тарау. Орта топ (4-5 жастағы балалар)

 3-тарау. Орта топ (4-5 жастағы балалар)

 1-параграф. "Денсаулық" білім беру саласы

35. Мақсат: түзету физикалық жаттығулар мен арнайы қозғалыс тәртібі көмегімен шынайы өмір жағдайларына ойын, тұрмыстық сәтті бейімделуіне, олардың қоғамдаға араласуына алғышарттар жасау болып табылады.

36. Міндеттер:

1) негізгі қозғалыстарды қалыптастыру үшін бұлшық еттерді қатайту және дамыту;

2) қозғалыста бастапқы кеңістіктік бағдарлануын дамыту;

3) нұсқаушының сөздік нұсқауы немесе белгісі бойынша ерікті қозғалысты бастау мен аяқтауға үйрету;

4) қол білігін, қозғалыс дағдыларын, сенсорлы функцияларды дамыту;

5) өзіндік қозғалыс белсенділігін дамыту;

6) контрактуралардың алдын-алу және түзету;

7) физикалық жаттығуларды орындауға қызығушылығын тәрбиелеу.

 2-параграф. 1-жартыжылдық

37. Құрлықтағы емдік дене тәрбиесі:

1) бастың асимметриялы қозғалысын, жамбас және тізелік буындардағы аяқтың бүгілуін, жамбасты көтеру, белді қозғалысқа келтіруін түзету;

2) басты көтеру мен ию дағдыларын қалыптастыру;

3) қолдарды алға, жан- жаққа, жоғарыға көтеру (нұсқаушы жаттығуларды орындауда шынтақ буындарын қолдай отырып көмектеседі);

4) тұру қалпынан , білекте бүгілген, қолдарын арқаға бағыттау;

5) арқада жатып жан- жаққа бұрылулар;

6) аяқтың ұшына саусақты тигізіп, алға еңкею;

7) аяқты кезекпен өкшеге, ұшына қойып, аяқты көтеру. Қолды белге қойып, алға, жан- жаққа жартылай отырып тұру (4-5 рет).

38. Құрлықтағы негізгі қозғалыстар: жүру, жүгіру, секірулер, лақтыру, қағып алу, еңбектеу, өрмелеу, тепе-теңдік, қайта сапқа тұру.

39. Жүру:

1) жұрыс бас қалпымен дұрыс және үнемді қозғалыстарды қалыптастыру (басты түсірмеу және артқа шалқайту);

2) сапта біреуден; жүгірумен кезектестіріп;

3) басқа қозғалыстармен кезектестіріп жүру дағдысын қалыптастыру;

4) өкшеде;

5) қол және аяқ қимыл үйлесімділігін дамыту;

6) табанның ішкі бетінде, аяқ ұшында (диагнозға байланысты жеке мөлшерлеу);

7) ізді жол бойынша;

8) әр түрлі заттарды аттаумен, ойлы-қырлы тақтайшамен;

9) арқанды жолмен;

10) топпен тік бағытта; шеңбер бойынша, қозғалыс бағытын өзгертумен бір-бірден сапта; белгі бойынша тоқтаумен; жүгіруге өту және керісінше; аяқ пен қолдың қозғалыс координациясын дамыту;

11) табандардың байланыс-бұлшық ет аппаратын қатайту;

12) дұрыс дене мүсінін қалыптастыру.

40. Жүгіру:

1) үлкен және ұсақ бұлшық ет топтарындағы қозғалыстың жылдамдығы мен координациясын дамыту;

2) дұрыс дене мүсінін қалыптастыру;

3) зейінді жаттықтыру;

4) көру және есту анализаторының функциясын, олардың кеуде мен аяқ- қол қозғалыстарымен координациясын жақсарту;

5) белгілі бір тапсырмаларды орындауда жүгіру дағдысын қалыптастыру: қарапайым жүгіру, шұлықпен; тізені жоғарыға көтеріп, тар және кең қадамдармен, қатарда біреуден, жұппен, әр түрлі бағытта жүгіру; баяулатқан және жылдамдатқан темппен, жетекшіні ауыстырып жүгіру. Баяу темпте 1-1,5 минут ішінде үздіксіз жүгіру, 30-40 метрге орташа жылдамдықпен жүріспен кезектестіріп жүгіру.

