OCR – Optic Character Recognition

U poslovnoj primjeni, stonom izdavaštvu, pripremi teksta za knjige ili časopise često je potrebno citirati, reprodukovati ili za bilo koju drugu svrhu upotrijebiti neki već štampani tekst. Jedan način da se to uradi je prepisivanjem i unosom teksta u kompjuter putem tastature uz upotrebu nekog tekstprocesora. To je naporan i dugotrajan proces digitalizacije ali ujedno i jedini moguć ako je originalni tekst pisan rukom ili korigovan rukom ili ako se nalazi na znatno oštećenoj ili nekontrastnoj podlozi.

Ako je tekst u knjizi ili u novinama i nalazi se na neoštećenoj podlozi, što je u praksi najčešće, u računar se može daleko brže unijeti primjenom nekog od savremenih programa za optičko prepoznavanje teksta – OCR (Optic Character Recognition). Najpoznatiji programi te vrste su Recognita, Abbyy FineReader, OmniPage, TextBridge, ReadIRIS, SimpleOCR... OCR je proces pretvaranja teksta sa slike u brojeve kodnog sistema, npr. ASCII.

Pored individualnih karaktera svojstvenih za za razne svjetske jezike, napredniji OCR programi pravilno interpretiraju i strukturu stranice, tabele, slike, barkodove i linije. Tako “prepoznat” tekst dalje se može standardnim metodama pretraživati, uređivati, pohraniti ili podvrgnuti bilo kojoj drugoj vrsti obrade, baš kao da je unesen sa tastature direktno u tekstprocesor.

Bez upotrebe OCR programa, skeniranjem teksta dobija se samo njegova digitalna slika, što se u kompjuterskim programima tretira kao i svaka druga npr. JPG, BMP ili TIFF slika.

 

Pored direktnog ulaza sa skenera, OCR postupku moguće je podvrgnuti i već snimljene datoteke u raznim formatima.

Slijede primjeri dva teksta različitog kvaliteta ispisa, koja su optički prepoznata i interpretirana pomoću programa ABBYY FineReader Professional Edition.

 

Tabela 17 Primjeri optičkog prepoznavanja teksta

Kvalitetan original	OCR interpretacija kvalitetnog originala
Original slabijeg kvaliteta na podlozi u boji	OCR interpretacija originala slabijeg kvaliteta

 

Napomena: U desnoj koloni plavom bojom su označena mjesta gdje program upozorava korisnika da nije potpuno siguran u tačnost prepoznavanja. Tu se nudi opcija prihvatanja ponuđenog ili unosa korekcije.

Važno je istaknuti da se optičko prepoznavanju teksta može uraditi nad tekstom sa slike dobijene iz skenera ali se tekst može prepoznati i iz „običnih“ npr..JPG ili.BMP datoteke sa hard diska ili dobijenih kao prilog iz e-maila. U svakom slučaju uspješnost prepoznavanja je direktno proporcionalna sa kvalitetom slike.

Programi za optičko prepoznavanje teksta mogu prepoznavati tekstove pisane na različitim jezicima, pa čak i kada u jednom tekstu ima više jezika. Takav je slučaj kada se prepoznaju rječnici, npr. rusko-njemački gdje su prisutna slova ruske azbuka i njemačke abecede. Može se prepoznati i sintaksa gotovo svih pro­gramskih jezika (Pascal, c++, c, Delphi, Visual Basic), barkodovi i specifični matematički znakovi.

Optičko prepoznavanje teksta danas ima različite primjene. Postoji čitava lepeza namjenskih programa koji u osnovi imaju optičko prepoznavanje teksta. Program ABBYY® Business Card Reader 2.0 omogućava učitavanje sadržaja poslovne posjetnice direktno u mobilni telefon tipa Nokia (kamera sa 2 megapiksela i dobrim autofokusom). Podržano je 16 raznih jezika (Danish, Dutch, English, Finnish, French, German, Indonesian, Italian, Norwegian (both Bokmal and Nynorsk), Portuguese, Portuguese (Brazilian), Russian, Spanish, Swedish, Turkish, and Ukrainian.)

Slika 56 Grupa programa za OCR

Digitalna kamera

Namjena digitalne kamere (digitalnog fotoaparata) je u osnovi veoma slična običnom fotoaparatu, da sliku primjenom posebnog senzora pretvara u električni oblik i zabilježi na memorijsku karticu. Digitalna kamera, za razliku od skenera, nije ograničena na digitalizaciju štampanog (pisanog, crtanog...) materijala.

Zahvaljujući digitalnim fotoaparatima, moćnim kompjuterskim programima i drugim dostignućima savremene elektronike i informatike nastanak slika i njihova dalja obrada danas su dostigli nekad neslućene mogućnosti. Jedna od najvažnijih komponenti u tom procesu je fotoaparat. Po funkciji koju obavljaju i klasični fotoaparati (sa filmom) i digitalni fotoaparati imaju neke iste dijelove, a u nekima se bitno razlikuju. Obje vrste imaju sistem sočiva sa mehaničkim dijelovima radi fokusiranja i zumiranja objekta koji se snima. Takođe postoji i kontrola širine otvora (blenda) kroz koji svjetlost ulazi u aparat, kao i adekvatan način mjerenja intenziteta ulazne svjetlosti radi automatskog podešavanja ekspozicije.

Kod klasičnih fotoaparata centralni, fotoosjetljivi dio je fotografski film. Proizvodi se u više tipova i formata. Može biti crno-bijeli, kolor, negativ ili dijapozitiv (za slajdove). Postoje i filmovi za posebne namjene, infracrveni ili rendgenski. U praksi se najčešće koristi tzv. lajka format filma sa dimenzijama negativa snimka od 24 x 36 mm.

Slika 57 Elementi konstrukcije klasičnog (refleksnog) fotoaparata[20]

Poslije snimanja film treba razviti u fotografskom laboratoriju ili u procesnoj automatiziranoj mašini. Od tako dobijenih negativa prave se fotografije na fotografskom papiru. Od klasičnog filma na dva načina može se praviti digitalna forma fotografije, radi dalje kompjuterske obrade ili arhiviranja. Jedan način je da se u posebnom skeneru skenira razvijeni negativ film. Drugi način je da se u ravnom skeneru skenira gotova fotografija. U oba slučaja pravi se kompjuterska datoteka (fajl) kao elektronski zapis nastao od klasične fotografije.

U digitalnim fotoaparatima nema filma, već se svjetlost scene ili objekta koji se snima usmjerava na dio koji se naziva charge-coupled device (CCD) i tu se pretvara u crvene, zelene i plave piksele.

 

Digitalno procesiranje video signala danas se primjenjuje u uređajima različite namjene. Neki od njih prikazani su na slijedećoj slici.

