Инфекция формалары.Микробтасушылар. лекция даптерде бер

Реинфекция: Сол қоздырғышпен қайталап зақымдалу (мерез,жедел ішек инфекциялары)) Суперинфекция: Сауыққанға дейін сол қоздырғышпен қайталап зақымдалу (мерез,басқа венериологиялық аурулар) Рецидив: Қайталап зақымдалу болмайды.Бірақ клиникалық симптомдары қайта қайталанады (қайталама сүзек) Екіншілік инфекция: Біріншілік ауруға басқа қоздырғыш туғызған ауру қосылып ауру тудырады (ЖРВИ бронхит) Микст- инфекция: Екі немесе бірнеше қоздырғыштар туғызатын аралас инфекция. (жараның микробтармен ластануы)

91.Вирустық инфекцияның басты ерекшеліктері.Вирустардың тропизмі.Өткір вирустық инфекция. 91 бетте тема ответ!

92.Инфекциялық процессте қоршаған ортада макроорганизмдердің ролі.Роль макроорганизмов и окружающей среды в инфекционном процесс, 164 бетте

93.Биологиялық зерттеу әдістері, его применение для моде-лирования инфекционных процессов и диагностики инфекционных за-болеваний.

Инфекциялық процесс лабораториялық жануарларда зақымдау

жолымен жасанды

жасалуы мүмкiн: теңiз шошқасы, көрнектi, ақ тышқандары жəне т.б.

1. Бұл

микроорганизмдердiң

патогендiлiгiмен

вируленттiлiгiн

анықтауда қажет.

2. қоздырғыштын таза дақылын бөлiп алу үшiн қолданылады.

3. Емдеу мақсатында жəне ХТП-ү қандай емдiк əсер берудің анықтауда. Жануарлардың терiсiнің

үстiнен, астынан, iшiнен, бұлшық ет iшiнен, вена iшiнен, тiк iшегiнен, тоқ iшегiнен, мұрын қуысынан,

трахея iшiнен, ми қапшығы iшiнен жəне iш қуысынан зақымдау жүргiзедi. Жануарлардың өлiмiн

туғызған микроорганизмдердi бөлiп алу жəне олардың организмде таралуын анықтау жəне

қоздырғыштын таза дақылын бөлiп алу, жануар өлгеннен кейiн ғана оны ашып тексередi.

94.Иммунитет туралы жалпы түсінік.

Иммунитет – енген қоздырғышқа қарсы физиологиялық қорғаныш реакциялар. Иммунитетті адам ағзасының иммундық жүйе атқарады. Организмнің антигендік қасиеттері бар жұқпалы және жұқпалы емес бөгде заттарды, жұқпалы аурулар қоздырғышын немесе олар бөліп шығаратын кейбір улы заттарды қабылдамаушылық қасиеті және оларға қарсы тұру қабілеті. Иммунитет – көрінісі мен механизмі бойынша әрқилы болып келетін жалпы жоғары сатыдағы организмдерге (адамдар, жануарлар, өсімдіктер) ортақ биологиялық қасиет. Организмнің бұл қасиеті оның жеке басының тіршілік ортасына бейімделу ерекшеліктерімен тікелей байланысты. Иммунитет кезінде организмде аса күрделі биологиялық процестер жүріп, организмнің қорғаныштық қасиеті арта түседі. Соның нәтижесінде түрлі зиянды микроорганизмдерді, олардың уларын, т.б. бөгде заттарды ыдыратып, бейтараптап жойып жіберетін қабілеті күшейеді.

Иммунитет - ағзаның ауру тудыратын агенттерді олардың тіршілік ету өнімдерін, сондай-ақ генетикалық табиғаты басқа заттарды қабылдамаушылығы. Иммунитеттің қалыптасуына тұтас жүйе ретінде бүкіл организм қатысады, өйткені оның қорғану механизмі бір-біріне байланысты, әрі нейрогуморальды реттеу жағдайында әрекет етеді.

Иммунитет түрлері.

Туа пайда болған иммунитет филогенез процесінде бекітілген. Ұрпақтан ұрпаққа тараушы түрлік не дербестік антигеннің бір түріне сол организмнің биологиялық ерекшеліктерімен, антигеннің қасиеттерімен, сонымен қатар олардың қарым қатынағсына негізделген иммунитет

Журе пайда болған иммунитет.

n Микробтарға қарсы, токсиндарға қарсы, вирустарға қарсы деп бөлінеді.

n Бөгде заттар адам ағзасына енгенде адамда қорғаныш реакциялар пайда болады – иммунды жауап.

Белсенді:

Белсенді табиғи иммунитет – инфекциядан кейін дамиды.

Белсенді жасанды иммунитет – вакцинациядан кейін дамиды.

Енжарлы:

Енжарлы табиғи – плацента және омырау сүті арқылы дайын антиденелер беріледі.

Енжарлы жасанды – иммунды сарысулар арқылы беріледі.

 

95.Ағзаны қорғайтын спецификалық және бейспецификалық факторлар.

Антиген мен антидене қосылысының реакциясы 2 фазада орындалады: спецификалық жəне

бейспецификалық. Антигеннің детерминантты тобы мен антидененің активтi орталығының қосылысы

спецификалық фазаны суреттейдi. Осы қосылыста электростатикалық жəне молекула аралық күш қатысады.

Осындай қосылыс нəтижесiнде постокиналық ерiтiндiде ерiмейтiн комплекс, антигендер поливаленттi, ал

антиденелер екеу немесе оданда көп

валенттi, - болғандықтан олардың қосылыстары

макроконгломераттардың түзiлуiне, яғни тұнба түзiледi, бейспецификалық фаза.

Иммунды жауап – бейспецификалық және спецификалыққа бөлінеді.

Бейспецификалық және спецификалық иммунды жауаптар гуморальды, жасушалық түріне бөлінеді.

Бейспецификалық иммунитет. Ағзаның бейспицификалық тұрақтылығын сақтауда тері, шырышты қабықша ферменттер, фагоциттер, комплемент, интерферон және қан сары суының тежеуші ақуыздары негізгі рөл атқарады. Олардың жұмыс атқарылуы механикалық, физико химиялық және иммунды биологиялық факторларының қатынасуымен өтеді.

n Бейспецификалық иммунды жауап 4 тізбектен турады.

n - механикалық тосқауыл, шырышты қабықтар.

n -гуморальды факторлар.

n - жасушалық қорғаныш.

n - қызба.

n Қабыну.

Бірінші тізбек.

n Механикалық тосқауыл – тері, шырышты қабықшылар.

n Гуморальды факторлар – адам ағзасының сұйықтықтарында болатын қорғаныш ақуыздар – лизоцим, пропердин, комплемент, лизиндер, лактоферрин.

Жасушалық қорғаныш.

n Бейспецификалық қорғанышты қан лейкоциттері, моноциттері, базофилдер, эозинофилдер атқарады.

n Иммунды жасушалар лейкоциттер және моноциттер фагоцитоз арқылы бактерияларды жояды.

n Моноциттер – макрофагтар – айналмалы және тіндік.

n Лейкоциттер – микрофагтар.

n.

n Фагоцитоз – бөгде затты жұту және қорыту реакциясы. 5 кезеңнен тұрады.

n 1. Хемотаксис фагоциттің жұтылатын затқа жақындауы

n 2. Адгезия жұтылатын заттың фагоциттің қабырғасына жабысып қонуы

n 3. Жұту жасуша мембранасының жасуша ішіне жұтылатын затпен бірге кіру арқылы фагосомада протопластта құрылуы.

n 4. Қорыту

n 5. Шығару.

Фагоцитоз түрлері.

n Аяқталған фагоцитоз – бактерия толығымен қорытылады.

n Аяқталмаған фагоцитоз – бактерия жұтылады, бірақ қорытылмайды.

 

 

n Қызба – лихорадка- эндотоксиндерге тудырады- бактерия тежеледі немесе жойылады.

n Қабыну фагоцитозбен бірге дамиды, қоздырғышты жоюға және ағзадан шығаруға арналған.

n Қоздырғыш шектеледі, қорытылады фагоциттер арқылы, сонан соң шығарылады қан және зәр арқылы.

