Читайте и пероводите предложении

 

У зубной пломбы есть свои положительные стороны и свои недостатки. К этому относится изменение размеров пломбы и возникновение щелей между пломбами и полости стенки. Между щелями образуется кариес. Если материалы пломбы не качественные, то пломба быстро разлагается. Трудно будет восстановить контакт между зубами. Эти все дефекты влияют на результат лечения зуба. Качество материалов и не правильная техника их использования тоже влияет. В последнее время используют пломбы мягкие как тесто, которые не твердеют сами по себе. Только с помощью ультрафиолетовой лампы. Стоматолог ставит это вещество как тесто на место зуба и потом показывает форму зуба пациенту с помощью зеркала. Затем советуясь с пациентом, полирует пломбу. Один из плюсов такого лечения то, что зуб лечится качественно.

Ғ) Мәтінді оқыған адам қандай сұрақтарға жауап ала алады? Сұрақтарыңызды жазыңыз.

Д) Жаныңыздағы студенттен осы сұрақтарға жауап беруін өтініңіз. Кімнің сұрақтары көп және дұрыс құрылғандығынына қорытынды жасаңыз.

Е) Мәтіннен төменде берілген қысқа ақпараттарды кеңейтіп толықтыратын үзінділерді табыңыз.

Ø Сүт тістер мен тұрақты тістердің кемістіктері жиі кездеседі.

Ø Пломбаның бірқатар жағымды қасиеттерімен қатар кейбір кемшіліктері де бар.

Ø Cоңғы кезде қолданылып жүрген қамыр іспеттес пломбалық зат өзінен-өзі еш уақытта қатпайды.

Ø Тіс сауытының кемістігін штифті тістер деп аталатын арнайы протездер көмегімен де қалпына келтіруге болады.

Ж) Берілген тұжырымдардың дұрыс не қате екенін анықтаңыз.

Ø Тіс жегінің пайда болуынан тіс аралық жанасу пункті бұзылады.

Ø Пломбылау материалдарының мықты еместігі пломбының тез арада желінуіне әкеліп соқтырады.

Ø Соңғы кезде қолданылып жүрген қамыр іспеттес пломбалық зат тез қатып қалады.

Ø Тіс салдырушымен ақылдассаң, тісті ешқашан әдемілейалмайсың.

Ø Дәрігердің тісті біртіндеп өсіруі мүмкін емес.

Ø Пломбамен тамақ шайнау мүмкін емес.

Ø Тістер сауытының ақауы адамның сыртқы келбетін бұзады.

Ø Сауыт кемістігінің пайда болуы шайнау қызметіне әсер етеді.

З) Мағынасына қарай екі бағанды сәйкестендіру.

Біз қолданатын пломбалық зат жылдам қатып қалады,	тіс жегісінің қайталануына әкеліп соқтырады.
Пломбы арасында саңылаудың пайда болуы	әр сылаған сайын «сылақты» күлгін сәулемен қатайтып отырады.
Тіс сауытының ішіндегі тіндер қабынып,	оған штифті бекітіп, соның көмегімен протез қоюды жеңілдетеді.
Егер тіс сауыты толық бұзылған болса, түбірді сақтап,	тіс аралық жанасу пункті бұзылып, қуыс пайда болады.
Тістің жанасу бетінде тіс жегісінің пайда болуынан	сондықтан тістің анатомиялық пішінін қалпына келтіру қиын болады.
Дәрігер тісті біртіндеп сылып өсіреді,	содан біртіндеп тіс қапталының барлық бетіне таралатын әр түрлі дерттер туындайды.

И) Қалып қойған сөздерді жазып, сөйлемдерді толықтырыңыз.

Ø Сүт тістер мен тұрақты тістердің __________ жиі кездеседі.

Ø Тістің жанасу бетінде _______ пайда болуынан тіс аралық ________ пункті бұзылады.

Ø Пломбаның бірқатар _______ қасиеттерімен қатар кейбір ____________ де бар.

Ø Сауыт кемістігінің пайда болуы ________ қызметіне де әсер етеді.

Ø Уақытында________, тіс жегісінің қуысы ________ кеңейе береді.