 

Slika 58 Različiti elektronski uređaji u kojima se primjenjuje digitalno procesiranje video-signala

 

Piksel (skraćenica od picture element) je osnovni gradivni element svake digitalne slike. To je najmanja tačka na slici kojoj se može dati odgovarajuća boja i intenzitet. Rezolucija slike se izražava u megapikselima što predstavlja broj (miliona) piksela na CCD senzoru.

 

U slijedećoj listi prikazana je veza rezolucije (broj megapiksela) i maksimalne veličine slike (širina x visina)

 

1 megapixel - 1024 x 768

2 megapixela - 1600 x 1200

3 megapixela - 2048 x 1536

5 megapixela - 2560 x 1920

Slika 59 Piksel – osnovni gradivni element digitalne slike

 

Jeftiniji digitalni fotoaparati danas rade sa rezolucijom do 5 megapiksela. Bolji aparati su u opsegu od 5 do 10 megapiksela, a najviša klasa profesionalnih aparata ima i preko 12 miliona piksela (3000 x 4000). Za digitalne fotoaparate rezolucija tradicionalnog 35 mm filma, a pogotovo oka, sa oko 20 miliona odnosno 120 miliona piksela - još je nedostižna.

Digitalne slike se pohranjuju u memorijsku karticu koja se uslovno može nazvati digitalnim ekvivalentom klasičnog filma. To je najčešće tzv. compact flash kartica (CF Card). Kapacitet memorijske kartice se izražava u megabajtima (MB). Koliko slika može stati na jednu karticu zavisi od rezolucije, kompresije i parametara snimanja. Stepen kompresije obično podešava korisnik izborom između oznaka Good, Better, Best ili Normal, Fine, Superfine. Tada se stepen kompresije mijenja između npr. 16:1 i 4:1. Uz veći stepen kompresije na memorijsku karticu može stati više slika ali je njihov kvalitet slabiji.

 

Da bi se slike iz digitalnog fotoaparata mogle pregledati, obrađivati, ugrađivati u tekst, u prezentacije ili na web stranice, arhivirati ili slati preko Interneta na daljinu, trebaju se prenijeti u kompjuter. To se može uraditi na više načina:

 

· Serijska veza – digitalni aparat se priključi na serijski port kompjutera specijalnim kablom za transfer slika.

· PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) - dodatna jedinica veličine kreditne kartice koja se priključi na PCMCIA slot kompjutera preko adaptera.

 

Slika 60 Memorijska kartica digitalnog fotoaparata

· Infracrvena veza (infrared) - bežična opcija transfera slika između digitalnog fotoaparata i kompjutera u kojoj se na obje strane mora nalaziti infracrveni port.

· USB (Universal Serial Bus) - jednostavna i praktična kablovska veza preko USB porta, brzinom koja je i 10 puta veća nego standardna veza serijskim kablom.

Slika 61 USB veza digitalnog fotoaparata i kompjutera

 

Slijedi prikaz iz originalne tehničke dokumentacije nekih karakteristika savremenog digitalnog aparata visoke klase tipa Olympus E1[21].

 

· Type Interchangeable Digital SLR Camera

· Image Sensor

· Type 4/3-type Full Frame Transfer CCD solid-state image sensor

· Effective Pixels 5 megapixels

· Total Pixels 5.5 megapixels

· Aspect Ratio 4:3

· Filter Array Primary color filter (RGB)

· Shutter

· Type Electronically controlled focal plane shutter

· Shutter Speed 1/4000 sec. – 60 sec., Bulb (up to 8 minutes)

· Selftimer 12 or 2 sec.

· Remote Control Wireless by RM-1, Wired by RM-CB1

· Sequential Shooting Speed 3.0 frames per second

· Type of Recording Format DCF (JPEG), TIFF, RAW, RAW + JPEG

· Type of File Format JPEG, TIFF v6.0 (Exif 2.2), RAW (12-bit)

· Languages English (default), German, French, Spanish, Japanese

· Battery BLM-1 rechargeable Li-Ion battery pack and BCM-1 charger (included)

· SHLD-2 Power Battery Holder (optional)

· AC-1 AC adapter: AC 100V-240V, 50-60Hz; DC 9V (optional)

· PC Interface IEEE 1394, USB 2.0

· Supported OS Windows®, IEEE 1394: 98SE/Me/2000/XP

· Windows, USB 1.1: 98SE/Me

· Windows, USB 2.0: 2000/XP

· Mac®, IEEE 1394/USB 1.1: Mac OS 9.1, 9.2, OS X 10.1.3 – 10.2.1

· Environment

· Splash Resistance IEC Standard publication 529 IPX1

· Operation 32° – 104°F (0° – 40°C), 30 – 90% humidity

· Storage -4° – 140°F (-20°– 60°C), 10 – 90% humidity

· Size/Weight

· Dimensions 5.6" W x 4.1" H x 3.2" D (141 x 104 x 81 mm)

· Weight 23 oz. (660 g) without batteries and media card

File Sizes
File Type	Resolution	Compression	File Size
RAW	2560 x 1920	Uncompressed	10 MB
TIFF	2560 x 1920	Uncompressed	15 MB
SHQ	2560 x 1920	1/2.7	3.8 MB
HQ	2560 x 1920	1/8	1.2 MB
SQ	1600 x 1200	1/2.7	1.4 MB
		1/8	.5 MB
	1280 x 960	1/2.7	.9 MB
		1/8	.3 MB
	1024 x 768	1/2.7	.6 MB
		1/8	.2 MB
	640 x 480	1/2.7	.2 MB
		1/8	.1 MB
All file sizes are approximate.

 

 

Slika 62Digitalni fotoaparat Olympus E1

 

Slika 63 Slika 115 Dijelovi digitalnog fotoaparata [22]

 

Glavni svjetski proizvođači digitalnih fotoaparata na Internetu se predstavljaju veoma kvalitetnim i sadržajnim stranica. Evo nekoliko njihovih www adresa i izgleda početnih stranica:

· http://www.nikonusa.com

· http://www.olympusamerica.com

· http://konicaminolta.com

· http://www.usa.canon.com

 

Prednosti i nedostaci digitalne u odnosu na klasičnu fotografiju:

· digitalna fotografija omogućava jeftino, brzo i jednostavno eksperimentisanje radi dobijanja optimalnog rezultata, jer se fotografija odmah može pogledati.

· kod digitalne fotografije u fotoaparatu potrošni materijal su samo baterije.

· za izradu fotografija sa filma potrebna je posebna oprema i hemikalije, a toga kod digitalne fotografije nema.

· digitalna fotografija je u velikoj prednosti ako se slike koriste za prijenos na Internetu.

