Культура Беларусі XVII – XVIII стст.

12. Рэформы ў Рэчы Паспалітай. Падзелы Рэчы Паспалітай. Паўстанне пад кіраўніцтвам Тадэвуша Касцюшкі.

Узровень канца XVI застауся выш. адзнакай гаспадарчай i ваеннай магутнасцi краiны.Патрэбны рэформы, канцынтрацыя улады у руках манарха-дыктатара.Шляхта не жадала паступiцца сваiм усеуладзем.Вольны Сойм "дзякуючы" "лiберум вета" стау недзеяздольным. Прусiя,Аустрыя,Расiя – выгадны слабы сусед. З 60-х гг XYIII РП - iнтэнсiуная рэфармацыйная дзейнасць. Рэформы Тызенгауза: на пауночным захадзе Беларусi - значная колькасць мануфактур,скасоуваецца шэраг прывiлей шляхты,арганiзуецца i працуе "адукацыйная камiсiя". У 1764 г. было уведзена абмежаванне на ужытак права "лiберум вета",але ужо гэтыя рэформы прывялi да незадаволенасцi з боку магнатау якiя iмкнулiся як i раней панаваць у краiне. Грамадства расколата на варожыя групоукi,якiя шукалi падтрымкi у моцных суседзяу: Расii,Аустрыi,Прусii.Пачалi стварацца канфедэрацыi "узброенныея арганiзацыi": у 1767 г.у Слуцку i Тарунi (Расiя i Прусiя).У адказ на гэта была створана канфедэрацыя у Бары (Украiна 1768г).Пачалiся межусобныя войны.Расiя для абароны праваслауных увяла 40 тыс.войска,якое разбiла барскiх канфедэратау у 1771 годзе. 1772 – 1-шы падзел РП: Да Расii - Усходняя частка Б. (Полацк,Вiцебск,Ворша,Магiлеу,Рагачоу,Гомель).Але нават гэта не астанавiла варагуючыя магнацкiя групоукi.Выратаваць РП магла толькi цэнтралiзацыя.Такая спроба была зроблена у 1791, падчас прыняцця канстытуцыi РП - першай у Еуропе. Але час рэфармавання быу упушчаны. 1792 - Расiя накiравала у Польшчу 100 тыч. войска.Войскi РП панеслi паражэнне Опсай,Мiрам,Зельвай,Бярэсцем. РП капiтулiравала, канстытуцыя 1791 года была адменена. 1793 - Прусiя, Аустрыя i

Расiя ажыццявiлi 2-гi падзел РП.Да Расii адыйшлi землi Беларусi па лiнii Друя-Пiнск.Стала зразумела,што ад канчатковага падзелу РП можа выратаваць рашучае супрацiуленне аб''яднанага грамадства. Паустанне 1794г. на чале з Тадэвушам Касцюшкам.Але атрады Касцюшкi не вытрымалi удары рускiх на чале з Суворавым: занялi Варшаву. 1795 года Расiя,Прусiя, Аустрыя - 3-цi падзел РП: уся тэр. Б. далучана да Расiйскай iмперыi.Сяляне,гараджане спакойна успрынялi далучэнне да Расii.Новыя парадкi заусёды неслi у сябе надзею на лепшую будучыню,на мiрнае жыццё.

13. Уключэнне Беларусі ў склад Расійскай імперыі, асноўныя напрамкі палітыкі рускага ўрада на далучаных землях Беларусі. Беларусь у вайне 1812 г.

14. Грамадска-палітычны і вызваленчы рух у Беларусі ў XIX ст. Змены ў палітыцы рускага ўраду ў адносінах да Беларусі.

