкоциттер 4 -9 x 10⁹/лқұрайды. 10 х 10⁹/лдейінжоғарылауыфизиологиялықлейкоцитоз. Көбейгенлейкоциттердіңтүрлерінеқарайнейтрофильдік (нейтрофилез), эозинофильдік (эозинофилия), базофильдік (базофилия), лимфоциттік (лимфоцитоз), моноциттік (моноцитоз) лейкоцитоздарболады.

1. Нейтрофильдылейкоцитоз – іріңдіқабынулартудыратынинфекцияларда (стрептококк, стафилококк, менингококкт.б.), миокардинфарктында, жеделқанкешулердебайқалады.

2. Эозинофильдылейкоцитоз (эозинофилия) – ішекқұртыауруларында, аллергиялықаурулардажәнебүйрекүстібезініңқыртысыныңқызметітөмендегендебайқалады.

3. Базофильдылейкоцитоз (базофилия) – қанжүйесіауруларында – созылмалымиелоз.

4. Лимфоцитоз – лимфолейкоздажәнесозылмалыинфекциялықауруларда (туберкулез, сифилис) байқалады.

5. Моноцитоз – вирустыинфекциялардажелшешек, қызамық, лимфогранулематоздабайқалады.

 

8.Қанның формалық элементтерінің қалыптан жоғарылау себептерін атаңыз?

Қанның формалық элементтеріне эритроциттер (қанның қызыл түйіршігі), лейкоциттер (қанның ақ түйіршігі) және тромбоциттер (қанды табақшалар) жатады.

Эритроциттер – яросыз жасушалар. Оның негізгі қызметі – оттегі мен көмір қышқылын тасымалдау, яғни тыныс алу. Бұл қызметті арнайы тыныс салу пигменті - гемоглобин атқарады. Сонымен қоса эритроциттер амин қышқылдарын, антиденені, токсиндерді және бірқатар дәрі-дәрмектерді тасымалдайды. Әдетте гемоглобин ер адамдарда 130-160 г/л, ал әйеладамдарда 120-140 г/л.

Ер адамдардаэритроциттер 3,9 – 5,5х x10¹²/л, әйеладамдара 3,7 – 4,9х x10¹² /л қан. Сауадамдардаэритроциттермөлшеріжасқа, эмоциялықжәнебұлшықеттікжүктемеге, экологиялықфакторларғабайланыстыөзгеруімүмкін. Әйелжынысгормондарыэритроциттердітежеугеқабілетті, сондықтанәйелдердеэритроциттермөлшері аз.

Адамдардақалыптыжағдайдаэритроциттердің 80% дискоциттерқұрайды. Электрондымикроскоппензерттеубарысындаэритроциттердіңбасқаформалары – планоциттер, сфероциттер, стоматоциттер, эхиноциттержәнет.бтүрлеріанықталды. Эритроциттердіңқартаюпроцестерініңкөрінуіолардыңгемолизі болыпсаналады. Гемолиз деп эритроцит жасушаларыныңқабығыбұзылып, одангемоглобинніңшығуынайтады. Гемолиздіңәсеріненқанныңтұтқырлығыайтарлықтайкүшейеді де қанжүрісінқиындатады.

Ауруғашалдыққанкездеэритроциттердіңаномальдітүрлеріпайдаболуымүмкін. Олкөбінесегемоглобинніңқұрылысыныңөзгеруінебайланысты. Молекулодағытіптібір амин қышқылыныңаусуыэритроциттіңөзгеруінесебепшіболады. Мұндайбұзылупроцесін пойкилоцитоз депатайды.

Адамдардаэритроциттердиаметрі 7,1 - ден 7,9 мкм-гедейін. Бұлар нормоциттер, 8,0 мкм-денүлкенболса, онда макроциттер, ал егер 6 мкм жәнеоданкішіболса, онда микроциттер депаталады. Эритроциттердіңпішіндерініңөзгеруі анизоцитоз депаталады.

Электрондықмикроскоппенқарағандаэритроциттерплазмолеммасыныңқалыңдығышамамен 20 нм. Оныңжоғарғыбетіндефосфолипидтер, сиалинқышқылы, антигендіолигосахоридтер, ішкібетінде – гликолитикалықферменттер, натрий-және калий АТФ-аза, гликопротеиндер, гемоглобиндерорналасады.

Гликолипидтер мен гликопротеидтердіңолисахаридтерігликокаликстүзеді. Оларэритроциттердіңантигендіқұрамынанықтайды. Бұлантигендер мен тиістіантиденелерқосылғандаэритроциттердіңжабысуы – агглютинация жүреді.