· digitalne fotografije se lako kopiraju, digitalno koriguju i obrađuju, arhiviraju i pretražuju.

· digitalne fotografije omogućuju korisniku i apsolutnu privatnost jer nema faze u kojoj treće lice razvija film i izrađuje klasične fotografije.

· digitalni fotoaparati su skuplji od klasičnih.

· za izradu digitalnih fotografija potrebna su znanja o upotrebi i primjeni kompjutera.

· za izradu digitalnih fotografija potrebna je kompjuterska oprema, odgovarajući štampač i papir ili drugi materijal na kojem se štampa.

 

S obzirom da i jedna i druga vrsta fotografije ima svoje prednosti i nedostatke, vrhunski fotografi, profesionalci često naizmjenično upotrebljavaju jedne i druge vrste aparata, primjereno prednostima svake od tih tehnologija.

 

Mikrofon

Mikrofon je jedan od standardnih ulaznih uređaja koji služi za pretvaranje zvučnog signala (govora, muzike,...) iz mehaničkog kretanja u talase električne struje.

 

Slika 64 Proces digitalizacije zvučnog signala

Novodobijeni signal se vodi u zvučnu karticu (sound card) gde se digitalizuje i dalje obrađuje radi slušanje ili snimanja.

 

2.2.5 Osnovni izlazni uređaji

 

Ekran/monitor

Monitor (Video Display Terminal - VDT) je najzastupljeniji izlazni uređaj. Dvije najčešće vrste monitora su katodni (Cathode Ray Tube - CRT) i LCD (Liquid Crystal Display) monitori. Monitor se sastoji iz ekrana (screen) koji služi za prikazivanje slike, prateće elekronike i kućišta. Povezan je sa računarom preko video adaptera, posebnog hardvera, koji se nalazi u kućištu računara. Prije prikazivanja na ekranu, elementi slike se prvo formiraju u video memoriji ili VRAM-u, posebnom dijelu RAM-a za rad sa monitorom. Video adapter je često zasebna cjelina i tada se naziva video ili grafička kartica (video card). Prijenosni računari imaju isključivo LCD monitore zbog manjih dimenzija, težine, ali i manje potrošnje električne energije, dok standardni PC koriste obje vrste monitora.

Slika 65 LCD monitor

 

Neke od najvažnijih osobina monitora su: veličina ekrana, rezolucija i broj prikazanih boja.

Ekran može da se posmatra kao mreža vodoravnih i uspravnih linija. Tačke presjeka tih linija se nazivaju pikseli (pixel). Svaki piksel može da bude osvijetljen različitim intenzitetom i bojom. Skup svih piksela čini sliku. Rezolucija predstavlja broj piksela koji se nalaze na ekranu monitora i najčešće se izražava kao proizvod broja piksela u jednoj vodoravnoj i uspravnoj liniji (npr. 800x600, 1024x768,...). Sa povećanjem broja piksela povećava se kvalitet prikazane slike. Rezolucija zavisi od brojnih činilaca u koje spada i veličina ekrana, pa se zbog toga često izražava kao broj piksela (tačaka) na površini jednog kvadratnog inča (dot per inch - dpi). LCD monitori mogu da imaju samo jednu rezoluciju i to onu za koju su projektovani (17-inčni monitori 1024x768, 19-inčni monitori 1280x1024,...). Na kvalitet slike utiče i broj različitih boja koje monitor može istovremeno da prikaže (color depth). Ova veličina je direktno uslovljena veličinom VRAM-a. Ako svaki piksel zauzima 1 bajt (8 bita) video memorije onda se pomoću tog piksela može prikazati do 2⁸ = 256 različitih boja. Ukoliko se jednom pikselu dodijeli 3 bajta memorije onda je pomoću jednog piksela moguće prikazati preko 16 miliona različitih boja (true color).

Ekran je pravougaonog oblika i može imati različite dimenzije ali ustaljen je odnos duže i kraće stranice 4:3. Postoje i drugi odnosi kao što je 16:9 kod tzv. širokih (wide) ekrana.

Veličina ekrana se najčešće određuje preko dužine veće dijagonale i izražava u inčima (1 inch ≈ 2,54 cm). Zanimljivo je da kod CRT monitora ova dužina obuhvata i dio ekrana koji nije vidljiv jer je pokriven kućištem monitora pa je dužina dijagonale vidljivog dijela ekrana u nekim slučajevima manja i za čitava dva inča. Kod LCD monitora nema razlike između veličine dijagonale i vidljivog dijela ekrana. Standardne veličine monitora su 17, 19 i 21 inč.

Važna osobina CRT monitora je brzina osvježavanja (refresh rate). Iz tehnoloških razloga se slika prikazana na ekranima CRT monitora mora stalno osvježavati (ponovo prikazivati). Broj slika koje se prikažu u jednoj sekundi predstavlja brzinu osvježavanja i izražava se u hercima (Hz). Obzirom da mala brzina osvježavanja izaziva kod korisnika osjećaj treperenja slike i može negativno da utiče na vid, ne preporučuje se da ova veličina bude manja od 75Hz.

Ukoliko se LCD monitor posmatrata iz nekog ugla, a ne frontalno, slika može da izgleda nejasno, a boje različite od boja koje se vide kada se gleda direktno u ekran. Zbog toga proizvođači navode vidljivi ugao LCD monitora (kreće se od 120° do 170°). Pravu vrijednost je najbolje praktično provjeriti zbog različitih načina mjerenja.

Informacije koje treba da se prikažu na ekranu se unutar računara nalaze u digitalnom obliku. Kako većina CRT terminala treba na svom ulazu analogni signal, mora se koristiti grafička kartica koja ima sposobnost digitalno-analogne (D/A) konverzije. Analogni signal se potom, putem posebnog (VGA) kabla dovodi do monitora. LCD monitori mogu da prikazuju digitalni signal, pa spomenuta konverzija nije neophodna. Iz računara se do LCD monitora šalje digitalni signal putem DVI kabla.

Jedan od standardnih oblika komuniciranja, bilo da se radi o tekstu, slikama, razmjeni podataka ili video sadržajima, je preko monitora kao izlazne jedinice kompjutera. Rad cijevnih monitora zasniva se na tehnologiji staroj preko 100 godina. Prvu katodnu cijev (cathode-ray tube - CRT), sa fluorescentnim ekranom izumio je 1897. godine njemački profesor fizike i naučnik Karl Ferdinand Braun (1850 - 1918). Od tada je prošlo preko 40 godina do pojave prvih televizora koji su radili sa katodnim cijevima.

