Адам ауруларының дамуына қатысатын гендерді айыра білу (гендер идентификациясы)

19. Адам ауруларының дамуына қатысатын гендерді айыра білу (гендер идентификациясы)

20. Гендік-инженерлік технологиялар.

Молекулалық биология ғылымының ең маңызды, қолданбалы салаларының бірі болып-гендік инженерия саналады. Ол 20 ғасырдың 70 жылдарынан бастап дамып келеді. Гендік инженерия-белгілі бір ген өнімін алу мақсатында, бір ағзаның генін екінші ағзаға көшіруге арналған жоғары технологиялық үдеріс, яғни екі ағзаның ДНҚ молекулаларын будандастырып, жаңа ДНҚ молекуласын қолдан құрастыру болып табылады.

Гендік инженерияның технологиялық үдерістер реті:

1.Адам үшін пайдалы қасиеттері бар ағзаны және оның белгілі бір генін таңдау. Соңғы жағдайда оны көшірмелі ДНҚ деп атайды.

2. Бөліп алынған және клондалған генді жасушаға енгізу үшін тиімді векторды таңдау.

3. Клондалған генді және векторды бірдей рестриктазалармен өңдеп, үлкенді кішілі фрагменттерге бөлшектеу.

4. ДНҚ-лигаза ферментінің көмегімен ген мен векторды өзара қосып, рекомбинантты ДНҚ құрастыру.

5. Рекомбинантты ДНҚны енгізетін тиімді ағзаны—рецепиентті таңдау.

6. Рекомбинантты ДНҚ – ны рецепиент жасушаға енгізу ((трансгеноздау)

7. Рецепиент жасушаның қалыпты өсуі және көбеюі үшін барлық оптимальды жағдайларды жасау.

8. Клонданушы геннің өнімін таза күйінде бөліп алу.

9. Дәрі-дәрмек заттарды, гормондарды, дәрумендерді, антиденелерді өнеркәсіптік деңгейде өндіру және сату.

21. Трансгендік ағзалар. Медицинада қолданылуы

22. Ағзаларды клондау.

23. Жасуша ішіндегі органеллалар.

Жасуша тіршіліктің ең ұсақ және маңызды құрылымдық-қызметтік бірлігі болып табылады., себебі кез келген ағза жасушадан тұрады. Жасушаны 1665 жылы Р.Гук ашқан, ал теориясын 1838-1839жж Т.Шванн мен М.Шлейден қалыптастырды.

Жасуша теориясының негізгі қағидалары:

1.барлық тірі ағзалар жасушалардан тұрады.

2. Жасушалардың құрылысы, жалпы алғанда, ұқсас жоба бойынша құрылған.

3. Жасуша тек жасушалардан, олардың бөлінуі нәтижесінде пайда болады.

Қазіргі кезде жасушалардың 2 үлкен тобы белгілі:

Прокариоттар (бактериялар, көк-жасыл балдырлар), эукариоттар (өсімдіктер, жануарлар, саңырауқұлақтар)

Органеллалар дегеніміз-жасушада үнемі тұрақты түрде кездесетін, белгілі бір құрылысқа ие және нақтылы қызметтерді атқаратын құрылымдар. Түрлері: ядро, митохондрия, рибосома, эпт, Гольджи жиынтығы, пероксисома, лизосома, цитоқаңқа.