Эритроцит цитоплазмасындашамамен 60% су жәнекөбіншегемоглобинненқұралған 40% құрғаққалдықболады. Бірэритроциттегігемоглобинніңмөлшерінтүстіккөрсеткішдепатайды. Электрондықмикроскоппенқарағанда эритроцит гиалоплазмасында гемоглобин көптегендиаметрі 4-5 нм. тығызтүйіршіктерретіндекөрінеді. Гемоглобин – бұлкүрделі пигмент, оныңқұрамындаглобиннің 4 полипептидтіктізбегіжәнегем (құрамындатемірі бар бояулызат) болады. Гемоглобин өкпеқуысындаоттегіменқосылып, оксигемоглобинге айналады. Оксигемоглобин қанментасымалданыптіндергекелгендеоңайыдырайды. Нәтижесінде глобин мен О₂ пайдаболады. Босағаноттегітіндердіңжасушаларыныңтотығуынақатысады, ал глобин белогытіндердезаталмасуынанпайдаболғанкөмірқышқылынқосыпалып карбоксигемоглобинге айналады. Олжеңілыдырайтынқосынды, қанменөкпегебарып, көмірқышқылгазынбосатады, глобингеқайтаданоттегіқосылады. Адамдардагемоглобиндердіңекітүрі – HbA (ересектергетән), HbF (ұрықтарғатән) кездеседі. Бала туғандаHbF - 80%, ал HbА - 20% құрайды. ЕресекадамдардабасымкөпшілігінHbА (98%) және аз мөлшерінHbF (2%) құрайды. Эритроциттегіэнергиялықалмасудыңнегізгіжолы – гликолиз. Бұл процесс кезінде АТФ және НАД-H₂ түзілуіжүреді. Гликолиз энергиясы плазмолемма арқылыкатиондардыңактивтітасымалдануын, эритроциттер мен қанплазмасындағы калий және натрий концентрациясыныңоптималдықсәйкестігініңсақталуын, сондайақэритроциттердіңмембранасыныңбүтіндігінжінепішінініңсақталуынқамтамасызетугеқабілетті. Гемоглобиндетемірдіңболуыоғансарытүс, ал эритроцит көпмөлшердеқанғақызылтүсбереді. Қанпрепаратынбояубарысындаересекэритроциттероксифильдіболады. Ересекэритроциттер мен қатар 1-5% жасэритроциттер де кездеседі. Оларқышқылжәненегізгібояуларменбоялуғақабілетті немесе полихроматофильді. Суправитальдібояукезіндеолардыңцитоплазмасында түйіршікті - торлы құрылым (erythrocytusreticulatus) көрінеді. Осығанбайланыстыжасэритроциттерді ретикулоциттер депаталады. Электрондықмикроскопиялаудатүйіршікті - торлықұрылымқұрамындаэндоплазмалық тор, рРНҚ, рибосомалар мен митохондриялары бар қалдықорганеллалардантүзілетінікөрінеді.

Эритроциттершамамен 120 тәулікөмірсүреді. Организмдекүнделіктішамамен 200 млн. эритроциттербұзылады.

Тромбоциттер(қанды пластинка). Олардомалақнемесесопақшаболыпкелгентүссізденешіктер. Бұлқандыпластинкаларцитоплазмасындаядросыжоқ мегакариоциттер. Олардың саны 1л қанда 200-300х10⁹. Әрбір пластинка оныңнегізі гиаломерден және грануломер түйіршіктерінентұрады. Электрондықмикроскоппенқарағандагрануломердемембранаменқоршалғандиаметрішамамен 0,2 мкм тығызтүйіршіктеркөрінеді. Соныменқоса, ондамитохондриялар мен гликоген түйіршіктеріболады. Гиаломердетүйіршіктерболмайды, электрондықмикроскоптыңүлкенұлғайтқышыменқарағандажұқафиламенттеркөрінеді. Романовский – Гимзатәсіліменбояғанкездеқандыпластинканың 5 түрінажыратады: 1) жас, құрамындабазофильдігиаломерлеріжәнеаздағаназурофильдітүйіршіктерімен; 2) жетілген, әлсізоксофильдігиаломерлеріменжәнекөптегеназурофильдітүйіршіктерімен; 3) кәрі, неғұрлымкүңгірт, қою-күлгінтүйіршіктермен, 4) дегенеративті, сұр-көкгиаломерлеріжәнесұр-күлгінтүйіршіктерімен, 5) алып, қалыптылардан 2-3 есеартады, алқызыл-көкшілгиаломерменжәнекүлгінтүйіршіктерімен.

Тромбоциттерқанұюпроцессінеқатысады. Қанныңұюпроцесікезіндеқанпластинкаларыәртүрлізаттар (фосфолипидтерді, липопротеидтердіжәнет.б) мен әртүрліферменттердібөледі.

Қанпластинкаларыныңөміртіршілігішамамен 5-8 күн.

 

9.Қанның формалық элементтерінің қалыптан төмендеу себептерін атаңыз?

