Povezivanja na Internet kablovski

 

Internet preko kabla („kablovski Internet“) je usluga kojom korisnik dobiva širokopojasni spoj na Internet putem hibridnog optičko-koaksijalnog kabla koji se istovremeno koristi i za kablovsku televiziju. To nije jednosmjerna komunikacija kao kod kablovske distribucije samo televizijskog programa. Za dvosmjernu komunikaciju potrebna je posebna tehnologija koja uključuje i dodatna pojačala. Maksimalna propusnost podataka prema korisniku je 30 Mb/s, a od korisnika reda veličine do nekoliko megabita u sekundi. Ovdje je ADSL u velikoj prednosti zbog već izgrađene infrastrukture jer se prenosi običnom telefonskom paricom.

 

 

Tabela 31 Karakteristike širokopojasne (broadband) veze

PREDNOSTI I MANE POJEDINOG TIPA ŠIROKOPOJASNE VEZE
Tip veze	Prednosti	Mane
DSL	· Jednostavna instalacija i korištenje · Svaka DSL-linija je zasebna; propusnost se ne dijeli medu korisnicima · Jednostavno povezivanje mreže računara na Internet preko jedne DSL linije	· Mjesečna pretplata i takse za uvođenje (pogotovo za brže pakete) su skupi · Dostupan na ograničenom području · Često su u ponudi premale brzine uploada
Kablovski Internet	· Stalna flat-rate veza naInternet · Račun koji je svaki mjesec identičan (bez dodatnih i nepredviđenih troškova) · Jednostavna instalacija i bezbrižno korištenje Interneta bez obzira na ostvareni promet	· Povremeni kratkotrajni prekidi veze · Premale brzine za pravi osjećaj širokopojasnog Interneta · Moguče zagušenje bandwidtha povećanjem broja korisnika
Satelitski Internet	· Dostupnost u cijeloj Europi, neovisno o lokaciji · Velike brzine downloada (do 2 Mbit i više) · Multimedijski kapaciteti (streaming, recording, DVB TV)	· Potrebna je i „obična“ veza na Internet (npr. modem) zbog povrata podataka · Nije pogodno za igranje · Nešto više cijene od ostalih širokopojasnih tehnologija

 

Servisi

 

Servisi Interneta funkcionišu na principu tzv. klijent/server arhitekture, tako što negdje na mreži postoje serveri u kojima su smješteni podaci, a na domicilnom kompjuteru se izvršava klijent program koji tim podacima pristupa preko mreže. Precizna pravila koja kompjuteri poštuju u toku "razgovora" nazivaju se protokoli, a osnovni protokol je TCP/IP. Vremenom su definisane razne primjene mreže i gotovo za svaku od njih je napravljen odgovarajući protokol, odnosno servis. Uopšteno, Internet servisi se dijele u tri osnovne grupe:

· osnovni servisi,

· javni servisi i

· posebni servisi.

Osnovni servisi

Osnovni servisi su prisutni praktično na svakom kompjuteru koji je povezan na Internet. Njihovo korišćenje podrazumijeva posjedovanje korisničkog imena na nekom od servera u mreži i odgovarajuće lozinke za pristup, čime se dolazi do jedinstvene adrese. U ove servise spadaju:

 

· E-MAIL,

· TELNET,

· FTP,

· FINGER,

· TALK i

· R-SERVISI.

E-MAIL - ELEKTRONSKA POŠTA

E-MAIL je najstariji od svih Internet servisa i obezbjeđuje slanje poruke drugom korisniku ili grupi korisnika. Poruka je obično tekstualna, mada postoji mogućnost slanja binarnih datoteka. Za razliku od većine ostalih servisa, E-MAIL se može koristiti čak i kad ne postoji kontinuirana veza sa Internetom.