Пасля падаўлення паўстання 1863–1864 гг. на Беларусi адбыўся рэзкi спад сялянскiх выступленняў i на працягу наступных 40 год сялянскi рух нiколi не дасягаў таго ўзроўню.Арганiзаваны рэвалюцыйны рух на Беларусi пачаў адраджацца толькi ў сярэдзiне 70-х гг.З самага пачатку ў народнiцтве iснавалi дзве плынi – рэвалюцыйная i рэфарматарская. Прадстаўнiкi першай асноўным сродкам дасягнення сваiх мэт лiчылi сялянскую рэвалюцыю. Памяркоўныя народнiкi хацелi перайсцi да сацыялiзму шляхам паступовага рэфармавання iснуючага ладу Расii.Народнiцкi рух на Беларусi быў iдэйна i арганiзацыйна звязаны з агульнарасiйскiм.Тым не меньш, выступленняў рабочых на Беларусi было ня шмат. Толькi ў 90-я гады назiраецца ўздым барацьбы. Паступова рабочы рух набывае ўсе большую арганiзаванасць i ў канцы ХIХ ст. вылучаецца ў самастойную плынь.У дугой палове 80-х – пачатку 90-х гг. у некаторых гарадах Беларусi былi арганiзаваны гурткi, у якiх вывучалiся працы К. Маркса, Ф. Энгельса i iх паслядоўнiкаў.Аднак ужо з сярэдзіны 90-х гадоў у сацыял-дэмакратычным руху Расіі адбываюцца значныя змены. Пачынаецца пераход ад вузкай гуртковай прапаганды марксізму да масавай эканамічнай і палітычнай агітацыі.

15. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у XIX ст. Пачатак прамысловай рэвалюцыі. Буржуазныя рэформы 60–70 гг. XIX ст. і асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.

Пачатак прамысловай рэвалюцыi 2 гал. прычыны абумовiлi адмену прыгоннага права ў Расii: iснаванне прыгоннiцтва стрымлiвала эканамiчнае развiцце дзяржавы; узрастанне антыпрыгоннiцкага руху, перш за ўсе сярод сялянства, пагражала моцным сац. выбухам. Прыгоннiцкая сiстэма гаспадаркi значна праiграе капiталiстычнай. Рэформу вырашана было пачаць з заходнiх губерняў. 19 лютага 1861 г. Аляксандр II зацвердзiў заканадаўчыя акты, якiя тычылiся адмены прыгоннага права i звярнўся да народа з “Манiфестам”: селянiн атрымлiваў асабiстую свабоду i шэраг грамадз. правоў.Для правядзення рэформы на месцах стваралiся спец. органы – павятовыя мiравыя з’езды i губернскiя па сялянск. справах установы.Калi да рэформы ў селянiна зямлi было звыш нормы, памешчык меў права адрэзаць лiшак на сваю карысць. Свой палявы надзел зямлi сяляне павiнны былi выкупiць ва ўласнасць. У вынiку сяляне станавiлiся даўжнiкамi дзяржавы i на працягу 49 гадоў павiнны былi выплочваць выкупныя плацяжы разам з працэнтамi за пазыку. Паўстанняе 1863–1864гг. прымусiла ўрад унеслi iстотныя змены ў ажыццяўленне сялянскай рэформы на Беларусi. Тут уводзiўся абавязковы выкуп сялянскiх надзелаў; спынялася часоваабавязанае становiшча сялян, яны станавiлiся ўласнiкамi; выкупныя плацяжы знiжалiся; былi створаны павятовыя паверачныя камiсii для праверкi i выпраўлення ўстаўных грамат; у адпаведнасцi з законам 1867 г. дзяржаўныя сяляне на Беларусi пераводзiлiся з аброку на выкуп i станавiлiся ўладальнiкамi сваiх надзелаў.

Рэформа 1861 лiквiдавала прыгоннае права. Аднак гэтага было не дастаткова. Былi патрэбны iншыя рэформы. У 60–70-я гады ўрад - шэраг пастаноў аб правядзеннi рэформ: земскай, судовай, гарадской, ваеннай, у галiне народнай адукацыi i друку. Самай радыкальнай была судовая рэформа (1864): нязменнасць суддзяў, незалежнасць суда ад адмiнiстрацыi, вусны характар, спаборнасць i галоснасць судовага працэсу. Пры разглядзе крымiнальных спраў прадугледжваўся ўдзел у судовым працэсе прысяжных засядацеляў, ствараўся iнстытут адвакатаў. На Б. судовая рэформа пачалася толькi ў 1872 з увядзення мiравых судоў. Земская рэформа, (1864) прадугледжвала стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай, медыцынскiм абслугоўваннем насельнiцтва i iнш.справамi непалiтыч. характару. На Б. была праведзена гарадская рэформа (прынята 1870,пачалася 1875): прынцып усесаслоўнасцi пры выбарах органаў гарадскога самакiравання,права выбіраць і быць абранымі ў гарадск. думу атрымалі тыя, хто плаціў гарадскія падаткі.Рэфармаванне армii 1862, утвораны 15 ваенных акруг, скарочаны тэрмiн службы да 7–8 гадоў. 1874 г. з была увядзена усеагульная воiнская павiннасць.Буржуазны характар насiлi школьная (1864 г.) i цэнзурная(1865 г.) рэформы. Школа абвяшчалася ўсесаслоўнай. Новы цэнзурны статут значна пашыраў магцымасцi друку.

