Имена существительные III склонения 


Мы поможем в написании ваших работ!



ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?

Имена существительные III склонения



 

Согласный тип (основа на согл.звук) Гласный тип (основа на -i) Смешанный тип
m, f, n Неравносложные существительные 3-х родов, основа которых оканчивается на один согласный звук: homo, homĭn is m человек lex, leg is f закон nomen, nomĭn is n имя n Существительные среднего рода с окончаниями в Nom. –al, -ar, -e: anim al, animalis n животное exempl ar, exemplaris n образец mar e, maris n море m, f (реже n) 1.Неравносложные существительные, основа которых оканчивается на два согласных звука: ars, a rt is f искусство. 2.Равносложные сущест-вительные с окончаниями в Nom. -is, -ēs: civ is, civis m гражданин host is, is m враг nub ēs, is f облако

Образец Ш склонения

Падеж Согласный тип Гласный тип Смешанный тип
    Nom.-V. Gen. Dat. Acc. Abl. m, f n n m, f
Sing. Sing. Sing. Sing.
lex leg -is leg-i leg-em leg-ĕ nomen nomĭn -is nomĭn-i nomen (=Nom.) nomĭn-ĕ anĭmal animāl -is animāl-i anĭmal (=Nom.) animāl- ī avis av -is av-i av-em av-ĕ
  Nom.-V. Gen. Dat. Acc. Abl. Plur. Plur. Plur. Plur.
leg-ēs leg-um leg-ĭbus leg-ēs leg-ĭbus nomĭn-a nomĭn-um nomĭn-ĭbus nomĭn-a nomĭn-ĭbus animāl- i a animāl- i um animāl-ĭbus animāl- i a animāl-ĭbus av-ēs av- i um av-ĭbus av-ēs av-ĭbus

 

Примечание: существительные mater, matris f мать, pater, patris m отец, frater, fratris m брат, parens, parentis m,f родитель(ница), iuvěnis, is m юноша, canis, is m собака склоняются по согласному типу.

 

 

Образование номинатива существительных Ш склонения

Сигматический номинатив Асигматический номинатив
g+s >x c+s > x t+s > s d+s > s r l n s
le g is > lex pa c is > pax aeta t is > aetas palu d is > palus sorō r is > soror so l is > sol homĭ n is> homo nomĭ n is> nomen oratiō n is > oratio mo r is > mos genĕ r is> genus

 

Упражнения

1. Определите по форме род.п. тип существительных Ш склонения, выделите основу, подчеркнутые существительные просклоняйте.

а) latro, ōnis m (разбойник), tempus, oris n (время), homo, inis m (человек), urbs, urbis f (город), mater, tris f (мать), corpus, oris n (тело; состав), mens, ntis f (разум, ум, дух), hirundo, inis f (ласточка), orbis, is m (круг, мир), calcar, āris n (шпора);

b) actor, ōris m (истец), dens, ntis m (зуб), iudex, icis m (судья), navis, is f (корабль), dos, dotis f (приданое), exemplar, āris n (образец, пример), frater, tris m (брат), honor, ōris m (честь, почет), finis, is m (граница), repetitio, ōnis f (повторение);

c) aes, aeris n (медь), dominatio, ōnis f (господство), fames, is f (голод), procurātor, ōris m (доверенное лицо), gens, ntis f (род), iuvĕnis, is m,f (юноша, девушка), rete, is n (сеть), robur, oris n (сила, крепость), satelles, satellitis m (спутник, помощник), sors, sortis f (жребий), crimen, crimĭnis n (преступление).

2. Согласовав прилагательные с существительными, просклоняйте следующие словосочетания, переведите.

1) iudex, icis m; iustus, a, um; 2) ius, iuris n; publicus, a, um; 3) fons, ntis m; castus, a, um; 4) navis, is f; novus, a, um; 5) exemplar, āris n; disertus, a, um.

 

3. Образуйте им.п. ед.ч. существительных Ш склонения по род.п. ед.ч. и другим формам косвенных падежей, сверяясь со словарем.

а) iuris, litoris, lateris, roboris, lucis, arcis, vocis, civitātis, virtūtis, mortis, laudis, lapidis, consulis, praetōris, amōris, senatōris, imaginis, fluminis, luminis, legiōnis, regiōnis, ratiōnis;

b) mente, mercatōrem, natiōnum, virtūtis, voluntāte, scriptōribus, animalium, exemplaria, mortis, testibus, luce, fini, cives, pontium, partibus, fulmina.

 

4. Определите форму существительных (падеж, число), образуйте начальную форму и род.п. ед.ч., укажите тип склонения (согласный, гласный, смешанный).

Tradiciōne, brevitātis, censōribus, celeritāti, dracōnis, corpora, colōrem, fluminum, iuribus, sali, honōris, laudem, leporis, mentibus, traditiōni, dolōrem, iudicis.

 

5. Поставьте существительные в соответствующем падеже ед. и мн. ч.: cum (rex, regis m), sine (pater, tris m), apud (iudex, icis m), per (ager, gri m), ad (hostis, is m), trans (flumen, inis n), pro (veritas, ātis f).

 

6. Переведите на латинский язык.

О мире, в городе, из города, против закона, через море, ради людей, о государстве, с умом, в крепость, в крепости.

7. Прочтите и переведите следующие предложения.

А. 1. Homo ego sum, homo tu es. 2. Pro patria, pro vita, pro libertāte certāmus. 3. Amicitia magnum solatium in dolōre est. 4. Dura lex, sed lex. 5. Lex videt irātos, irāti legem non vident. 6. In potestāte nostra sunt libĕri nostri. 7. Amīcus Plato, sed magis amīca – verĭtas. 8. Repetitio est mater studiōrum. 9. O tempŏra, o mores! 10. Nemo homĭnum curis liber est. 11. Mores populōrum antiquōrum varii erant. 12. Equites Romāni in magno honōre erant. 13. Aestāte agricŏlis labōres molesti sunt. 14. Nonnulla sidĕra, ut terra nostra, lucem et calōrem a sole habent. 15. Radīces nonnullārum arbōrum bona remedia morbōrum praebent. 16. Homo probus timet dedecus scelĕris, homo improbus timet poenam scelĕris. 17. Etiam latrōnes suis legĭbus parent. 18. Si vis pacem, para bellum. 19. Audi, vide, tace, si vis vivĕre in pace.

B. 1. Caput et arx Italiae urbs Roma erat. 2. Homĭnis utilitāti agri et maria parent. 3. Pisces vocem non habent. 4. Non pulchra veste, sed modestia puella placet. 5. In mari Mediterraneo sunt varia genĕra animalium. 6. In arce Athenārum erat pulchra et clara aedes deae Athēnae. 7. Sidĕra sunt lumĭna noctium. 8. Alter frenis eget, alter calcarĭbus. 9. Mens sana in corpŏre sano. 10. Manifestum non eget probatiōne. 11. Longae noctes hiemis aegrōtis hominĭbus gratae non sunt. 12. Origĭnes fontium et flumĭnum saepe in verticĭbus montium sunt. 13. In pace est vera salus populōrum, non in bello. 14. Homĭnes plerumque cupidĭne caeci sunt. 15. Artes molliunt mores. 16. Corpŏra iuventum labōre firmantur (Cic.).

 

8. Переведите предложения на латинский язык.

1.Человек разумом превосходит животных. 2. Жизнь не бывает приятной без труда. 3. Благо отечества – наше благо. 4. Римский народ был некогда победителем всех народов Италии. 5. Древние римляне украшали статуи великих людей венками и цветами. 6. В битве побеждает не число воинов, а их доблесть. 7. Науки и искусства процветают во время мира. 8. Вождь переправляется с воинами через реку.

 

De mari profundo et de vario genere animalium

Mare profundum est plenum piscium et aliōrum animalium. In mari sunt multa et varia genĕra animalium. Litora marium saepe ardua et praerupta sunt, ripae flumĭnum sunt saepe humĭles et arenōsae. Antiquis temporĭbus non omnia flumĭna et animalia erant nota. Apud Romānos antiquos maria erant sacra Neptūno, deo oceani et fluminum.

