Абвяшчэнне незалежнасці Рэспублікі Беларусь.

Афармленне дзяржаўнай незалежнасці Рэспублікі Беларусьбыло звязана з практычным замацаваннем суверэнітэту рэспублікі. 25 жніўня 1991 г. было прынята рашэнне Вярхоўнага Савета БССР аб наданні канстытуцыйнага ста­тусу Дэкларацыі аб дзяржаўным суверэнітэце БССР, прынятай 27 ліпеня 1990 г.

На наступны дзень, 26 жніўня 1991 г., быў приняты Закон «Аб забеспячэнні палітычнай і эканамічнай самастойнасці БССР», згодна з якім усе прадпрыемствы, арганізацыі і ўстано-вы саюзнага падпарадкавання, што размяшчаліся на тэрыторыі рэспублікі, пераводзіліся ва ўласнасць Беларускаи ССР. Гэтым самым прамое ўмяшанне цэнтра ў жыццё рэспублікі спынілася. 19 верасня 1991 г. Вярхоўны Савет прыняў Закон аб назве Бела­рускаи ССР, у адпаведнасці з якім яна пачала называцца «Рэспубліка Беларусь», а ў скарочаным варыянце — «Беларусь». Была зацверджана новая дзяржаўная сімволіка.

14 мая 1995 г. на рэферэндуме большасць насельніцтва нашай рэспублікі прагаласавала за ўвядзенне новых дзяржаўных сімвалаў рэспублікі, якія існуюць і сёння: герба і сцяга, які складаецца з дзвюх гарызантальна размешчаных палое: верх­няй чырвонага колеру ў 2/3 і ніжняй зялёнага колеру ў 1/3 шырыні флага, з вертыкальна размешчаным ля дрэўка беларускім нацыянальным арнаментам чырвонага колеру на белым полі.

8 снежня 1991 г. кіраўнікі Расійскай Федэрацыі, Украіны і Беларусі ва ўмовах крызісу саюзнай улады і ўзмацнення руху саюзных рэспублік за суверэнітэт падпісалі ў Белавежскай пушчы Пагадненне аб спыненні існавання СССР г аб стварэнні Садружнасці Незалежных Дзяржаў (СНД). Яно было ратыфікавана (зацверджана) Вярхоўным Саветам гэтых рэс­публік. Гэтае пагадненне атрымала ў гісторыі назву «Белавежскага». Адначасова была прынята пастанова аб дэнанса-цыі (скасаванні) дагавора аб утварэнні СССР ад 1922 г. Заснавальнікі СНД запрасілі іншыя рэспублікі былога СССР уступіць у Садружнасць. У выніку ў яго склад увайшлі 12 краін. Цэнтрам СНД была вызначана наша сталіца — г. Мінск.

Узнікненне СНД было ўспрынята ў грамадстве неадназначна. 3 аднаго боку распад СССР прывёў да рэзкага падзення ўзроўню жыцця насельніцтва, да шматлікіх нацыянальных канфліктаў у рэгіёнах былога СССР, а з другога — садзейнічаў афармленню незалежнасці рэспублік. Распад СССР і стварэнне СНД парадзілі ў грамадстве жорсткія спрэчкі аб тым, «хто вінаваты». Адзінага погляду па гэтым пытанні няма і яшчэ доўга не будзе, таму што ў лесе кожнага грамадзяніна гэта падзея адбілася па-рознаму, так як у аснове СССР ляжалі глыбокі патрыятызм і дружба народаў савецкіх рэспублік. Ад­нак у агульнагістарычным сэнсе прычыны распаду СССР, магчыма, заключаліся ў тым, што ён з пачатку свайго заснаван­ня ўяўляў утварэнне, якое трымалася на ўсеўладдзі КПСС. Яе падзенне абумовіла развал Саюза як унітарнай дзяржавы.

Сёння СНД, як аб'яднанне незалежных дзяржаў, знаходзіцца ў пошуку найболып прымальных для ўсіх удзельнікаў прынцыпаў новага аб'яднання. Распрацаваны і прыняты шэраг дакументаў, у тым ліку Устаў СНД. Дзейнічае міжпарламенцкае аб'яднанне. Адначасова развіваюцца двухбаковыя адносіны паміж дзяржавамі, якія ўтварыліся на месцы былога Саюза.

У 1995 г. Беларусь падпісала дагавор аб дружбе і супрацоўніцтве з Расіяй, адносіны з якой з'яўляюцца прыярытэт-ным накірункам знешняй палітыкі Рэспублікі Беларусь. Важнае значэнне ў аднаўленні і развіцці цесных сувязей паміж Бела­руссю і Расіяй, а таксама краінамі СНД, меў праведзены ў маі 1995 г. ўсебеларускі рэферэндум. На рэферэндуме боль-шасць насельніцтва, якое прыняло ў ім удзел, выказалася за паглыбленне інтэграцыі з Расіяй, гэта значыць паступовае збліжэнне і выраўноўванне ўзроўняў эканамічнага развіцця краін, фарміраванне ўстоилівых сувязей у асноўных галінах эканомікі. Далейшым развіццём гэтых адносін з'явілася падпісанне 2 красавіка 1996 г. дагавора паміж Расіяй і Беларус­сю аб стварэнні Супольніцтва Суверэнных Рэспублік. Важ­ным крокам на шляху да ўсебаковай інтэграцыі дзвюх краін з'явілася стварэнне Саюза Беларусі і Расы, дагавор аб якім падпісаны 2 красавіка 1997 г. Гэты дзень абвешчаны Днём яд­нання народаў Беларусі і Расіі. Працэс збліжэння Беларусі і Расіі быў працягнуты 25 снежня 1998 г., калі ў Маскве адбы­лося падпісанне прэзідэнтамі абодвух краін Дэкларацыі аб далейшым яднанні Беларусі і Расіі. Канчатковае завяршэн-не гэтага працэсу звязана з утварэннем Саюзнай дзяржавы. Дагавор аб гэтым падпісалі ў Маскве 8 снежня 1999 г. прэзідэнты абодвух краін А.Лукашэнка і Б.Ельцын.

56. Канстытуцыя 1996 г. (агульная характарыстыка). Прэзідэнтская палітычная сістэма РБ.

У замацаванні суверэнітэту нашай краіны асобае месца займае Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь, якая была прынята Вярхоўным Саветам 15 сакавіка 1994 г. Канстытуцыя суверэннай Беларусі стала важным крокам на шляху стварэння прававой дзяржавы, у якой забеспячэнне правоў і свабод чалавека з'явілася прыярытэтным накірункам дзейнасці ўсіх дзяржаўных органаў.

Канстытуцыя ўстанавіла новую — прэзідэнцкую форму дзяржаўнага кіравання, па якой Прэзідэнт з'яўляецца кіраўніком дзяржавы. У выніку праведзеных у рэспубліцы летам 1994 г. прэзідэнцкіх выбараў абсалютная большасць выбаршчыкаў (звыш 80%) аддалі свае галасы за Аляксандра Рыгоравіча Лукашэнку.

Аднак на шляху будаўніцтва маладой дзяржавы ўзніклі немалыя цяжкасці, якія былі звязаны з недакладнасцямі заканадаўства. У прыватнасці, недастаткова выразна праводзілася ў Канстытуцыі раздзяленне функцый і паўнамоцтваў паміж заканадаўчай і выканаўчай уладамі, што прывяло да абвастрэння ў другой палове 1996 г. унутрыпалітычнага крызісу ў краіне. 3 мэтай выйсця з яго Прэзідэнт рэспублікі А.Р.Лукашэнка выступіў з ініцыятывай правядзення рэспубліканскага рэферэндуму па пытанню прыняцця новай рэдакцыі Канстытуцыі і па некаторых іншых пытаннях. Рэферэндум адбыўся 24 лістапада 1996 г. На рэферэндум было вынесена 7 пытанняў: чатыры — Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь і тры — Вярхоўным Саветам. Па сутнасці, галасаванне давала адказ на пытанне: «Каго падтрымае беларускі на­род — Прэзідэнта ці Вярхоўны Савет?»

За прыняцце Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь 1994 г. са змяненнямі і дапаўненнямі (новая рэдакцыя Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь), прапанаванымі Прэзідэнтам А.Р.Лукашэнкам, прагаласавала звыш 5 млн. чалавек, альбо 70,4% выбаршчыкаў. За адабрэнне пытання аб перанясенні Дня незалежнасці Рэспублікі Беларусь (Дзень Рэспублікі) з 27 ліпеня на 3 ліпеня (Дзень вызвалення Беларусі ад гітлераўскіх захопнікаў у Вялікай Айчыннай вайне) прагаласавала таксама большасць выбаршчыкаў.

