В первичной медико-санитарной помощи

 

Пайзуллаева Д.

Сестринское дело, 2 курс КазНМУ им. С.Д. Асфендиярова

Руководитель: Сериева Ж.А. – преподаватель

Модуль «Экономика в здравоохранении и фармации»

Важная роль в развитии здравоохранения, обеспечении доступности медицинской помощи, усилении профилактической направленности, решении задач медико-социальной помощи принадлежит специалистам со средним медицинским образованием.

В современной системе здравоохранения сестринское дело остается важнейшей составной частью, располагающей значительными кадровыми ресурсами и реальными потенциальными возможностями для удовлетворения ожидаемых потребностей общества в медицинских услугах. Эффективное развитие здравоохранения в значительной степени зависит от состояния профессионального уровня и качества подготовки, рационального размещения и использования среднего медицинского персонала, как самой объемной составляющей кадрового ресурса здравоохранения. В связи с этим, в целях обеспечения устойчивого социально-экономического развития Республики Казахстан, одним из приоритетов государственной политики должно стать сохранение и укрепление здоровья населения на основе формирования здорового образа жизни, повышения доступности и качества медицинской помощи.[1] В Государственной программе развития здравоохранения РК "Саламатты Казакстан" на 2011-2015 годы одним из приоритетных направлений является развитие медицинской помощи на уровне ПМСП, где качество оказания медицинских услуг в большей степени зависит от сестринской деятельности и сестринских технологий.[2]

В Республике работает более 150 тыс. специалистов со средним медицинским образованием. Показатель обеспеченности средними медицинскими работниками на 10тыс. населения составляет 79,3 (2012г.). Соотношение коэффициента врач - средний медицинский персонал составляет 1:2, в то время как, в развитых странах он в пользу среднего персонала: в Финляндии - 1:7; в Ирландии - 1:7,5; в Норвегии - 1:4,5; в Швеции - 1:3.[3]

Как и за рубежом, в Республике Казахстан выделяют основные направления в работе сестер для эффективной деятельности службы здравоохранения, включающие профилактическую, медико–социальную и медико–реабилитационную помощь населению»[2] Сегодня многие передовые технологии, которые выполняются медицинскими сестрами, требуют не столько финансирования, сколько умений. Поэтому инициативы должны способствовать решению таких проблем, как: развитие социально ориентированной медицинской помощи, совершенствование деятельности медицинских организаций первичного звена, повсеместная разработка алгоритмов сестринской работы и утверждение единых протоколов стандартов деятельности.

Управление здравоохранения города Алматы ставит перед собой задачи по совершенствованию сестринской помощи. Кому, как не сестринскому профессиональному сообществу, бережно охранять традиции сестринского милосердия, прилагать все силы для того, чтобы пациенты независимо от возраста, физического и психического состояния были окружены заботой, вниманием, чтобы создать комфортные условия, максимально высокий уровень качества жизни гражданам страны.

 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ:

1. Послание Президента Республики Казахстан: «Казахстанский путь – 2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее», Казахстанская правда 18.01.2014г. www.kazpravda.kz/pdf/18012014042726.pdf

2. Государственная программа развития здравоохранения Республики Казахстан «СаламаттыҚазақстан» на 2011 – 2015 годы www.densaulyk.kostanay.gov.kz/files/419/file1.doc

3. http://www.zakon.kz/4532636-chislennost-medicinskikh-kadrov-v.html

 

ХАЛЫҚТЫҢ ӘР ТҮРЛІ ТОПТАРЫ АРАСЫНДАҒЫ ТРАНС – МАЙЛАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАНУЫН ЖӘНЕ ҚАН ҚҰРАМЫНДАҒЫ ЛИПИДТІК КӨРСЕТКІШТЕР ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ

 

Өтеева Шамші Бану, Темірәлі Ұ., 2 курс, Жалпы медицина фак. ҚазҰМУ, Алматы, Қазақстан

Ғылыми жетекші: м.ғ.к., Хасенова Г.

Нутрициология кафедрасы.

 

Өзектілігі - Қазіргі кездегі тағам өнеркәсібі саласының ең зиянды және қауіпті «жетістіктерінің» бірі – транс-майлар. Гидрогенделген майлар өсімдік майларын жоғары температурадағы сутегі арқылы өткізу арқылы алынады, яғни, олар жасанды майлар. Құрылымының ерекшеліктеріне байланысты трансмайлар ұзақ уақыт бойы бұзылмайды, дәмі өзгермейді, әрі бағасы да арзан. Құрамында транс-майлар бар өнімдер: Фаст – фуд өнімдерінде (самса, бәліш, картоп – фри, чипсы және тез дайындалатын тағамдар), маргарин құрамында 40% дейін, кондитерлік өнімдерде (вафли,пирожный, торт, печеньеде), майонез, кетчуп, дәмдеуіштерде және тұздықтарда, жартылай полуфабрикат өнімдерінде көп мөлшерде кездеседі[1]

Мақсаты мен міндеттері: Халықтың әр түрлі топтары арасындағы транс – майлар туралы ақпараттануын және қан құрамындағы липидтік көрсеткіштер деңгейін анықтау

Зерттеу әдістері:

Тамақтануға байланысты жүргізілген жеке анкеталық сауалнаманы және респонденттердің қан құрамындағы липидтік көрсеткіштерді статистикалық өңдеу жүргізу (жалпы саны -100), олардың арасында транс-майлар туралы ақпараттану деңгейін бағалау.

