Механизмы антимикробного действия антибиотиков.( Ингиби-торы синтеза пептидогликана клеточной стенки, синтеза белка и нук-леиновых кислот, проницаемости цитоплазмической мембраны. )

Антибиотиктердің әсер ету механизмі және спектрі. Әсер ету спектрі бойынша антио-тер 2-топқа бөлінеді.1- Тар спекторлы-пенициллин,2- Кең спекторлы стрептомицин.

Пенициллин-бензилпелийилин грамоң бактерияларға қарсы белсенді,бірақ көптегеникемшіліктері бар ағзадан тез шығарылады,асқазанның қышқыл ортасында тез бұзылады,бактерия ферменттерімен-пенициллиназамен бета-лактамды сақина бұзылып белсенділігін жояды.Пенициллин табиғи препаратқа қарағанда әсер ету спекторы кең,олар

-депо-препараттари әсері 4-аптаға деин мерезді емдеуге, ревматизмнің рецидивін алдын алуға қолданылады.

-қышқылға тозимди феноксиметилпенициллин,пероралды жолмен қабылдау үшін.

-пенициллиназаға тозимди метициллин,оксациллин, бірақ олар кейде тар спекторлы әсер етеді.

-комбинирленген амоксициллин+клавуланды қышқыл.

Цефалоспориндер.әсер ету спектрті кең грамтеріс бактерияларға белсенді.

Карбапенемдер

-барлық бета-лактамазалардан ішінде кең спектрлы және бета-лактамазалар әсеріне резистетті.

-Монобактамдар- әсер ету спектрі грам теріс бактерияларга сонығ ішінде көк ірің таяқшасына өте белсенді.

-Аминогликозидтер ваксман туберкулезді емдейди әсер ету спекртә кең грамтерис бактерияға қарсы,кейбір қарапайымдарға әсер етеді.

-Тетрациклиндер құрамында 4циклды қосылысы бар ірі молекулалы препарат тұқымдастығы,әсер ету типі-статикалық.

76.Антибиотиктердың антимикробтық белсенділігі.Зәрде және қанда антибиотиктерді анықтау тәсілі.

77.Бактериялардық антибиотиктерге Сапалақ,сандық,сезімталдылық анықтауы.Бағалауы

78.Вирусқа қарсы химиотерапевтикалық препараттар: ремантадин, йоддезоксиуридин, өндірілетін тиосемикарбозона және т.б. Механизмі.

Барлық дәрі-дәрмек сияқты әрбір антимикробты химиопрепараттар тобының макроорганизмге микробтарға және басқа дәрілік заттарға жанама әсері болады.Препараттардың уытты әсері.Антимикробты препараттардың уытты әсеріне балалар,жүкті әйелдер,әрі бүйрек.бауыр қызметтері бұзылған науқастар жиі шалдығады.Нейротоксикалық-гликопептидтер мен аминогликозидтер ототоксикалық яғни есту нервіне әсер етіп нефротоксикалық полипептидтер,аминогликозидтер.жалпы улық кан түзуді тежеу(тетрациклиндер,сульфаниламидтер,левомицетин,хлорамфеникол,оның құрамында сүйек кемігі қызметінің супрессоры-нитробензен бар,) тетратогенді аминогликозидтер,тетрациклиндер балалармен ұрықтың шеміршегін және сүйек дамуын тіс эм

79.Бактериялардың дәрілік тұрақтылық және таралу ретінде енуі.Плазмидтер ролі.

80.«инфекцилар», «инфекционды процессе», «инфекционды аурулар». Инфекционды ауруд ың пайда болуының талабы. 142 бетте!

Инфекция туралы ілім. Инфекциялық процестың сипаттамасы. Бактериялардың патогенділігі және токсигенділігі. Вирустардың патогенділігі..

Инфекция – тура аудармасы жұқтыру.

Инфекциялық процесс – макроорганизмге енген микроорганизмнін арасында журетін физиологиялық курес.

Инфекциялық процесстын нәтижесінде адам ауруға шалдығу мүмкін. Инфекциялық процестің негізінде паразитизм феномені жатыр. Празитизм-түрге тән және тұқым қуалайтын қасиет. Микроб популяциясының паразитизмдік дәрежесі ең алдымен мекендейті ортамен байланысты, сонд паразитизмді уш категорияга боледі:

Инфекциялық ауру – жұқпалы ауру.

Инфекциялық ауру – микрорганизмнің әсерінен болған, адам ағзасының физиологиялық қалыпты қызметінің бұзылуы.

- жұқпалы.

- инфекциялық дозасы бар.

- кіру қақпасы бар.

- себебі бар (этиология).

Патогенды және шартты патогенды бактериялар.

.

 

81.Микроорганизм ролі-инфекцияны қоздырғаш.(Факультативті,облигатты,Хламидий,Микоплазма)Роль микроорганизма – возбудителя в инфекции

Облигаттылар паразиттік тіршілік ету фазасы ғана тән, олар сыртқы ортаға түспейді, сыртқы ортада тіршілік ету мүмкін емес.

Факультативті паразиттер сыртқы және ішкі ортада да тіршілік етеде алады.

Кездейсоқ паразиттерге сыртқы ортада тіршілік ететіндер. (су, топырак, құм)

82.бактериялардың патогенділігі мен вируленттілігі.(Факторы патогенно-сти и персистенции: адгезивность, колонизация, пенетрация, инвазия.

Патогенды және шартты патогенды бактериялар.

Патогенды бактериялар – қоздырғыш- ауру тудыратын бактериялар, нағыз паразиттер.

Шартты патогенды бактериялар – оппортунистер – адам ағзасының иммунитеті төмендегенде ауру шақырады, адам ның қалыпты микрофлорасы.

Патогенды емес- сапрофиттер- ауру тудырмайтын бактериялар.

Патогендiлiк дəрежесi вируленттiлiк деп аталады /фенотиптi белгi, яғни бөлiгi бiр жағдайда болатын штамм

қасиетi /. Вируленттiлiк шартты өлшем бiрлiгiмен өлшенедi – Д. минимальды летальды доза /. Белгiлi бiр

уақытта аралығында қалыпты массамен жасы бiрдей жануарлардың микробтарды қабылдауында I Д. сандық

микробтардың мөлшерiне тең болады. Д. ғана жануармен анықталмайды. Бiр топ жануарлармен анықталады,

оның нəтижесiнде өлген жануарлар саны 95 - тен кем болмауы керек. Ал вируленттiлiктi өлшеу үшiн

организмге микробтарды өндiру əдiсiн қолданады.

Бактериялардың вируленттiлiгiн анықтау үшiн лабораториялық жануарларды: тауық эмбрионын, клетка

дақылдарын зақымдау арқылы жүргiзедi. Вируленттiлiк өзгеруi мүмкiн, бұл өзгергiштiк ие фенотиптi қабiлетке

сай келетiн гендердің мутациясы болып табылады. Вируленттiлiктің қабiлетi дақылдардың қолайсыз жағдайлар

нəтижесiнде ескеру процесi жүредi, ал стабильдi қабiлетi əртүрлi заттардың фенол, судын асқын тотығы, шошқа

етi т.б. қатысуымен бактерияларды ұзақ уақыт дақылдау барысында туады. Сондай-ақ, иммунды сары-суларда.

Бактериялар мен вирустардың вакциналдық штаммалары тiрi вакциналар дайындау барысында алынды. А

вируленттi мутанттар бактериялар мен вирустарға əртүрлi физико-химиялық мутагендердің əсер ету

нəтижесiнде пайда болады.

4. Вируленттiлiк факторының бактериялардың эпителиальды клеткаға жабысу қабiлетi жатады /адгезия/.

Бактериялар эпителиальды клеткалар бетiнде көбейiп /молгинизация/, клетка iшiне өнiп /пенетратция/ немесе

ұлпаға орналасып /инвагинация/ организмнің иммунды қорғанысына арнайы емес факторлар қарсы тұрады

/агрессия/.

 

83.патогенділі ферменті.Фагоцитозды жоятын заттар.(капсульные полисахариді,пептиды,протеины,липополисахариды) 151 бетте!

Агрессия ферменттері бактериялар осы ферменттер арқылы тіндер арасына және қанға енеді. Мысалы – фибринолизин, гиалоуронидаза, лецитиназа.

Гиалоуронидаза - бөтен заттардың енуіне кедергі жасайтын денелер тіннің негізгі компоненті- гиалурон қышқылын ыдыратады.

Нейроминидаза немесе сиалидаза жасушалардың беткейлік рецепторларының құрамына кіеретін сиал қышқылын ыдыратады, нәтижесінде жасуша рецепторы микробтардың адгезиндерімен немесе олардың токсиндерімен өзара әсерлесу қабілеттілігіне ие болады.