Slika 66 Katodna cijev

Glavni dio svakog cijevnog monitora je katodna cijev u kojoj je vakuum. Na jednom kraju cijevi su elektronski topovi iz kojih se emitiraju snopovi elektrona. Kontrolisanim magnetnim poljem elektroni se usmjeravaju prema svome odredištu. Istovremeno djeluju tri elektronska snopa, za svaku osnovnu boju po jedan. Elektroni prolaze kroz otvore na maski i udarajući u fosforni sloj proizvode svjetlost.

Slika 67 Princip rada katodne cijevi[23]

U oku promatrača tri osnovne boje se miješaju i od tako obojenih tačaka nastaje slika na ekranu.

 

Postavljanjem maske ispred fosfornog sloja stvaraju se jasnije tačke na ekranu. To je tanki metalni film sa oko 800.000 do 1,6 miliona prolaza za elektrone. U praksi se koristi nekoliko tipova maski, kao što je pokazano na slici.

 

 

Slika 68 Maske različitog tipa

 

INVAR je kratica od invariable alloy (nepromjenljiva legura). Ta legura Ni i Fe je otporna na termalnu ekspanziju u ekstremno širokom opsegu temperature. Koristi se za maske u većim TV ekranima.

U literaturi se izlazna jedinica kompjuterskog sistema naziva još i:

Screen od "computer screen" ili "display screen",
Monitor od riječi monitoring u značenju posmatrati,
VDT = video display terminal,
CRT = cathode ray tube,
VDU = visual display unit što se odnosi i na CRTs i na LCD tehnologiju.

Glavne karakteristike svakog monitora su: tip ekrana, rezolucija, rezolucija boja, veličina tačke, veličina dijagonale.

Maksimalna rezolucija je najveći broj piksela koji se mogu prikazati na ekranu. Za pojedine veličine ekrana to je:

 

15 inča - 1024 x 768; 17 inča - 1600 x 1200
19 inča - 1600 x 1200; 21 inč - 1800 x 1440[24]

 

Slika 69 Niska, srednja i visoka rezolucija monitora

 

Grafički standardi praktično omogućavaju slijedeće rezolucije:

VGA: 640 x 480 piksela SVGA: 800 x 600 piksela

XGA: 1024 x 768 piksela SXGA: 1280 x 1024 piksela
UXGA: 1600 x 1200 piksela QXGA: 2048 x 1536 piksela

 

Rezolucija boja se iskazuje brojem bitova (n). Tada je 2ⁿ broj boja koje mogu biti prikazane na ekranu.

 

4 bita: 16 boja
8 bitova: 256 boja
16 bitova: 65.536 boja
24 bita: 16.777.216 boja

 

Slika 70 Sa porastom rezolucije povećava se i raspoloživi ekranski prostor

Veličina tačke (Dot Pitch) je parametar koji pokazuje kvalitet monitora u smislu oštrine slike koja se može postići. Iskazuje se u milimetrima i predstavlja udaljenost između fosfornih tačaka iste boje. Kod savremenih monitora taj broj se kreće od 0.15 mm do 0.30 mm.

 

Slika 71 Dot Pitch[25]

 

Tabela 18 Veličina tačke i broj piksela

Dot Pitch	Približan broj piksela na cm^2
.25 mm	1,600
.26 mm	1,444
.27 mm	1,369
.28 mm	1,225
.31 mm	1,024
.51 mm
1 mm

 

U praksi se koriste slijedeći tipovi ekrana:

CRT: Cathode Ray Tube – najzastupljeniji tip u televizorima i monitorima.
Flat CRT: ekran nije zaokrugljen, već je ravan.
LCD: Liquid Crystal Display - uobičajeno se koristi u notebook kompjuterima i monitorima sa ravnim ekranom.
TFT: Thin Film Transistor - tip LCD sa poboljšanom rezolucijom jer svaki piksel se kontrolira pomoću 1 do 4 tranzistora.

 

Dijagonalom ekrana se iskazuje veličina monitora. Mjeri se od donjeg ugla ekrana do suprotnog gornjeg ugla.

Slika 72 Veličina monitora izražava se dužinom dijagonale

Monitori sa velikim dijagonalama namijenjeni su prvenstveno profesionalcima u grafičkoj industriji, dizajnerima, arhitektama i projektantima.

U savremenim komunikacijama monitori sa LCD ekranom sve više se koriste. U junu 2008. godine najveći LCD TV ekran na tržištu je bio Sharp Aquos LB-1085 (108 inča,HD rezolucija, 7,6 miliona boja, brzina odziva od 6 ms, svjetlina 400 cd/m2, kontrast od 1200:1, ugao gledanja od 176 stepeni i horizontalno i vertikalno ($169,000).

Slika 73 Najveći 108-inčni LCD TV ekran – jun 2008.

Dva najčešća tipa savremenih monitora su CRT (Cathode Ray Tube) monitori i LCD (Liquid Crystal Display) monitori. CTR su u upotrebi već godinama, a LCD predstavljaju noviju tehnologiju i sve su popularniji. Pogledajmo neke uporedne karakteristike monitora čiji se rad zasniva na CRT i LCD.

Fizička veličina

Jedna od najvećih prednosti LCD monitora je u tome što su znatno lakši i po dimenzijama manji od CRT monitora. LCD monitor ima tanak ekran za razliku od duge elektronske cijevi CRT monitora. To znači da će i na radnom stolu zauzeti mnogo manje prostora.

 

Slika 74 Dimenzije LCD i CRT monitora

Slika 75 Bočni, prednji i zadnji pogled na LCD monitor

Veličina ekrana

Zahvaljujući napretku tehnologije sve više se koriste veliki LCD monitori koji odgovaraju po veličini CRT monitorima veličine 17", 19" ili 21". Zanimljivo je da 12.1" LCD ima vidljivu površinu tek malo manju nego 14" CRT monitor. To je zato što kod CRT monitora stvarna vidljiva površina često nije u skladu sa deklarisanom. Na CRT monitoru dijagonale 17" iz tehničkih razloga korisnik vidi sliku sa dijagonalom 16". Kod LCD monitora deklarisana veličina dijagonale odgovara stvarno vidljivoj.

Monitore sa klasićnim omjerom stranica (4:3 i 5:4) na tržištu sve više potiskuju monitori formata omjera 16:10, pa i 16:9. Preovladalo je mišljenje da široki ekrani bolje popunjavaju vidno polje korisnika. Njihov standard dijagonale je 20 do 22 inča.

 

Boje

CRT kolor monitori imaju mogućnost prikazivanja preko 16 miliona boja. Neki LCD monitori mogu prikazati do nekoliko hiljada boja ali novije verzije nemaju to ograničenje.

Svjetlina

CRT monitori mogu raditi u širokom opsegu svjetline ekrana. LCD monitori imaju drugačiju svjetlinu i ona se često iskazuje u nits-ima. Uobičajen raspon je od 70 do 250 nits-a. Veći broj odgovara većoj svjetlini.