Нәтижелер мен талдау: Анкетаның нәтижесінде ең маңызды 6 сауалнаманы статистикалық өңдеуге алынды. Майлы тағамды жиі тұтынасызба? Деген сауалнамаға әйелдер арасында аптасына 1-3 рет тұтынатындар – 47%-ды, ерлер арасында - 32% - ды құрады. Транс - майлар туралы естігенсізба? деген сұраққа «жоқ» деген ерлер саны - 84%, әйелдер көрсеткіштері - 43%-ды құрады. Көкөністер мен жемістерді қолдануы туралы сұраққа ерлер арасында - 68%-ды құрады, тұтыну саны төмен екендігіне көз жеткіздік. Сонымен қатар, ерлердің арасында 76%-да транс - майлардың организмге зиянды екендігін және жүрек қан тамыр ауруларына алып келетіндігін білмейтіні анықталды. Тағам өнімінің қаптамасына транс-майлар туралы жазылғанын қалайсыз ба? деген сұраққа жалпы - 92%-ды құрады. Респонденттердің қан құрамындағы липидтік көрсеткіштерінен анықталғаны: холестерин әйелдер арасында 27%-ға жоғары екендігі, липопротеидтер ерлер арасында, атап айтқанда, төмен тығыздықтағы липопротеидтер есебінен 71%-ға жоғары екендігі анықталды. Әйелдер арасында жоғары тығыздықтағы липопротеидтер - 24%-ға тең болды.

Қорытынды: Қортындылай келіп, халықтың әртүрлі топтары арасында ақпараттану деңгейі төмен екендігі дәлелденді. Транс-май қышқылдары қантамыр қабырғаларына кері әсерін тигізеді, тығыздығы төмен липопротеидтер деңгейі қөбейіп, коронарлық артериялар ауруларының көбею қаупін жоғарылатады [2,3]. Транс - майлардың организмге зияндылығы артық салмақ қосумен бірге, қандағы холестерин деңгейін жоғарылатады, диабет ауруын асқындырады, атеросклероз және жүрек қантамыр ауруларын, инсульт ауруларын көбейтеді. ДДҰ ұсынысы бойынша тран-изомерлік май қышқылдарының рұқсат етілген деңгейі ұсынылған тәуліктік энергия шығынының 2% -нан көп болмауы керек [4,5].

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. План действий по реализации Европейской стратегии профилактики и борьбы с неинфекционными заболеваниями, 2012–2016 жж. /Европейский региональный комитет. 63- первая сессия. Баку12–15 сентября. Азербайджан. - 2011. 32 б.

2. Шарманов Т.Ш. Питание важнейший фактор здоровья человека. – Алматы. Асем-Систем. 2010. – 480 б.

3. The Danish Trans Fat Ban. Paolo M. Drostby Head of Food Policy Division.http://www.cspinet.org/reports/generationexcess/drostby.pdf.

4. Всемирная организация здравоохранения. Маркетинг пищевых продуктов и безалкогольных напитков ориентированный на детей. Резолюция 63-ий сессии Всемирной ассамблеи здравоохранения, принятая 21 мая 2010ж. Женева. - 2010. - б. 14.

5. Hu J, La Vecchia C, de Groh M, Negri E, Morrison H, Mery L; Dietary transfatty acids and cancer risk. Canadian Cancer Registries Epidemiology Research Group. Eur J Cancer Prev. 2011 Nov; 20(6):530-8. doi: 10.1097/CEJ.0b013e328348fbfb.

 

 

ЕСТЕ САҚТАУ ҚАБІЛЕТІ ЖӘНЕ ОНЫ ЖАҚСАРТУҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕР

 

Райымжанқызы А., Күзенбай Э.Ж. 2 курс, ЖМ факультеті, С.Ж.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, Алматы қ., ҚР.

Ғылыми жетекші: доцент Хасенова К.Х.

