Марфеміка як вучэнне аб мінімальна значымых частках слова. Слова і марфема. Класіфікацыя марфем.

 

Марфаналогія -раздзел граматыкі, які вывучае часціны мовы, іх катэгорыі іформы слоў.

З фанемаў складаюцца структурныя адзінкі больш высокага яруса-марфемы.

Марфема – найменшая чатка слова з пэўным значэннем(лекс.i грамат.)

Марфемiка – раздзел мовазнаўства, у якiм вывучаюць марфемы, iх тыпы, прынцыпы выдзялення.

Варыянты марфемы, або морфы – вiдазмяненнi марфемы, якiя назiраюцца у формах слова або у розных словах.

Марфемы:

1.абавязковыя: корань-носьбіт лексіч.знач. Віды каранеў:

-свабодны-корані без суф.ці прыст:стол

-звязаны-корань+суф.ці прыст.:абуць

Словы з адным коранем-простыя, з двума-складаныя(вадаспад).

2.неабазковыя: афіксы-службовыя марфемы, якія існуюць толькі ў межах слова,разам з коранем:прыстаўка або прэфікс,суфiкс, кончатак або флексiя, постфiкс.

Афіксы могуць выражаць значэнні:

· дэрывацыйнае(словаўтвар)-чат ач

· рэляцыйнае(граматыч)-чытач ы. Можа не мець матэрыяльнага паказчыка: дом

· фармальна-структурнае(інтэрфіксы-звяз.два карані ў склад.слова): земляроб

· фармальна-класіфікацыйнае(паказчык фармальнага знач.)чыта ю ць (паказчык 3 спр.)

Марфемы:

1.Свабодыя – могуць супадаць з асновай хоць у адным поўназначным слове.

2. звязаныя-ужываюцца толькi у спалучэннi з iнш. Марфемамi асновы.

Караневыя марфемы могуць быць свабодн.i звяз., афiксальныя – толькi звязаныя.

Афіксы могуць займаць рознае месца ў дачыненні да кораня, у адпаведнасці з чым яны падзяляюцца на прэфіксы,постфіксы і г.д..

Прэфікс -знаходзіцца перад коранем,прыстаўляецца да цэлага слова не зменваючы часціну мовы: ад ысці

Постфікс -знаходзіцца пасля кораня

Суфікс -далучаецца да кораня ці вытвор.асн.і служыць для ўтвар.нов.слоў: хата-хатні. Могуць утвар.і форму слова:хадзіла

Флексія(канчаткі):

-склонавая: кніга, кнігі

-асабовая: пішу, пішаш

-родавая: пякла, пякло

Нулявыя афіксы -матэрыяльна не выражаны. Вылучаюцца шляхам параўнання з матэрыяльна выражанымі ў інш.словаформах гэтага слова: лес-лесу

Інтэрфікс -служыць для сувязі каранеў. Выступаюць злуч.марфемы: о, е

Паводле асаблівасцяў выкарыстання ў пэўны перыяд, афіксы бываюць:

· прадукцыйныя-з іх дапамогай актыўна ўтвар.нов.словы:-осць, -нік, -овец, -ец,-нн-е

· малапрадукцыйныя-рэдка выкарыст.для ўтвар.нов.слоў:-ін,-ын,-ір

· непрадукцыйныя-не выкарыст.у сучас.словаўтвар.ці формаўтвар.: -л, -а, -тв-а,-б-а

 

 

58.Тыпы марфем. Каранёвыя і афіксальныя марфемы. Радыксоіды і свабодныя карані. Слова-, форма- і словаформаўтваральныя афіксы.

Марфема – найменшая чатка слова у пэуным значэннем(лекс.i грамат.)

Марфемiка – раздзел мовазнаўства, у якiм вывучаюць марфемы, iх тыпы, прынцыпы выдзялення.(Белаваты-3 марфемы; Бел- колер снегу, малака; -ават-непауната дзеяння;-ы-(адз.л., м.р., Н. скл.).

Варыянты марфемы, або морфы – вiдаiзмяненнi марфемы, якiя назiраюцца у формах слова або ў розных словах. Сады- у садзе-саджанец*3 варыянта караневай марфемы (сад-,садз-, садж-).

Марфемы: 1 .корань (абавязковая марфема)2. афiксы (неабазков.)- прыстаука або прэф,кс,суфiкс, кончатак або флексiя, постфiкс, афiкс.

Марфемы: 1 .Свабодыя – могуць супадаць з асновай хоць у адным поуназначным слове.2. Звязаныя -ужываюцца толькi у спалучэннi з iнш. марфемамi асновы.

