параграф. 2-жартыжылдық

52. Құрлықтағы емдік дене тәрбиесі:

1) кеңістікте өзінің денесінің қалпын түсіну;

2) тыныштық кезінде, көлденең, тігінен, ілгері қалыпта денені ұстауды қалыптастыру;

3) шынтақ буындарын бүкпей, саусақтар ашық болғанда, алақанды жоғарыға бұруға үйрету;

4) қолды жан-жаққа жібере және төмен түсіре, оны бас артына қоюға, жоғары жақ арқылы қолды көтеруге;

5) таяқты (құрсау шеңберді) жоғарыға көтеру, иық артына түсіру;қолды жұму және ашуға, қолдың бастапқы қалпынан алдан, жан-жаққа қол білектерін айналдыруға үйрету;

6) отырып тіреумен аяқты көтеру, бүгу және жазу, оларды еденгетүсіру, бір уақытта аяқтарды бүгіп, жазып, тік аяқтарды көтеру және түсіру, қолда жоғарыға қарай затты ұстап, арқадан қарынға бұрылу, ішімен жатып, алға созылған қолды көтеруін қалыптастыру;

7) тізеден бүгілген аяқты көтеруге, еденге аяқ ұшын, өкшесін таяққа тіреп, таяқ бойынша жүру;

8) аяқ саусақтарымен жіпті жинау, бір орыннан екінші орынға құмы бар қапшықты ауыстыру, аяқ өкшесімен айналуға үйрету.

53. Негізгі қозғалыстар:жүру, жүгіру, секірулер, лақтыру, қағып алу, еңбектеу, өрмелеу, тепе-теңдік, қайта сапқа тұру.

54. Жүру:

1) қатар бойынша бір-бірден, екіден; аяқ ұшымен, өкшемен, табанның сыртқы жағымен жүру, тізені жоғарыға көтеріп, кең және тар қадамдармен;

2) қозғалыс бағытын өзгертумен, "жылан сияқты", бет-бетімен, алға, жан-жаққа бүйірлік қадаммен;

3) жүгірумен, секірумен ауыстырып, темпті, бағытты өзгертумен, белгі бойынша тоқтаумен жүру дағдыларын қалыптастыру.

55. Жүгіру:

1) кеуде мен бас қалпын қалыптастыру (иықтар аздап алға иілген, бас омыртқамен бір сызық бойында);

2) тізені жоғарыға көтерімен, аяқ ұшымен, тар және кең қадамдармен, қатарда бір-бірден және жұппен, әр түрлі бағыттарды, бет-бетімен;

3) темпті баяулату мен жылдамдатумен;

4) жетекшіні өзгертумен жүгіруге үйрету;

5) баяу темпте үздіксіз жүгіру, 50- 60 м жүгіру, 5 метрден 3 рет қайталамалы жүгіру;

6) жүгірудің біркелкілік (ырғақтық) сезімін дамыту;

7) әр түрлі бағытта жүгіру, қағып алумен жүгіру.

56. Секіру:

1) қозғалыс координациясын дамыту, аяқтың және жамбастың бұлшық етін қатайту.

2) орында екі аяқпен, алға жылжумен, орында солға, оңға бұрылумен, орында аяқтар бірге, аяқтарды ашып, бір аяқты алға, екіншісін артқа қойып (сақтандырумен) секіруге үйрету;

3) орыннан жоғарыға, баланың қолына жоғарыға ілінген, затқа қолын тигізіп; 2- 3 заттан кезекпен; 20- 25 см, (БЦСА бар балаларға бұл жас кезеңінде секіру жаттығулары жас алмайды, себебі табанның бұлшық ет-байланыстық аппараты тым әлсіз) биіктіктен; ұзындығы 40 сантиметрден кем емес орыннан, 4-5 сызықтан сызықтар арасындағы арақашықтық 40 см, секіруге үйрету, бір аяқта секіру (сүйенішті ұстап), қысқа скакалкамен секіру (ТҚАБ балаларға арналған).

57. Лақтыру, қағып алу:

1) қозғалыс координациясын (оның ішінде ол білектері мен саусақтары), кеңістікте бағадарлана алуындамыту, доппен ойнауда түрлі тәсілдерге үйрету;

2) білектер мен саусақтардың дұрыс қалпына назарын аудара отырып, әр түрлі өлшемдер мен формадағы заттарды алу, оларды ұстап тұру және екі және бір қолмен алып жүру білігіне үйрету;

3) допты, құрсау шеңберді айналдыруға; бір-біріне төменнен допты лақтыру, бас жақтан және оны қағып алу, басынан жоғары екі қолмен допты және бір қолмен кедергіден лақтыру 2 м қашықтықтан, допты жоғарыға, жерге лақтыру және оны екі қолмен қағып алу, допты жерге ұруға үйрету;

4) затты алысқа лақтыру 2 - 3,5 м кем емес;

5) оң және сол қолмен көлденең нысанаға лақтыру2 м. арақашықтықтан, 1,5 м арақашықтықтан тігінен орналасқан нысанаға (нысана ортасының биіктігі 1,5 м) лақтыру білігін қалыптастыру.