 

Slika 76 CIE diagram pokazuje ukupan raspon boja vidljiv ljudskom oku, a u okviru njega raspon boja koje prikazuje monitor

 

Vidni ugao

Slika na CRT monitorima može se posmatrati bez uočljivih problema u velikom rasponu vidnog ugla. LCD monitori imaju znatno manji vidni ugao za optimalno promatranje. Bočno promatrana slika na LCD monitoru može izgledati blijedo ili sa izmijenjenim bojama. Novije verzije se rade sa sve većim vidnim uglom, a problem vidnog ugla se rješava velikom horizontalnom i vertikalnom pokretljivošću LCD ekrana.

 

 

Slika 77 Vidni ugao monitora

Potrošnja energije

LCD monitori troše znatno manje energije nego CRT monitori pa se zato obavezno koriste u prijenosnim kompjuterima kojima je veoma važan parametar ušteda energije radi dužeg rada baterija.

Cijena

CRT monitori su u pogledu cijene u velikoj prednosti nad LCD monitorima ali ta razlika se sve više smanjuje. Međutim, početna cijena nije jedini parametar uštede. LCD monitori troše manje energije. To može izgledati zanemarivo za jednog korisnika ali u sistemima sa velikim brojem monitora ušteda u dužem vremenskom periodu može biti značajna.

 

ŠTAMPAČI

 

Poslovna komunikacija se veoma često obavlja preko štampanih dokumenata. Zbog toga je uobičajena situacija da se u radnom okruženju nalazi bar jedan štampač, a često i više njih. Tome doprinosi i činjenica da je napretkom tehnologije cijena te hardverske komponente znatno pala i da se za relativno malo novaca danas može kupiti kvalitetan štampač. Pri kupovini štampača treba obratiti pažnju na cijenu potrošnog materijala. Može desiti da se dugoročnije gledano kupovina jeftinog štampača ne isplati zbog skupih tonera ili tinte.

 

Osnovne karakteristike štampača

U uobičajenoj poslovnoj primjeni namjena svih štampača je da se tekst ili slika iz računara prenese na papir. Postoji više načina štampanja, pa i štampači imaju različite karakteristike:

 

· način štampanja

· crno-bijeli ili ispis u boji

· format ispisa

· brzina ispisa

· rezolucija

· veličina ugrađene memorije

· cijena štampača i cijena ispisa

· način povezivanja sa kompjuterom

· buka pri radu …

 

Štampači posjeduju ugrađenu RAM memoriju koja se po svojoj namjeni može podijeliti u tri dijela.

 

· Prvi dio je namijenjen prijenosu naredbi iz mikroprocesora prema štampaču.

· Drugi dio namijenjen je privremenom čuvanju dolazećih podataka iz kompjutera (Printer Buffer-međuspremnik, međumemorija).

· Treći dio je namijenjen skladištenju skupa znakova (Downloadable Fonts)

 

Prikaz izlaznih rezultata na monitoru je gotovo trenutan ali je privremenog oblika. Štampač može da proizvede trajni prikaz (hard copy) informacija koje se pojavljuju na ekranu u obliku koji čovjek može da razumije (tekst i slika). Postoji više vrsta štampača, a međusobno se razlikuju po primijenjenoj tehnologiji, kvalitetu štampe, brzini, cijeni potrošnog materijala i sl.

 

Tabela 19 Poređenje karakteristika raznih tipova štampača

	Matrični štampač	InkJet štampač	Laserski štampač
Početna cijena	Mala	Srednja	Velika
Cijena štampane stranice	Mala	Velika	Srednja
Brzina	Mala	Srednja	Velika
Nivo šuma	Visok	Nizak	Nizak
Kvalitet štampe	Nizak	Srednji-visok	Visok
Štampanje grafike	NE	DA	DA
Štampanje u boji	NE	Uglavnom DA	Uglavnom DA
Izvor štampanja	Traka sa bojom	Tinta	Prah

 

 

Slika 78 Komponente matričnog štampača

U opštem slučaju štampači mogu da se podijele u dvije vrste. U prvu vrstu spadaju linijski štampači (line printer) i matrični štampači (dot-matrix printers). Zajednička osobina im je da otisak stvaraju fizičkim pritiskom na papir, indigo trake (ribbon) i odgovarajućeg pokretnog dijela štampača za stvaranje željenog otiska. Slično radi klasična i pisaća mašina.

Linijski štampači imaju veliku primjenu kod meinfrejm računara i na mjestima na kojima se štampaju velike količine materijala kao što su banke, računski centri, skladišta i sl. Veoma su brzi, često bučni ali su troškovi korištenja po odštampanoj stranici izuzetno niski. Veliko ograničenje ovog tipa štampača je to što mogu štampati samo karaktera (slova i znakova) pa nemaju primjenu u izdavaštvu.

Matrični štampači mogu da štampaju i tekst i grafiku. Umjesto da istovremeno štampaju cijeli karakter, kao linijski štampači, otisak stvaraju kao skup malih tačaka koje obrazuju željeni oblik karaktera ili dijela slike. Štampana strana predstavlja matricu crnih traka. Kod kolor matričnih štampača koriste se i druge boje. Konačan rezultat može biti tekst, slika ili njihova

kombinacija. Prosječan matrični štampač može da štampa materijal sa rezolucijom oko 100 tačaka po kvadratnom inču (100dpi). Rezolucija od 100dpi je prilično mala za štampanje zahtjevnijih grafičkih materijala kao što su električne šeme i fotografije.

Dva glavna predstavnika druge grupe štampača su laserski i inkdžet (ink jet) štampači.

Laserski štampači, u zavisnosti od modela, mogu odštampati i do 30 strana visokokvalitetnog tekstualnog ili grafičkog sadržaja za jednu minutu (pages per minute - ppm). Rezolucija ovih štampača je 300, 600 i više dpi. Zbog brzine, otpornosti i trajnosti našli su veliku primjenu u svakodnevnim poslovima. Način njihovog rada je veoma sličan onom kod fotokopir mašina. Na osnovu ulaznog signala, laserski zrak mijenja raspored naelektrisanja na rotirajućem valjku i na njemu pravi „sliku” željenog oblika. Potom se na ta mjesta nanosi toner koji se prilikom okretanja valjka prenosi na papir. Kolor laserski štampači prave sliku tako što ponavljaju ovaj postupak sa tonerima različite boje.