Караневыя марфемы могуць быць свабоднымі i звязанымі, афiксальныя – толькi звязаныя.

Корань і афіксы.

Вытворныя і невытворныя асновы адрозніваюцца марфемнай будовай: у невытворнай выдзяляецца толькі корань, у вытворнай - корань і афіксы.

Корань - абавязковая марфема, якая выражае агульнае лексічнае значэнне роднасных(аднакарэнных) слоў: балот-а, балот-н-ы, балот-ц-а.

Бываюць: - свабодныя (супадаюць з асновай - снег, снег-ав-ы, снеж-н-ы), - звязаныя (ніколі не супадаюць з асновай і толькі ў спалучэнні з афіксамі - з-вык-ну-ц-ца, з-выч-к-а, пры-вык-а-ць)

Вылучаюцца корні падборам роднасных слоў.

Афіксы - службовыя марфемы, якія з'яўляюцца неабавязковымі для кожнага слова і выражаюць дадтковае значэнне-словаўтваральнае або формаўтваральнае: чытаць-перачытаць, пішы-пішы-це.

Бываюць толькі звязаныя.

Віды афіксаў: =прыстаўка(прэфікс) - афікс, які знаходзіцца ў складзе простай асновы перад коранем, не паказвае, да якой часціны мовы адносіцца слова, але выражаюць канкрэтнае значэнне:выехаць, ня-смелы, пра-ўнук, па-на-ехаць.

=суфікс-афікс, які знаходзіцца ў складзе простай асновы пасля кораня, паказваюць на прыналежнасць слова да якой-небудзь часціны мовы, некаторыя суфіксы могуць канкрэтызаваць значэнне слова: пал-яв-ы, пчал-яр, лес-н-ік-оў.

=постфікс-афікс, які знаходзіцца ў слове, пасля канчатка.

=інтэрфікс-афікс, які ўжываецца паміж дзвюма простымі асновамі ў складанай: ільн-о-валакно, пяц-і-павярховы.

Афіксы бываюць:

=словаўтваральныя - утвараюць словы з новым лексічным значэннем: горад-гарад-ск-і, клас-пад-клас.

=формаўтваральныя - служаць для ўтварэння форм слова, захоўваючы лексічнае значэнне(суфіксы прошлага часу дзеясловаў -Ў-, -Л-, дзеепрыметнікаў -АН-, -Н-, -ЕН-, -Л-, -Т-, дзеепрыслоўяў -учы-, -ячы-, -ачы-, -ўшы-, -шы-, вышэйшай ступені параўнання -ейш-, -ей-, формаўтваральная прыстаўка НАЙ-, постфіксы -сьці, -сь, -небудзь, -це=пішуцца праз злучок): най-ясней, ясн-ейш-ы, пабел-ен-ы, роб-ячы.

Нулявымі могуць быць суфіксы і інтэрфіксы: абмен, выхад, сінь, Ноўгарад.

Сінанімічныя афіксы- блізкія па значэнні, з аднолькавай асновай:зім-н-і - зім-ов-ы.

Антанімічныя прыстаўкі: за-йсці - вы-йсці, пад-плыць - ад-плыць.

Аманімічныя - аднолькавыя па гучанню, але розныя па значэнню: танкіст, баяніст, балоцісты, галасісты.

 

 

59. Віды афіксальных марфем: прэфікс, суфікс, постфікс, інтэрфікс, конфікс (цыркумфікс), флексія.

 

Афіксы (ад лац. Affixus - прымацаваны) – гэта службовыя марфемы, якія з’яўляюцца неабавязковымі для кожнага слова і выражаюць дадатковае значэнне – словаўтваральная або формаўтваральная: чытаць-пера-чытаць, чысты-чысц-ін-я, пішы-пішы-це

У адрозненне ад кораня афіксы бываюць толькі звязаныя: ніколі не супадаюць з асновай і ўжываюцца толькі ў складзе вытворнай асновы ў спалучэнні з іншымі марфемамі.

У залежнасці ад таго, якое месца афіксы займаюць ў адносінах да кораня, вылучаюцца наступныя віды афіксаў.

Прыстаўка/прэфікс – афікс, які знаходзіцца ў складзе простай асновы перад коранем: вы-ехаць, ня-смелы, пра-ўнук.