Ø Соңғы кезде _______ жүрген жұмсақ, қамыр іспеттес пломбалық зат _______ қатпайды.

Ø Дәрігер тісті біртіндеп сылап өсіреді және әр _______сайын «сылақты» күлгін _____қатайтып отырады.

Ø Тіс сауыты толық бұзылған болса, ______сақтап, оған ______ бекітіп, соның көмегімен протез қояды.

Й) Болашақ стоматолог-дәрігер ретінде емделушіге тіс сауытындағы кемістікті қалпына келтіру үшін қолданылатын пломбы түрлерінің артықшылықтары мен кемшіліктері туралы түсіндіріп беріңіз.

 

К) Өзіңіздің болжамыңыздың дұрыстығына көз жеткізу үшін мәтінді оқып шығыңыз.

 

Қ) Бағыныңқы сөйлемдер берілген, мағынасына қарай басыңқы сөйлемді құрастырып, құрмалас сөйлем жасаңыз.

Ø Тісжегі әсерінен қуыс пайда болған қуыс кеңейе берсе,....

Ø Тіс салдырушының жаңадан салған тісі өзінің бұрынғы тісінен де әдемі болғандықтан,....

Ø Салынатын тістің анатомиялық пішінін асықпай бұрынғы қалпына келтіру үшін,....

Ø Адамға өз тісін қайта қою мүмкін болмаса да,....

10. Бақылау жұмысы

Когнетивті компетенция бойынша

 

Жай сөйлем, түрлері

В казахском и русском языках в зависимости от цели высказывания предложения (сөйлемдер) делятся на хабарлы сөйлем (повествовательные), сұраулы сөйлем (вопросительные), бұйрықты сөйлем (побудительные), лепті сөйлем (восклицательные).

Хабарлы сөйлем (повествовательные). В повествовательном предложении высказывается сообщение (информация) о каком-либо факте, событии, явлении. На письме в конце повествовательных предложений, произносимых спокойным тоном, ставится точка (нүкте). Мысалы: Ауру ауруханаға келді. Ол дәрігерде отыр. В обоих языках повествовательные предложения могут быть простыми и сложными, утвердительными и отрицательными.

Сұраулы сөйлем (вопросительные) – содержат вопрос. В конце его ставится (сұрау белгісі) знак вопроса (?). Для выражения вопроса используются интонация и вопросительные слова кім? (кто?), не? (что?), қанша? (сколько?), қайдан? (откуда?), қашан? (когда?), неге? (почему?) и др. Эти слова в вопросительном предложении чаще всего стоят на первом месте (иногда в середине предложения). Мысалы: Ауруыңыз қашан басталды? Қандай дәрі іштіңіз?

Порядок слов в вопросительном предложении:

а) Если вопрос выражается вопросительной частицей (ма, ме, ба, бе, па, пе), то вопросительное слово с частицей ставится в конце предложения. Мысалы: Басыңыз ауыра ма? Ентігесіз бе?

ә) Если вопрос выражается вопросительным местоимением или вопросительным наречием, то вопросительное слово обычно ставится перед сказуемым. Мысалы: Асқазаныңыз қалай ауырады? Қашан зақымдап алдыңыз?

Сұраулы сөйлем образуются при помощи частиц ма, ме, ба, бе, па, пе. Мысалы: Жүрегіңіз айни ма? Беліңіз ауыра ма?

Лепті сөйлем (восклицательные) служат для выражения чувств, проявления эмоций (горя, радости, удивления, восхищения и т.д.). Мысалы: Туған күніңізбен құттықтаймын! (Поздравляю Вас с днем рождения!). Бейбітшілік жасасын! (Да здравствует мир!). Восклицательные предложения произносятся высоким тоном. Помимо этого, в восклицательных предложениях применяются и другие средства (междометия, эмоционально окрашенные слова, усилительные частицы). Мысалы: Ол қандай әділ, көреген, қандай кемеңгер адам! (Какой он справедливый, даль новидный, какой мудрый человек!)

