параграф. Ойлауды қалыптастыру

549. Мақсаты мәселелік-практикалық және көрнекілік-бейнелік тапсырмаларды таладай білуді бекіту; логикалық ойлау элементтерін: суреттерде бейнеленген кейіпкерлер мен нысандардың арасындағы байланысты табуды, жіктеуді орындауды қалыптастыру болып табылады.

550. Міндеттері:

1) балаларда олардың практикалық, өмірлік тәжірибесі мен көрнекілік-сезімдік түсініктермен арасындағы тығыз тәуелділікті қалыптастыру, бұл байланысты бұл тәжірибені бекіте және оның нәтижесін қорытындылай отырып, сөйлеу тілінде бейнелеу;

2) балаларда мәселелік-практикалық тапсырма жағдайын талдауды және оны практикалық шешу тәсілдерін табуды бекіту;

3) балаларда көру арқылы бағдарлауды және мәселелік-практикалық міндеттерді шешу процесінде сөйлеу тілінің негізгі атқарымдарын (бекіту, ілесу, жоспарлау) қалыптастыру;

4) көрнекілік-бейнелік жоспарындағы міндеттерді шеше білуді қалыптастыру, оларды жағдайдың мәнін ашып айтуға ынталандыру;

5) суреттерде бейнеленген кейіпкерлер мен нысандардың арасындағы байланысты табуға үйрету;

6) талқылауды, қорытынды жасауды және ойын негіздей білуді қалыптастыру;

7) балаларды жасырын мағыналы сюжеттерді талдауға үйрету;

8) мәтінді сәйкес иллюстрациямен салыстыра білуді қалыптастыру;

9) балаларды суреттерді жіктеуге берілген тапсырмаларды орындауға, "төртінші артық" суретті алып тастауға үйрету.

551. "Ойлауды қалыптастыру" сабағының мазмұны оқыту мақсаты мен күтілетін нәтижені қамтитын бөлімшелерден құралатын оқыту бөлімдері бойынша ұйымдастырылған. Әрбір бөлімшенің ішінде бірізділікпен ұйымдастырылған оқыту мақсаттары педагогтарға өз жұмыстарын жоспарлауға және балалардың жетістіктерін бағалауға, сондай-ақ оқытудың келесі кезеңдері туралы хабарлауға мүмкіндік береді.

552. Оқу бағдарламасының мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:

1) көрнекілік-әрекеттік ойлауды қалыптастыру;

2) көрнекілік-бейнелік ойлауды қалыптастыру;

3) логикалық ойлау элементтерін қалыптастыру.

553. "Көрнекілік-әрекеттік ойлауды қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) мәселелік-практикалық тапсырма жағдайын талдауды және оны шешу тәсілдерін табуды қалыптастыру.

554. "Көрнекілік-бейнелік ойлауды қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшелерді қамтиды:

1) суретте бейнеленген жағдайды бүтіндей қабылдау;

2) сөз бен бейненің арасында өзара байланысты қалыптастыру.

555. "Логикалық ойлау элементтерін қалыптастыру" бөлімі келесі бөлімшені қамтиды:

1) салыстыру, жіктеу, жалпылау операцияларын орындай білуді қалыптастыру.

556. Оқыту мақсаттарының жүйесі:

40-кесте

1-бөлім. Көрнекілік-әрекеттік ойлауды қалыптастыру

Бөлімше

Оқыту мақсаттары

1.1 Мәселелік-практикалық жағдайды талдауды және оны шешу тәсілдерін табуды қалыптастыру

0.1.1.1 көмекші құралдар мен құрылғыларды мәселелік-практикалық жағдайда пайдалану туралы түсінік болу

 0.1.1.2 көмекші заттарды (құралдарды) қолдану және жасауды талап ететін мәселелік-практикалық жағдайдың шешуін табу

0.1.1.3 мәселелік-практикалық жағдайды шешу үшін сынама тәсілін пайдалану

0.1.1.4 орындалған әрекеттер туралы сөздік есепті құрау

557. "Мәселелік-практикалық жағдайды талдауды және оны шешу тәсілдерін табуды қалыптастыру" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

1) қандай да бір құралды әртүрлі мақсатқа жету үшін пайдалануға болатынын түсінеді;

2) ересектің көмегімен көмекші заттарды (құралдарды) қолдану және жасауды талап ететін мәселелік-практикалық жағдайдың шешуін табады;

3) практикалық және ойын жағдайды шешу үшін сынама тәсілін пайдаланады.