Прыстаўкі не паказваюць, да якой часціны мовы адносяцца слова(прадзед, праехаць, праход), але выражаюць канкрэтнае значэнне: зайсці, заехаць – рух унутр; выйсці, выехаць – рух знутры, сярэдзіна чаго-небудзь; прыехаць, прабегчы – завяршэнне руху.

Суфікс – афікс, які знаходзіцца ў складзе простай асновы пасля кораня: пал-яв-ы, пчал-яр, бар-ав-ін-а

Суфікс паказвае на прыналежнасць слова да якой-небудзь часціны мовы: суфікс –нік ўласцівы назоўнікам (настаўнік, будаўнік), -оў(-аў) – прыметнікам (леснікоў, братаў), - іва(-ыва) – дзеясловам(атрымліваць, разыгрываць).

Постфікс – афікс, які знаходзіцца ў слове пасля канчатка (радзей – пасля суфікса). У бел.м постфіксамі з’яўляюцца -ся(-ца, -цца), -це, -сьці(-сь), -небудзь: збіраю-ся, збірац-ца, што-сьці, што-небудзь.

Інтэрфікс – афікс, які ўжываюцца паміж 2 простымі асновамі ў складанай: ільн-о-валакно, горад-а-будаўніцтва, земл-я-роб.

Флексія /канчатак ( ад лац. Flexio-згінанне, выгін ) – зменная службовая марфема, якая ўтварае граматычныя формы слова і служыць для сувязі яго з інш словамі у сказе: зямл-я, зямл-і, зямл-ю – канчаткі ўтвараюць склонавыя формы назоўніка.Выражаюць граматычныя значэнні роду(брат, сястра), ліку (высокі дуб, высокія дубы), асобы (іду, ідзеш, ідзе). Звычайна канчаткі маюць некалькі граматычных значэнняў. У слове нізк-і канчатак мае граматычныя значэнні роду, ліку, склону. Пры змяненні канчаткаў змяняюцца граматычная форма і грам знач слова, а лексічнае знач застаецца нязменным.

Канчаткі могуць складацца з аднаго ці больш гукаў: чыст-ы, чыст-ым. Аднак есць словы, ў якіх канчаткі не маюць гукавага выражэння – нулявыя. Он з’яўляецца паказчыкам назоўнага склону адз ліку м.р назоўнікаў 2 скланення: луг, верас, мастак, агонь; назоўна-вінавальнага склону алз ліку ж.р назоўнікаў 3 скланення: завязь, плынь, гусь; м.р адз.ліку у дзеясловаў прошлага часу: забег, прынёс, развязаў.

 

60-61. Афіксоіды (прэфі- і суфіксоіды) як марфемы пераходнага тыпу. Аснова слова. Сінанімічнасць і аманімічнасць марфем. і Невытворныя і вытворныя, свабодныя і звязаныя асновы. Утвараючыя і ўтвораныя асновы, іх марфемны склад і будова. Суплетыўнасць асноў.

Корань – абавязковая марфема, якая выражае агульнае лексiчнае значэнне роднасных слоу.

Коранi бываюць:1.свабодныя-супадаюць з асновамi хоць бы у адной форме(снег-снегавы)2.звязаныя- не супадаюць з асновамi,сустрак. У спалучэннi з афiксамi(з-выч-к-а, пры-вык-а-ць)

Афiксы – службовыя марфемы,з`яул.неабавязковымi, выражаюць дадатквае значэнне- словаутваральнае або формаутвальн.,толькi звязаны. Вiды афiксау:1. Прыстаука – афiкс,перад корнем;2. Суфiкс пасля корня, указвае на прыналежнасць слова да я.-н. часцiне мовы(-нiк- назоунiк, -iва- дзеяслоу); 3. Постфiкс –пасля канчатка. –ся,-ца,цца,-це,-сь,-сьце,-небудзь; 4.iнтэрфiкс –ужываецца памiж двумя простымi асновамii у складанай.Афкiсы:1.словаутвар.-словы з новым лекс.знач.2.формаутвар.-для утвар.форм слоу.;5. Канчатак- зменная марфема, гр. Знач. I для сувязi;1. Сiнанiмiчныя афiксы-маюць сiнтаксiчн.значэнне з аднолькавай утвар. асновай(зiм-ов-ы*зiм-н-i;вясн-ов-ы*вясен-н-i); 2. Аманiмiчныя афiксы- маюць аднолькавае гучанне, але адрознiваюцца значэннем(баянiст, танкiст, галасiсты, балоцiсты);3. Антанiмiчныя афiксы- маюць антанiмiчнае знач.(за-йсцi*вы-йсцi,под-плыць*ад-плыць)

Аснова – частка формы слова без канчатка,формаутвар.суфiксаў iнфiнiтываў-ць,-цi,-чы i постфiкса –це(у форме2-ой асобы мн.л. дзеясл.загаднагу ладу), якое выражае лексiчнае значенне слова.