Бұйрықты сөйлем (побудительные) выражают приказ, запрещение, просьбу. Мысалы: Отпен ойнамаңыз! (Не играйте с огнем!). Жүріңіз тезірек! (Идемте быстрее!). Тақтаға келіңіз! (Идите к доске!). Қойыңыз оны! (Бросьте его!). Побудительные предложения в казахском языке передаются глаголом повелительного наклонения второго лица единственного или множественного числа. Мысалы: Тыңда, дала, Жамбылды! (Слушай, степь, Джамбула!).

В казахском языке, кроме 2-го лица, повелительное наклонение имеет и форму 3-го лица, которое выражает желание, приказание, требование, призыв и т.д. Мысалы: Сен айт, ол мені күтсін. (Ты скажи, пусть он меня подождет).

 

Студенттердің өз бетімен істейтін жұмыс түрлері

Л) Сөйлемдерді оқып, орыс тіліне аударыңыз. Жай сөйлемнің қай түріне жататынын анықтаңыз.

1. Бұрын қандай ем қолдандыңыз?

2. Жұқпалы аурулар қалай жұғады?

3. Бұлшық еттер сүйектерді қозғалтады.

4. Тапсырманы тез орындаңыздар.

5. Қуық зәр шығару жүйесіне жатады.

 

М) Төменде берілген етістіктерді пайдаланып, хабарлы сөйлем құраңыз.

Кездесу, қарсы алу, емдеу, тапсыру, тәрбиелеу, серуендеу.

Н) Берілген сұрау есімдіктерін пайдаланып 5-6 сұраулы сөйлем жазыңыз.

Қалай? Қашан? Қайдан? Не? Қанша? Қандай?

 

Ң) Көп нүктенің орнына тиісті жалғауларды қойып, сөйлемдерді жазып алыңыз.

 

1.Бүйрек тасы ауру... (нефролитиаз) – көп тараған кеселдер... бірі. 2. Ауру, әсіресе 20-50 жас аралығы... жиі кездеседі. 3. Ол көбіне оң жақ бүйрек... болады, ал екі бүйректе кездесу... 15-20%. 4. Бүйректің тас аурулары... табиғаты осы күн... дейін толық анықталмаған.

О ) Сөйлемдерд і оқып, қазақ тіліне аударыңыз. Сөйлемдерді сұраулы сөйлемге айналдырыңыз.

1. Первые попытки переливания крови человеку от животных были сделаны в ХVІІ веке. 2. Миллиарды микроорганизмов живут на коже и слизистых оболочках ротовой полости, кишечниках, дыхательных путей. 3. Еще древние врачи знали, что настой из листьев камфорного дерева стимулирует кровообращение и дыхание.

 

Ө) Сөз тіркесінің дұрыс аудармасын табыңыз.

қалыпты деңгей	причинять вред
жұмыс қабілеті	терять сознание
солқылдап ауыру	бытовое условие
зиян келтіру	нормальный уровень
есінен тану	работоспособность
тұқым қуалаушылық	пульсирующая боль
тұрмыс жағдайы	наследственность

 

П) Read the sentences and translate

 

Seal (dental filling) has it`s benefits and drawbacks. One of the disadvantages is сhanges in the seal`s size, that leads to the appearance of the gap between the teeth also the gap between the tooth cavity and the seal provides caries. If the seal is made from bad-quality materials the seal will rot in a short time. It would be complicated to recontact the teeth. All these defects will negatively affect on tooth therapy. Therapy also depends on the quality of materials, and on the tools that are required to be used. Nowadays dentists often use seals that are soft like dough, and they doesn`t solidify per se, only using UV lamp. A dentist puts this soft material on the tooth, then he shows the shape of the tooth that he got in result to the patient using mirror. After this with permission of the patient dentist starts to polish the seal. One of the sensible advantages of this type of therapy is that the tooth is curing naturally.

 

 

ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРҒА АРНАЛҒАН

ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

№23

Тақырыбы: Аралық бақылау

 

 

2016 ж.

 

Кафедра мәжілісінде талқыланды

 

Хаттама №____, «_____»____________2016 ж.

 

«Бекітемін»

Кафедра меңгерушісі, ф.ғ.к., доцент З.А.Абдуллина

 

1. Тақырыбы: Аралық бақылау.

 

2. Мақсаты: Өтілген лексикалық және грамматикалық материалдарды қайталай отырып,студенттердің білімін анықтау,қорыту, бекіту.

