тарау.Ортаңғы топ (4-5 жастағы балалар)

 4-тарау.Ортаңғы топ (4-5 жастағы балалар)

 1-параграф. "Коммуникация" білім беру саласы

62. "Коммуникация" білім беру саласының базалық мазмұны - тіл дамыту, есту арқылы қабылдау мен айтуды қалыптастыруды дамыту арнайы түзеу оқу қызметінде іске асырылады.

 2-параграф. Тіл дамыту

63. Оқытудың 3-жылында балаларды: кітапта, тақтада, қағазда, кестеде баспа әріптермен жазылған сөздерді дактилді талдап оқуға;меңгерілген тілдік материалдың дыбыстық-әріптік белгілерінің құрамынбекіту үшін ауызша-дактилдеп айтуға;ауызша сөйлеу тілін қолдануғаүйретеді.

64. Нашар еститін балаларға арналған топтарда сөйлеу тілінің дактилді түрі талдап оқуды меңгеру процесіндегі сөздің дыбыстық-әріптік құрамын нақтылау үшін,көмекші құрал ретінде пайдаланылады.

65. Тақырыптық топтамалар бойынша сөздік іс-қимыл, қасиеттері, сапа, кеңістікте орналасқан заттардың атауларының санын ұлғайту есебінен кеңейеді (сын есім, үстеу, етістіктің түрлері). Сөздіктің көлемін ұлғайту жекелеген іс-әрекеттерді нақтылау, талдау есебінен жүргізіледі.

 3-параграф. 1 - жартыжылдық

66. Қатынас:

1) әңгімелесушіні мұқият тыңдайды;

2) сөйлеу этикетінің ережелерінбіледі;

3) бейтаныс адамдармен сөйлесу;

4) бейтаныс еститін балалармен тілдесу;

5) заттарды, суреттерді, топтағы құрдастарымен болған оқиғаларды талқылау (табличкалар, педагогтың көмегімен);

6) дербес сәлемдесу және әр түрлі жағдайларда қоштасу;

7) әңгіме барысында кезектілік сақтау немесе сөйлеу үшін төзімділік танытып, өз кезегін күту;

8) ауызша немесе ауызша-дактилді формада жасаған әрекеті туралы хабарлау;

9) ауызша сөйлеу тілі арқылы қатынасқа түсуге тырысады;

10) ойын жағдайын "сөйлету" білігі және осы негізде сөйлеу тілінің коммуникативтік қызметін дамыту;

11) сұрақтарға қысқаша және толық жауап беруді білу, сұрақтар қою, диалог жүргізу, бір-бірін соңына дейін тыңдау;

12) танысу-әңгімеге қатысу.

67. Қабылдау /сөйлеу тілін түсіну:

1) үлгі бойынша етістіктерді қолданып бейнелік, заттық әрекеттерді орындау;

2) ауызша нұсқау бойынша бейнелік, заттық әрекеттерді (бұйрық райда) орындау;

3) тапсырмаларды орындау;

4) заттарды, суреттерді атауы, дыбысталуы бойынша топтастыру;

5) ауызша немесе ауызша-дактилді формадасұрақтарға жауап беру;

6) жалпылама сөздердің мағынасын түсінеді;

7) етістіктерді қарама-қарсы мәні бойынша ажырату;

8) сын есімдерді, қарама-қарсы мәні бойынша ажырату;

9) 3-4 сөзден тұратын сөйлемшелердің мәнін түсіну;

10) сұраулы, мақұлданған, лепті интонацияларды түсіну, ажырату;

11) мәтіндегі себеп-салдарлық байланыстарды түсіну, сұрақтарға жауап беру;

12) етістіктің осы және өткен шақтағы мәндерін ажырату;

13) сөздердің жекеше, көпше түрдегі мәндерін ажырату;

14) ертегілер, әңгімелер, өлеңдер тыңдау;

15) етістіктің жекеше, көпше түрін осы және өткен шақта зат есіммен үйлестіру;

16) жіктеу есімдігін түсіну;

17) тәуелдеу есімдігін түсіну;

18) тәуелдеу есімдіктерді түсіну;

19) септеу сұрақтарын түсіну.

68. Айтылым:

1) жалпы топтан берілген заттар мен олардың суреттерін тауып айтылған орынға орналастыру;

2) жалпылама қолданылатын сөйлеу түрлерінде қарапайым сөздерді және дыбыстық еліктеулерді алмастыру;

3) қысқа мәтінді, өлең шумақтарын жатқа оқу;

4) жіктеу және тәуелдеу есімдігін қолдану;

5) енжар сөздік қорынан заттың атын, іс-әрекетін білдіретін жаңа сөздерді қолдану;

6) тәуелдеу есімдігін қолдану;

7) сөйлемнің әртүрлі типтерін қолдану;

8) тілдік қатынаста өз қалауын білдіру үшін ауызша, ауызша-дактилді, жазбаша сөйлеу тілін қолдану (сұрақтар, түрткі салу, хабарлама, келіспеу);

