Составьте предложения из словосочитаний

Make sentences from the phrases below

Дайындау барасында – в ходе подготовки – during the preparation of

Табиғи түсінің өзгеруі – изменение природного цвета– the change in color of the natural

Ығыстыру – вытеснять – ousting

Г) Көп нүктенің орнына тіркестердің мағынасына қарай керекті қосымшаларды қойыңыз.

күш… тең бөлінуі

тіс протездері... үйрену

ортопед... түсінікті

ауыз қуысы... көлемі

дыбыстар... пайда болуы

жақ... шайнау қимылы

ыңғайсыздық... сезу

сілекей... бөлінуі

қорғаныш... сипат

тітіркендіру... байланысты

бөгде зат... сезіну

протез... сезбеу

су... жуу

жасы... қарай

 

Ғ)Мағынасына қарай екі бағанды сәйкестендіріңіз.

Протез ауыз қуысы мүшелерінің өзара қалыпты байланыстылығын өзгертеді,	және науқасқа кедергі жасайтын бөгде зат ретінде сезіледі.
Протез орны тұратын шырышты қабығы үшін	ал кейбір науқастарда лоқсып, құсу байқалады.
Осыған байланысты сілекейдің бөлінуі күшейеді,	ас шайнау процесіндегі күштің тіс қатарына тең бөлініп түсуіне мүмкіндік береді.
Бұл протездерде қолданылатын әр түрлі кламмерлер	ауызды шайып, қайтадан кигізеді.
Тіс протезі науқас үшін тітіркендіргіш болып табылады	протез – тітіркендіргіш болып табылады.
Алмалы-салмалы тісті тамақ ішкен сайын алып ағынды сумен жуып,	яғни, ауыз қуысының көлемін қысқартады.

Мәтінді оқыған адам қандай сұрақтарға жауап ала алады? Сұрақтарыңызды жазыңыз.

Д) Сөйлемдерді оқып, аударыңыз.

Read the sentences and translate

Прочитать и перевести текст

In this regard, as much as possible in order to bring the naturalness of the prostheses first integrated metal porcelain and then started to do different types of plastic prosthetic, later, after the introduction of the orthopedic practice of dentistry plastic, which is made of porcelain. Currently, during the preparation of joint bridge prostheses are widely used in plastic, because the simplicity of the technology for producing plastic facet.

Е) Төменде берілген дәрігер сұрақтарына емделушінің атынан тиісті жауабын жазыңыз.

 

– Не себеппен келдіңіз?

–_______________________________.

– Тісіңізді қашан жұлғыздыңыз?

–_______________________________.

– Қалған тістеріңіз ауырмай ма?

–_______________________________.

– Қандай протез салғызғыңыз келеді?

–_______________________________.

– Мына бұрынғы протезіңізді неше жыл пайдаландыңыз?

–_______________________________.

 

– Сізге протезге үйрену қиын болған жоқ па?

–_______________________________.

– Алмалы-салмалы протезге үйрену басқаша болатынын білесіз бе?

–_______________________________.

1. Өзіңіздің болжамыңыздың дұрыстығына көз жеткізу үшін мәтінді оқып шығыңыз.
2. Жаныңыздағы студенттен осы сұрақтарға жауап беруін өтініңіз. Кімнің сұрақтары көп және дұрыс құрылғандығынына қорытынды жасаңыз.
3. Қалып қойған сөздерді жазып, өзіңізді тексеріңіз.

Ø Құсу рефлексі механикалық________________ байланысты туындайды.

Ø Алмалы-салмалы тісті тамақ ішкен ______________ алып ағынды сумен жуады.

Ø Жасанды тістердің ұзақ шыдауы үшін ___________ қуысын үнемі таза __________ қажет.

Ø Біраз уақыт ______________ тітіркендіруге қайтарылатын жауап реакция басыла бастайды.

Ø Алмалы - салмалы протездер ______________ барлық тісі немесе тістерінің көпшілігі болмаған ____________ салынады.

Ø Тіс протездеріне бейімделу үрдістері әрбір _______________ түсінікті болуы тиіс.

Ø Протез орны ______________ шырышты қабық үшін протез – тітіркендіргіш болып табылады.

Ø Кейін науқас протездің ________________сезбейді, тіпті протезді аз уақытқа____________, ыңғайсыздықты сезінеді.

З) Дәрігер атынан үстіңгі тістерінің бәрі жоқ адамға қандай протез салу керектігін, ол қалай бекітілетінін айтып түсіндіріңіз (мәтін бойынша).

И) Дәрігер атынан емделушіге алмалы-салмалы протезді қалай күту керектігін айтып түсіндіріңіз (мәтін бойынша).

10. Бақылау жұмысы

Когнетивті компетенция бойынша

 

Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

(Сложноподчиненное предложения с придаточными цели)

Придаточные предложения цели указывают на цель того, о чем говорится в главном предложении, и отвечают на вопросы: неге? – зачем? не үшін – для чего? не мақсатпен? – с какой целью?

Сказуемое придаточного предложения цели выражается:

а) неопределенной формой глагола с послелогом үшін: Мысалы: 1. Біз институтқа тез жету үшін, автобусқа отырдық. – Чтобы быстрее дойти до института, мы сели на автобус. 2. Отандық табиғи дәрілерді көру үшін, №2 орталық дәріханаға бардық. Чтобы посмотреть отечественное лекарство, мы пошли №2 центральную аптеку.

ә) повелительной формой глагола І, ІІ, ІІІ лица со вспомогательным глаголом деп: Мысалы: Қазақ тілін жақсы үйренсін деп, баласын арнайы курсқа жіберді. Чтобы хорошо выучить казахский язык, отправил сына на специальные курсы.

б) причастием на –мақ со вспомогательным глаголом в деепричастной форме на –ып. Мысалы: Сүйектердің аттарын оқымақ болып, Жандос анатомия кафедрасына барды.

Й) Берілген сөйлемдерді толықтырыңыз.

1. Созылмалы аурулардың алдын алу үшін,.... 2. Науқастың қан қысымы көтерілмесін деп,.... 3. Дәрілік өсімдіктерден дәрі жасау үшін,.... 4. Қан аздықты болдырмау үшін,.... 5. Баласы аурудан тез жазылу үшін,.... 6. Дәріханадан дәрі алмақ болып,....

К) Төмендегі сөйлемдердің бағыныңқы мүшесін тауып, сөйлемді аяқтаңыз.

1 .... жедел жәрдем шақыру керек. 2.... аурудың себептерін дер кезінде анықтау керек. 3.... үнемі дәрігердің бақылауында болған жөн. 4.... бөлменің ауасын таза ұстау керек. 5.... курсқа барып жүрдік.

Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем

(Сложноподчиненное предложения с придаточными времени)

Придаточные предложения времени указывают на время действия главного предложения и отвечают на вопросы қашан? - когда? қашаннан бері? – с каких пор? қашанға шейін? – до каких пор?

Сказуемые придаточного предложения выражаются:

а) причастием с аффиксом -ша, -ше. Мысалы: Оқытушы дәрісханаға келгенше, біз үй тапсырмасына дайындалдық.

ә) причастием на -ған в жатыс септік. Мысалы: Конференцияға баяндама дайындағанда, тақырып туралы көп білдім.

б) причастием на -ған с послелогами соң (кейін), шейін (дейін). Мысалы: Қысқы сессияны аяқтаған соң, Асхат ауылдағы әжесіне барды.

 

Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыс түрлері:

Қ) Төмендегі сөз тіркестерін пайдаланып, мезгіл бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем жазыңыз.

Жұқпалы аурулармен ауырғанда, тапсырғаннан кейін, жазған соң, дәрігер келгенше, спортпен айналыспағанда, өзгеріс болғанша.

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№27

Тақырыбы: Гипс

Шартты бағыныңқылы және себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас

сөйлем.

 

 

2016 ж.

 

 

Кафедра мәжілісінде талқыланды

 

Хаттама №____, «_____»____________2016 ж.

 

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент З.А.Абдуллина

 

1. Тақырыбы: Гипс

Шартты бағыныңқылы және себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас

сөйлем.

 

2. Мақсаты:

- Гипс туралы мағлұмат беру;

- Гипс туралы мәтінінің мазмұнын жүйелі баяндауға үйрету;

- Гипс туралы мәтінді пайдалана отырып, әңгіме-сұхбат құрғызу;

- Түрлі жаттығу жұмыстары арқылы қазақша сөйлеуге дағдыландыру;

- Шартты бағыныңқылы және себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем туралы түсінікті практикалық жолмен меңгерту;

- Өз бетінше сөйлем құрастыруға машықтандыру;

3. Міндеті:

1. Когнитивті – білім компетенциясы бойынша кәсіби бағытта мамандығына сәйкес тіл оралымдарын үйретіп, студенттерді медициналық арнайы мәтіндерді түсініп оқуға, сауатты жазуға дағдыландыру;

2. Операционалды – дағды компетенциясыбойынша лексикалық – грамматикалық тіл ерекшеліктерін меңгертіп, терминдерді қолданылудағы бірізділікті, оларға қойылатын талапты сақтай отырып, студенттерді сауаттылыққа тәрбиелеу;

3. Коммуникативті компетенциябойынша сөйлеу әрекеттерінің түрлеріне сәйкес жаттығу жұмыстарын жүргізу арқылы студенттердің болашақ мамандықтарына қатысты сөйлеу аясын кеңейту;

4. Өзін-өзі дамытубілім компетенциясы бойынша ғылыми-қоғамдық және медициналық терминдермен жұмыс істей білуге машықтандыру, болашақ мамандықтары бойынша кәсіби қатынас кезінде әр түрлі тақырыптарда тыңдаушысын түсіне білуге және өз көзқарасын білдіре білуге машықтандыру.

4. Негізгі ұғымдар:

а) лексикалық материал бойынша

1. Гипс туралы.

2. Гипс туралы әңгімелеудегі тілдік оралымдар.

 

ә) грамматикалық материал бойынша

Шартты бағыныңқылы және себеп бағыныңқылы сабақтас құрмалас сөйлем.

туралы түсінік.

 

5. Сабақ өткізу жоспары:

А) Ұйымдастыру.

Ә) Үй тапсырмасын сұрау.

Б) Жаңа сабақты түсіндіру.

 

- Мәтін бойынша жұмыс. Жаңа сөздермен, сөз тіркестеріменжұмыс істеу, оқылым, мәтін бойынша сұрақтарға жауап, пікірталас, салыстыру жүргізу, аударма жұмысын жасату.

- Грамматикалық тақырып бойынша жұмыс.

- Жаңа сабақты қорыту

В) Студенттердің білімін бағалау

6. Негізгі әдебиеттер:

1. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Медициналық оқу орындарына арналған. Алматы, 2002 ж. 42-45 беттер.
2. Доскеева Б.Ж. Медициналық қазақ тілі. Алматы, 2013 ж. 125-130 беттер.
3. Алшынбай Рақышев. Адам анатомиясындағы халықаралық атау-терминдер. – Алматы, 2011 ж.
4. Бекітілген терминдер сөздігі. Қазақша-орысша, орысша-қазақша. ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі. Тіл комитеті. – Алматы, 2009 ж.
5. Л.Я. Зазулевская. Болезни слизистой оболочки полости рта. – Алматы, 2010 г.
6. И.Ә. Құлмамбетов, Р.И. Құлмамбетов. Сау тісің – сұлу түсің. – Алматы, 2009 ж.
7. Оразалин Ж.Б., Төлеуов Қ.Т. Хирургиялық стоматология. – Алматы, 1998 ж.
8. А.М. Маженова, Н.Қ. Сейітмәмбетова. Стоматологиялық ортопедия.– Астана, 2003 ж.
9. Дене мүшелерінің атауларынан туындаған бірліктер. /Құрастырғандар: Б.Д. Жұмақаева, Г.А. Сапарғалиева. – Алматы, 2009 ж.
10. Гүлдархан Смағұлова. Мағыналас фразеологизмдер сөздігі. – Алматы, 2010 ж.
11. Қазақша-орысша сөздік. ҚР Білім және ғылым министрлігі.
12. А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты.– Алматы, 2001ж.
13. Қазақ тілінің орфографиялық сөздігі. ҚР Білім және ғылым министрлігі. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты.– Алматы, 2001ж.

Қосымша әдебиеттер:

1. Рақышев А. Адам анатомиясындағы халықаралық атау-терминдер. Алматы, 2011 ж.
2. Қазақша-орысша сөздік. ҚР Білім және ғылым министрлігі А. Байтұрынұлы атындағы Тіл білімі институты. – Алматы, 2001 ж.

7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:

Жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен жұмыс істеу, оқылым, грамматикалық тапсырмалар, пікірталас,салыстыру, аударма жұмысын жасату.

8. Көрнекі құралдар: Тақта, ноутбук,тірек-қимыл жүйесінің суретін, етістік шақтарының кестесін, оқу құралдарын, үлестірмелі карточкаларды пайдалану.

 

9. Тапсырмалар:

А)Мәтін бойынша жаңа сөздерді оқып, есте сақтаңыздар.