 

16. Паўстанне ў Польшчы і Беларусі ў 1863–1864 гг. Яго вынікі і значэнне.

З часоў падзелу РП польскі патрыятыч. рух не даваў спакою рас. уладам, ён падзяліўся на дэмакратаў (за паўстанне) і лібералаў – (за мірныя сродкi барацьбы). Хто за паўстанне - “чырвоныя”: правыя (стаўка на шляхту, сялянам зямля за кошт яе частков. канфiскацыi ў памешчыкаў пры абавязковай грашовай кампенсацыi) i левыя (разлiчвалi на сялянскую рэвалюцыю). Працiўнiкi паўстання -“белыя”, =памешчыкi, сярэдняя буржуазiя, частка iнтэлiгенцыi. 1861, Варшава - з разнастайн. рэв-х груповак = паўстанцкi гарадскi камiтэт.“Левых” ў Б. ўзначальваў Канстанцiн Калiноўскi з сям’i збяднелага шляхцiца Гродзенск.губернi, скончыў Пецярбургскi ўнiверсiтэт. 1861 стварыў у Гродне нелегальную рэв-ю арганiзацыю з разначыннай iнтэлiгенцыi. 7 нумароў падпольнай рэв. газеты на бел. мове “Мужыцкая праўда”.Праграма паўстання: Польшча абвяшчалася незалежнай краiнай з роўнымi правамi ўсiх яе грамадзян перад законам, дазвалялася дзейнасць ўнiяцкай царквы, планавалася перадаць сялянам iх зямельныя надзелы ў поўнае ўладанне, а памешчыкам выплацiць кампенсацыю з дзяржаўнай казны.1863 ў Б. - першыя паўстанцкiя атрады з Польшчы. Паўстанне 1863–1864 - ва ўмовах правядзення аграрнай рэформы ў Расii. У чэрвенi 1863 ў Вiльню вярнуўся К. Калiноўскi, а ў лiпенi ён стаў старшынёй Вiленскага аддзела. Да канца лета ў руках К. Калiноўскага сканцэнтравалася ўсё кiраўнiцтва паўстанцкiмi атрадамi на тэрыторыi Лiтвы i Беларусi. Аднак выратаваць паўстанне ўжо не удалося.

17. Навукова-тэхнічны прагрэс і яго ўплыў на сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове XIX – пачатку ХХ ст.

После отмены креп. права - основа экономики Б. - с/х. Капитализм в с/х развивался благодаря росту промышленности. Специализация на техн.культурах(лен). Расширение крестьянства. Росло кол-во безземельных. Богатые крестьяне вели свое хоз-во при помощи наемной. Пром-ть Б. - в направлении переработки местного и с/х сырья. 1860 - на Б. 140 мануфактур,76 фабрик и заводов и 20тыс. ремес-х мастерских. К к 19в. кол-во фабрик и заводов достигает 1137. Спичечная фабрика в Борисове, табачная в Гродно. К концу 19в. происходит снижение кол-ва дворян среди промышленников и растет число купцов и мещан среди них. В Городах Б. проживало 655 тыс. человек около 500 тыс. в местечках. Процессы градообразования быстрее шли в центре и на западе Б., что связано с ж/д строительством, связями этих территорий с иностранными рынками. Происходит изменение и в торговле края. Осн. сословие - купечество. Изменяется структура торговли, теряют свое значение кирмаши, активизируется торговля в магазинах и лавках. Отмена крепостного права повлекла за собой, более быстрое развитие с/х, способствовала осуществлению земской, судебной, школьной, военной реформе городского самоуправления; более быстрому развитию капитолизма в с/х и промышленности. На Б. памешчыцкае землеўладанне пераважала. Сялянскiя надзелы былi значна меншымi.Пераход да капiталiстычнага земляробства на Б. - паступова. На змену прыгоннiцтву спачатку - змешаная сiстэма гаспадаркi. Пасля 1861 с/г Б. ўсе шырэй уцягвалася ў рыначныя сувязi. Шмат памешчыцкiх гаспадарак перайшло на капiталiстычны шлях развiцця. Разам з тым, многiя памешчыкi самi не вялi гаспадарку i сдавалi зямлю ў арэнду.У першыя два дзесяцiгоддзi пасля рэформы важнейшай галiной гандлёвага земляробства - вытворчасць збожжа. У вынiку сусветнага аграрнага крызiсу 80–90-х гг. цэны на яго рэзка панiзiлiся. Гэта прымусiла бел. памешчыкаў пераходзiць на вытворчасць такiх прадуктаў, якiя давалi большы прыбытак. У 90-я гг. гал. галiной у с/г Б. - малочная жывёлагадоўля. Пашырэнне вытворчасцi тэхнiчных культур (бульба). Прамысловае садаўнiцтва i агароднiцтва. У прамысловасцi Б. - працэс пераходу ад ручной працы да машыннай. Рамяство i мануфактуру паступова выцясняе капiталiстычная фабрыка.Значна адставала Беларусь ад Расii па ўзроўню канцэнтрацыi вытворчасцi. Дробныя прадпрыемствы складалi на Беларусi асноуную частку усiх фабрык i заводаў. Запалкавая i папярова-кардонная вытворчасць, кафляныя i шклозаводы. Стварэнне густой сеткi чыгуначных дарог.Важную ролю ў эканомiцы Беларусi адыграваў рачны транспарт.

18. Культура Беларусі XIX ст. Гістарычныя ўмовы фарміравання беларускай нацыі.

Асветніцтва і рамантызм. К. XVIII-10-я гг. XIX эпоха Асветніцтва ў Б.: заклікі да пераўтварэння грамадскага ладу на разумных. = з 10-х гг. XIX ст. у культуры Беларусі ўзнікаюць парасткі новага ідэйнага і мастацкага напрамку - рамантызму. У Заходняй Еўропе рамантызм узнік раней: расчараванне вынікамі фр. буржуазн. рэв-i к. XVIII ст. У процівагу асветніцка-рацыяналізму светапогляд эпохі рамантызму прасякнуты сцвярджэннем перавагі духоўнага пачатку над розумам. Выяўленчае мастацтва: класіцызм і рамантызм. Класіцызм - афіцыйны стыль, прытрым-ся Пецярбургская акадэмія мастацтваў, аднак пранікаюць і эл-ы рамантызму (Іосіф Аляшкевіча, бел., жыў у Пецярбургу, часта прыязджаў у Б., дзе стварыў шэраг партрэтаў (партрэт А. Чартарыйскага)). Валенцій Ваньковіч, рамантызм, яго майстэрня ў Мінску была цэнтрам, вакол якога групаваліся лепшыя мастацкія сілы горада. Стварыў шэраг іх партрэтаў у стылі рамантызму («Міцкевіч на скале Аюдаг» - рамантычн. Партрэт). Ян Дамель пакінуў значны след =ва ўсіх жанрах выяўленчага мастацтва, ас. - у гістарычным («Смерць князя Панятоўскага», «Смерць Глінскага ў няволі», «Вызваленне Т. Касцюшкі з цямніцы», «Адступ-ленне французаў праз Вільню ў 1812 г.») Класічныя творы - Іван Хруцкі (за нацюрморт «Кветкі і садавіна» атрымаў званне акадэміка.) Шмат нацюрмортаў, пейзажаў і партрэтаў. Класіцызм ў архітэктуры. Адмаўляліся ад складанасці і заблытанасці барока і ракако. Пачалі выкарыстоўвацца выразныя геаметрычныя формы. Распаўсюджанне - антычная ордэрная сістэма і простыя дэкаратыўныя ўпрыгожванні. Iнтэнсіўнае развіццё горадабудаўніцтва. Новыя тыпы будынкаў: правільныя абрысы. Горадабудаўніцтва станавілася дзярж.справай. У п. XIX - планы забудовы звыш 40 беларускіх гарадоў. Петрапаўлаўскі сабор у Гомелі, 1809- 1819: ідэі класіцызму атрымалі перавагу над традыцыямі будаўніцтва праваслаўных храмаў. Палацава-сядзібнае будаўніцтва: ад невялікіх сядзіб дробнай шляхты да манументальных пабудоў буйных магнатаў. Го-мельскі, Жыліцкі, Сноўскі (Нясвіжскі раён) палацы. Пры гэтых збудаваннях =ствараліся паркі ў стылі рамантызму, аздобленыя штучнымі гротамі, каскадамі, руінамі. Класіцызм панаваў да сярэдзіны XIX ст. Альтэрнатывай класіцызму выступаў рамантызм, які праявіўся пераважна ў пейзажна-паркавым мастацтве.

19. Грамадска-палітычны і нацыянальна-вызваленчы рух у Беларусі ў пачатку ХХ ст. Уплыў рэвалюцыі 1905-1907 гг. на лёс і духоўнае абуджэнне беларускага народа.

Пасля падаўлення паўстання 1863–1864 гг. на Беларусi адбыўся рэзкi спад сялянскiх выступленняў i на працягу наступных 40 год сялянскi рух нiколi не дасягаў таго ўзроўню.Арганiзаваны рэвалюцыйны рух на Беларусi пачаў адраджацца толькi ў сярэдзiне 70-х гг.З самага пачатку ў народнiцтве iснавалi дзве плынi – рэвалюцыйная i рэфарматарская. Прадстаўнiкi першай асноўным сродкам дасягнення сваiх мэт лiчылi сялянскую рэвалюцыю. Памяркоўныя народнiкi хацелi перайсцi да сацыялiзму шляхам паступовага рэфармавання iснуючага ладу Расii.Народнiцкi рух на Беларусi быў iдэйна i арганiзацыйна звязаны з агульнарасiйскiм.Тым не меньш, выступленняў рабочых на Беларусi было ня шмат. Толькi ў 90-я гады назiраецца ўздым барацьбы. Паступова рабочы рух набывае ўсе большую арганiзаванасць i ў канцы ХIХ ст. вылучаецца ў самастойную плынь.У дугой палове 80-х – пачатку 90-х гг. у некаторых гарадах Беларусi былi арганiзаваны гурткi, у якiх вывучалiся працы К. Маркса, Ф. Энгельса i iх паслядоўнiкаў.Аднак ужо з сярэдзіны 90-х гадоў у сацыял-дэмакратычным руху Расіі адбываюцца значныя змены. Пачынаецца пераход ад вузкай гуртковай прапаганды марксізму да масавай эканамічнай і палітычнай агітацыі.

 

Рев. ситуация: кризис, бедственное положение. Пропаганда рев.-дем. партий. Поражение царизма в русско-яп. войне, недовольство политикой широких масс. Начало: стачка рабочих Путиловского завода (3 янв. 1905). 7 января – стачка стала всеобщ (ок. 150 тыс. чел). За установление минимума зарплаты, отмену сверхурочных работ, 8-часовой день. Совещание предпринимателей Петербурга отвергло.

Прошение к царю (об амнистии полит. заключенным, подъёме зарплаты, прекращении войны).Вс, 9 янв.– к зимнему дворцу, с детьми, жёнами, иконами. Расстреляны. Волна гнева. Массовые стачки и демонстрации. «Долой самодержавие!». Белорусы поддержали: ок. 30 городов, =34. тыс. чел. Инициаторы =местные орг-и РСДРП, Бунда, эсеров, БСГ. Апрель-июнь: на Б. бастует ок. 56 городов и 100 тыс чел. Крестьянские выступления, учащихся за демократизацию. Ник. II – 6 августа «Манифест» о введении в Р. парламента. Но права голосования лишались малоимущие слои. Большевики – агитация на восстание пртив царизма. Октябрь, Москва: ж/д забастовка. Стачки слились во Всероссийскую полит. стачку. БСГ: «Наша доля, нiва». Новый «Манифест» царя: расширен круг избирателей, свобода слова, печати... Демокр. партии продолжили борьбу: освобождение полит. заключенных, свержение самодержавия. Расстрелы. Буржуазия – за сохр-е самодержавия, отряды черносотенцев (убивали революц-в). Восстание матросов в Кронштадте и Севастополе. Гродно, Бобруйск, Брест: солдаты.Большевики за вооружённое восстание, эсеры, Бундт – не поддержали. Подавление декабрьского восстания. Новая дума (больш-во - помещики). 3 июня 1907 праительство арестовало членов соц-дем. фракции – гос. переворот = конец рев-и. 1-я бурж.-демокр. р-я в России закончилась поражением. Но трудящиеся добились нек. успехов: повысилась зарплата, улучшились условия труда, сократился раб. день. Открылись школы на бел. языке, благоприят. условия для развития нац. культуры.

20. Абвастрэнне супярэчнасцей паміж краінамі Еўропы ў пачатку XX ст. Развязванне Першай сусветнай вайны. Ваенныя дзеянні ў Беларусі.

Первая мировая началась 19 июля 1914: обострение противоречий между двумя болками капиталистич-х гос-в, вед-х борьбу за сферы влияния.Молодые быстроразв-ся страны (США, Германия, Япония) опоздали к разделу колоний и рынков сбыта, стремились наверстать. Старые колониальные гос-ва (Англ., Фр.)пытались сохранить своё. Тройственный союз: Герм., Австро-Венгр., Италия пртив Антанты (Фр., России, Англ + после 1915 Италия). Германия стремилась также экономически подчинить Россию. Австро-Венгрия напала на Сербию. Россия объявила мобилизацию. Германия объявила в. России. Русские почти разгромили Венгрию, но дрлжны были помочь союзникам с Германией. 1915: решающ. фронт – рус.-герм. Русские вынужд. оставить Галицию, пораженире на австро-герм. фронте, нападение на рус. армии в Польше. Отступление, потери. Фронт імкліва набліжаўся да Беларусі. Значн. частка тэр-рыі Б. апынулася пад герм. акупацыяй. На ўсход рушылi бежанцы з Польшчы, Літвы і зах. Беларусі. На захопленай Германіяй тэрыторыі Б.ўводзіліся ваенн. павіннасці: ўсё насельніцтва прыфрантавой паласы. Масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў. Рэквізіцыі і прымусовыя работы праводзілі і герм. ўлады. Акупанты забіралі ў сялян жывёлу, прадукты, адзенне, прымушалі выконваць павіннасці. Больш паловы працаздольных мужчын бел. вёскі - мабілізавана і адпраўлена на фронт.З-за заняпаду с/г =перасталі паступаць на рынак прадметы першай неабходнасці.З 1915 на Б. - нарастанне рабоч. руху: асноўн. патрабаванне стачачнікаў - павышэнне зарплаты. Масавага рабочага руху не было.Сялянскі рух – разгром памешчыцкіх маёнткаў, харчовых магазінаў і лавак.Узраслі сялянскія хваляванні ў 1915. Паражэнні рас. арміі 1915, няўдачы баявых дзеянняў 1916, людскія страты - нездаволенасць салдат. У войсках успыхнулі хваляванні: дрэнн. забеспячэннем прадуктамі і абмундзіраваннем, недахоп зброі і боепрыпасаў. Дэзерцірства. 1916 - паўстанне салдат, казакоў і матросаў на размеркавальным пункце ў Гомелі ў сувязі з арыштам аднаго з казакоў. Паустанцы былі жорстка пакараны. Але спыніць працэс разлажэння арміі ўжо было нельга, яна паступова станавілася небаяздольнай. Царизм ещё пытался удержать власть. Даже в верхах создался заговор пртив проходимца-царского советчика Г. Распутина, без кот. царь =не принимал решений. Убийство осущ, но это не спасло Рос. от новой рев-и.

21. Беларусь у 1917 г. Лютаўская і Кастрычніцкая рэвалюцыі.

Лют. Рэв.

