IV . Словарный диктант для закрепления  новой лексики.

Эту работу можно выполнить в Рабочих тетрадях.

V. Работа над текстом «Сæныкк фæтæргай»,

1. Беседа о весне. О том, когда в селе во дворах появляются цыплята, козлята, ягнята и т.д.

Как дети помогают старшим в работе по дому, как ухаживают за домашними животными. (Здесь можно вспомнить и повторить названия домашних животных и их детенышей. Можно использовать картины, а можно и интерактивную доску. Например: Найди детеныша козы и поставь его рядом с мамой).

2. Чтение текста учителем. (упр. № 8).

3. Перевод текста.

4. Чтение текста детьми.

 

VI. Совершенствование диалогической речи учащихся.

Выполняется упр. № 10.

VII. Самостоятельная работа учащихся по контролю содержания текста.

Выполняется упр. №9.

VIII. Тренировка детей в употреблении глаголов прошедшего времени в речи.

Выполняется упр. №11.

IX. Работа по составлению рассказа по картинкам.

Выполняются упр. № 12.

Сначала устно составляется рассказ, а потом учащиеся записывают его в тетради.

1. Первый рисунок.

Ралæууыд уалдзæг. Æрдз райхъал ис. Хæдзарон мæргътæн фæзындис цъиутæ. Кæрдæг фæцъæх. Мæнæ бабыз йæ æртæ лæппынимæ хизынмæ рацыд. Карк дæр йæ æртæ цъиуимæ сæ фæдыл араст.

2. Второй рисунок.

Мæргъты баленк кæнын хъæуы доны иннæ былгæронмæ. Уым кæрдæг хуыздæр у. Фæлæ карк æмæ йæ цъиутæ ленк кæнын нæ зонынц.

3. Третий рисунок.

Уæд бабыз загъта каркæн, цæмæй сбада йе ‘ккой. Карк æмæ йæ цъиутæ сбадтысты бабыз æмæ йæ лæппынтыл, афтæмæй аленк кодтой доны иннæ фарсмæ.

Кæрæдзийæн æххуыс кæнын хъæуы.

X. Взаимопроверка и взаимопомощь.

Выполняется упр. №13.

XI. Заключительный этап урока.

1. По возможности можно поиграть в игру «Как правильно сказать».

Класс делится на две группы.

С каждой группы выходят по одному ученику.

На простой или интерактивной доске вразброс расположены картинки домашних животных и домашней птицы.

Таму: Алан, мæнæ бабыз. Ссар-ма йын йæ лæппыны æмæ зæгъ, куыд хуыйны.

Алан: Хорз Таму. Мæнæ бабызы лæппын.

               Йæ ном дæр у афтæ.

Фатимæ: Ритæ, мæнæ сæгъ. Ссар-ма йын йæ лæппыны æмæ зæгъ, куыд хуыйны.

Ритæ: Фатимæ, мæнæ сæгъы лæппын. Йæ ном хуыйны сæныкк.

2. Подведение итогов урока.

3. Оценка работы учащихся.

XII. Домашнее задание.

    1. Учить читать текст (упр. № 8).

    2. Уметь задавать вопросы к тексту и отвечать на них. (упр. №10).

 

 

Кæсыны урок

Урочы темæ: «Дидинæг». Илас Æрнигон.

Урочы нысан т æ: а) сабиты раст ахуыр кæнын, æмбаргæ æмæ аив кæсын;

æ) сабиты зонындзинæдтæ парахатдæр кæнын уалдзыгон æрдзы ивддзинæдты тыххæй;

б) сабиты ахуыр кæнын æрдз уарзын æмæ хъахъхъæныныл.

Урочы ф æ лгонц: нывтæ уалдзыгон æрдзы тыххæй, алыхуызон дидинджыты нывтæ, магнитофон, дисктæ, интерактивон фæйнæг.

 

Урочы цыд

 

I. Бацæттæ г æнæн рæстæг.

    Сабитæн зæгъын, уалдзæджы тыххæй ацы урок фæстаг кæй у, уый.

    Бамбарын кæнын, цавæр хæстæ ис ахуырдзауты размæ ацы урочы.

II. Фонетикон зарядкæ.

    Азарын зарæг «Уалдзæг».

III. Хæдзармæ куыст сб æ р æ г к æ нын.

1. Скъоладзаутæ сæ кусæн тетрæдты 4-æм фæлтæрæн куыд сæххæст  кодтой, уый сбæрæг кæнын.

2. Ивгъуыд афоны мивдисджытæ зæрдыл æрлæууын кæнын.

3. 14-æм фæлтæрæны æмбисæндтæ фæлхат кæнын.

4. Цавæр æмбисæндтæ ма зонут уалдзæджы тыххæй?

1. Уалдзыгон бон афæдз дары.

2. Рæсугъд уалдзæг – хъæздыг фæззæг.

3. Уалдзæджы их сайаг у.

    5. Уалдзæджы тыххæй цавæр базон-базонтæ сахуыр кодтат?

              1. Сæрвæт цъæх хъулонæй ферттивы дард.

              Дыргъдонæй райхъуысы сауцъиуты зард.

              Быдырмæ ахсайы зæрдæ.

2. Мит кæд фесты иууыл дон,

              Æрдз кæд ыскæны хæдон

              Ног цъæх дарийæ?

1. Цавæр уацмыстæ бакастыстæм уалдзæджы тыххæй? 

1) Къостайы æмдзæвгæ «Уалдзæг»-æй скъуыддзаг.

2) Константин Ушинскийы радзырд «Хур æмæ Дымгæ».

3) Чеджемты Георы æмдзæвгæ «Уалдзæг.

4) Баситы Мысосты радзырд «Сæныкк фæтæргай».

5) Гулуты Андрейы æмдзæвгæ «Уалдзæг».

6) Лев Толстойы радзырд «Зондджын зæронд лæг».

7) Зарæг «Зарынц цъиутæ» Кокайты Тотрадзы ныхæстæм гæсгæ.

8) Чеджемты Георы æмдзæвгæмæ гæсгæ зарæг «Дымгæ».

 

IV. Зарджытæ «Дымгæ» æмæ «Зарынц цъиутæ» а зарын.

V. Беседæ уалдзыгон æрдзы тыххæй.

Цавæр ивддзинæдтæ бафиппайдтат æрдзы?(…)

  –Уалдзæджы фыццаг цавæр дидинджытæ фæзыны? (Малусæгтæ.)

  – Хъæды-ма цавæр рæсугъд дидинджытæ зайы? (Джыджынатæ.)

– Цавæр дидинджыты нæмттæ ма зонут иронау? (Уардитæ, даричинтæ, риухосгæрдæджытæ, æрвдидинджытæ, зырзырæгтæ.)

VI. Беседæ Илас Æрнигоны тыххæй.

    Илас Æрнигонæн йæ ном у Газакк, йæ мыггаг та – Тогуызтæй. Фæци каст Æрыдоны семинар. Куыста уырыссаг æвзаджы ахуыргæнæгæй. Уырыссагау хорз чи нæ зыдта, уыцы ахуырдзаутæн дзырдтæ амыдта ирон æвзагмæ тæлмацгондæй. Уый тыххæй йемæ сауджын – инспектор загъд самадта. Сабиты цур ыл хъæр кæнын райдыдта:

    – Адон та цы сты?

    Ахуыргæнæг ын сабыргай бамбарын кодта: уырыссаг дзырдты ракомкоммæ ирон дзырдтæ фыст кæй цæуынц, уый ахъаз у сабитæн  дыууæрдыгæй: хуыздæр базондзысты сæхи ‘взаг дæр, стæй уырыссаг æвзаг дæр.

– Æмæ дын чи радта бар ирон æвзаг ахуыр кæнынæн? – ног та фæхъæр ласта сауджын.

Ахуыргæнæг дæр йæхи нал баурæдта, сауджыны æфцæгготыл фæхæцыд æмæ йæ феддæдуар кодта.

    Уыцы хъуыддаджы фæстæ Иласæн æнæ ацæугæ нал уыдис Ирыстонæй, цæмæй йæ ма æрцахстаиккой, уый тыххæй. Ацы хъуыддаг æрцыд Лæцы скъолайы 1910 азы.

    Афтæмæй  22-аздзыд Æрнигон афтыд дард Маньчжурмæ. Цасдæр рæстæг куыста Харбины. Стæй бацыд ахуыр кæнынмæ г. Владивосточы Хурыскæсæйнаг институтмæ æмæ йæ каст фæцис 1918 азы. Зыдта цалдæр фæсарæйнаг æвзаджы. Куыста Хинганы скъолайы сæргълæууæгæй. Ирыстонæй дард уæвгæйæ, йæ зæрдæ 'хсайдта йæ райгуырæн зæхмæ. Уым ирон сабитæн ныффыста чиныг «Ирон грамматикæ». 1934 азы ссыд Ирыстонмæ. Куыста чиныгуадзæны тæлмацгæнæгæй æмæ литературон редакторæй. Фыста алыхуызон уацмыстæ.

1936 азы Илас Æрнигон фыдгæнджыты дзыхæй æнæаххосæй ахст æрцыди. Амарди 1938 азы.

    Ахуыры азы кæрон ма мах ахуыр кæндзыстæм зарæг «Ирон лæджы кадæн» Илас Æрнигоны ныхæстæм гæсгæ.

 

VII. Дзырдуатон куыст.

              Баххæст кæнын 1-æм фæлтæрæн.

VIII. Æмдзæвгæйыл куыст.

1. Текст бакæсын.

2. Ратæлмац æй кæнын.

3. Сабитæ кæсынц:

– хинымæры;

– иумæ;

– кæрæдзийы фæстæ;

– æвзаргæ каст.

IX. Дзуæппытæ дæттын ф æ рст ы тæн.

              Баххæст кæнын 3-æм фæлтæрæн.

 

X. Урочы кæронбæттæн.

     Сабиты куыстæн аргъ скæнын.

XI. Хæдзармæ куыст.

1. Ног дзырдтæ рафыссын дзырдуатмæ.

2. Æмдзæвгæ наизусть сахуыр кæнын.

3. Дидинджыты нывтæ скæнын.

 

 

85-87. Х о рздзинад ракæнын алкæй бон дæр у.

Урок 85

Задачи

1. Познакомить учащихся с новой лексикой по теме.

2. Выучить пословицы про добро, благо.

3. Повторить глаголы настоящего и прошедшего времени.

4. Воспитывать в детях чувство благодарности, солидарности.

Новые слова

Чыргъæд, зын ран, рагъ, хыз, синаг, фæдис, хæрдзинад, хорзы бацæуын, лæгъстæ кæнын.

Текст в аудиозаписи