Фибринолизин қабыну процесі кезінде тіндерде пайда болатын фибрин ұйындысын ерітеді. Фибрин ұйындысы қабыну ошағын шектейді және макроорганизмде микробтардың жайылып таралуына кедергі жасайды. Фибриннің еріп кетуі микробтардың макроорганизмде инвазиялануына әкеледі.

Лецитиназа бұлшық ет талшықтарының, жасушалық мембраналардың тб құрамына кіретін лецитинді және басқа фосфоглицеридтерді ыдыратады. Лецитиннің гидролиздік өнімдері макроорганизмге улық әсер етеді.

Фагоцитозға қарсы ферменттер.

1. Фагоцитоздан қорғайтын заттар- сыртқы ақұыздар. Мысалы – М белок стрептококктарда.

2. Фагоцитозды тежейтын факторлар - фагоциттердын лизосомальды ферментерын басады. Осындай ферменттері бар бактриялар созылмалы аурулар шақырады. Аяқталмаған фагоцитоз пайда болады.

84.Вируленттілікті өлшеу.Dlm, Dcl, Dl50, ID 148 бетте толық ответ содан қара!

Патогендiлiк дəрежесi вируленттiлiк деп аталады /фенотиптi белгi, яғни бөлiгi бiр жағдайда болатын штамм

қасиетi /. Вируленттiлiк шартты өлшем бiрлiгiмен өлшенедi – Д. минимальды летальды доза /. Белгiлi бiр

уақытта аралығында қалыпты массамен жасы бiрдей жануарлардың микробтарды қабылдауында I Д. сандық

микробтардың мөлшерiне тең болады. Д. ғана жануармен анықталмайды. Бiр топ жануарлармен анықталады,

оның нəтижесiнде өлген жануарлар саны 95 - тен кем болмауы керек. Ал вируленттiлiктi өлшеу үшiн

организмге микробтарды өндiру əдiсiн қолданады.

Бактериялардың вируленттiлiгiн анықтау үшiн лабораториялық жануарларды: тауық эмбрионын, клетка

дақылдарын зақымдау арқылы жүргiзедi. Вируленттiлiк өзгеруi мүмкiн, бұл өзгергiштiк ие фенотиптi қабiлетке

сай келетiн гендердің мутациясы болып табылады. Вируленттiлiктің қабiлетi дақылдардың қолайсыз жағдайлар

нəтижесiнде ескеру процесi жүредi, ал стабильдi қабiлетi əртүрлi заттардың фенол, судын асқын тотығы, шошқа

етi т.б. қатысуымен бактерияларды ұзақ уақыт дақылдау барысында туады. Сондай-ақ, иммунды сары-суларда.

Бактериялар мен вирустардың вакциналдық штаммалары тiрi вакциналар дайындау барысында алынды. А

вируленттi мутанттар бактериялар мен вирустарға əртүрлi физико-химиялық мутагендердің əсер ету

нəтижесiнде пайда болады.

4. Вируленттiлiк факторының бактериялардың эпителиальды клеткаға жабысу қабiлетi жатады /адгезия/.

Бактериялар эпителиальды клеткалар бетiнде көбейiп /молгинизация/, клетка iшiне өнiп /пенетратция/ немесе

ұлпаға орналасып /инвагинация/ организмнің иммунды қорғанысына арнайы емес факторлар қарсы тұрады

/агрессия/.

Вирулентілік факторлары.

n Фагоцитозға төзімділік.

Адгезия - бактериялар әр түрлі жасушалар, тіндер үстіне жабысады. Адгезия бактериялардын кірпікшелеріне және колонизацияға байланысты.

Инвазия - бактериялар тіндер арасына енеді, яғни адам ағзасына енеді, мембрананын сыртқы ақ ұыздары атқарады.Кейбір бактериялар шырышты қабықшаға жара болмасада енеді.

Басқа факторлар.

Капсула - бактериялар адам немесе жануар ағзасында капсула түзеді.

Капсула бактерияларды фагоцитоздан қорғайды.

Токсиндер. Бактерия токсиндері- макроорганимнің спецификалық жасушаларына тікелей улық әсер ететән немесе биологиялық белсенді заттар түзілуінің нәтижесінде жанама түрде улану симптомдарын дамытатын метаболизм өнімдрі.2 топқа бөлінеді экзо эндо токсиндер.

 

85.Бактериялардың токсигенділігі.(Ақуыздық токсин.Бастапқы қасиеттер.Токсин күшін өлшеу. 153 бетте!

Токсикалық реакция - ұзақ уақыт емдегенде антибиотиктердің фармакодинамикалық органотропты

əсерiне байланысты.