 

Slika 79 Princip rada laserskog štampača

Inkdžet štampači koriste kapljice mastila različitih boja za pravljenje otiska, a boju nanose direktno na papir. Sporiji su od laserskih štampača (štampaju do 12 stranica u minuti) ali su jeftiniji. Koriste se na mjestima gde nema potrebe za velikim brojem kopija i gde rezolucija nije presudna. Posebna vrsta inkdžet štampača je prilagođena za izradu visokokvalitetnih fotografija snimljenih digitalnim kamerama.

Najčešće se štampač povezuje s kompjuterom preko paralelne veze tzv. Centronics priključak (Centronics Interface). Rjeđi je spoj preko serijske veze RS 232 C jer je prijenos podataka sporiji, a time je sporiji i sam ispis. Danas je sve češće spajanje preko univerzalne serijske veze (USB).

Prema načinu štampanja, tj. tehnologiji koja se primjenjuje, danas se najčešće koriste štampači kod kojih se ispis formira pomoću praškastih čestica (laserski štampači) i štampači sa tintom (inkjet štampači). Obje ove tehnologije imaju i svoje dobre i loše strane, pa se ne može jednostavno reći koja je bolja. To je stvar procjene korisnika. I laserski i inkjet štampači mogu praviti ispise crno bijele ili u boji, rade sa sličnim rezolucijama i formatima papira. Na tržištu je niža prosječna cijena inkjet štampača ali je njihov potrošni materijal (boje i specijalni papir) skuplji.

 

 

Laserski štampači

Prvi laserski štampači pojavili su se 1984. godine. Napravila ih je firma Hewlett-Packard, na osnovu tehnologije koju je razvila firma Canon. Koliko je to bio dobar poslovni potez može se procijeniti iz grube procjene da je firma Hewlett-Packard prodala preko 75 miliona primjeraka laserskih štampača. Od prvih glomaznih, komplikovanih i skupih laserskih štampača do današnjih najnovijih modela za laserski ispis u boji uz cijenu ispod 500 Euro (model Color LaserJet 2550) prošlo je tek nešto više od 20 godina.

Princip rada laserskih štampača u osnovi je sličan kao kod fotokopirnih aparata, a cijeli proces bi se mogao raščlaniti na 7 osnovnih koraka: komunikaciju, procesiranje, formatiranje, rasterizaciju, lasersko skeniranje i formiranje elektrostatične slike, nanošenje tonera (naelektrisane čestice praha) i fiksiranje tonera. Kod raznih proizvođača i tipova štampača ovi se postupci izvode na različite načine, ali osnovni princip rada kod svih laserskih štampača je identičan. Zbog visokih temperatura (i do 200 stepeni Celzijusa) treba voditi računa o temperaturnoj otpornosti papira i folija na koje se štampa, kako ne bi došlo do trajnog oštećenja uređaja.

 

Slika 80 Šematski prikaz laserskog monohromatskog štampača

Slika 81 Šematski prikaz laserskog kolor štampača

Prema tome u kojim poslovima i sa kolikim stepenom zahtjevnosti se primjenjuju, laserski štampači se mogu podijeliti na: osobne, SOHO, kancelarijske i profesionalne grafičke. Osobni štampači rade sa manjim brzinama i manjim kvalitetom ispisa. Njihova rezolucija se kreće do 300x300 dpi (dots per inch). To je najveći broj tačaka koje laserski štampač može zacrniti po jednom inču (1 inč = 2,54 cm). SOHO je kratica od riječi S mall O ffice H ome O ffice ili mala kancelarija u kući. Laserski štampači ove kategorije imaju ispis rezolucije do 600x600 dpi i povećanu brzinu u odnosu na prethodno spomenuti tip.

Kancelarijski štampači su uređaji koje gotovo bez izuzetka vidimo u svim kancelarijama u kojima se nalazi i kompjuter. Oni omogućavaju ispis poslovnih dokumenata, izvještaja i korespondencije dovoljnom brzinom i kvalitetom koje traži savremeno poslovanje. Uobičajeno je da se koriste u mrežnom okruženju, kada se više povezanih korisnika (iz jedne ili iz više kancelarija) služi istim štampačem.

Profesionalni grafički laserski štampači zadovoljavaju uslove izuzetno kvalitetnog ispisa koji prelazi rezoluciju i od 1200x1200 dpi. U njima se nalaze i posebno fini toneri. Koriste se poslovima stonog izdavaštva i za druge zahtjevne profesionalne namjene.

Deklarisanu brzinu ispisa crno-bijele stranice sa tekstom svih štampača treba uzeti samo kao orijentir kada se porede štampači međusobno. Ovaj podatak proizvođač iznosi obično na osnovu ispisa u draft modu jedne A4 stranice s najviše 5% pokrivenosti stranice tekstom. Korisnik rijetko odabira tu opciju. Zato rezultati u pogledu brzine ispisa u praksi mogu znatno odstupati od deklariranih. Kod brzine ispisa fotografije u boji dimenzija 10x15 cm realne i deklarirane brzine manje se razlikuju.

 

Slika 82 Poređenje raznih tipova štampača po fabrički deklarisanoj brzini

Laserski štampači su obično monohromatski uređaji (crno-bijeli) ali tehnološki napredak je omogućio i razvoj laserskih štampača sa ispisom u boji. Kod njih se princip rada ne razlikuje bitno od monohromatske verzije. Umjesto jednog spremnika s tonerom imaju četiri (cyan, magenta, žuta i crna) pri čemu se boja fiksira na papir pomoću posebnog ulja. Boje se nanose na papir u četiri prolaza kroz elektro-fotografski proces, jedna za drugom, a ne sve četiri odjednom. Vrši se interna separacija boja, pa su štampači u boji sporiji od monokromatskih štampača. Većina savremenih laserskih štampača u boji imaju rezoluciju od 600 ili 1200 tačaka po inču. Glavne prednosti laserskih štampača u boji u odnosu na inkjet štampače su brzina ispisa i veća trajnost dokumenata. Kod laserskih štampača toner je stopljen na površini papira, za razliku od većine dokumenata dobijenih na inkjet štampačima kod koji su boje apsorbovane u papiru i takve su podložne izbljeđivanju ili razlijevanju u dodiru s vodom.

Kvalitet ispisa i kod laserskih i kod inkjet štampača ispituje se testnim slikama. Testne slike se biraju tako da sadrže zahtjevnu rezoluciju (dpi), gradaciju sive boje, mnogo boja i nijansi.

 

Slijedi primjer dvije testne slike.

 

 

Slika 83 Testne slike laserskog štampača u boji[26]

 

Inkjet štampači

Kod inkjet štampača ispis se formira tako što se tečno mastilo u tankom mlazu iz mlaznica nanosi na papir. To je kao i kod laserskih štampača neudarni metod, pa se ne može u istom prolazu praviti istovremeno i indigo kopija. Glava inkjet štampača u horizontalnim linijama prelazi lijevo i desno preko papira, a drugi motor za to vrijeme pomjera papir normalno u odnosu na kretanje glave. Količinu mastila koje se istisne na papir određuje upravljački softver koji diktira koje će štrcaljke i kada da ispuste mastilo.