 

Тапсырмалар:

А)Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіз.

• Тіс жұлу отасының басқа оталардан қандай айырмашылығы бар?
• Тіс жұлынған кезде ауыз қуысындағы қандай ағзалар жарақаттанады?
• Отадан кейін қандай іс әрекеттер жасалады?
• Тісті жұлу алдында қандай қажеттіліктер жүзеге асырылады?
• Емдеп жазуға келмейтін қандай тістер бар?
• Қан аурулаы кезінде тіс жұлуға бола ма? Болмаса неге?
• Жүйке жүйесі ауруы бар науқасқа стоматолог дәрігер қандай кеңес бергені жөн?
• Науқастың тісін протездеу үшін қандай іс-шараларды жүзеге асырған жөн?
• Нашар жасалған протездер туралы не айтуға болады?
• Пародонтит, пародонтоз аурулары бар науқасқа протез салуға бола ма?
• Терапевт-стоматологтың іс-әрекеті қандай?
• Хирург-стоматолог науқасқа қандай қызмет көрсетеді?
• Протездеу алдында қандай арнай іс-шараларды жүзеге асыруға болады?
• Алмалы-салмалы протез салу үшін не істеу керек?
• Тістің түбірін сақтап қалу үшін қандай іс-шараларды істеуге болады?
• Азу тіс, күрек тістердің қызметі қандай?
• Сүт тістер деп қандай тістерді айтамыз?
• Сауыт кемістігі жайлы не білесіз?
• Пломбаның қандай жағымды және жағымсыз қасиеттері бар?
• Тістің анатомиялық пішінін қалпына келтіру үшін не істеу керек?
• Штифті тістер деген не?
• Пульпитті қалай емдеуге болады?
• Ауыздың шырышты қабынуын қалай атаймыз?
• Стоматит ауруының себептері қандай?
• Антибиотиктерді көп пайдалану стоматит ауруына әсер етеді ме?
• Қызылша стоматит дегеніміз не?
• Стоматит кімдердің арасында жиі тарайды?
• Стоматиттің белгілері қандай?
• Стоматит қалай дамиды?
• Стоматит қалай басталады?
• Перикоронарит дегеніміз не?
• Дистопия негеніз не?
• Ретенция дегеніміз не?
• Пародонтит ауруының салдары қандай?
• Пародонтит ауруын қалай емдеуге болады?

 

Ә) Төмендегі сөздердің аудармасын айтыңыз.

шектелу – ограничиваться

мейлінше – чересчур

сыздап ауру – ноющая боль

ескеру – учесть, учитывать

көрсетілім – показание

сауықтыру іс-шаралары – оздоровительные мероприятия

ақау – дефект

өзек – проток; канал; ствол

шөгінді – осадок, отложение

тіреу – опора

кемістік – дефект, недостаток

желіну – постепенно уменьшаться, сокращаться, изнашиваться

тіс қапталы – боковая часть, бок

саңылау – щель, зазор

сылақ – штукатурка, мазание

Б) Сұрақтарға жауап беріңіз.

Ответьте на вопросы.

 

1. Какие органы полости рта при вырывании зуба?

2. Что необходимо сделать перед удалением зуба?

3. Какие зубы не подлежат лечению?

4. Можно ли вырывать зуб при кровотечение? А если нет, то почему?

5. Если у пациента есть боли связанные с нервной системой, то что должен порекомендовать стоматолог?

6. Какие услуги предоставляет пациенту хирург стоматолог?

7. Что можно сказать о плохо вставленных протезах?

8. Как начинается стоматит?

9. Что такое дистопия?

10. Какиесимптомыустоматита?

 

В) Answer the questions.

1)Tooth resection is harmful for which oral organs?

2)What are the necessary things to do before tooth resection

3)Which type of teeth are not possible to be cured

4) is it possible to resect the tooth while bleeding? Explain why

5) if the patient has problems connected with nervous system what should the doctor recommend?

6) which services does the surgery-dentist offer?

7) what you can say about badly-fixed prosthesis?

8) how does the stomatitis start?

9) what does dystopia mean?

10) what are the symptoms of the stomatitis?

 

Г) Сөздерді оқып, есте сақтаңыздар.

Читайте и запомните слова.