3. Эндотоксикалық реакция - АБ-дің əсерiнен грам – бактериялар жаппай бұзылуына байланысты,

эндотоксиндердің қанға түсуi.

Бактериялардың АБ деген сезiмталдығын анықтаудың бiрнеше əдiсi бар, көбiнесе қолданылатын мына

екеуi: АБ бар стандартты дискiлер агар iшiне қойып, диффузиялық əсер ету арқылы, АБ сериялы түрде

араластыру əдiсi.

Экзотоксиндер, дифтерия, сiреспе, ботулизм, iшек таяқшасы жəне стафилококкты инфекциялар негiзiнде

түзiледi. Экзотоксиндер химиялық табиғаты бойынша белок болып табылады. өмiр сүру процессi экзотоксиндер

4 типке бөлiнедi:

1. Цитотоксиндер – субклетка денгейiнде белок синтезделуiн тежейдi.

2. Мембрана токсиндерi - эритроциттердің беткейлiк мемебраналарының өткiзгiштiгiн жоғарлатады,

лейкоциттер мен эритроциттердің өткiзгiштiк мемебраналарын зақымдайды.

3. Функциональды тосқауылдар – белгiлi ұлпа жүйелерiнің қызметiн тежейдi.

4. Эксофолистиндер жəне эритрогениздер – скарлатиндi стрептококктар жəне алтындаған стафилококктар

штаммасының

нəтижесiнде пайда болады. Олар клеткаларының өзара байланысу процессiне жəне клетка аралық заттар мен

байланысу нəтижесiнде əсер етедi.

7. Анатоксиндi препараттар дегенiмiз - улы заттардан толық тазартылған бактериальды экзотоксиндерден

алынған, бiрақ антигендi, иммунды қасиеттерiн сақтайтын препараттар. Анатоксин алу мақсатында

экзотоксинге 0,3-0,5 - к формалар араластырып 37-400С термостатқа ұстаймыз, улы қасиетiн жойғанша.

Алынған анатоксиннің стерильдiгi, қауiпсiздiгi, иммуногендiлiгi жағынан тексередi. Анатоксиндi улы

инфекцияларды емдеуде жəне алдын алу мақсатында қолданады.

8. Эндотоксиндер дегенiмiз – бактериальдi клеткалар мен тығыз байланысып клетка қабырғасында грам терiс

ЛПС жоғары температураға тұрақты, аздап улы жəне аз мөлшерде арнайы токсиндердi айтамыз.

Бактериялар эндо және экзотоксиндер тузеді.

n Экзотоксиндер бактериялар сыртқа шығаратын улы заттар.

ЭКЗОТОКСИНДЕР

Экзотоксиндер ақұыздан турады, термолабильды,органотропты, формалинмен өндегенде анатоксинге айналады. Негізінде грам он бактериялар тузеді, бірақ грам теріс бактериялар да тузе алады.

n Экзотоксиндердін түрлері бар;

n - цитотоксиндер

n -энтеротоксиндер

n - некротоксиндер

n -гемолизиндер

n - нейротоксиндер

ЭНДОТОКСИНДЕР.

III Эндотоксиндер - бактерия лизиске ушырағанда бөлінеді, жасуша қабырғасынын құрамына кіреді.

Липополисахаридттерден турады, термостабильды, безгек туғызады.

Негізінде грам теріс бактериялар тузеді, токсикалық және органотропты қабілеті жоқ.

86.Риккетсий, хламидий, вирустардың токсикалық әсері.

87. Бактериялардың патогенділігіне және токсигенділігіне бақылау.

88. Инфекциялық аурулардың қоздырғыштары мен қозулары.

Инфекциялық доза- қоздырғыштардың ауру тудыратын ен аз саны. Әр түрлі инфекцияның өзінің дозасы болады.

Кіру қақпасы – қоздырғыштардың макроорганизмге енетын жері, көбінесе шырышты қабықшалар, жаралар.

Инфекция қөздері және таралу жолдары.

Инфекция қөзі ретінде болу мүмкін – адамдар, жануарлар, су және тағам.

Таралу жолдары – аэрогенды жол, алиментарлы жол, фекальды оральды, қарым қатынас, жынысты жол, тұрмыстық қарым қатынас,трансмиссивты, ятрогенды, туа пайда болған.

Таралу жолдары.

Аэрогенды жол – ауа шан, ауа тамшы.

Алиментарлы- фекальды оральды (қір қол арқылы), ластанған тағам арқылы.