41. Секіру:

1) табанның байланыс- бұлшық ет аппаратын қатайту; оның бірігуін қалыптастыру;

2) ырғақ сезімін дамыту;

3) бұлшық ет және қозғалыс координациясының сай жұмыстарын қалыптастыру;

4) 1-2 метр арақашықтыққа алға жылжып, екі аяқта, екі аяқта секіруді жаттықтыру жүріспен кезектестіріп 5 секіру 2-3 реттен; оңға, солға сақтандырғышпен бұрылумен орында; баланың қолы жететін деңгейде, жоғарыға орнынан затқа тиюмен; ұзындыққа орнынан, 1-2 сызықтан кейін (сызықтардың арақашықтығы 30-40 см), 10-15 см биіктіктен; бір аяқта секіру.

42. Лақтыру, қағып алу:

1) көру моторлы координациясын, қолдың итеру функциясын дамыту;

2) лақтыру сапасын және күшін, бағытты сақтаумен затты дұрыс қармауды қалыптастыру;

3) қозғалыс нақтылығы мен ырғақтылығын, ептілікті дамыту;

4) ұсақ және ірі бұлшық ет топтарындағы қозғалыс координациясын, реакция жылдамдығын дамыту;

5) табиғи қозғалыстардың оңтайлы дағдысын жаттықтыру;

6) допты, құрсау шеңберді бір-біріне заттар арасынан сырғанату; допты бір-біріне астынан лақтыру және оны қағып алу 1,5 м арақашықтықта, оны екі қолмен басынан кедергі арқылы 1 м арақашықтықтан лақтыру дағдысын қалыптастыру;

7) допты жоғарыға лақтыру және оны екі қолмен қағып алу. Ұзаққа заттарды лақтыру. Оң және сол қолмен көлденең нысанаға 1-1,5 м арақашықтықта; 1 м арақашықтықтан тігінен нысанаға нысана орталығының биіктігі 1,5 м лақтыру; кеңістікте бағдарлану білігін дамыту,оппен ойнауда түрлі тәсілдерге үйрету;

8) көзбен шамалауды, қырағылықты дамыту.

43. Еңбектеу, өрмелеу:

1) бастың дұрыс қалпымен, аяқ пен қолдың координацияланған қозғалысына үйрету;

2) үлкен және сұқ саусақтар қатысымен қармау функциясын қалыптастыру.

3) 6 метрге дейінгі арақашықтықта заттар арасында тікелей; көлденең тақтайда, орындықта;

4) түзету жоллағында, алақан мен табанға сүйене отырып, аяқ және қолмен; еңбектеу дағдысын қалыптастыру;

5) оң және сол бүйірмен алға 50 см биіктікке көтерілген, арқан астына еңбектеу. Құрсау шеңберге кіру. Жоғары-төмен кезектескен қадаммен гимнастикалық қабырғада өрмелеу. Қолмен тартылып, ішпен гимнастикалық орындықты еңбектеу. Бөренеден, гимнастикалық орындықтан секіру. Гимнастикалық қабырғаға жоғары-төмен кезектескен қадаммен өрмелеу, оңға, солға аралықтан аралыққа өту.

44. Тепе-теңдік:

1) дененің тұрақты қалпын қалыптастыру;

2) ұсақ және ірі бұлшық ет топтарындағы қозғалыс координациясын дамыту;

3) реакция жылдамдығын жаттықтыру;

4) тепе-теңдік сезімін, кеңістікте бағдарлана алуын дамыту;

5) сызықтар арасындаарақашықтық 20 см, сызық, арқан, тақтай, гимнастикалық орындық, бөрене бойынша жүру;

6) қол жоғарыда, аяқ ұшында тұрып, қол белде, бір аяқта тұрып (нұсқаушы сақтандыруымен), қолдар ерікті (жеке) екі жаққа айналуда тепе-теңдік сақтау;

7) кедір-бұдырлы тақтайда, жоғарыға және төменге еңіс тақтаймен ені 25-30 см, биіктігі 30- 35 см жүру;

8) еденнен 10- 15 см жоғарылатылған, баспалдақ тақтайшасынан; бір-бірінен түрлі қол қалпымен арақашықтықта қойылған, баспа шарлардан аттау.