Эритроциттердіңмөлшерікеміпнемесекемістігіпайдаболуынан гемоглобин концентрациясыныңтөмендеуін анемия немесехалықарасында– қаназдылықдепатайды. Мұндайжағдайлардағы организм өмірсүруқалпы – мəңгіоттегіжетіспеушілігіжəнебарлықтіндердіңкөмірқышқылгазыменуыттануы. Осыданбарлықбұлшықеттердіңдистрофиясыпайдаболады, оныңішіндежүрекетінің, орталықжүйкежүйесінің, бауырдың, асқазан-ішекжолдарыныңқызметініңбұзылуы, тіптенжасушаныңбөлінупроцессінің де бұзылуыбайқалады. Басқашаайтсақ – организмніңсозылмалыстресстікжағдаятыныңдамуы. Ал анемия дамуыныңсебептерікөп – түрлідұрыстамақтанбауформаларынанбастапсүйектіңқызылкемікмайларыныңқызметініңбұзылуынадейін. Пайда болу себептерінебайланыстыанемияныңтүрі де əртүрліболады. Еңкеңінентаралғандарынатеміржетіспеушіліканемиясы (ТЖА) жатады. Олтуапайдаболуымүмкін. Темірқұрсақтағынəрестеніңбүкілтіндерініңтүзілуіүшінқажет, əсіресеқанныңтүзілуіжүретінжүктіліктіңекіншіжартысында. Егеранасыныңөзінде анемия құбылысы бар болса, нəрестесінжеткіліктітемірмөлшеріменқамтамасызетеалмайды. Сондықтан бала туылмайжатыпанемияданзардапшегеді. ТЖА үлесінебарлық анемия біткеннің 50-90% тиесілі, жəне де ол анемия түрлерініңішіндееңкеңінентаралғандарыныңбірі. ТЖА көбінесеорганизмгетамақпентемірдің кем түсуінебайланыстынемесеоныңнашарсіңірілуінен (биологиялыққолжетерлігі) пайдаболады

Лейкоциттердің қызметі: # Қорғаныс – ең маңызды қызметі. Лейкоциттер лейкиндер бөліп шығарады. Лейкиндер микробтарды жойып жібереді; # Базофилдер, эозинофилдер, антитоксиндерді, токсиндерді залалсыздандырады. Яғни дезинтоксикациялық қасиеттері бар; # Антиденелер өндіреді; # Базофилдер қан ұюына және фибринолизге қатысады; # Регенеративтік үрдістерді ынталандырып, жараның жазылуын тездетеді; # Моноциттер фагоцитоз арқылы өлген жасушалардың ыдырауына белсенді қатысады; # Ферментативтік – олардың құрамына әр түрлі ферменттер бар. Оларжасушаішілік ас қорытуүшінқажет; Лейкоциттерқасиеттері:

1. Амеба тәріздіқозғалуы;

2. Диопедезлейкоциттердіңкапиллярларқабырғасынанөтетінқасиет.

3. Фагоцитоз – бөгдезаттарменмикробтардыобыпсініруі.

ФагацитоздыашқанИ.И.Мечниковол 4 фазадаөтеді: хемотоксис, аттракция (қоршау), жұтужәнеқорыту.

· Тромбоциттер – немесеқанпластинкалары.

Олардыңмөлшері 180 – 320 109/л. Оныңкөбеюі – тромбоцитоз, азаюы – тромбоцитопения. Тромбоциттердіңқасиеттері. Лейкоциттерсияқтыфагоцитозғажалғанаяқшығарыпқозғалуғақабілеттігі бар. Тромбоциттербөгдебеткейгежабысатынжәнебір – біріменжелімделетінфизиологиялыққасиеті де бар. Оларқантоқтатуғақатысады. Тромбоциттерқызметі:

1. Фибринолиз (ұйығанқандыеріту) жәнеқанұюүрдістерінебелсенеқатысады;

2. Олардыңқұрамындақандытоқтататынбиологиялықбелсендізаттар бар;

3. Қорғаныс – тромбоциттербактериялардыжелімдеужәне фагоцитоз арқылықорғанысқызметінатқарады;

4. Қанағуытоқтатынферменттердіөндіреді;

5. Капилляр қабырғасыөткізгіштігінөзгертеотырыпгистогематикалықбөгеттержағдайынаәсеретеді.

Лейкоциттердіңтөмендеусебебі: Вирустыинфекциялықаурулар (тұмау, вирусты гепатит, сепсис, қызамық, малярия, қызылша, эпидемиялық паротит, ЖИТС жәнет.б); Ревматикалықаурулар (ревматоидты артрит, жүйеліқызылжегі); Лейкоздардыңкейбіртүрлері; Гиповитаминоз; Ісіктергеқарсыпрепараттар (цитостатиктер, стероидтыпрепараттар); Сәулелі ауру; Гематокрит – зертеудегіқаныңжалпыкөлемініңондағы бар эритроциттергепайыздыққатынасынайтады. Пайызбенөлшенеді. Гематокрит жоғарылаусебептері: Эритемия; Жүрекнемесетынысжетіспеушілігі; Сусыздану (көпмөлшердегіқұсу, диарея, қүйіктер, диабет) Гематокрит төмендеусебебі: Анемия, Бүйрекжетіспеушілігі; Жүктіліктіңекіншіжартысы; Лейкоцитарлы формула Лейкоцитарлы формула бұллейкоциттердіңәртүрлерініңжалпықандағыпайыздыққатынасы. Әртүрліпатологиялықжағдайларда осы пайыздықкөрсеткіштерөзгеріскеұшырайды

10. Тікелей иммундық ферменттік талдау, анықтамасын, жүргізу кезеңдерін жазыңыз.?