96.Иммунитеттің классификациясы.

Иммунитет түрлері.

Туа пайда болған иммунитет филогенез процесінде бекітілген. Ұрпақтан ұрпаққа тараушы түрлік не дербестік антигеннің бір түріне сол организмнің биологиялық ерекшеліктерімен, антигеннің қасиеттерімен, сонымен қатар олардың қарым қатынағсына негізделген иммунитет

Журе пайда болған иммунитет.

n Микробтарға қарсы, токсиндарға қарсы, вирустарға қарсы деп бөлінеді.

n Бөгде заттар адам ағзасына енгенде адамда қорғаныш реакциялар пайда болады – иммунды жауап.

Белсенді:

Белсенді табиғи иммунитет – инфекциядан кейін дамиды.

Белсенді жасанды иммунитет – вакцинациядан кейін дамиды.

Енжарлы:

Енжарлы табиғи – плацента және омырау сүті арқылы дайын антиденелер беріледі.

Енжарлы жасанды – иммунды сарысулар арқылы беріледі.

Түрлік тумысынан пайда болған, немесе тұқымқуалаушылық, генетикалық, конституционалдық иммунитет – филогенез процесінде бекітілген, ұрпақтан ұрпаққа тараушы түрлік, не дербестік антигеннің бір түріне сол организмнің биологиялық ерекшеліктерімен, антигеннің қасиетерімен, сонымен қатар олардың қарым – қатынасына негізделген иммунитет. Мысал ретінде адамның мал ауруының кейбіреуіне сезімталсыздығын келтіруге болады. Түрлік иммунитетің негізінде бірнеше себептері болуы мүмкін – біріншіден, антигендермен алғаш кездесіп, байланысқа түсіп, паталогиялық процесті, не иммунитетті іске қосуды қамтамасыз ететін рецепторлық аппараттың кейбір түрлерінің жоқтығы. Сонымен қатар, организмде антигеннің жедел бұзылуын, не организмде микробтардың қонақтап өсіп – өнуін қолдайтын жағдай болмауын ағзада антьигеннің жедел, мысалы ферменттердің, бұзылуын не ағзада микробтар қонақтап өсіп – өнуіне естен шығармау керек. Қорыта келгенде, оның негізінде жануар түрінің генетикалық ерекшілігі, ал нақтылы айтқанда сол антигенге иммундық жауап беретін геннің жоқтығы.

Жүре пайда болған иммунитет – ол адамның және жануардың онтогенез кезінде табиғи, немесе жасанды жолмен антигенмен кездесуінің нәтижесінде пайда болып, сол антигенге қарсы тұрақтылық туғызады.

Табиғи және жасанды түрде пайда болған иммунитет белсенді және енжарлы болып бөлінеді. Егерде тұрақтылыққа ағзаның механизмдері кірісіп антигенге қарсы заттар өндіріліп шықса оны белсенді дейді, ал организмнің тұрақтылығына дайын факторлар (иммуноглобулиндер, иммундық қан сарысуы, иммундық лимфоциттер) сырттан енгізілсе ол «енжарлы» иммунитет деп аталады. Табиғм жүре пайда болған белсенді иммунитет жұқпалы аурумен ауырып сауыққаннан кейін пайда болады. Табиғи жүре пайда болған енжарлы түрі жаңа туған перзенттердің ананың жатыры арқылы алынған антигенге қарсы иммунитет факторларына негізделген. Жасанды жүре пайда болған енжарлы иммунитет дайын иммунитет факторларын организмге енгізгенде құрылады.

 

97.Терінің қорғаныштық функциясы,шырышты,лимфатикалық түйіндер.Адам ағзасының қалыпты микрофлорасының қорғаныштық ролі. 191 бетте

98.Жасушалық және гуморальдық бейспецификалық қорғаныштық факторлар.

Бейспецификалық және спецификалық иммунды жауаптар гуморальды, жасушалық түріне бөлінеді.

