Кумайри, Александрополь, ленинакан: три инкарнации одного города

Гюмри – второй по величине город в Армении. Он расположен на Ширакском плато, которое пересекает несколько горных ущелий. Если в 1840 году население города насчитывало всего 600 человек, то сегодня здесь проживает более 146 тысяч.

В древности, на месте города находилось поселение Кумайри. Название поселения происходит от имени древнего племени, населявшего эту территорию – киммерийцев. В ходе русско-персидских войн Кумайри в 1804 году входит в состав Российской империи, а в 1837 на территории Кумайри закладывается русская крепость Александрополь в честь супруги Николая I императрицы Александры Фёдоровны.

Сегодня Гюмри – это промышленный центр. Здесь есть краеведческий музей, историко-культурный заповедник, картинная галерея, кроме того в городе находится пять церквей, монастырь и православная часовня. Самой красивой и исторически ценной из них считается Церковь Аменапркич (Церковь Всеспасителя). Она была возведена в 1860-1873. Церковь была построена по образу Анийского кафедрального собора (Турция).

Еще одной достопримечательностью города является памятник Вардану Мамиконяну,

Еще одним памятником царского периода в истории города является Александропольская или Черная крепость. Крепость очень хорошо сохранилась. Она представляет собой полукруглые казармы, остатки казачьего поста и слободы. Крепость предназначалась для охраны российских границ от персидских и турецких войск.

Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանը գործում է 1975 թվականից,որը կառուցվել է 1828 թվականին` բանաստեղծի պապի` Նիկողայոս Իսահակյանի կողմից։

 

32. Инженерные памятники Еревана (мосты, эстакады, акведуки, тоннели) +

Կարմիր կամուրջ - Հրազդան գետի վրա հնագույն միաթռիչք կամուրջն է Երևանում։ «Կարմիր» էր, որովհետև այն կառուցված էր կարմիր տուֆից։Վերակառուցվել է 1679 թվականին՝ երկրաշարժից հետո։ Երկարությունը 80 մետր է, բարձրությունը՝ 11։

Բազմաթիվ վերանորոգումներից (որոնց հետքերը տեսանելի են կառույցի որմնանցքի վրա) ամենահիմնավորը եղել է 1830 թվականինը։

Հաղթանակի կամուրջ -Կառույցի ճարտարագետն է Սիմոն Հովնանյանը ։ Միացնում է Մաշտոցի և Իսակովի պողոտաները։ Երկարությունը 200 մետր է, լայնությունը՝ 25, բարձրությունը՝ 34։ Կամուրջի ծայրերին երկու փոքր հրապարակ կա։ Կամրջի աջ ափին Երևանի կոնյակի գործարանն է, ձախ ափին՝ Երևանի գինու կոմբինատը։ Հանդիսավոր բացումը տեղի է ունեցել 1945 թվականի նոյեմբեր 25-ին։

Դավթաշենի կամուրջ - մետաղական կամուրջ է, 1996թ-ին ։ Միացնում է Արաբկիր վարչական շրջանը Դավթաշեն վարչական շրջանին։ Երկարությունը 496 մետր է, լայնությունը՝ 32, բարձրությունը՝ 92։

Հրազդանի մեծ կամուրջ կամ Կիևյան - կամարային կամուրջ է,1956 թ-ին ։ Հրազդանի մեծ կամուրջը իրենից ներկայացնում է երկաթբետոնե կոշտ ամրանավորմամբ կամարային թռիչքային կառուցվածք՝ միջանցիկ վերթաղային կառուցվածքով։ Երկարությունը 375 մետր է, բարձրությունը՝ 60,5 մետր։ ճարտարապետ՝ Գրիգոր Աղաբաբյան:

Հրազդանի ձորի ջրանցույց (աքվեդուկ) կառուցվել է 1950 թվականին ։ Նախատեսված է ափից ափ ջրի տեղափոխման համար։ Ճարտարապետ՝ Ռաֆայել Իսրայելյանը ։ Կառուցված է մուգ մոխրագույն կոպտատաշ հատովի բազալտից։ Ջրանցույցը տեսականորեն շատ հաջող կապված է Հրազդանի կիրճի մյուս շինությունների հետ:

33. Таманян и его архитектурное наследие +

Ալեքսանդր Հովհաննեսի Թամանյան (1878, Կրասնոդար - 1936թ., Երևան) հայ ճարտարապետ, ճարտարապետության ակադեմիկոս, հայ նոր ճարտարապետության հիմնադիրը։

1904 թվականին ավարտել է Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիան:1917 թվականին եղել է Պետրոգրադի գեղարվեստի ակադեմիայի խորհրդի նախագահը

Թամանյանի առաջին գործը Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Կատարինե հայկական եկեղեցու (1779, ճարտարապետ՝ Յու. Մ. Ֆելտեն) վերակառուցումն է (1904-1906)։Մի շարք հանրահայտ կառույցներ Ռուսաստանում:

Երևանի գլխավոր հատակագիծը 150 հազար բնակչի համար, որն հաստատվել է ՀՍՍՀ Ժողկոմխորհի կողմից 1924 թվականին։ 1934 թվականին սկսել է մշակել «Մեծ Երևանի» հատակագիծը 500 000 բնակչի համար։ Այն մնացել է անավարտ։ 1925-1933 թվականներին նախագծել է Գյումրի, Վաղարշապատի, Ստեփանակերտի,Գավառ, Հրազդանի, Լուկաշինի, Նուբարաշենի և այլ բնակավայրերի հատակագծերն, որոնցից ոչ բոլորն են իրականացվել։

Երևանում նրա նախագծով կառուցվել են՝

• աստղադիտարանը (1930-1935)
• անատոմիկումը (1926-1933)
• անասնաբուժական, ֆիզիոթերապևտիկ, պոլիտեխնիկական ինստիտուտների շենքերը (1927-1932)
• հանրային գրադարանը (1932-1938)։
• Կառավարության տունը (առաջին հերթը՝ Հողժողկոմատ, 1926-1929, հետագայում՝ Կառավարական տուն, 1932-1941, ԽՍՀՄ Պետական մրցանակ, 1942, հետմահու)
• Օպերայի և բալետի թատրոնը (1926-1953, սկզբնական նախագծերում՝ ժողովրդական տան թատրոն)։

2002 թվականին ստեղծվել է Ալեքսանդր Թամանյանի թանգարան-ինստիտուտը Կառավարության շենքում։

34. Природные памятники Еревана +

«Անանուն» սյունաձև բազալտներ-Երևան, Հրազդանի կիրճի ձախափնյա մասում, Սբ. Սարգիս եկեղեցու մոտ

35. Литературный памятник, народный эпос «Давид Сасунский» +

«Սասունցի Դավիթ» արձան, գտնվում է Սասունցի Դավթի հրապարակում, տեղադրվել է 1959-ին։Քանդակագործ՝ Երվանդ Քոչար:

Ստեղծվել է միջնադարում՝ արաբական արշավանքների ժամանակ։ Էպոսի գաղափարական ոգին հայ ժողովրդի հերոսական մաքառումն է թշնամիների դեմ՝ հանուն ժողովրդի ազատության և անկախության, հայրենիքի և պետականության պահպանման։

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Մարդկության ոչ նյութական մշակութային ժառանգության ներկայացուցչական ցանկում։

«Սասնա ծռերը» բաղկացած է վիպական 4 մասից կամ ճյուղից, որոնցից յուրաքանչյուրը կոչվում է հերոսների մեկ սերնդի անունով՝ «Սանասար և Բաղդասար», «Մեծ Մհեր», «Սասունցի Դավիթ» և «Փոքր Մհեր»։Հերոսների այս չորս սերունդը միմյանց հետ կապված են ազգակցական կապերով։

«Սասնա ծռերը» հայտնաբերել և ամբողջությամբ գրառել է Գարեգին Սրվանձտյանը 1873 վականին: Երկրորդ տարբերակը 1886 վականին Էջմիածնում գրի է առել Մանուկ Աբեղյանը

«Սասնա ծռերի» գրական մշակումները սկսվել են դեռևս 1890-ական թվականներից, սակայն Դավթի ճյուղի լավագույն մշակումը համարվում է Հովհաննես Թումանյանինը (1903 թ.)։ Փոքր Մհերի ճյուղը բանասետղծական մշակման են ենթարկել ռուս բանաստեղծ Ա.Կուլեբյակինը և Ավետիք Իսահակյանը ։ Դավթի ճյուղը մշակել է նաև Եղիշե Չարենցը:

36. Национальный парк «Севан» +

Սևան ազգային պարկ, պահպանվող տարածք Գեղարքունիքի մարզում, Երևան քաղաքից մոտ 60 կմ հեռավորության վրա։ Պարկի ընդհանուր տարածքը՝ Սևանա լճի հայելու հետ միասին կազմում է 147.343 հա, իսկ առանց լճի հայելու՝ 22,585 հա։ Պահպանական գոտու տարածքը կազմում է 342.920 հա: Ստեղծվել է 1978 թ. Ին:

Կատարվում են բնական էկոհամակարգերի, լանդշաֆտային ու կենսաբանական բազմազանության, բնության ժառանգության գիտական ուսումնասիրության, պահպանության, պաշտպանության, վերականգնման, վերարտադրության, հաշվառման, գույքագրման, ինչպես նաև պարկի բնական պաշարների կայուն օգտագործման ապահովում:

Մեծ Սևան (20.4 կմ³), հյուսիսարևելյան կամ Փոքր Սևան (12.8 կմ³)։ Լճի առավելագույն խորությունը 79.4 մ է (Փոքր Սևան), միջին խորությունը՝ 26.2 մ, ափի շրջագիծը մոտ 230 կմ:1900 մետր բարձրություն:

Սևանա լիճ են թափվում 28 գետ և գետակներ: Լճից դուրս է գալիս մեկ գետ՝ Հրազդանը։

Պարկի տարածքում կան 4 արգելոցներ, 2 արգելավայրեր

Սևան ազգային պարկի և դրա պահպանական գոտու տարածքներում հանդիպում են թռչունների 267 տեսակներ: 39 թռչնատեսակներ ընդգրկված են Կարմիր գրքում։Պարկի և դրա պահպանական գոտու ֆլորան ընդգրկում է անոթավոր բույսերի 1619 տեսակ։17 տեսակներ ընդգրկված են Կարմիր գրքում։

Սևանի բնագիտական թանգարանում ներկայացված են Սևանա լճի և նրա շրջակայքի, ֆլորայի և ֆաունայի, ինչպես նաև հայերի ավանդական կյանքի տարրերի երկրաբանական առանձնահատկությունները։

Բուսաբանական այգին գտնվում է ծովի մակերևույթից 2000 մ բարձրության վրա։ Այգում կարելի է գտնել եվրոպական և ասիական ավելի քան 420 բուսատեսակներ։

 

37. Русское этнокультурное наследие в Армении +

Սուրբ Աստվածածին ռուսական եկեղեցի (Храм Покрова Пресвятой Богородицы), ռուսական ուղղափառ եկեղեցու գլխավոր տաճարը Հայաստանում։

Սուրբ Աստվածածին ռուսական եկեղեցին կառուցվել է 1913-1916 թվականներին՝ Քանաքեռ գյուղում: Այն նախատեսված էր Կուբանի կազակների զորքի համար, ովքեր ծառայում էին Երևանում։ Եկեղեցին կառուցվել էր ռուսական ավանդական ճարտարապետական ոճով։ Ճարտարապետն էր Ֆյոդոր Վերժբիցկին։

Խորհրդային իշխանության ժամանակ եկեղեցին օգտագործվել է որպես պահեստ, ապա՝ ակումբ զինվորականների համար. 1991 թվականին, անկախացումից հետո, եկեղեցին վերաբացվում է։ 2000 թվականին եկեղեցին վերանորոգվել է, ավելացվել են զանգակատունը և գմբեթը, որոնք նախատեսված չեն եղել նրա կառուցման ժամանակ։

 

Ռուսական արվեստի թանգարան - Թանգարանում ներկայացվում նշանավոր նկարիչներ Վրուբելի, Կորովինի, Սերովի, Գոնչարովի,ինչպես նաև հայ նկարիչներ Մարտիրոս Սարյանի և Մինաս Ավետիսյանի և Ռուդոլֆ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները։

Թանգարանը հիմնադրվել է 1984 թ.-ին մոսկվաբնակ հայազգի բժիշկ Արամ Աբրահամյանի և մասնավոր հավաքածուի հիման վրա։Թանգարանը բաղկացած է 7 դալիճներից, իսկ ցուցադրությունը կազմակերպված է` ըստ գաղափարական ուղղությունների: Ներկայացված են առավելապես ռուս 120 նկարիչների աշխատանքներ։ Ներկայումս Թանգարայի ֆոնդերի քանակը կազմում է շուրջ 350 աշխատանք։

 

Հայ և ռուս ժողովուրդների բարեկամության թանգարան, բացվել է 1982 թվականին,Աբովյան քաղաքում, այն երկհարկանի է:

Թանգարանի բացման արարողությանը մասնակցել են ԽՍՀՄ պետական և կուսակցական նշանավոր դեմքեր, հայ և ռուս ժողովուրդների բարեկամության ամրապնդման գործում իրենց ավանդը ներդրած նշանավոր գործիչներ՝ գրողներ, արվեստագետներ, ԽՍՀՄ տիեզերագնացներ։

Հայ և ռուս ժողովուրդների բարեկամության թանգարանի ֆոնդերում պահվում են երկու ժողովուրդների բարեկամությունն արտացոլող շուրջ 800 պատմական, ազգագրական, գրավոր աղբյուրների, լուսանկարների, դրամագիտական, քարտեզների, շքանշանների և մեդալների, տնտեսական և կենցաղային իրերի և առարկաների հավաքածուններ, գեղանկարիչների, քանդակագործների և ժողովրդական ստեղծագործողների աշխատանքներ:

38. Музей русского изобразительного искусства имени профессора Абраамяна +

Ռուսական արվեստի թանգարան - Թանգարանում ներկայացվում նշանավոր նկարիչներ Վրուբելի, Կորովինի, Սերովի, Գոնչարովի,ինչպես նաև հայ նկարիչներ Մարտիրոս Սարյանի և Մինաս Ավետիսյանի և Ռուդոլֆ Խաչատրյանի ստեղծագործությունները։

Թանգարանը հիմնադրվել է 1984 թ.-ին մոսկվաբնակ հայազգի բժիշկ Արամ Աբրահամյանի և մասնավոր հավաքածուի հիման վրա։Թանգարանը բաղկացած է 7 դալիճներից, իսկ ցուցադրությունը կազմակերպված է` ըստ գաղափարական ուղղությունների: Ներկայացված են առավելապես ռուս 120 նկարիչների աշխատանքներ։ Ներկայումս Թանգարայի ֆոնդերի քանակը կազմում է շուրջ 350 աշխատանք։

 

39. Галереи и вернисажи Еревана +

Սարյանի այգի,վերնիսաժ

40. Особенности армянских хачкаров +

Խաչի շուրջը հաճախ պատկերվում են՝ երկրաչափական զարդանշաններ(օրնամենտ), հավերժության նշաններ, բուսական և կենդանական աշխարհի պատկերներ, ինչպես նաև մարդիկ՝ հատկապես սրբերի պատկերներ։ Խաչքարերը որպես կանոն տեղադրվում են վանքերի և եկեղեցիների մոտ, գերեզմաններում, ճանապարհների մոտ,եկեղեցիների պատերին,ժայռերի ու քարանձավների վրա։

Խաչքարը հաջորդել է խաչով ավարտվող քառակող վաղմիջնադարյան կոթողներին և թևավոր խաչերին, որոնց մեծ մասը ոչնչացվել է արաբական արշավանքների ժամանակ։ IV–V դարերից խաչքար կանգնեցվել է ռազմական հաղթանակներն ու պատմական կարևոր դեպքերը հավերժացնելու համար կամ, որպես ճարտարապետական զարդ։ Խաչքարը ծառայել է նաև որպես տապանաքար՝ հանգուցյալի հոգու փրկության համար, օրինակ՝ Նորատուսի, Սաղմոսավանքի, Հին Ջուղայի գերեզմանատների խաչքարերը։ Վերջիններս նաև պատմական վավերագրեր էին, որոնց արձանագրությունները բովանդակում էին երկրի ներքին ու արտաքին կյանքին վերաբերող կարևոր տեղեկություններ։ Խաչքարերի զգալի մասի վրա պատվիրատուի անվան կողքին կամ առանձին հիշատակվում է նաև պատրաստող վարպետի անունը. հիշարժան են Մխիթար Կազմողը (12-րդ դար), Մոմիկը, Պողոսը (XIII դար), Քիրամ Կազմողը (16–17-րդ դարեր) և ուրիշներ։

41. Родники-памятники Армении +

Ջրվեժ	Գետ	Բարձրություն (մ)	Մարզ
Քասախի ջրվեժ	Քասախ		Շիրակի մարզ
Ջերմուկի ջրվեժ	Ջերմուկ		Վայոց Ձորի մարզ
Թռչկանի ջրվեժ	Չիչխան	25,5	Լոռու մարզ
Շաքիի ջրվեժ	Շաքի		Սյունիքի մարզ
Ծավի ջրվեժ	Ծավ		Սյունիքի մարզ
Շիկահողի ջրվեժ	Շիկահող		Սյունիքի մարզ

42. Фестивали и конкурсы Армении +

Գինու փառատոն

Արենի գինու Փառատոնին դուք կկարողանաք համտեսել լավագույն հայկական գինիների տեսականին, որոնք շատ բարձր են գնահատվում Եվրոպական սպառողների կողմից:

Արենի գինու այս տոնախմբությունը բացվում է լավագույն գինեգործների պայծառ ու գույնզգույն, տպավորիչ շքերթով՝ զուգակցված երգ ու պարի համադրությամբ:

Փառատոնի ծրագիրն ընդգրկում է՝

• Բացման հանդիսավոր արարողություն

• Գինի արտադրողների ցուցահանդես-տոնավաճառ

• Հասարակական և պրոֆեսիոնալ համտես

• Ավանդական կերակրատեսակների ցուցահանդես-վաճառք, պատրաստված հայկական լավագույն ռեստորանների կողմից

• Գործնական հանդիպումներ

• Ազգային երաժշտություն, պար, խաղեր, թատերական բեմադրություններ

• Արվեստի ծրագիր՝ արվեստի սիրողական խմբերի մասնակցություն

• Մրցույթներ՝

- <<Հայաստանը ձեր աչքերով>> լավագույն գինու պիտակի մրցույթ

- <<Ոսկե տակառիկ>> լավագույն գինու մրցույթ լավագույն գինի արտադրողների միջև

- Գինու հա&