Сiнанiмiчныя афiксы -маюць сiнтаксiчн.значэнне з аднолькавай утвар. асновай(зiм-ов-ы*зiм-н-i;вясн-ов-ы*вясен-н-i);

Аманiмiчныя афiксы - маюць аднолькавае гучанне, але адрознiваюцца значэннем(баянiст, танкiст, галасiсты, балоцiсты)

Антанiмiчныя афiксы - маюць антанiмiчнае знач.(за-йсцi*вы-йсцi,под-плыць*ад-плыць)

Асновы бываюць:

1. простыя(1 караневая марфема):

-вытворныя-з нескалькiх марфем

-невытворныя-аснова складаецца толькi з адной марфемы.

2. складаныя(2 i больш)

Утваральная аснова – аснова, ад якой утворана слова(мор-марскi)

Утвараючая аснова - якiя утвованы ад утваральнай пры дапамозе афiксаў.

Суплетыўныя асновы – асновы, формы якiх утвораны ад розных асноў(добры-лепш, дрэнны-горш, я-мяне, мы-нас)

У марфемннай будове могуць адбывацца змена.

Апрошванне – змена у будове слова, пры якой вытворная аснова становiцца невытворнай. (БАГАТы, ДАР, НАРОД; У старажытнасцi БАГ-ат-ы,ДА-р, на-РОД)

Перараскладанне - змена у будове слова, якая праяўляецца ў перамяшчэннi мяжы памiж марфемамi пры захованнi падзелу слова на марфемы(недабраць: неда злiты у адну)

 

62. Марфаналогія. Морф і марфема. Аламорфы і варыянты марфемы. Гістарычныя змены ў марфемным складзе слова. Прычыны і характар змен у марфеме.

Марфаналогія- раздзел мовазнаўства, вывучаюцы заканамернасць будовы, фанемнага састава і вар’іравання марфемнай мовы, а таксама з’яў марфаналагічнай прыроды дадзенай мовы.

Роля ў развіцці марфаналогіі- Трубацкой.

Асноўная задача марфаналогіі-апісанне сістэм марфалагічных чаргаванняў.

Прычыны змен:

1.знiкненне з мовы некаторых слоу;

2.страта сэнсавай сувязi памiж словамi;

3.звязанымi з iнулымi словаутвар.адносiны;

4.фанетычныя змены;

5.страта непрадуктыуных афiксау.

Характар: На члянiмасць слоў уплывае ўзнiк.нов.слоў цi знiкненне з ужытку ўстар. Пры ўзнiкненні новых, змяняюцца словаўтвар. адносiны, у выпадку чаго адбыв. змены:

· Апрошчанне – вытворчая аснова становiцца невытворчай. Р-добры, хiтры, востры. У стар. Баг-ат-ы, да-р, на-род

· Перараскладанне –перамяшэннемяжы памiж марфемамi пры падзел слова па марфемы.(абяздолiць, недаважыць)

· Ускладненне – працэс, абратны апрошчванню; ператварэнне ранней невытворнага слова у вытворнага, Г.зн. адна марфема (акраневая) пачынае члянiцца на две.(агiт-ацыj-а*агiт-атар*агiт-ав-а-ць; тра-гедыj-а*траг-iзм*траг-iк)

· Дэкарэляцыя – змены характару марфем, калi,напрыклад,словазменненая марфема набывае значэнне словаутваральнай. Д. не пыводзiць да змен у марфемн. складзе слова(верхам-наз. АМ-канчатак; верхам-прыслоуе.АМ-суфiкс)

 

63.Прадмет і задачы словаўтварэння. Словаўтварэнне (дэрывацыя) – найважнейшая крыніца папаўнення слоўнікавага складу мовы.

Словаўтварэнне - гэта раздзел мовазнаўства, у якім вывучаецца будова вытворных(матываваных) слоў, спосабы і сродкі іх ўтварэння. Сам працэс утварэння новых слоў.

Словаўтварэнне цесна звязана з лексікалогіяй і марфалогіяй, з якімі мае агульны аб'ект вывучання - слова.

Вытворнае слова складаецца за утваральнай асновы і словаўтваральнага фарманта.

Утваральная аснова - частка ўтваральнага слова, агульная з вытворным: бераг-берагавы.