Бейспецификалық иммунитет. Ағзаның бейспицификалық тұрақтылығын сақтауда тері, шырышты қабықша ферменттер, фагоциттер, комплемент, интерферон және қан сары суының тежеуші ақуыздары негізгі рөл атқарады. Олардың жұмыс атқарылуы механикалық, физико химиялық және иммунды биологиялық факторларының қатынасуымен өтеді.

n Бейспецификалық иммунды жауап 4 тізбектен турады.

n - механикалық тосқауыл, шырышты қабықтар.

n -гуморальды факторлар.

n - жасушалық қорғаныш.

n - қызба.

n Қабыну.

Бірінші тізбек.

n Механикалық тосқауыл – тері, шырышты қабықшылар.

n Гуморальды факторлар – адам ағзасының сұйықтықтарында болатын қорғаныш ақуыздар – лизоцим, пропердин, комплемент, лизиндер, лактоферрин.

Жасушалық қорғаныш.

n Бейспецификалық қорғанышты қан лейкоциттері, моноциттері, базофилдер, эозинофилдер атқарады.

n Иммунды жасушалар лейкоциттер және моноциттер фагоцитоз арқылы бактерияларды жояды.

n Моноциттер – макрофагтар – айналмалы және тіндік.

n Лейкоциттер – микрофагтар.

n.

n Фагоцитоз – бөгде затты жұту және қорыту реакциясы. 5 кезеңнен тұрады.

n 1. Хемотаксис фагоциттің жұтылатын затқа жақындауы

n 2. Адгезия жұтылатын заттың фагоциттің қабырғасына жабысып қонуы

n 3. Жұту жасуша мембранасының жасуша ішіне жұтылатын затпен бірге кіру арқылы фагосомада протопластта құрылуы.

n 4. Қорыту

n 5. Шығару.

Фагоцитоз түрлері.

n Аяқталған фагоцитоз – бактерия толығымен қорытылады.

n Аяқталмаған фагоцитоз – бактерия жұтылады, бірақ қорытылмайды.

 

 

n Қызба – лихорадка- эндотоксиндерге тудырады- бактерия тежеледі немесе жойылады.

n Қабыну фагоцитозбен бірге дамиды, қоздырғышты жоюға және ағзадан шығаруға арналған.

n Қоздырғыш шектеледі, қорытылады фагоциттер арқылы, сонан соң шығарылады қан және зәр арқылы.

99.Иммундық жүйенің ағзалары:перифериялық және орталық.