Рэферэндум фактычна паклаў пачатак новаму этапу развіцця Беларусі. Паводле новай рэдакцыі Канстытуцыі Рэспубліка Бе­ларусь абвяшчаецца ўнітарнай дэмакратычнай сацыяльнай прававой дзяржавай. Кіраўніком дзяржавы з'яўляецца Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь. Новая рэдакцыя Канстытуцыі 1994 г. пашырыла паўнамоцтвы Прэзідэнта. На гэтай пад­ставе павысілася яго роля ў справе забеспячэння ўзаемадзеяння ўсіх галін ула­ды: заканадаўчай, выканаўчай і судовай. Асаблівасцю беларускага варыянта размежавання ўлады з'явілася ўвядзенне прэзідэнцкай формы рэспублікі, замест пар­ламенцкай.

Перш за ўсё прынцыповыя змяненні адбыліся ў структу­ры заканадаўчай улады. У прыватнасці, спыніў паўнамоцт­вы Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь. Замест яго ўтвораны двухпалатны Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь, які з'яўляецца прадстаўнічым і заканадаўчым органам улады. Ён складаецца з Палаты прадстаўнікоў і Совета Рэспублікі. Канстытуцыйны суд сочыць за адпаведнасцю Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь прымаемым у нашай краіне законам. Выканаўчую ўладу у нашай краіне ажыццяўляе Урад-Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь, які фарміруе Прэзідэнт. Су­довая ўлада належыць судам.

Рэспубліка Беларусь як унітарная дзяржава падзяляецца на адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі (вобласці), кож­ная з якіх не мае статусу самастойнага дзяржаўнага ўтварэння. Разам з тым вобласці валодаюць пэўнай самастойнасцю ў рашэнні шэрага пытанняў спалучаючы агульнадзяржаўныя інтарэсы з інтарэсамі насельніцтва, якое пражывае ў вобласці. Наша рэспубліка з'яўляецца правовой дзяржавай таму, што дзейнасць усіх органаў улады, жыццё грамадства вызначаюц­ца Канстытуцыяй і адпаведнымі законамі, выкананне якіх з'яў­ляецца абавязковым для ўсіх. Тэрмін «сацыяльная дзяржа­ва» азначае, што асноўнай мэтай Рэспублікі Беларусь з'яў­ляецца стварэнне ўмоў для свабоднага і годнага развіцця асобы і рэалізацыі яе інтарэсаў, якія суадносяцца з інтарэсамі гра­мадства. Замацаванне прыярытэту правоў чалавека над правамі грамадства, нацыі і дзяржавы — адна з самых адметных рыс Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь.

 

 

54. Народная гаспадарка Беларусі (сяр.80-х – 90-е гг.). У 1985 была вылучаная канцэпцыя паскарэння сац-эканаміч развіцці. Галоўныя рычагі: 1 Змены ў інвестыцыйнай палітыцы 2 Развіццё прыярытэтных галін машынабудавання 3 Змены ў эканаміч механізме 4 Актывізацыя чалавечага фактару Гэтая канцэпцыя не была рэалізаваная таму што машынабудаванне не зладзілася з пастаўленымі задачамі. У другой палове 80гг СССР сапхнуўся з вялікімі цяжкасцямі фінансавага характару (ЧАЭС, землятрус у Арменіі, паніжэнне коштаў на нафту, антыалкагольная кампанія). З 1987 пачынаецца рэалізацыя радыкальнай эканом рэформы (спроба пераходу да эканамічных метадаў кіравання вытворчасцю). Планаваўся пераход да гандлю сродкамі вытворчасці, новая палітыка коштаў. На Бел рэформа пачалася вельмі актыўна і да 88 амаль уся прамысловасць працавала на хозрасчете і самафінансаванні. Была высунутая ідэя рэгіянальнага хозрасчета але гэта прывяло да разбурэння гаспадарч. сувязяў. У канцы 80 СССР уступіў у эканаміч. крызіс: 1 тэхналагіч і тэхніч адсталасць (раней не прыкметная пры ўнутраных адносінах) прывялі да неканкурэнтаздольнасці прадукцыі 2 парушэнне гандлёвых сувязяў паміж рэспублікамі 3 Канверсія абароннай прамысловасц і 4 Крызіс фінансавай сістэмы 5 самаадхіленне мае рацыю-у ад рашэння вырабляльных праблем

 

.