58. Еңбектеу, өрмелеу:

1) көлденең және еңіс орындықта еңбектеуге;

2) қолмен тартылып, қарынмен гимнастикалық орындықта еңбектеуге;

3) алақан мен өкшеге сүйене отырып еңбектеуге (қозғалыс бағытын жоғалтатындарға, қол мен қарама- қарсы аяқты алға шығаруда қиналатындарға нұсқаушшы көмектеседі) үйрету;

4) 50 см. биіктікке көтерілген жіп, доға, таяқ астына алға сол және оң бүйірімен кіре алуын;

5) бөренеден, гимнастикалық орындықтан аттауын қалыптастыру;

6) кезектескен қадаммен гимнастикалық қабырғаға жоғары- төмен өрмелеу, аралықтан оң, сол жақ аралыққа өту (қолдың қармау функциясы бұзылған балалар жаттығуды нұсқаушымен және тәрбиешімен бірге орындайды).

59. Тепе- теңдік:

1) сызықтар арасында жүру (арақашықтық 20-25 см), сызықтар, жіп, тақтай бойынша, гимнастикалық орындықта, бөренеді кедір- бұдырлы тақтайда жүру;

2) еңіс тақтайда жоғары және төмен жүру және жүгіру дағдысын қалыптастыру;

3) бір-бірінен түрлі қашықтықта қойылған, 5- 6 баспа доптардан, әр түрлі қол қалпымен, кезекпен аттау;

4) ептілікті, тепе- теңдік сезімін, көру және есту анаализаторларының координациясын, жүйке процесстерінің сергектігін, зейін тұрақтылығын қалыптастыру;

5) тәртіпке тәрбиелеу;

6) табанның бұлшық ет- байланыс аппаратын қатайту;

7) дұрыс мүсінді қалыптастыру.

60. Сапқа тұру, сапқа қайта тұру:

1) ұйымдасқан қозғалыста кеңістік түсініктерін қалыптастыру;

2) бағанда, сапта, шеңберде бір- бірден тұруға үйрету;

3) екіден, үштен бөлімдерге тұру, бағдар бойынша түзелуін; оңға, солға, айналып бұрылулар; ашу және жабу білігін қалыптастыру;

4) көру, есту, моторлы анализаторларын;

5) кеңістікте бағдарлану білігіін дамыту.

61. Музыкалық-ырғақтық жаттығулар:

1) музыкалық сүйемелдеуге сәйкес әр түрлі темпте таныс физикалық жаттығуларды орындау;

2) ырғақ сезімін, икемділікті, қозғалыс координациясын дамыту;

3) аяққа арнайы жаттығуларға үйрету, алдымен отырып сосын сүйеніш жанында тұрып, кейбір балалар өз мүмкіндіктерінше үйренеді және қозғалыстарды меңгеруді сүйенішсіз тұрып орындайды.

62. Спорттық жаттығулар:

1) шанада сырғанау:дағдыларға үйрету: төбешіктен сырғанау, бір- бірін сырғанату, шанамен төбешікке көтерілу, одан түскенде тежеу, мұз жолдарда өзі сырғанау;

2) велосипед, самокат тебу: табанның бұлшық ет- байланыс аппаратын қатайту, табан-сирақ буындарында және табан мен аяқ буындарының қозғалыс амплитудасын үлкейту, дұрыс мүсінді қалыптастыру, қозғалыс координациясын, тепе-теңдік сезімін, кеңістікте бағдарлана алуын дамыту, батылдыққа тәрбиелеу, екі дөңгелекті велосипедте және самокатта жүруді (ТҚАБ балаларға),оңға, солға бұрылыстар жасауға үйрету. Гемипарез жағдайында табан және білектер бекіітіледі.

63. Судағы емдік дене шынықтыру:

1) жүзуге дайындалу. Гиперкинетикалық БЦСА түрі бар балаларға суда жатып белгілі бір уақытта (2-3 минут) бұлшық ет тонусын босаңсыту үшін жаттығулар үйрету;

2) суға кіру және болу, суда ойнау, су шашырауына үйрету;

3) суда отырып, аяғымен жоғарыға және төменге қозғалыстар жасау;

4) суда отырып иекке дейін, көзге дейін кіру, ішінде болу, судан шығу білігін қалыптастыру.

64. Спорттық ойындар элементтері:

1) кегель:әр түрлі жағдайда қойылған кегельдерге, дұрыс бастапқы қалыпта допты лақтыру;

2) футбол:берілген бағытта допты айналдырып жүру, допты қақапаларға кіргізу.

65. Өзіндік қозғалыс белсенділігі:

1) доптармен, құрсау шеңбермен, ойыншықтармен балалардың ойынын көтермелеу, дене шынықтыру құралын, жабдығын, спорттық және қозғалмалы ойындарға арналған атрибуттарды қолдануға қызығушылығын ояту;

2) жаттығуларды педагогпен бірге орындауға, қозғалмалы ойындарға қатысу қызығушылығын ынталандыру.

66. Күтілетін нәтижелер:

1) негізгі қозғалыстарды қалыптастыруға бұлшық еттер қатайған (жүру, өрмелеу және еңбектеу, көріп бақылаумен және үлкен саусақты басқаларына қарама-қарсы қойып затты лақтыру және қармау);

2) қозғалыста бастапқы кеңістіктік бағдарлануға ие;

3) белгі бойынша немесе нұсқаушының сөздік нұсқауы бойынша қозғалыстарды орындайды;

4) әр түрлі ойындарды өзі ойнайды және ойын ережесін сақтайды;

5) спорттық ойындар элементтерін орындайды, шынығу түрлерін меңгерген.