Кафедра: қалыпты физиология

 

Өзектілігі: Есте сақтау-адамның бұрын көрген, естіген, білген нәрселері мен

бейнелерін ойында ұзақ уақыт сақтап, қажет кезінде қайта жаңғырту қабілеті, жүйке жүйесінің негізгі қызметтерінің бірі. Медициналық оқу орнына түскен студенттер үшін оқу үрдісінің жаңа талаптарына сай өте ауқымды көлемдегі әр түрлі ақпаратты қабылдап, есте сақтау маңызды.

Мақсаты:

1.Студенттердің есте сақтау қабілетін мнемокестелердің көмегімен анықтау.

2.Өмір сүру салтының есте сақтау қабілетіне әсерін бағалау.

3.Есте сақтауға арналған Локус әдісі мен Мнемотехника әдісін қолдану арқылы студенттердің есте сақтау деңгейін анықтау.

Зерттеу әдістері мен материалдары:

Студенттердің есте сақтау қабілетін бағалау үшін мнемокестелер.

Студенттердің өмір сүру дағдысын анықтауға арналған сауалнама.

Локус және Мнемотехника әдістері.

Зерттеу нәтижелері:

Диаграммада бақылау тобындағы студенттердің зерттеуден кейін есте сақтау деңгейлерінің жоғарылағандығы көрсетілген. Соның ішінде мнемотехника әдісін қолданған студенттердің көп пайызы 20-24 балл жинады.

Тәжірибелік топ студенттерінің есте сақтау деңгейі өте жоғары деңгейге көтерілді. Бұл топта да ең жоғары нәтиже көрсеткен - мнемотехника әдісін қолданған студенттер.

Бақылау және тәжірибелік топтың көрсеткіштерін салыстыра келе олардың ішінде тәжірибелік топтың есте сақтау деңгейінің өте жоғары екендігін мына диаграммадан көруге болады. Сонымен қатар, зерттеу нәтижесінде екі әдістің ішінде мнемотехника әдісі бойынша жаттыққан студенттердің есте сақтау қабілетінің жоғарылағандығын анықтадық.

Қорытынды:

Тәжірибелік топтағы студенттердің тамақтану рационының бай, физикалық белсенділігінің жоғары және ой еңбегінің жүйелі болу себебінен зерттеу нәтижесінде олардың көрсеткіші жоғары болды, демек, есте сақтау қабілеті өмір сүру салтына тығыз байланысты.

Зерттеуде қолданылған әдістердің ішінде мнемотехника әдісін қолданған студенттер көрсеткішінің жоғары болуы осы әдістің тиімділігін көрсетеді.

Арнайы тренингтерден кейін екі топтағы студенттердің де есте сақтау қабілеті жақсарды.

Өмір сүру салтының қолайлы болуы мен тиімді әдістерді үйрену нәтижесінде тәжірибелік топтағы студенттердің көрсеткіші өте жоғары деңгейде болды.

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Филлипс Ч., «Супертренажер для мозга»

2. Кавашима Р., «Зерде мен есте сақтау қабілетін дамытудың жапондық жүйесі»

3. Кинякина О., «100% ми.Зерде. Есте сақтау»

4. Фоер Д., «Moonwalking with Einstein»

 

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ МЕН ҚАЛА МАҢЫНДАҒЫ АУЫЛДЫҚ ЖЕРЛЕРДЕГІ АСХАНА ТАМАҒЫНЫН САПАСЫН СИПАТТАЙ ОТЫРЫП, «ЫСТЫҚ ТЕГІН ТАМАҚ» БАҒДАРЛАМАСЫН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ

 

Рамазан М. Н., 2курс, Қоғамдық Денсаулық Сақтау факультеті, ҚазҰМУ, Алматы қаласы, Қазақстан Республикасы

Тұрарбекова Г. Қ., 2курс, Қоғамдық Денсаулық Сақтау факультеті, ҚазҰМУ, Алматы қаласы, Қазақстан Республикасы

Ғылыми жетекшісі: Бакирова Мақпал Аятқұлқызы

Нутрициология кафедрасы

Өзектілігі: Адамның денсаулығы - қоғам байлығы. Еліміздің президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өзінің халыққа арналған "Қазақстан-2030" жолдауында бізді Отан игілігі үшін өз денсаулығымызды сақтауға шақырады. “Еліміздің болашағы – өскелең ұрпақ”- демекші жас бүлдіршіндердің денсаулығын нығайту еліміздің болашағын қалыптастырудағы негізгі мәселелердің бірі. Балалар мен жасөспірімдер қоғамның репродуктивті, интеллектуалды, экономикалық, әлеуметтік, политикалық және мәдениеттік қоры болып есептеледі, яғни мектеп оқушыларының денсаулығының әлеуметтік маңыздылығын атап айтамыз.

Мақсаты: Қалалық және ауылдық жерлердегі мектеп асханасындағы тамақ сапасын, бағасын анықтай отырып, бастауыш оқушыларына тегін ыстық тамақтын тиімділігін анықтау.