41-кесте

2-бөлім. Көрнекілік-бейнелік ойлауды қалыптастыру

Бөлімшелер

Оқыту мақсаттары

2.1 Суретте бейнеленген жағдайды бүтіндей қабылдауды қалыптастыру

0.2.1.1 көрнекілік-бейнелік жағдайларды талдау

0.2.1.2 жағдайдың көрнекі бейнелуінің негізінде заттар мен құбылыстардың арасындағы себеп-салдарлық байланысты табу

2.2 Сөз бен бейненің арасында өзара байланысты қалыптастыру

0.2.2.1 заттардың қасиеттері мен сапалары туралы түсінік болу

 0.2.2.2 ойыншықты немесе затты сөздік сипаттама бойынша табу

 0.2.2.3 сөздік сипаттама бойынша кейіпкерлердің әрекеттері бейнеленген сәйкес суретті таңдау

 0.2.2.4 сөздік мәтінді сәйкес иллюстрациямен салыстыру

558. "Суретте бейнеленген жағдайды бүтіндей қабылдауды қалыптастыру" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

1) өзінің практикалық тәжірибесіне сүйене отырып, суретте бейнеленген жағдайды бүтіндей қабылдайды;

2) педагогтің нақтылау сұрақтарының көмегімен суретте бейнеленген кейіпкерлер мен нысандардың арасындағы байланысты табады;

3) педагогтің көмегімен суреттер топтамасы бойынша әңгіме құрастырады.

559. "Сөз бен бейненің арасында өзара байланысты қалыптастыру" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

1) заттардың қасиеттері мен сапалары туралы түсінігі бар;

2) өнімді және ойын әрекеттері туралы түсініктерін пайдаланады;

3) үлгі бойынша қима суретті 3-4 бөліктен құрастырады; ойыншықты немесе затты сөздік сипаттама бойынша табады;

4) педагогтің сөздік сипаттамасы бойынша кейіпкерлердің әрекеттері бейнеленген сәйкес суретті таңдайды;

5) сөздік мәтінді сәйкес иллюстрациямен сәйкестендіреді.

42-кесте

3-бөлім. Логикалық ойлау элементтерін қалыптастыру

Бөлімше

Оқыту мақсаттары

3.1 Салыстыру, жіктеу, жалпылау операцияларын орындай білуді қалыптастыру

0.3.1.1 заттарды олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ерекшелей отырып салыстыру; заттардың негізгі белгісін ерекшелей отырып, белгілі бір тәртіпте орналастыру

0.3.1.2 заттардың белгілі бір ерекшелігі бойынша жіктеуді орындау, жіктеудің бір қағидасынан басқасына (қасиеттері, сапасы, атқарымдық қолданысы бойынша) көшу және өзінің әрекетін сөйлеу тілдік айтылымда негіздеу

0.3.1.3 "төртінші артық" суретті алып тастауға берілген жаттығуды орындау, бұны сөйлеу тілдік айтылымда негіздеу

560. "Салыстыру, жіктеу, жалпылау операцияларын орындай білуді қалыптастыру" бөлімшесін іске асыру бойынша күтілетін нәтижелері:

1) педагогтың көмегімен заттарды олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын ерекшелей отырып салыстыру;

2) заттарды белгілі бір тәртіпте орналастыру: үлкен матрешка, біршама кіші, орташа, одан да кіші, ең кіші;

3) педагогтың сөздік нұсқауы және үлгі бойынша заттарды жіктеуге берілген тапсырманы орындайды;

4) заттарды үлгіні тірек ете отырып, түсі, көлемі (кіші, үлкен, өте кіші, өте үлкен), пішіні бойынша, топтастыру;

5) педагогтың көмегімен "төртінші артық" тапсырмасындағы суретті алып тастауға берілген тапсырманы орындайды.