Словаўтваральны фармант -сродак, з дапамогай якога ўтвараюцца новыя словы.

Словаўтваральная вытворнасць -адносіны паміж двума аднакарэннымі словамі, калі значэнне аднаго можна растлумачыць праз значэнне другога.

Словаўтварэнне (дэрывацыя) – найважнейшая крыніца папаўнення слоўнікавага складу мовы.

Словаўтваральны ланцужок -аднакарэнныя словы, звязаныя зносінамі паслядоўнай вытворнасці: чытаць-перачытаць-перачытваць-перачытванне-, народ-народны-народнасць.

Словаўтваральнае гняздо -сукупнасць словаўтваральных ланцужкоў, якія маюць адно і тое ж зыходнае слова: касіць=касец, касьба, касілка, выкасіць-выкошваць-выкошванне, накасіць-накошваць-накошванне, скасіць-скошваць-скошванне, пакасіць-пакос.

 

 

64. Марфалагічныя спосабы ўтварэння слоў.

Марфалагiч.спосабы:

· афiксацыя-далуч.да ўтвар.асновы цэлага слова ці іншых словаўтвар.афіксаў: У адпаведнасці з віжамі афіксаў вылучаюць разнавінасці афіксацыі:

1.Суфiксальны – далуч.да ўтвар.асн.суф.або суф. і канчатка

2. Безафіксны- выкарыст.нулявога суф.,які далуч.да цэлай або скароч.утвар.асн.:словаскладанне, асноваскладанне, абрэвіяцыя

3.Прыставачны – далуч.прстаўкi да ўтвар.асн.

4.Постфiксальны – утвар.слоў далуч. Постф. Да ўтвар.асновы. Утвар. дзеясловы,займ.i прыслоўi

5.Прыст-суф. – далуч.прыстаўкi i суф.

6.Прыстав.-постфiкс.

Афіксацыя ўласціва індаеўрапейскім мовам.

Складанне – утвар.нов.слоў шляхам спалуч.караневых марфем. Бывае:

-з цэлых каранеў:першародны

-складанне,у якіх адна частка скарочана: папмузыка

Лексiка-семантычны –расшчапленне значэнняў слова (гасцiнец-шлях, падарунак)

Складана-суфiксальны – змешаны спосаб, пры якiм складанне спалучаецца з суфiксальным.(збожжаўборачны, землепраходзец, пяцiгадовы)

Зрашчэнне – кампаненты словазлучэння аб`ядноўваюцца ў адно слова i пiш.разам: мiмаволi, рэдканаселены, глыбокапаважаны)

Віды абрэвіяцыі:

а) ініцыяльная-літарная або гукавая,

б)складовая: ЛюВал

в)устаўная: тэлескапічны, рацыя,

г)змешаны: БелТА

 

 

65. Немарфалагічныя спосабы ўтварэння слоў.Калькаванне. Сучасныя тэндэнцыі беларускага словаутварэння.

Транспазіцыя (канверсія) – пераход адной часціны мовы ў другую: новае адзенне, новае пераможа старае. Разнавіднасці:

· Субстантывацыя – пераход, прыметн.у назоўнiк: вартавы, хворы

· Ад’ектывацыя –пераход дзеепрыметнікаў у разрад прыметнікаў: колаты цукар.

· Адвербіялізацыя -- пераход склонавых формаў назоўнікаў ў прыслоўі (канчаткі становяцца суфіксамі, а прыназоўнікі прыстаўкамі): вечарам, уначы, ноччу.

 

 

66.Словаўтваральныя тыпы, мадэлі, гнёзды.

Словаўтвар.сродак,які прымае ўдзел у словаўтвар.,назыв. фармантам. Выстворнае слова заўседы мае сваю словаўтвра.базу.Словаўтвар.база – паўназначнае слова ці спалуч.паўназнач.слоў, на аснове якога з дап.фарманта ўзнікае новае слова. Калі СБ няма, то слова лічыцца невытвор (лячыць). Вытвор.слова можа быць утвар.для наступнага слова,а наступнае-для новага:пісаць-спісаць-спісваць-паспісваць. Такі шэраг аднакар.слоў,што знах.у дачыненнях пасляд.вытвор. назыв.словаўтвар.ланцужком. вытвор.слова матэрыяльна адроз.ад утвар.тым,што яно ў сваім складзе мае не толькі асн.апошняга, але і словаўтвар.фармант.

СЛ тып – фармальна-семантычевя схема пабудовы вытворных слоў, якая характарызуецца прыналежнасцю да адной часціны мовы, фармальна і семантычна тоесных СЛ фарматам (веялка, сеялка, капалка).

СЛ мадэль – схема для пабудовы вытворных слоў, якія адносяцца да аднаго СЛ тыпу.

Словаўтвар.тыпы бываюць:

· Прадукцыйныя-здатнасць служыць мадэллю для ўтвар.нов.лексіч.адзінак

· Непрадукцыйныя-не ўзнік.нов.мадэлі

Усе вытворныя словы,якія маюць той самы корань,склад. словаўтвар.гняздо;узнач.яго невытвор.слова,ад якога паралельна ці паслядоўна ўтвар.усе астатнія аднакар.словы.

СЛ парадыгма – сукупнасць вытворных слоў, якія маюць адну і тую ж СЛ базу і знаходзяцца на адной ступені дэрывацыі (аб’яднаны семантычным кампанентам, але адрозніваюцца словаўтваральным значэннем.)

 

 

(Блок 2)..1. Правілы беларускай арфаграфіі і пунктуацыі. Закон Рэспублікі беларусь № 420-3 ад 23 ліпеня 2008 г.

Пастановай Савета Міністраў РБ у жніўні 1993 года была створана Дзярж.камісія па ўдакладненні правапісу бел.м..Яна разгледзела агульныя праблемы, тэарэтыч.абгрунт. мэтазгоднасць з унясеннем зменаў. Навуковы калектыў у складзе акадэміка Падлужнага, прафесараў Міхневіча, Яўневіча, Шубы, к.ф.н.Крывіцкага, кіруючыся рэкамендацыямі Дзярж.камісіі, на працягу 1997-1998 гадоў падрых.праетк новай рэдакцыі “Правілаў”.На завяршальным этапе ў 2006г. Мін.адук. была створана рабочая група, пад кір Іўчанкава і Лукашанца канчаткова дапрацавала “Правілы” з улікам заўваг і пажаданняў. 2010 год азнаменаваны тым, што ў дзеянне ўступае Закон Рэспублікі Беларусь “Аб правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі”, прыняты 23 ліпеня 2008 года. Змены ў правапісе не вырастаюць на пустым месцы, а дыктуюцца натуральных ходам развіцця мовы. Правапіс – люстэркавы адбітак таго, што адбываецца ў мове і ўвогуле ў грамадстве.

Змены:

1. о пішацца пад націскам:Токіа,Ватэрлоа,арол

2. ё пішацца ў складаных словах з першай часткай радыё:радыёграма

3. калі першая частка ўтвараецца ад назвы хімічнага элемента,пішам е:радыебіялогія.У першым складзе перад націскам пішам я:радыяметрыя.

4. На канцы запазычаных слоў,уласных імен,геаграфічных назваў,пасля зычных,акрамя л,к пішам э:купэ,Мерымэ

Выкл.:сальта-мартале,філе,кам’юніке,піке

5. Пасля губных зычных у запазычаных словах,пасля з,с,н літару э пішам згодна з літаратурным вымаўленнем:капэла,экзэмпляр

Запомніць!медаль,менеджмент,нервы,парламент,перспектыва,газета,сервіз

6. Ненаціскныя фіналіі –эль,-эр у запазычаных словах перадаюцца праз –аль,-ар:шніцаль

7. Ненаціскныя фіналіі перадаюцца нязменна ў іменах іншамоўнага паходжання:Юпітэр

8. Дзявяты,дзясяты,сямнаццаць,васямнаццаць

9. Калі першай часткай складанага слова з’яўляюцца часткі велік\вялік,напісанне е\я залежыць ад таго,які склад у другой частцы націскны:1-е,2-я:Вялікабрытанія

10. Спалучэнне іо пішацца пад націскам у пачатку слова:іон

11. Спалучэнне іа пішацца не пад націскам у пачатку слова:Іакагама

12. Кантрасны,кампосны,фарпосны,баласны

13. Ў пішацца пасля галосных пры чаргаванні у з ў:хацела ўзяць-хацеў узяць

14. Ў пішацца ў сярэдзіне слова пасля галосных перад зычнымі:аўдыенцыя.Але!траур

15. У пішацца пад націскам:да урны

16. У пішацца ў запазычаных словах,якія заканчваюцца на –ум,-ус:прэзідыум

17. У застаецца ў канцы запазычаных слоў:фрау

18. У застаецца ў пачатку імен і назваў:на Урале

19. На пачатку слова:Нью-Ёрк,Ёфе