 

De arce Capitolīna

Arx Capitolīna sita erat in monte Capitolīno. Arx muros firmos et altos habēbat. Arx sita erat in media urbe, erat praesidium et refugium civium in bello et in magnis periculis. In arce Capitolīna magnificum templum Iovis erat. Custōdes arcis Capitolīnae et aliārum urbium et arcium milites erant. In arcibus firmis vita omnium civium et aliōrum hominum tuta erat.

 

9. Переведите текст на русский язык, произведите грамматический анализ выделенных существительных и глаголов.

De aetate aurea

Scriptōres antiqui quattuor aetātes nominant: aetātem auream, argenteam, aeneam et ferream. De aetāte aurea multa in Ovidii poētae carminibus, quae Metamorphoseon libri inscribuntur, legimus. In aetate aurea hominessinelegibus tuti erant, nam iustitiam et veritātemcolebant. Nec leges, nec vectigalia timebant. Oppida nec fossis nec vallis aut muris cingebantur. Ager non arabatur, nam terra ipsa per se frumentum dabat.

ИМЕНА ПРИЛАГАТЕЛЬНЫЕ III СКЛОНЕНИЯ

По характеру окончаний nom. sing. прилагательные III склонения делятся на 3 группы:

1)прилагательные трех окончаний (-er, -ĭs, -ĕ) типа acer, acris, acrĕ острый, -ая, -ое;

2) прилагательные двух окончаний (-ĭs, -ĕ) типа fortis храбрый, -ая fortĕ храброе;

3) прилагательные одного окончания (на –x, -r или -ns) типа felix, icis счастливый, -ая, -ое; par, paris равный, -ая, -ое; ingens, ntis огромный, -ая, -ое.

 

mf n -er -is -e
m, fn -is -e
m, f, n -x -r -s

 

Образец склонения прилагательных Ш склонения

(celer, celĕris, celerĕ быстрый, -ая, -ое)

Падеж m f n
  Nom. Gen. Dat. Acc. Abl. Sing. Sing.
celer celĕrĭs celĕr-ĭs celĕr-ī celĕr-em celĕr-ī celĕrĕ celĕr-ĭs celĕr-ī celĕrĕ = Nom. celĕr-ī
  Nom. Gen. Dat. Acc. Abl. Plur. Plur.
celĕr-ēs celĕr-ium celer-ĭbus celĕr-ēs celer-ĭbus celĕr-iă celĕr-ium celer-ĭbus celer-iă celer-ĭbus

Примечание: 5 прилагательных одного окончания pauper, ĕris бедный, dives, ĭtis богатый, princeps, ĭpis первый, partĭceps, ĭpis причастный, vetus, vetĕris старый склоняются по образцу существительных III склонения согласного типа.

Упражнения

1 .Согласуйте данные прилагательные и местоимения с существительными, полученные словосочетания просклоняйте.

1)mare, is n; ingens, ntis; 2) homo, ĭnis m; sapiens, ntis; 3) tempus, ŏris n; felix, īcis; 4) mens, ntis f; celer, ĕris, ĕre; 5) vita, ae f; brevis, e; 6) verbum, i n; fortis, e; 7) mos, moris m; antiquus, a, um; 8) urbs, urbis f; noster, tra, trum; 9) carmen, ĭnis n; dulcis, e; 10) cogitatio, ōnis f; utĭlis, e; 11) orator, ōris m; celĕber, bris, bre; 12) victoria, ae f; grandis, e; 13) nomen, ĭnis n; nobĭlis, e; 14) natus, i m; amabĭlis, e.

 

2. Прочтите и переведите следующие предложения:

1)Vita brevis, ars longa. 2) Omnis ars natūrae imitatio est. 3) Dulce etiam nomen est pacis. 4) Veritātis simplex est oratio. 5) Vocāles ante vocālem brevis est. 6) Mores vetĕrum Romanōrum sevēri erant. 7) Clementia utĭlis est victōri et victo. 8) Filius meus est simĭlis maiōrum suōrum. 9) Divitiae sapientem in servitūte sunt, apud stultum – in imperio. 10) Nihil est tam populāre, quam pax, tranquillitas, otium. 11) Infelīci vita longa est, felīci brevis. 12) In proelio equestri fortitūdo equitum nostrōrum magna erat. 13) In regiōnĭbus silvestrĭbus aēr salūber est. 14) Vestis muliĕrum nobilium Romanārum alba erat. 15) Excellentium homĭnum virtus imitatiōne, non invidia digna est. 16) Ingens homĭnum multitūdo in urbem conveniēbat. 17) Sapientem neque paupertas neque mors neque vincula terrent. 18) In Africa multa ferocia animalia sunt. 19) Nomĭna civium fortium semper memoriā tenēmus. 20) Non est facĭlis ad astra via. 21) Multi flores hominĭbus utĭles sunt. 22) Athlētis nobilĭbus in Graecia antiqua magna praemia dabantur. 23) Similia similĭbus curantur.