Таралу жолдары

Қарым қатынас арқылы – тікелей қатынас (жынысты жол), жараға қоздырғыш туседі, ауру жануар адамдытістегенде.

Трансмиссивты жол – насекомдар тістегенде.

Ятрогенды жол – медициналық құрал жабдықтар арқылы.

Туа пайда болған – анасынан ұрыққа плацента арқылы беріледі

Инфекция көзі бойынша жіктеу.

n Антропоноздар –тек адамдар аурады.

n Зооноздар – тек жануарлар аурады.

n Зооантропоноздар – жануарлар аурады және адамдарға жұқтырады.

n Сапроноз- қоршаған ортадан жұғатын аурулар.

98.Организмде бактериялардың,вирустардың токсиндердің шығарылуы,таралуы(бактериемия, сепсис (септикопиемия, септицемия), вирусемия, фунгемия, паразитемия, токсинемия.)

Инфекциянын таралуы бойынша жіктеу.

n Спорадия – инфекциялық ауру сирек кездеседі.

n Эндемия – инфекциялық ауру бір белгілі аймақта кездеседі.

n Эпидемия – инфекциялық ауру кен таралады.

n Пандемия – инфекциялық ауру бір неше елдерде таралады.

n Карантин – инфекциянын таралуына қарсы жүргізілетын шаралар.

Инфекциялық процесстын формалары.

n Бактеремия - бактериялар қанмен айналады.

n Токсемия - бактериянын токсиндері ғана қанмен айналады.

n Сепсис - бактериялар қанға унемі тусіп турады.

n Септицемия - бактериялар қанда кобееді.

n Септикопиемия - бактериялар қанда кобееді және ірінді ошақ тудырады.

89. Инфекциялық аурулардың өсуінің динамкиасы.

Инкубациялық: Латентті кезең: зақымдалу кезеңінен бастап,симптомдар пайда болуына дейінгі кезең. Кезеңдері: адсорбция адгезия көбеюі,таралуы (колонизация)

Продромальді: аурудың алғашқы белгілері: қалтырау,аппетиттің жоғалуы, депрессия болуы мүмкін және т.б. Аурудың өршуі: Ауруға тән барлық клиникалық көріністердің пайда болуы,қоздырғыштың бөлінуі Реконвалесценция: сауығу,қоздырғыш әлі де бөлінуі мүмкін,бактерия-немесе вирус тасымалдаушылық қалыптасады Вирустардың инфекциялығы. Тұмау вирустары шырышты қабаттарды зақымдайды, сондықтан миксовирустар деп аталады.Тұмау вирустарында гемагглютинин H антигені бар - эритроциттерді еритеді, нейраминидаза N -антигені эпителий тіндерін бұзады, вирус жасушаға енеді.Кәзіргі кезде Н 4 түрін және N 2 түрін ажыратады. Тұмау вирусының өзгеру қабілеті өте жоғары, әр бір жылда вирус антигендық құрамын ауыстырады.Осы процессттер антигендық дрейф және шифт деп аталады.Антигендық дрейф – N және H антигендері үнемі ауысып турады.Антигендық шифт - N және H антигендері мүлдем құрлысы өзгереді жаңа N және H антигендері пайда болады. Қоздырғыш тыныс жолдарының шырышты қабақшасына жабысады, нейраминидаза арқылы енеді. Жасушаларда кобееді, жасушаларды бұзып шығыды, келесі жасушаларға енеді. Вирус қанға сирек енеді. Қанға бұзылған жасушалардың өнімдері енеді –интоксикация пайда болады. Инфекция көзі – ауру адам.Жуғу жолы – ауа тамшы, тұрмыстық қарым қатынас.Тұмау жедел респираторлы вирусты инфекция.Өте кауіпті А түрі, эпидемия түрінде өтеді және өлімге ушырату мүмкін.Инкубациялық кезені - 2 сағаттан 72 сағатқа дейін. Осы инфекция кенеттен басталады.Ен бірінші адамда әлсіздік, бас ауруы және бұлшық еттер, буындар аурсынуы байқалады.2-3 кундерінде түшкіру, катар қосылады, көзден және мұрыннаң су ағады, температура жоғарлайды, әлсіздік болады.Шырышты қабықшалар бұзылады, тулейді, екіншілік инфекцияларға сезімталды болады.Адамда екіншілік инфекциялар пайда болады.Баллаларда – круп, пневмония отит.Кәрі адамдарда – пневмония, миокардит. Ми және өкпе ісінуі болу мүмкін.