Зерттеу әдісі: Сауалнама жүргізу. Респондент саны-500 оқушы.Сонымен қатар, ата-аналардан сауалнамалар жүргізілді. Нәтижесін Excell бағдарламасымен статистикалық өңдеу.

Нәтижелер мен талдау. Алматы қаласының және қала маңындағы бастауыш сыныптардың тегін ыстық тамақпен қамтылуы бойынша тегін ыстық тамақпен қамтылғандар – 33%, тегін ыстық тамақпен қамтылмағандар – 67%. Мектеп оқушыларының асханада тамақтануға кететін күнделікті қаражат мөлшері қалалық жерде 100тг - 4%, 100-300 тг - 10%, 300-500 тг- 20%; ауылдық мектеп оқушылары - 100тг - 0%, 100-300 тг - 23%, 300-500 тг- 5%.

Қорытынды: Мәліметтерге сүйенсек, еліміздегі әрбір бесінші оқушы анемияға шалдыққан, әр алтыншы оқушының көру қабілеті нашар, гастрит, асқазан жарасымен ауыратын балалардың саны да күрт өсіп отыр. Сондықтан мектептегі ыстық тамақты ұйымдастыру – кезек күттірмей шешілуі тиіс мәселе. Сонда ғана бастауыш сынып оқушылардың сабаққа деген үлгерімі жоғарылап, осындай ауру түрлеріне иммунитеті төзімді болады. Қазіргі заман - білім заманы, ал білімді болуға әсер ететін негізгі фактор ол – денсаулық. Ал денсаулық сәби кезінен бастап, мектеп кезінде де дұрыс ұйымдастырылуы арқылы ҚР дендері сау, білімді әрі білікті азаматтар мен азаматшалардын санын арттыру.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Березина, В.В. Организация качественного питания школьников -один из основных факторов сохранения подрастающего поколения /В.В. Березина // Воспитание школьников. 2006. - № 8. - С. 9-12.

2. Здоровье населения Республики Казахстан и деятельность организаций здравоохранения в 2010 году. Статистический сборник. //Астана. – 2011. -301 с.

3. https://e.edu.kz/documents/112078/112195/%D0%A2%D3%A9%D0%BB%D2%9B%D2%B1%D0%B6%D0%B0%DtargetExtension=pdf&version=1.0]

 

 

СТРЕССОУСТОЙЧИВОСТЬ СТУДЕНТОВ КАЗНМУ

 

Рахимов А., Нурадилов С.

Руководитель: Рослякова Е.М.

 

Студенты повсеместно подвергаются воздействию стресса, вследствии чего у них понижается память, внимание и логика. Скорость понижения мыслительных способностей зависит от их стрессоустойчивости. При этом люди с различными биоритмами имеют разную стрессоустойчивость. Данные были собраны в середине семестра.

По полученным данным среди учащихся КазНМУ им. С.Асфендиярова обучающихся по модульной системе у 16% студентов имеют низкую тревожность, а следовательно высокую стрессоустойчивость, 36% высокую тревожность и соответственно низкую стрессоустойчивость, 48% умеренную тревожность. Чем выше стрессоустойчивость, тем длительней период резистентности и медленней наступает период декомпенсации. При этом люди с биоритмами жаворонка имеют самую высокую стрессоустойчивость, а совы самую низкую, голуби находятся между ними. В основном респонденты были голубями(81%), и лишь немногие были жаворонками(14%) и совами(5%). По проведенным измерениям внимания: первое задание смогли выполнить 54% студентов, по результатам второго задания у большинства студентов наблюдалось повышенное(28%) и нормальное(48%) внимание, у 24% внимание было снижено. При определении логического мышления студентов, оно было сохранено только у 36% студентов. По результатам теста на проверку памяти у 36% респондентов наблюдается отличная память, у 56% нормальная память, а у 8% плохая. Из-за воздействия стресса у студентов с высокой стрессоустойчивостью наблюдается фаза резистентности, о чем свидетельствует повышенный уровень внимания, логики и памяти. У студентов с низкой стрессоустойчивостью наблюдается стадия истощения, что доказывает снижение у них внимания, памяти и логики. Среди учащихся с умеренной стрессоустойчивостью встречаются люди как в стадии резистентности, так и в стадии истощения. Из полученных

данных можно сделать вывод, что 64% находятся на стадии резистентности, 36% находятся на стадии истощения. К кругу рекомендаций можно отнести:

Научится планировать свое время – составляй распорядок на день, неделю, веди дневник, записывай те дела, которые обязательно нужно сделать.

Сохранять хорошее настроение и положительные эмоции

Чередование умственной работы с физической

Здоровый ночной сон, 8-10 часов

Делать дыхательное упражнение

Рациональное питание

Завести хобби