 

3. Переведите тексты на русский язык.

De Mario et Sulla

Marius et Sulla, viri genĕre et ingenio dissimĭles, sed pares gloriae cupiditāte, auctōres belli civīlis Romanōrum erant. Gaius Marius, humĭli loco natus, vir erat animo aspĕro et crudēli, rudis literārum, sed insigni robŏre corpŏris et belli perītus. Sulla, nobĭli natus, forti et audāci anĭmo egregiaque cognitiōne Romanōrum et Graecōrum litterārum imbūtus erat. Romae tum gravia et tristia tempŏra erant. Milĭtes Marii Romam quasi hostīlem urbem tractābant, cives nobĭles necābant, omnia ferro ignique vastābant. Postea Sulla urbem occupāvit.

 

De Gallis

Caesaris tempŏre in Gallia duo genĕra homĭnum erant, qui aliquo erant honōre: druides et equites. Plebs enim servōrum paene loco habebātur; itaque sors plebis gravis et tristis erat. Homĭnes, cum ingenti tribūto aut gravi iniuria premebantur, in servitūtem se nobilĭbus dabant. Fortūna nobilium felix erat. Plebs magno et gravi onere vectigalium premebātur, druides autem omnibus tribūtis et militia liberi erant. Druides sacrificia publica et privāta curābant et de omnibus controversiis publicis et privātis decernēbant. Homines scelere turpi inquitāni a druidibus gravi poena afficiebantur. De Gallōrum moribus multa in Caesaris libro, qui Commentarii de bello Gallico inscribitur, legētis.

 

4. Переведите текст на русский язык. Найдите в тексте прилагательные 3-го склонения и определите их форму. Произведите грамматический анализ выделенных существительных и глаголов.

De Achille

Celeber est Achilles, filius Pelēi regis et Thetidis deae. Achilles particeps belli Troiāni erat. Celebre est scutum, celebria sunt arma Achillis. Et scutum et arma ei Hephaestus ille fabricat. Celebris est celeritas Achillis. Celeritāte suā incredibili et magno corporisrobore Achilles Troiānis terribilis erat. Ira Achillis Graecis perniciōsa erat. Mors Patrocli, eius amīci, Achilli dolōres acres dat. Propterea Achilles Hectorem ad pugnam provōcat et virum fortem necat.

 

ПРИЧАСТИЕ (PARTICIPIUM)

 

Verbum Participium praesentis actīvi (PPA) Participium perfecti passīvi (PPP) Participium futūri actīvi (PFA)
  Основа инфекта + суф. - nt- (І, ІІ) / -ent- (III, IV) + оконч. s Основа супина + оконч. -us, -a, -um   Основа супина + суф. - ūr -+ оконч. -us, -a, -um
orno (ornāre) 1 украшать ornans (gen.s. orna-nt-is) украшающий, ая, ое ornatus, a, um украшенный, ая, ое ornatūrus, a, um намеревающийся украсить
lego, legi, lectum (legere) 3 читать legens (gen.s. leg-ent-is) читающий, ая, ее lectus, a, um прочитанный, ая, ое lectūrus, a, um намеревающийся читать

 

Упражнения

 

1. Образуйте основные формы глаголов, определите основы: moneo, intelligo, laboro, studeo, tego, monstro, curro, interrogo, doceo, cognosco, venio, salio, migro, includo, pervenio, deleo.

 

2. От глаголов из 1-го задания образуйте причастия, переведите их на русский язык.

3. Согласуйте причастия с существительными, полученные словосочетания просклоняйте.