На захопленай Герм. тэрыторыі вядомыя бел. дзеячы выступілі з ідэяй стварэння канфедэрацыі ў форме Вялікага княства.Аднак гэта не ўдалося. Герм. ўрад не быў зацікаўлены ў такой дзяржаве. 1916 герм. загад аб школах акупіраванага краю бел. мова - раўнапраўнай з польскай, літоўскай і яўрэйскай. Бел. нац. рух значна ажывіўся.Гал. цэнтры бел. нац.руху - Петраград, Масква і інш. Некалькі рэв. газет, нядоуга існавалi.Далейшае развіццё бел. нац. руху стала магчымым толькі ў выніку перамогі Лютаўскай рэв-і.Лютаўская рэв-я звергла рас. манархію, адкрыла шлях да дэм. развіцця Расіі. Рэв-я была буржуазна-дэм. Звяржэнне самадзяржаўя. Пачалі стварацца Саветы, якія і сталі органамі ўлады. Большасць у Саветах склалі меншавікі і эсэры.Двоеўладдзе. Бел. рабочыя, сяляне, салдаты віталі пралетарыят Петраграда і выказалі намер падтрымаць рэвалюцыю. Саветы ў Б. прызнавалі кіруючую ролю Петраградскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў. Разам з тым яны прызнавалі і Часовы ўрад. 6 сакавіка 1917 часовы ўрад перадаў уладу ў губернях і паветах сваім камісарам, якія выконвалі функцыі губернатараў. У першыя дні рэвалюцыі пачалі стварацца прафсаюзы, якія павялі барацьбу за паляпшэнне эканамічнага становішча працоўных, скарачэнне рабочага дня, павелічэнне зарплаты і інш.Рэв-я паклала пачатак дэмакратызацыі войска.7–17 красавіка 1917, Мінск - І з’езд ваенных і рабочых дэпутатаў армій і тылу Зах. фронту. З’езд прызнаў неабходным для Расіі працягваць вайну з мэтай абароны рэвалюцыі. 20 красавіка 1917, Мінску - з’езд сялянскіх дэпутатаў. Дэлегаты з’езда выступілі за пераход усёй зямлі ў агульнанародную. Лютаўская буржуазна-дэм. рэв-я - пачатак дэм. развіцця Расіі, Б., адкрыла шлях да эканамічнага і сац. прагрэсу краіны.

Кастр.рэв.

У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс 6 з''езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы. Але у Б. бальшавiкi мелi большасць толькi у Мiнскiм i Гомельскiм Саветах.Сялянскiя саветы: большасць пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Бел. на 95% -з салдат. Магчымасць разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу (Чырвонай гвардыi) для захопу улады. 25 кастрычнiка 1917 года рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП(б) зверглi Часовы урад. 26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з''езд Саветау абвясцiу савецкую,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт аб зямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад (СНК) на чале з Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi павед-не аб перамозе паустання у Петраградзе. Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны полк. Створаныя бальшавiкамi ваенна-рэвалюцыйныя камiтэты (ВРК) абапiралiся на салдацкiя масы.ВРК Зах. фронту узначалiлi бальшавiкi Кнорын,Ландар,Мяснiкоу. Процiдзеянне бальшавiкам у Мiнску аказау Камiтэт выратавання, на чале з меньшавiком Калатухiным: увеу у Мiнск Кауказкую дывiзiю i прад'явiу Мiнскаму Савету патрабаванне улады у горадзе i на Заходнiм фронце. Мiнскi Савет вымушан пайсцi на часовы кампрамiс з Камiтэтам выратавання. Да бальшавiкоу Мiнска падаспела дапамога (браняпоезд)i суадносiны змянiлiся на карысць бальшавiкоу. ВРК распусцiу Камiтэт выратавання, Калатухiна арыштавалi, распусцiлi Саветы у якiх не мелi большасцi i правялi iх перавыбары- устанауленне сваей дыктатуры. Вярхойным галоунакамандуючым прызначаны прапаршчык Крыленка. Склiкалi з'езды, у Мiнску саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Зах.вобласцi...

Яны: вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт Зах. вобласцi i фронту - Аблвыканкамзах. Старшыня -Рагозiнскi. Старшыней Савета народных камiсарау Беларусi – Ландэр. У лютым 1918 года бальшавiкi амаль завяршылi арганiзацыю Савецкай улады у губернях, паветах i воласцях. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамi улады. Рэв. пераўтварэнні і ў вёсцы: канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Б.

Пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця бел. народа.