45. Сапқа тұру, сапқа қайта тұру:

1) кеңістікте бағдарлау білігін қалыптастыру, тежелу реакцияларын жақсарту;

2) қатарға бір-бірден; бөлімдерге екіден, үштен қатарға тұру; бағыт бойынша түзелу дағдыларын қалыптастыру.

46. Музыкалық-ырғақтық жаттығулар:

1) қозғалыстың дұрыс ырғағын жасауға үйрету;

2) берілген ырғақта, отырып немесе жатып, қолмен және аяқпен еркін қозғалыстарды;

3) әр түрлі темпте музыкалық сүйемелдеумен сәйкес таныс физикалық жаттығуларды орындау білігін қалыптастыру.

47. Спорттық жаттығулар:

1) шанада сырғанау: дағдыларға үйрету: төбешіктен сырғанау; бір-бірін сырғанату; шанамен төбешікке көтерілу, одан түсіп келе жатқанда тежелу; мұз жолдармен сырғанау;

2) велосипедпен, өздігінен сырғанайтын құралмен (самокатпен) жүру; табанның байланыс-бұлшық ет аппаратын қатайту; сирақ-табан буындары және табан буындары мен аяқ саусақтарының қозғалыс амплитудасын үлкейту; дұрыс дене мүсінін қалыптастыру; қозғалыс координациясын, тепе-теңдік сезімін дамыту; кеңістікте бағдарлана алу білігі; батылдыққа тәрбиелеу; екі дөңгелекті және үш дөңгелекті велосипедтерде, самокатта (ТҚАБ бар балаларға) жүруге; оңға, солға бұрылыс жасауға үйрету. Гемипарезде табан және білек фиксацияланады.

48. Судағы емдік дене тәрбиесі:

1) жүзуге дайындалу:баланы жауырынынан жеңіл сүйемелдеп арқамен сырғанауға үйрету;

2) гиперкинетикалық БЦСА бар балаларға суда жатып 2-3 минут бұлшық ет тонусын босаңсыту жаттығуларына үйрету;

3) суға кіру және ішінде болу, суда ойнау білігін қалыптастыру, су шашырауына үйрету;

4) суда отырып, аяқтарымен жоғарыға және төменге қозғалтуды;

5) орындау (ТҚАБ балалар үшін), ерікті тәсілмен жүзуге тырысу.

49. Спорттық ойындар элементтері:

1) кегель ойыны: дұрыс қалыпта тұрып, допты лақтыру. 1-1,5 м қашықтықтан кегельді қағып жіберу;

2) футбол: берілген бағытта допты айналдырып жіберу. Бір-біріне аяқпен допты беру білігі.

50. Өзіндік қозғалыстық белсенділік:

1) балалардың доппен ойынын ынталандыру, дене шынықтыру құралдарын, жабдықтарды, спорттық және қозғалмалы ойындарға арналған атрибуттарды қолдануға ниеттендіру;

2) балаларды педагогпен бірге жаттығуларды орындауға жұмылдыру, қозғалыс талап ететін ойындарға қатысу қызығушылығын ояту;

3) ауа райы жағдайын ескере отырып, балалардың ауадағы қозғалыс қызметіне жағдай жасау.

51. Күтілетін нәтижелер:

1) физикалық жаттығуларды орындауға қызығушылық көрсетеді;

2) қимылды ойындардың ережесін орындайды;

3) әр түрлі тапсырмаларды орындаумен бір-бірден сапқа тұра алады;

4) екіден, үштен бөлімдерге қайта тұра алады;

5) спортық ойындар мен спорттық жаттығуларрдың алғашқы техникаға ие болады.