 

Slika 84 Štampanje inkjet tehnologijom

 

 

Za štampanje inkjet tehnologijom važno je da se koriste odgovarajuće vrste papira jer se inače mastilo može razliti po papiru ili previše se upiti u papir.

 

 

 

Slika 85 Primjeri upijanja tinte na različitim vrstama papira

Izbor papira

Za dobar ispis u boji potreban je kvalitetan štampač visoke rezolucije s dobrom tintom Međutim, kvalitet ispisa također zavisi od vrste papira na koji se ispisuje.

Sami proizvođači pisača uvijek nude svoje vrste papira (glossy, photo, photo premium…) na kojima bi ispis trebao biti najbolji.

Na običnom papiru boje se razlijevaju, a to dovodi do povećanja piksela.

Papir na bazi umjetnih materijala ima slojeve od polietilena, vinila, poliestera ili najlona. To su mediji s oznakom "photopaper" ili "glossy", imaju karton kao noseći dio, a glavni sloj je napravljen od umjetnih materi­jala.

 

Slika 86 Posebne vrste papira za kvalitetan ispis

 

· Običan kopirni papir nema nikakvih posebnih slojeva koji bi zadržali boju na površini pa se ona razlijeva.

· Kopirni papir sa slojem od umjetnih materijala donekle zadržava boju na površini, ali razlijevanje je ipak prisutno.

· Ink-jet papir s posebnim mati­ranim slojem sprečava prodi­ranje boje u papir i njeno razlijevanje.

· Ink-jet papir s lakiranim slojem, tzv. glossv daje najbolji otisak nalik fotografskom papiru, te se u te svrhe najčešće i koristi.

· Ink-jet transparentna folija s posebnim slojem takoođer sadrži poseban sloj koji zadržava boju.

 

Termalni štampači

Savremeni inkjet štampači prave ispis na dva različita načina: termalni i piezoelektrični. Kod termalne tehnologije mali otpornici stvaraju toplinu zbog koje se tinta isparava i pretvara u minijaturni balon. Kako se balon širi tako se određena količina tinte izbacuje kroz mlaznicu na papir. Slika u boji nastaje tako što se na svaku tačku slike postavi određena gustoća osnovnih boja: C yan, M agenta i Y elow (CMY). Njihovom kombinacijom dobiva se željena boja. Kada se boja istisne, nastaje vakuum, pa se nova količina tinte uvuče u ispisnu glavu iz rezervoara (cartridge). Savremeni termički inkjet štampači imaju glave u kojima ima između 300 i 600 mlaznica (štrcaljki). Svaka od njih ima prečnik kao ljudska vlas (približno 70 mikrona). Iz tih mlaznica izlaze kapljice zapremine od oko 8 do 10 pikolitara[27]. Tačke na papiru imaju prečnik između 50 i 60 mikrona. Poređenja radi, najmanja veličina tačke koja se vidi golim okom je oko 30 mikrona.

 

 

Slika 87 Princip rada termalnog inkjet štampača

 

Kod jeftinijih inkjet štampača u jednom kućištu objedinjena su tri spremnika za boje. To znači da se trostruki spremnik treba promijeniti kada se potroši bilo koja od CMY boja u njemu. Tako ostaje dosta neiskorištene boje u spremnicima za boju koji nisu prazni.
Kod skupljih modela inkjet štampača CMY spremnici za boje su potpuno odvojeni i svaki se posebno po potrebi mijenja. Crna boja dobija se iz posebnog spremnika za crnu boju (K).

 

Slika 88 Spremnici za boju inkjet štampača HP DeskJer 1220C

Štampači na različite načine pokazuju stepen potrošenosti boje u spremniku. Kod inkjet štampača HP DeskJet 1220C Professional Series nema nikakve indikacije potrošenosti boje u CMY spremniku. Korisnik sazna da neke od boja više nema tek videći blijede i neodgovarajuće boje na ispisu. Kod istog štampača postoji indikacija stepena istrošenosti u spremniku za crnu boju.

Kada je spremnik crne boje pun, indikator je zelene boje. Kako se boja troši, sve veći dio tog indikatora postaje crn. Kada je spremnik prazan, cijelo kvadratno polje indikatora je crne boje.

Nedostatak inkjet štampača je što se mlaznice mogu začepiti ako se štampač ne koristi duže vrijeme. Najveći proizvođači štampača sa termalnom tehnologijom su firme Canon i HP.

 

Piezo štampači

Piezoelektrični princip rada inkjet štampača patentirala je firma Epson. To je "hladni" postupak izbacivanja boje iz mlaznica, a temelji se na osobini kristala nekih materijala da se pod električnim naponom šire. Kristal se nalazi u pozadini spremnika tinte svake mlaznice.

Ovi štampači su kvalitetniji od štampača koji rade na termalnom principu. Manje su zahtjevni pri održavanju, manje troše tintu, a na specijalnom papiru postižu rezoluciju do 1440 dpi.

 

 

Slika 89 Princip rada piezo električne inkjet tehnologije

 

Tabela 20 Dijelovi tipičnog inkjet štampača

Sklop ispisne glave inkjet štampača sadrži mlaznice iz kojih izlaze kapljice tinte na papir.	Step motor ispisne glave precizno pomiče sklop ispisne glave duž papira. Neki štampači imaju dodatni step motor, za parkiranje glave.	Remen prenosi pokrete step motora na sklop ispisne glave.
Točkovi preuzimaju papir iz ladice (feedera) i pomiču papir dalje kod novog prolaza glave.	Kontrolna elektronika upravlja mehaničkim pokretima dijelova štampača, prenosi komande iz kompjutera i šalje mu povratne signale.	Gotovo svaki štampač ima paralelni komunikacijski port ali noviji modeli imaju ugrađene i USB portove.

 

 

Ploter (plotter)

Ploter je izlazni uređaj namenjen za štampanje slike zadate u vektorskom obliku. Svaka slika može da bute definisana kao matrica tačaka različitih boja i intenziteta (bit map) ili preko koordinata svih osnovnih elemenata slike. Prve verzije plotera su koristile olovku (flomaster) koja je uz pomoć mehaničkih pokretnih delova crtala sliku. Osnovna prednost u odnosu na štampače im je bila mogućnost štampanja na papire većih dimenzija (A0, A1,..) ali su bili prilično spori.

Vremenom su njihovu ulogu preuzeli laserski i inkdžet štampači. Danas su gotovo potisnuti iz upotrebe, ali se inkdžet štampači koji su namijenjeni za rad sa papirima velikog formata, po analogiji, često nazivaju ploteri.

 

Zvučnici

Zvučnici se smatraju standardnom komponentom računara a kvalitet zvuka koji slušamo zavisi od više faktora: od materijala upotrijebljenog za izradu zvučnih kutija, snage, broja zvučnih kutija, ugrađene elektronike i sl.

Danas je standard da personalni računari sadrže zvučnu karticu (sound card). Zvučna kartica služi za prihvat signala iz mikrofona, reprodukciju muzike i drugih zvučnih signala putem zvučnika ili slušalica kao i za obradu zvučnih signala.

Slika 90 Zvučna kartica i njeni izlazi

Slika 91 Zvučnici Slika 92 Slušalice

Zvučnici koji ulaze u sastav PC računara su različiti i mogu biti veoma jednostavni i skromnih mogućnosti ali i oni koji se koriste za stvaranje izuzetno složenih zvučnih efekata (surround sound speakers).

 

2.2.6 Ulazno-izlazni uređaji.

Ulazno-izlazni uređaji

Pod ulazno-izlaznim uređajima se podrazumijevaju oni uređaji koji mogu da obavljaju i ulazne i izlazne operacije.

 

Modem

Riječ modem je nastala kao skraćenica od naziva MO dulation- DEM odulation, a osnovna namjena mu je da omogući slanje digitalnh podataka putem klasične telefonske linije.

Šezdesetih godina prošlog vijeka nastala je potreba da se povežu udaljeni računari i terminali. Postojeća telefonska mreža koja je prilagođena za prijenos govornog (analognog) signala nije mogla da se iskoristi bez adaptacije. Naime, računarski podaci (digitalni signali) ne mogu da se prenose telefonskom mrežom na veće udaljenosti bez prethodne obrade. Zbog toga se informacija iz digitalnog signala prije slanja „utiskuje” u pogodni kontinuirani (analogni) signal. Ovaj postupak se naziva modulacija, a dobijeni signal modulisani signal. Nasuprot njemu, postupak izdvajanja informacije iz modulisanog signala se naziva demodulacija. Oba ova kao i niz drugih postupka neophodnih za uspostavu i održavanje komunikacije, obavlja modem. Modem se pravi kao interni (ugrađen) ili eksterni uređaj.

Prvi modemi su se koristili za povezivanje neinteligentnih (dumb) terminala na meinfrejm računare. Brzina slanja i prijema podataka prvih modema je iznosila 300bps (bita u sekundi – bit per second). To je bilo sasvim zadovoljavajuće za korisnike koji su slali i primali samo tekstualne poruke jer je ovom brzinom moguće da se proslijedi više od 30 karaktera u toku jedne sekunde, što je više nego što prosječan korisnik može da pročita (otkuca) za to vrijeme. Kasnije su, pojavom Interneta i zahtjeva za prijenosom većih količina podataka, povećavane brzine kojim modem prenosi podatke na 1200bps, 2400bps, 4800bps, 9600bps, 19200bps, 28800bps, 33600bps i 56000bps.

Slika 93 Eksterni modem Slika 94 Interni modem

Za ostvarivanje većih brzina prijenosa mogu da se koriste uređaji slične namjene, kao što su: ADSL, kablovski i satelitski modemi.

 

Touchscreen

Touchscreen, touch screen, touch panel ili touchscreen panel su uobičajena imena za monitore čiji su ekrani osjetljivi na pritisak, promjenu kapaciteta ili su foto osjetljivi. Posebni senzori omogućavaju da se monitori koriste i kao ulazne jedinice za interakciju korisnika sa sadržajem prikazanim na ekranu. Mogu da budu dio računara ili samo terminali povezani na računarsku mrežu.

Slika 95 Primjena Touch screen –a

Računari sa ovakvim ekranima se često koriste u javnim bibliotekama, aerodromima, informativnim centrima i sličnim mjestima na kojima postoji potreba da se pruže informacije širem krugu korisnika koji najčešće nisu osposobljeni za rad sa računarima.

Veliku primjenu imaju i kod PDA računara gdje se zbog malih dimenzija ekrana i postizanja veće preciznosti koristi posebna olovka umjesto prsta.

Jedna od uobičajenih tehnologija za izradu touchscreen monitora je oblaganje ekrana izuzetno tankom metalnom, električno vodljivom folijom u obliku otporničke mreže (Resistive touchscreen). Dodir ruke izaziva promjenu jačine struje koja prolazi kroz vodljivu strukturu a mesto promjene se šalje na dalju obradu. Loša strana ovog pristupa je smanjenje vidljivosti sadržaja prikazanog na ekranu i do 25% kao i mogućnost oštećenja otporničke mreže metalnim ili oštrim predmetima.

 

Multifunkcionalni uređaji

U poslovnoj primjeni često se koriste uređaji koji imaju više funkcija. Tako se u jednoj jedinici mogu naći objedinjeni: štampač, aparat za kopiranje, skener i faks.

Slika 96 HP LaserJet 3380 All-in-One

 

Na slici su prikazani slijedeći dijelovi multifunkcionalnog uređaja HP LaserJet 3380 All-in-One

1. automatski ulaz za dokumente (do 50 stranica)

2. tipke za faksiranje

3. panel za kontrolu faksiranja, kopiranja, skeniranja…

4. ulazni spremnik (do 250 stranica)

5. prioritetni ulaz (do 10 stranica)

6. komunikacijski port

7. V.34 fax modem (do 33.6 Kbps)

 

Prednost multifunkcionalnih uređaja (multifunction devices - MFDs) je u tome što im je cijena manja nego zbirna cijena pojedinačnih uređaja koji su u njima objedinjeni. Oni zauzimaju manje prostora na stolu i imaju samo jedan priključak za električnu energiju. Loša strana multifunkcionalnih uređaja je to što kvar na jednoj od jedinica može onemogućiti upotrebu svih ostalih. Npr. ako ne radi štampač, ne može se ni kopirati niti se služiti faksom. Ni na popravak se ne može dati samo jedna od jedinica. Negativna strana je i značajno povećana složenost upravljanja takvim uređajima. Nameće se zaključak da je nabavka multifunkcionalne jedinice kompromisno rješenje dobrih i loših strana. Korisno je prije kupovine uređaja posjetiti web sajt proizvođača i upoznati se sa tehničkim detaljima i operativnim mogućnostima.

 

Mjerne jedinice

Jedan bit je najmanja jedinica količine informacija u računarskom svijetu. Bit predstavlja binarnu cifru (Binary digit, sa oznakom jedinice b) koja može imati samo dvije vrijednosti, najčešće označene kao logička nula (0) ili logička jedinica (1).