9) іс-әрекетін, қасиеттері мен сапасын, есімдерін, септеуліктерін, санын білдіретін таныс заттарды атау;

10) заттардың атын оларға кестеде жазылған сөздер мен қысқа фразаларды қою арқылы атау;

11) бірнеше сөйлемді біріктіріп, қысқа әңгіме құрау;

12) сұрақтар бойынша заттар мен суреттерді ересектердің көмегімен суреттеу;

13) заттар мен суреттегі заттардың бейнесін, іс - қимылды суреттеу;

14) сюжетті суреттерді сипаттау;

15) сөйлеуде жеке сөздерге бөлмей толық фразаларды қолданып жауап беру (сұрақ-жауап);

16) тапсырманы орындау туралы есеп беру;

17) таныс заттар мен суреттерге кестені сәйкестендіріп шамалап айту;

18) сөздерді, фразаларды байланыстырып, біріктіріп сөздерді бейнелі көрсетіп шамалап айту;

19) үйде, серуенде, топтағы жағдаяттар туралы әңгімелеу (3-4 сөйлем);

20) тұрмыстық іс-әрекеттерді шынайы, эмоционалды көркемдеп айту (хабарлама, сұрақтар, түрткі салу);

21) суреттер, сұрақтар, іс-әрекеттер бойынша көмекші сөздер (жанында, қасында, астында, үстінде) көмегімен жалаң және жайылма сөйлем құрау;

22) сөйлеуде жалпылама сөздерді қолдану;

23) етістікті ашық райда осы және өткен шақта қолдану;

24) зат есімді жекеше, көпше түрде қолдану.

69. Оқылым және жазылым:

1) фразаларды, сөз тіркестерін, сөздерді талдап (дактилдеп) оқу (кестеде жазылған сөздер);

2) қысқа әңгімелерді драмалау (3-4 сөйлеммен);

3) сөздерді дыбыстық талдау-жинақтау;

4) берілген мәтінге байланысты сұрақтарға жауап беру;

5) өзі туралы мәліметтерді баспа әріптермен жазу;

6) оқылған мәтінге қатысты суреттерді таңдау (3-4 сөйлем);

7) өз бетінше қысқа сөздерді талдап (дактилдеп) оқу;

8) заттық немесе ілеспе суреттерге қарап 2-3 сөйлемнен тұратын мәтін құрау және оқу (кестенің көмегімен берілген сұрақтар бойынша);

9) ілеспе суреттер бойынша (3-4 сөйлем) әңгіме құрау (таныс сөздер беріледі);

10) қима әріптерден сөздер құрастыру;

11) кітаптағы жазылған суреттерге қарап білетін 2-4 сөздерді, фразаларды тану;

12) кітаптан мәтін оқу, оқыған мәтінді драмалау, суреттерді таңдау (3- 4 сөйлем).

70. Күтілетін нәтижелер:

1) бейтаныс ересек адамдармен, балалармен сөйлеседі;

2) мәтіндегі себеп-салдарлық байланыстарды бөліп көрсетеді, сұрақтарға жауап береді;

3) тапсырманы орындайды, есеп береді;

4) үлкендердің көмегімен қысқа әңгімелерді драмалайды (3-4 сөйлеммен);

5) іс-әрекетін, қасиеттері мен сапасын, есімдерін, септеуліктерін, санын білдіретін таныс заттарды атайды;

6) топтағы құрдастарымен болған оқиғаларды талқылайды;

7) сұрақтар бойынша заттар мен суреттерді ересектердің көмегімен сөз тізбесімен суреттейді;

8) сөйлеуде жеке сөздерге бөлмей толық фразаларды қолданып жауап береді;

9) өзі туралы мәліметтерді баспа әріптермен жазады;

10) оқылған мәтінге қатысты суреттерді таңдайды;

11) жалпылама сөздердің, 3-4 сөзден тұратын фразалардың мағынасын түсінеді;

12) сұраулы, мақұлданған, лепті интонацияларды ажыратады;

13) үйде, серуенде, топтағы жағдаяттар туралы әңгімелейді;

14) өз бетінше қысқа сөздерді талдап (дактилдеп) оқиды;

15) дербес сәлемдеседі, қоштасады;

16) ертегі, өлең, әңгімелерді тыңдайды;

17) ауызша немесе дактилді формада жасаған әрекеті туралы хабарлайды;

18) суретке қима әріптерден сөздер құрастырады;

19) заттық немесе ілеспе (сюжетті) суреттерге қарап 2-3 сөйлемнен тұратын мәтін құрайды;

20) сөйлеуде жалпылама сөздерді қолданады;

21) етістікті ашық райда осы және өткен шақта қолданады;

22) зат есімді жекеше, көпше түрде қолданады;

23) танысу-әңгімеге қатысады;

24) қысқа мәтіндерді талдап (дактилдеп) оқиды.