1)urbs, is f, aedificatus, a, um; 2) discipulus, i m, lectūrus, a, um; 3) templum, i n, construens, ntis; 4) miles, itis m, pugnans, ntis.

 

4. Определите форму причастий. Образуйте nom. sing.:

dantem, converso, imperantia, agenti, vastatūros, perterritam, venientibus, scriptūrae, datūros, tractis, volantium, captūrum, pugnantes, lectam, pulsi.

 

5. По форме gen. sing. Образуйте nom.sing. III скл.: consulis, floris, criminis, regis, dictatōris, corporis, operis, lucis, pedis, veritātis.

 

6. Переведите предложения на русский язык, определите формы причастий:

1.Timeo Danaos et dona ferentes. 2. Saepe tacens vocem verbaque vultus habet. 3. Helvetii patriam reliquērunt novas sedes quaesitūri. 4. Non querit aeger medicum eloquentem, sed sanantem. 5. Erranti viam monstra. 6. Romāni et Graeci cenantes capita corōnis et floribus ornābant. 7. Ave Caesar, moritūri te salutant. 8. Vae victis. 9. Sero venientibus ossa. 10. Homo verum non dicens mendax appellātur.

 

7. Переведите тексты на русский язык.

De Solōne

Septem vires sapientiā insignes Graeci sapientes appellabantur. In numero septem sapientium erat Solon Atheniensis. Solon ingentes opes Croesi, potentis regis Lydorum, parvi aestimabat. Notum est Solōnis dictum: “Nemo ante mortem beātus est”.

Apte dictum

Persae inimīco, immodice in colloquio glorianti: “Prae sagittarum multitudine solem non videbitis”. Lacedemonius quidam: “In umbra igitur”, inquit, “pugnabimus”.

 

 

ИМЕНА СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫЕ IV СКЛОНЕНИЯ

 

Словарная запись: fructus, us m плод; cornu, us n рог. В nom. sing. существительные мужского рода имеют окончание -us, среднего -u, в gen. sing. -us.

Образец IV склонения

 

Падеж Sing. Plur.
  N.-V. Gen. Dat. Acc. Abl. m fructus fruct -ūs fruct-ui fruct-um fruct-ū n cornu corn -ūs corn-ū corn-ū corn-ū m fruct-ūs fruct-uum fruct-ibus fruct-ūs fruct-ibus n corn-ua corn-uum corn-ibus corn-ua corn-ibus
         

Примечание: существительные domus, us f дом, manus, us f рука, porticus, us f портик, tribus, us f триба, Idus, Iduum f Иды (pl. tant.) составляют исключение из правил о роде.

Упражнения

 

1. Просклонять словосочетания is exercitus fortis, domus parva, gelu asperum.

 

2. Поставьте существительные в соответствующем падеже:

ad (magistrātus Romānus), sub (potestas), in (senātus), cum (signum), sine (fructus), de (domus).

 

3. Определите, к каким основам восходят и что означают слова абориген, гумилиты, комментарий, навигация, реликвия, студент, финал.

 

4. Согласуйте прилагательное bonus, a, um c существительными, полученные словосочетания поставьте в acc.sing. и plur.:

fructus, us m; manus, us f; liber, bri m; villa, ae f; nauta, ae m; nox, noctis f; negotium, ii n.

 

5. Образуйте существительные IV склонения от основы супина глаголов по образцу: pungo – punctum – punctus, us m маленькая часть, местечко, русск. пункт.

appello, traho, ago, tango, facio, conspicio, dico, apparo, cado, sentio, video, mando, orno, intellego, sto.

 

6. По типу глагола duco, duxi, ductum, ducere образуйте основные формы глаголов detego, rego, proveho, deligo. Образуйте 3 л. sing. u plur. ind. act. времен инфекта.

 

7. Переведите на русский язык:

1. Brevi manu. 2. De auditu. 3. Locus regit actum. 4. Casus belli. 5. Status in statu. 6. E fructu arbor cognoscitur. 7. Manus manum lavat. 8. Cornua habent praecipue quadrupedes. 9. In exercitu Hannibalis multi elephanti erant. 10. Doctrina est dulcis fructus radīcis amārae.

