Азот тотықтарының түзілуі. Азот тотығының термиялық түзілу жолы (Зельдович механизмі).

NO (азот оксиді) көптеген көздерінен шығатын біріншілік азот қышқылы болып табылады. Жану кезінде NO түзілетін екі азот атомдарының ең басты көздері бар. Біріншіден, ол қышқылдандырғыштығы (ауадан) және отындағы молекулалы азот болып табылады. Екіншіден, ол «отындық азот», яғни отында болатын құрамында азот бар органикалық заттар.

NO (азот оксиді) N₂ –ден 3 түрлі механизм бойынша түзіледі:

1) жылулық (thermal); 2) «жылдам» (promt); 3) N₂O – механизм.

1) Жылулық механизм (Зельдович механизмі) NO түзілуін шектеуші, процестің бірінші сатысы E₁=319 кДж/моль жоғары активация энергиясына ие. Ол үш сатыдан тұрады:

O + N₂→ NO + N , E₁ = 319 кДж/моль

        N + O₂→ NO + O, E₂ = 26 кДж/моль

                               N + OH → NO + H , E₃ = 0

Азот атомдарының квазистационарлық шартын пайдалана отырып және

 O₂→2O₂ тепе-теңдік тұрақтысын еске ала отырып, мынаны аламыз:

                                 (71)

NO түзілуін төмендету үшін өнімдегі оттегінің температурасы мен концентрациясын азайту керек. Қарастырылған механизмді 1946 жылы Зельдович өңдеген болатын.

2) NO түзілуінің жылдам механизмі. Н₂/ ауа және көмірсутек/ауа жалындарының аймағындағы NO концентрациясын өлшеу, NO-ның түзілу жылдамдығы (72) формуламен берілген шамадан көп болады. Мұның себебі үш фактор (механизм) болып табылады:

1. О және ОН-тың концентрацияларының теңсіздігі. О-ның концентрациясын Н₂/О₂ қоспасының жануы кезінде дәлірек формуламен есептеу керек:

2. «Жылдам» NO түзілуінің, басты жолдарын көрсететін, реакция сызбанұсқасы 33-суретте көрсетілген.

3. Жанған газдағы құрамында азоты бар N₂H радикалдары және О атомдары арасындағы реакция.

 

30. NO түзілуінің жылдам механизмін талдаңыз. (Фенимор механизмі).NO көптеген жану көздерінен шығатын біріншілік азот қышқылы болып табылады. Жану кезінде NO түзілетін екі азот атомдарының ең басты көздері бар. Біріншіден, ол қышқылдандырғыштағы (ауадан) және отындағы молекулалы азот болып табылады. Екіншіден, ол «отындық азот», яғни отында болатын құрамында азот бар органикалық заттар.

  NO(азот оксиді) N₂-ден 3 түрлі механизм бойынша түзіледі:

1.Жылулық механизм(Зельдович механизмі)NO түзілуін шектеуші, процестің бірінші сатысы Е₁=319кДж/моль жоғары активация энергиясына ие. Ол үш сатыдан тұрады: