Mark the sentences true or false.

Ø Жүйке жүйесі мүшелердің жұмысын реттеп отырады.

Ø Жүйке жүйесі ортаңғы және аралық бөлім болып екіге бөлінеді.

Ø Жұлын бассүйекте орналасады.

Ø Жұлынның қызметін ми реттеп отырады.

Ø Жұлын зақымдалғанда өткізгіштік және рефлекстік қызметтері жойылып кетеді.

Ø Ми омыртқа жотасының өзегіне орналасады.

Ø Жүректі тоқтатуға, астың қорытылуын тездетуге болады.

Ø Ағзалар тіршілігіндегі барлық әрекеттерді жүйке жүйесі басқарады.

Л) Екі бағанды мағынасына сәйкес сәйкестіріңіз.

Сопоставьте части предложения по смыслу.

Match the parts of sentences.

Сыртқы ортаның әр түрлі құбылыстарынан қорғану әрекеті адамның жүйке жүйесінің әсерінен болады, мысалы,	яғни жұлын мен ми арасындағы байланыстар үзіледі.
Жүйке жүйесі денедегі мүшелердің жұмысын реттейді,мысалы, жүрек пен бұлшық еттің жиырылуы,	төменгі шеті екінші арқа омыртқаға дейін созылып жатады.
Жұлын зақымдалғанда өткізгіштік және рефлекстік қызметтері жойылып кетеді,	жақын келген көлікті күтіп тұру, аса ыстық немесе суықтан қорғану, денені зақымдайтын заттарға жоламау және т. б.
Жұлынның жоғарғы шеті сопақша мимен жалғасады,	парасимпатикалық бөлімі — ішкі мүшелер мен бездердің, симпатикалық бөлімі — қан тамырларының қызметтерін реттейді.
Жүйке жүйесінің сомалық бөлімі – дене, яғни тірек-қимыл мүшелерінің,	сүйектердің қозғалысқа келуі, тер, сілекей, сүт, асқазан сөлінің бөлінуі.

Өзін-өзі дамытубілім компетенциясы бойынша

Задания на саморазвитие

Exercises according to self-development

 

М) Жүйке сөзіне қатысты фразалық тіркестердің беретін мағыналарын сәйкестендіріп, олармен сөйлем құрыңыз.

Сопоставьте слова и словосочетания на тему нервная система сделав фразы по смыслу и составьте предложения с ними.

Match the phrasal collocations in nervous system theme and write the sentences with them.

	Жүйкеге тию	а	біреуді әбден шаршату, діңкесін құрту
	Жүйкесі босау	ә	біреудің мазасын алу
	Жүйкесін құрту	б	көңілі елжіреу, көзіне жас алу

 

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№8

Тақырыбы: Аралық бақылау

 

 

2016 ж.

 

Кафедра мәжілісінде талқыланды

 

Хаттама №____, «_____»____________2016ж.

 

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент З.А.Абдуллина

 

 

1. Тақырыбы: Аралық бақылау

2. Мақсаты: Өтілген лексикалық және грамматикалық материалдарды қайталай отырып, студенттердің алған білімін анықтау, қорыту, бекіту.

 

Тапсырмалар:

А) Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

Ответьте на вопросы ниже.

Answer to the questions below.

Адамның кеуде қуысында қандай мүшелер орналасқан?

Құрсақ қуысында қандай мүшелер бар?

Тірек – қимыл жүйесі неден тұрады?

Қаңқа дегеніміз не?

Бұлшық еттің қандай қасиеті бар?

Ас қорыту жүйесі қайдан басталады?

Зәр шығару жүйесіне қандай мүшелер жатады?

Қан айналу жүйесі қандай қызмет атқарады?

Тыныс алу жүйесі қандай мүшелерден тұрады?

Жүйке жүйесі қандай қызмет атқарады?

Адам өмірі қандай кезеңдерден тұрады?

Балалық шақ қандай кезеңдерден тұрады?

Ересек шаққандай кезеңдерден тұрады?

Егде жас қандай кезеңдерден тұрады?

Жүрек қайда орналасқан?

Жүрек неше бөліктен тұрады?

Құлақша мен қарынша не арқылы байланысады?

Жүректің жұмысы қандай?

Қан тамырлары нешеге бөлінеді? Қалай аталады?

Күре тамырдың түсі қандай?

Ең үлкен күре тамыр қалай аталады?

Адам ағзасында қанша қыл тамыр бар?

Қанның түсі неліктен өзгереді?

Көк тамыр қандай тамыр?

Көк тамыр қандай қызмет атқарады?

Адам қанының құрамы қандай болады?

Тыныс алу жүйесі қандай мүшелерден тұрады?

Тыныс алу жүйесінің қызметі қандай?

Мұрын қуысының құрылысы қандай?

Көмейдің құрылысы қандай?

Бронхының құрылысы қандай?

Өкпенің құрылысы қандай?

Ас қорытужүйесінің қызметі қандай?

Ас қорытужүйесі қандай мүшелерден тұрады?

Асқазанның құрылысы қандай?

Он екі елі ішек туралы айтыңыз.

Бауыр туралы айтыңыз.

Тірек-қимыл жүйесі неден тұрады?

Бұлшық еттің қызметі қандай?

Сүйек байланысының қандай түрлері бар?

Бас сүйектің құрлысы қандай?

Омыртқа жотасының құрылысы қандай?

Зәр шығаружүйесінің қызметі қандай?

Зәр шығаружүйесі қандай мүшелерден тұрады?

Бүйректің құрлысы қандай?

Жүйке жүйесінің қызметі қандай?

Жүйке жүйесі қандай мүшелерден тұрады?

 

Ә) Төмендегі сөздердің аудармасын айтыңыз.

Переведите слова.

Translate the words.

құрсақ қуысы – брюшная полость

жұтқыншақ – глотка

өңеш – пищевод

кеңірдек – трахея

зәр, несеп – моча

несепағар – мочеточник

қуық – мочевой пузырь

без – желез

өзек – проток, серцевина

икемделу – приспособиться

кәмелеттік – cовершеннолетний; зрелый

асықты жілік– большеберцовая кость

тоқпан жілік – плечевая кость

кәрі жілік– локтевая кость

жауырын – лопатка

жамбас – тазовая кость

омыртқа – позвоночник

ортан жілік – бедренная кость

қуық – мочевой пузырь

өт – желчь

ұйқы безі – поджелудочная железа

дене бітімі – телосложение

қақырық – макрота

көкбауыр – селезенка

қуық – мочевой пузырь

қондырғы – установка

ақау – дефект, порок

туа пайда болған – врожденный

жүре пайда болған – приобретенный

кескін – внешний облик; черты лица

талшық – волокно

құлақша – предсердие

қарынша – желудочек

жиырылу – сокращение; сжиматься

босаңсу – расслабление

күретамыр – артерия

көктамыр – вена

қылтамыр – капилляры

қаныққан – насыщенный

алқызыл – алый; румяный

ұлпа – ткань

жасуша – клетка

серпімді – упругий

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№9

Тақырыбы: Адам көркі - тіс.

Көмекші есімдер. Зат есімнің жіктелуі

 

2016 ж.

 

 

Кафедра мәжілісінде талқыланды

 

Хаттама №____, «_____»____________2016ж.

 

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент З.А.Абдуллина

 

 

1.Сабақтың тақырыбы: Адам көркі - тіс.

Көмекші есімдер. Зат есімнің жіктелуі

2. Мақсаты:

- тіс құрлысы туралы мағлұмат беру;

- тіс құрлысы туралы мәтінінің мазмұнын жүйелі баяндауға үйрету;

- тіс құрысы туралы мәтінді пайдалана отырып, әңгіме-сұхбат құрғызу;

- түрлі жаттығу жұмыстары арқылы қазақша сөйлеуге дағдыландыру;

- зат есімнің жіктелуі туралы түсінікті практикалық жолмен меңгерту;

- өз бетінше сөйлем құрастыруға машықтандыру;

3. Міндеті:

1. Когнитивті – білім компетенциясы бойынша кәсіби бағытта мамандығына сәйкес тіл оралымдарын үйретіп, студенттерді медициналық арнайы мәтіндерді түсініп оқуға, сауатты жазуға дағдыландыру;

2. Операционалды – дағды компетенциясы бойынша лексикалық – грамматикалық тіл ерекшеліктерін меңгертіп, терминдерді қолданылудағы бірізділікті, оларға қойылатын талапты сақтай отырып, студенттерді сауаттылыққа тәрбиелеу;

3. Коммуникативті компетенция бойынша сөйлеу әрекеттерінің түрлеріне сәйкес жаттығу жұмыстарын жүргізу арқылы студенттердің болашақ мамандықтарына қатысты сөйлеу аясын кеңейту;

4. Өзін-өзі дамыту компетенциясы бойынша ғылыми-қоғамдық және медициналық терминдермен жұмыс істей білуге машықтандыру, болашақ мамандықтары бойынша кәсіби қатынас кезінде әр түрлі тақырыптарда тыңдаушысын түсіне білуге және өз көзқарасын білдіре білуге машықтандыру.

4. Негізгі ұғымдар:

а) лексикалық материал бойынша

1. Тіс құрылысы туралы.

2. Тіс құрылысы туралы әңгімелеудегі тілдік оралымдар.

3. түрлері туралы

 

ә) грамматикалық материал бойынша

Зат есімнің жіктелуі, көмекші есімдер туралы түсінік.

 

5. Сабақ өткізу жоспары:

А)Ұйымдастыру.

Ә) Үй тапсырмасын сұрау.

Б) Жаңа сабақты түсіндіру.

 

- Мәтін бойынша жұмыс. Жаңа сөздермен, сөз тіркестеріменжұмыс істеу, оқылым, мәтін бойынша сұрақтарға жауап, пікірталас, салыстыру жүргізу, аударма жұмысын жасату.

- Грамматикалық тақырып бойынша жұмыс.

- Жаңа сабақты қорыту

В) Студенттердің білімін бағалау

6. Негізгі әдебиеттер:

1. Доскеева Б.Ж. Қазақ тілі. Медициналық оқу орындарына арналған. Алматы, 2002 ж. 171-174 беттер.

2. Доскеева Б.Ж. Медициналық қазақ тілі. Алматы, 2013 ж. 125-130 беттер.

3. Алшынбай Рақышев. Адам анатомиясындағы халықаралық атау-терминдер. – Алматы, 2011 ж.

4. Бекітілген терминдер сөздігі. Қазақша-орысша, орысша-қазақша. ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігі. Тіл комитеті. – Алматы, 2009 ж.

5. Л.Я. Зазулевская. Болезни слизистой оболочки полости рта. – Алматы, 2010 г.

6. И.Ә. Құлмамбетов, Р.И. Құлмамбетов. Сау тісің – сұлу түсің. – Алматы, 2009 ж.

7. Оразалин Ж.Б., Төлеуов Қ.Т. Хирургиялық стоматология. – Алматы, 1998 ж.

8. А.М. Маженова, Н.Қ. Сейітмәмбетова. Стоматологиялық ортопедия.– Астана, 2003ж.

9. Дене мүшелерінің атауларынан туындаған бірліктер. /Құрастырғандар: Б.Д. Жұмақаева, Г.А. Сапарғалиева. – Алматы, 2009 ж.

10. Гүлдархан Смағұлова. Мағыналас фразеологизмдер сөздігі. – Алматы, 2010 ж.

11. Қазақша-орысша сөздік. ҚР Білім және ғылым министрлігі.

12. А. Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты.– Алматы, 2001ж.

13. Қазақ тілінің орфографиялық сөздігі. ҚР Білім және ғылым министрлігі. А.Байтұрсынұлы атындағы Тіл білімі институты.– Алматы, 2001ж.

Қосымша әдебиеттер:

1. Рақышев А. Адам анатомиясындағы халықаралық атау-терминдер. Алматы, 2011 ж.
2. Қазақша-орысша сөздік. ҚР Білім және ғылым министрлігі А. Байтұрынұлы атындағы Тіл білімі институты. – Алматы, 2001 ж.

7. Білім берудің және оқытудың әдіс-тәсілдері:

Жаңа сөздермен, сөз тіркестерімен жұмыс істеу, оқылым, грамматикалық тапсырмалар, пікірталас,салыстыру, аударма жұмысын жасату.

8. Көрнекі құралдар: Тақта, ноутбук, тіс құрылысының суретін, зат есімнің жіктелуі туралы кестесін, оқу құралдарын, үлестірмелі карточкаларды пайдалану.

 

Тапсырмалар

Задания:

Exercises:

А) Мәтінде кездескен төмендегі сөздер мен сөз тіркестерінің мағынасын түсіндіріңіз.