Ako je korisnik direktno vezan na Internet, poruka koju bi on poslao stigla bi za svega nekoliko minuta (a najčešće trenutno) drugom korisniku, tj. na svoje odredište. Za slanje elektronske pošte nije neophodna stalna veza sa Mrežom. Mnogo racionalnije rješenje je povremena razmjena elektronske pošte putem modema i odgovarajućeg servera, najčešće protokolom UUCP. Suštinska prednost elektronske pošte u odnosu na klasičnu poštu ili faks je u tome što se primljeni tekst može dalje obrađivati, pripremati za štampu, komentarisati pri odgovoru itd. Tako se bez teškoća mogu slati i slike, praktično bilo kakav dokument koji se nalazi u kompjuteru. Za ovu namjenu E-MAIL jednostavno nema alternativu. Iako je elektronska pošta prvenstveno namijenjena slanju privatnih poruka drugom korisniku Mreže, moguća je komunikacija, odnosno paralelno slanje na veći broj adresa, pa i diskusije preko E-MAIL servisa. Ovi oblici predstavljaju tzv. mailing liste.

U odnosu na ostale načine slanja poruka E-MAIL je veoma pogodan za dodatne zaštite, pa se može obezbijediti provjera autentičnosti poruke, odnosno da li ju je u odgovarajuće vrijeme poslao onaj koji je njen autor. Upotreba E-MAIL servisa je relativno jednostavna, ali to nikako ne znači da ne treba voditi računa o načinu pisanja poruka. Kao i svako drugo pisanje i ovo zahtijeva pažnju pošiljaoca poruke, da bi primalac zaista na pravi način shvatio poruku.

TELNET

TELNET predstavlja pristup udaljenom kompjuteru emulacijom terminala. Kada se pomoću korisničkog imena i lozinke korisnik prijavi na udaljeni kompjuter on može da pokrene programe (u tekstualnom modu) koji su instalisani na tom kompjuteru. Ako se polazni kompjuter nalazi na istom području gdje je i odredišni, dovoljno je kao adresu navesti samo ime kompjutera. U svakom slučaju, ništa ne smeta ako se navede kompletna adresa. Simboličke ili slovne adrese se automatski konvertuju u numeričke, koje dalje služe za pristup. Ponekad se može desiti da simboličke adrese ne rade pa se tada koriste direktno numeričke adrese.

Kada se uspostavi veza između kompjutera i usaglase osobine terminala, odnosno izvrši emulacija terminala, korisnik se prijavljuje putem korisničkog imena i lozinke. Takođe, korisnik mora imati otvoren vlastiti nalog na udaljenom kompjuteru da bi ga mogao koristiti. Po ispunjenju ovih uslova korisnik nastavlja da radi na udaljenom računaru kao na lokalnom, osim što se sve komande koje on unosi izvršavaju na udaljenom kompjuteru. TELNET je interaktivni servis pa se zbog toga ne može pozivati iz komandnih procedura, niti se može izvršavati kao proces u pozadini.

FTP

Prenos datoteka je jedan od osnovnih poslova za koji služi Mreža. FTP je namijenjen prije svega prenosu sa servera na lokalni klijent kompjuter i obrnuto. Da bi se pristupilo određenim datotekama neophodno je posjedovanje korisničkog imena i lozinke na serveru. Varijacija na ovu temu je poseban servis Anonymous FTP, do koga se dolazi klasičnim programom FTP tako da se korisničko ime unosi kao anonymous, a lozinka kao vlastita E-MAIL adresa. Na ovaj način administratori servera nude jednostavan pristup do javnih datoteka, prvenstveno za distribucijy softvera i ostalih podataka.

Program FTP pokreće se naredbom ftp adresa, poslije čega se unosi korisničko ime i lozinka na udaljenom kompjuteru. Kao adresa se mogu ravnopravno koristiti simbolički i numerički oblik, isto kao kod programa TELNET. Kod FTP servisa korisnik ima na raspolaganju veliki broj opcija, od kojih mu objektivno treba svega nekoliko.

FINGER

Adrese korisnika su precizne, ali su često toliko kriptične da same za sebe ne znače mnogo. Program FINGER omogućuje identifikaciju prezimena i imena korisnika na osnovu njegove adrese, a takođe i obrnuto, identifikaciju svih korisnika koji odgovaraju zadatom uzorku. Da bi FINGER radio na udaljenom kompjuteru mora postojati odgovarajući serverski program.