 

De domo Romāna

Domus Romāna aliter aedificabātur atque nostra. Utique ei non erant fenestrae, nisi perpaucae et exiquae. In media parte domus erat atrium, quod foramine tecti illustrabatur. In solo atrii cisterna erat, quae aquam imbrium, per forāmen de tecto manantem colligebat. In atrio olim focus erat, quo familia conveniebat et ubi parva simulacra penatium erat. Praeterea pater familias in atro mane amīcos et clientes salutabat. Atrium circumdabatur cubiculis aliisque cellis parvis et angustis. Alia pars praecipua domus tablīnum erat, ubi familia cenabat et unde aditus in hortum patebat. Postea domus nobilium Romanorum erant amplae et magnificae. Velut de domo Caesaris unus et poētis Romanorum scribit: “Una domus urbs est”.

Taurus et musca

In cornu tauri parva sedebat musca. “Si te nimis gravo, - inquit, - statim avolābo”. Tum taurus: “Ubi es? Nihil sentio”.

 

ИМЕНА СУЩЕСТВИТЕЛЬНЫЕ V СКЛОНЕНИЯ

Словарная запись: res, rei f дело, вещь; dies, diei m, f день, срок.

 

Образец V склонения

Nom. – Voc. Gen. Dat. Acc. Abl.
dies di-ei di-ei di-em di-ē
di-es di-ērum di-ēbus di-es di-ēbus

 

Упражнения

 

1. Просклоняйте словосочетания fides caeca, dies faustus, res aurea.

 

2. Определите падежные формы существительных, образуйте nom. sing., переведите: rem, civium, principātus, virtūtem, dono, ordini, originis, amicōrum, moribus, situ, stellam, noctes, discipulos, testium, nave.

 

3. Образуйте acc. sing. u gen., acc. plur. от следующих существительных. Найдите общие элементы в их падежных формах:

imago, inis f; series, ei f; opus, eris n; ora, ae f; pelagus, i m; orsus, us m; glacies, ei f; gelu, us n; basium, i n; causa, ae f.

 

4. Образуйте основные формы глаголов servo 1, servio 4, duco 3, exerceo 2. Определите основы. Образуйте 2 л. ед.ч. всех времен инфекта (перфекта) активного залога.

 

5. Переведите на русский язык словосочетания res secundae, res adversae, res novae, res gestae, res publica, res cogitans, res extensa.

 

6. Переведите на русский язык.

1) Nihil agenti dies longus est. 2) Res publica Romana firma erat et potens. 3) Magnus erat apud Romānos diērum festōrum nummerus, diēbus festis Romani templa ornābant. 4) Nulla dies sine linea. 5) Contra spem spero. 6) Dies diem docet. 7) Amīcus certus in re incerta cernitur. 8) Bona fide. 9) Spes ultima.

 

De diēbus

Motus terrae est causa diēi et noctis. Longitudo dierum et noctium plerumque diversa est. In nonnulis partibus Asiae et Africae dierum et noctium longitūdo aequa est. In regionibus nostris aetāte dies longi sunt, noctes breves; hieme dies breves, noctes longae sunt. Meridiēi tempus in omnibus terrae partibus diversum est. Dierum erant nomina: Solis dies, Lunae dies, Martis dies, Veneris dies, Saturni dies. Apud Romānos significabantur dies fasti et dies nefasti etque dies festi ac profesti.

De Carthagine

In litore Africae contra Italiam sita erat Carthāgo, urbs antiqua et nobilis. Ea erat caput rei publicae Carthaginiensium, qui praecipue mercatūrā maritima divitias et potentiam sibi paravērunt et cum ipsis Romānis de principātu contendēbant. Multa inter eos bella gerebantur, multi duces rebus terra marique gestis se nobilitavērunt. Nobilissimus autem dux Carthaginiensium et periculōsus hostis populi Romāni Hannibal fuit.

 

Наиболее употребительные суффиксы латинских

имен существительных и прилагательных

 



Поделиться:


Последнее изменение этой страницы: 2016-08-15; просмотров: 1414; Нарушение авторского права страницы; Мы поможем в написании вашей работы!

infopedia.su Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Обратная связь - 18.218.129.100 (0.091 с.)