Иммундық жүйенің орталық органдарына жілік майы меи айырша без жатады. Олар иммундық жүйенің жасушаларын үнемі өндірушісі және сұрыптаушысы болады. Аталған органдарда лимфопоэз, яғни лимфоциттердің пайда болуы, өсіп көбеюі олардың ең алғашқы пайда болған бастаушы немесе бейиммунды жасушаға айналуы, және де олардың «үйрену» жұмыстары өтеді. Адам денесінің ішінде олар органдар ортасында орналасқан тәрізді. Құстарда иммундық жүйенің орталық органына клоакаға жуық орналасқан «Фабрициус қоржыны» жатады. Бұл органда лимфоциттердің жоғарыда айтылғандай жетілуі өтіп антидене түзетін В-лимфоциттерге айналады. Сүтқоректі жануарларда мұндай құрылым жоқ, сондықтан оның жұмысын жілік майы толығынан атқарады. Соған қарамастан В-лимфоциттер деген дәстүрлі ат сақталып қалды.Жілік майы сүйектің кемікті затында болады. Жілік майында жанжақты мүмкіншілігі бар, қан мен иммундық жасушалардың негізін құрушы иммундыкомпонентті жасушалар болады. Жілік майының жүйелі жасушалары негізінде В-лимфоциттер өсіп-өніп, жетіліп- жіктеліп бүкіл организмге қан арқылы тарайды. Сонымен қатар, жілік майындағы жүйелі жасушалар айырша безге көшіп Т-лимфоциттердің негізін салушы жасушаларға айналады.Фагоциттер мен кейбір дендритті жасушалар да жілік майында құрылады және де сол ортада плазматикалық жасушаларды да табуға болады. Олар В-лимфоциттердің жетіліп жіктелуінің сонғы мезгілінде пайда болып, соңынан жілік майына қайта оралады. Айырша без, тимус, не жемсау безі төс куысының жоғарғы бөлімінде орналасқан. Бүл органның морфогенез жолы ерекше. Айырша без нәрестенің жатырда жатқан кезінде құрала бастайды. Нәресте дүниеге келер кез жуықтағанда оның салмағы 10-15 ғ., ал баланың бес жасқа толар кезінде толық кемеліне келеді, бірақ ең жоғарғы салмағына (30-40 г) 10-12 жастың арасында жетеді. Жасөспірімнің жыныстық өзгерістігі аяқталғаннан кейін айырша без керісінше дамып солый бастайды, оның лимфоидтық тіні майлы, немесе дәнекер тініне айналады.Айырша без бөлшектенген үлестен тұрады. Оның қүрамына ұлпалық және қыртыстық қабат кіреді. Қыртыстық қабатта «күтуші—жасушалар» деп аталатын эпителиалдық жасушаның тобы орналасқан. Олардың талшықтары тор құрып оны «пісуіне» жуықтаған лимфоциттер жайлайды. Ұлпалық қабаттың торында ұлпаның эпителиялық жасушалары орналасады, ал екі қабаттың арасында дентритті жасушаларды табуға болады.Жілік майындағы жүйкелі жасушадан құрылған Т-лимфоциттердің негізін салушы жасушалар, айырша бездің қыртысты қабығына ауысады. Сол жерде олар айырша бездің биохимиялық факторларының әсерінен шапшаң өсіп-өніп, жетілген Т-лимфоциттерге айналып бөгде антигендердің эпитоптарын ажырату мүмкіншілігіне ие болады. Бұл процесс екі кезеңнен түрады, белгілі уақыт пен белгілі жерде жүріп «оң» және «теріс» сұрыптану арқылы өтеді. Т-лимфоциттердің антигенді тану дәрежесінің сапасы мен өмір сүру уақытының ұзақтығы «оқығандығының» көрсеткіші болып табылады. «Оң» сұрыптану эпителиалдық жасушалардың көмегімен қыртыс қабатында өтеді. Оның мәні өзінің құрлысындағы олигопептидтердің ерекшілігіне қарамастан рецепторлары эпителиялық жасушаларының бетіндегі МНС пен тиімді байланысу жэне Т-лимфоциттердің клондарын демеу. Антигенмен кездесудің нәтижесінде белсендірілген жасушалар (Т-лимфоциттер) қыртыстық эппителиоциттерден тіршілікті сақтап өсіп-өнуге хабар алады, ал өмір сүре алмайтын, не жауап бере алмайтын жасушалар құрып кетеді. «Теріс» селекцияны қыртыс-ұлпалық шекаралық аймақта орналасқан дендритті жасушалар атқарады. Оның басты мақсаты Т-лимфоциттердің аутореактивті клондарын сұрыптап шеттету, ондай жасушалар апоптоз үдеуі арқылы жойылады. Айырша бездің селекциялық жүмысының нәтижесі өте ауыр, өйткені Т-лимфоциттердің 99 пайызы сынға шыдамай жойылып қалады. Олардың тек қана 1 пайызына жуық мөлшері МНС-пен ұқсастығы бар бөтен биополирлермен кешенді түрде тани алатын жетілген иммунды емес жасушаға айналады. Тәулік сайын «оқытылған» 10⁶ миллионнан астам лимфоциттер айырша безден қан мен лимфаға түсіп, басқа тінмен органдарға тарайды. Иммунды қорғаныс құрылуына Т-лимфоциттердің жетілуі мен «оқытылуы» өте маңызды. Мысалы, айырша без толық жетілмесе, не жасушаларының керекті саны толық болмаса, ол иммундық қорғаныс дәрежесінің күрт төмендеуіне себепкер болады. Бұндай көрніс айырша бездің іштен туған ақаулығында (аплазия, не гипоплазия), бала кезінде хирургиялық жолмен алынып тасталынғанда, не балалық шақта радиациялық зақымдауға шалдыққанда байқалады. Дегенмен, ересек адамда жасалған тимэктомия иммунитетке айтарлықтай әсер етпейді.

 

100. Иммуноком-петенттық клеткалар және олардың негізгі функциялары.