TALK

Internet posjeduje snažan i jednostavan sistem za interaktivni razgovor koji se zove TALK. Uslov za međusobnu komunikaciju sagovornika je povezanost korisničkih kompjutera na Internet. Kao i kod drugih servisa, ako lokalna mreža nije povezana na Internet stalnom vezom, moguće je koristiti TALK među kompjuterima u svojoj mreži.

Prvi korak veze je provjera konekcije korisnika ovog servisa putem kompjutera. To se radi naredbom finger na prethodno opisan način. Pri tome treba imati u vidu da to što je neko konektovan ne mora da znači da je trenutno tu (ostavljanje konektovane sesije je veoma loša praksa iz sigurnosnih razloga). Takođe, treba imati obzira ako se sagovornik ne odaziva poslije nekoliko pokušaja.

Neophodan uslov za korišćenje servisa TALK je postojanje odgovarajućeg serverskog programa na lokalnom i udaljenom kompjuteru. Taj server naziva se talk dacman i on za korisnika upućuje poziv i uspostavlja vezu.

R-SERVICES

R-SERVISI (R-SERVICES) su prvobitno nastali na Unix-u, kao usavršavanje servisa TELNET i FTP. Oni obezbjeđuju pristup udaljenom kompjuteru bez eksplicitne provjere lozinke. Lozinka se provjerava, ali samo prvi put, kada se korisnik prijavljuje na prvi kompjuter u mreži. Ovaj sistem se zasniva na pretpostavci da su kompjuteri istog stepena bezbjednosti i da imaju međusobno "povjerenje". Kada se korisnik konektuje na jedan kompjuter, može poslije toga slobodno da se kreće po mreži radnih stanica mnogo brže i lakše, bez stalnog provjeravanja lozinki.

Ovakvo "povjerenje" među serverima može lako da bude zloupotrebljeno pa R-SERVISI predstavljaju jednu od najozbiljnijih prijetnji sigurnosti sistema i podataka korisnika. Komande R-SERVISA mogu sasvim normalno da se koriste i bez implicitnih dozvola na udaljenom kompjuteru i tada se mora unijeti lozinka. R-SERVISE čine: rlogin (za pristup drugom kompjuteru, nadgradnja TELNET servisa), rcp (kopiranje datoteka među kompjuterima na mreži) i rsh (izvršavanje programa na udaljenom kompjuteru).

 

Javni servisi

 

Javni servisi su instalisani na karakterističnim kompjuterima u mreži da bi se korisnicima obezbijedio jednostavan pristup podacima bez dodatne provjere identiteta. U Javne servise spadaju sljedeći servisi:

 

· MAILING LIST,

· ANONYMOUS FTP,

· USNET NEWS (USER NETWORK NEWS),

· GOPHER,

· WWW - WORLD WIDE WEB,

· JAVA,

· IRC - INTERNET RELAY CHAT i

· MAIL GATEWAYS.

MAILING LIST

MAILING LIST predstavlja proširenje elektronske pošte za komunikacione grupe korisnika koje imaju slična interesovanja. Poruka poslata na listu stiže svim korisnicima koji su na nju pretplaćeni. Ovaj servis nastaje tako što se na jednom mjestu čuva spisak svih "pretplatnika" liste. Lista ima svoju adresu, i kad nova poruka stigne na tu adresu, ista se (polu)automatski prosljeđuje svim članovima. Na taj način omogućuje se jednostavno organizovanje grupe korisnika sa zajedničkim interesovanjima, koji međusobno razmjenjuju poruke.

ANONYMOUS FTP

Ovaj servis čini tzv. javna skloništa datoteka do kojih se dolazi standardnim programom FTP. Datoteke su dostupne svim korisnicima. Na nekom od servera postoji poseban korisnik pod nazivom anonymous koji nema lozinku, a u čijem katalogu se nalaze datoteke koje svi mogu da čitaju, ali ne mogu da upisuju podatke.

ANONYMOUS FTP serveri su veoma važni i rado su posjećeni na Internetu. Oni predstavljaju najstandardniji način distribucije softvera i drugih podataka pa se u skladištima hiljada ovakvih servera u svijetu može naći ogroman broj datoteka, Širenjem popularnosti servisa WWW ANONYMOUS FTP nije izgubio na značaju, pošto se istim datotekama sada lakše pristupa sa WEB BROWSER.