Temat: Kontrkultura - Rewolucja w kulturze

Cywilizacja – kultura

— Cywilizacja to zespół technicznych środków i sposobów opanowania natury, nosi ona praktyczny, utylitarny charakter; jest to sfera środków, czysto instrumentalna (Antonina Kłoskowska)

— Jej rozwój jest kumulatywny, zdobycze cywilizacji rozpowszechniają sie w procesie dyfuzji, ale i ulega ona niszczeniu przez konsumpcję, a także wymianie, za którą stoi potrzeba ciągłego ułatwiania i przyspieszania życia, także presja mody

— Kultura zaś to dziedzina wartości pozbawionych na ogół praktycznej użyteczności, uprawianych i rozwijanych bezinteresownie, ze względu na związane z tymi wartościami przeżycia. Wartości kultury cechuje zróżnicowanie wynikające ze względności postaw i ocen; stad brak wyraźnego postępu (...). Wartości kultury przewyższają natomiast dobra cywilizacji trwałością, ich recepcja nie polega bowiem na niszczącej konsumpcji. Kultura w tym rozumieniu przeciwstawia sie naturze, a jej ujecie nosi na ogół charakter wartościujący (A. Kłoskowska)

Jeśli kultura jest wartościowa ze względu na nasze przeżycia, związane z jej recepcją – kto decyduje o tym, który nurt jest główny, a który nie?

Czy dla wszystkich jakiś nurt, o którym powie się, że jest główny, będzie główny? A może niektóre są… główniejsze w niektórych środowiskach, a w innych – w ogóle się o nich nie mówi i się ich nie zna?

 

Zadanie dla studentów – praca samodzielna. Każdy na kartce papieru zapisuje, co dla niego jest obecnie głównym nurtem w kulturze – może napisać nazwę jakiegoś prądu, trendu w sztuce, albo nazwisko artysty lub nazwę grupy artystów, które dla niego są głównym nurtem. To jedna grupa.

Druga grupa zapisuje na kartkach, co jest glównym nurtem w innych ludzi, tzn. jak oni uważają, co jest uważane za główny nurt. Nie to, co jest dla nich.

 

Mainstream

XX wiek – główne nurty

1.Sagrada Familia w Barcelonie

2. Pablo Picasso

3. Matisse

4. Salvador Dali

5. Antonio Gaudi

6. Ważni współcześni: Kierkegaard, Nietzsche, Kafka, Dostoevsky

 

1. Edmund Husserl – filozof i matematyk, założyciel XX-wiecznej filozoficznej szkoły fenomenologii

2. Edward Munch – Krzyk, malarz norweski, zmarł w 1944, nurt symbolistyczny i ekspresjonistyczny. The Scream pochodzi z roku 1893.
3. Obraz a la Picasso pt. „Jazz” to Tadeusz Makowski, przedstawiciel szkoły paryskiej, „Ecole de Paris” - http://wiki.cultured.com/people/Tadeusz_Makowski/ z 1929 r. Zresztą zmarł w 1932 r. Malował w nurcie postimpresjonistycznym i kubistycznym, przyjaźnił się z Pablem Picassem. Do Ecole de Paris zalicza się także Marca Chagalla i Amadeo Modiglianiego.

4. Marcel Duchamp – kibelek, działał w nurcie dadaistów, potem surrealistów. Tytuł dzieła: Fountain

5. Claude Monet – impresjonizm francuski, założyciel, zmarł w 1926 r.

6 Budynek Opery w Sydney - duński architekt Joern Utzon, konkurs z 1957 r.

 

Wiek XX to stulecie:

wiedzy ↔ zacofania

dostatku ↔ głodu

bogactwa ↔ wyczerpania

humanizmu ↔ neobarbarzyństwa

powrotu duchowości ↔ kryzysu religii

wolności ↔ uniformizacji, standaryzacji

demokracji ↔ totalitaryzmu, nacjonalizmu

tolerancji ↔ rasizmu, szowinizmu

troski o pokój ↔ kultu rewolucji, wojen

samorealizacji ↔ samozagłady

podboju kosmosu ↔ obaw buntu maszyn i inwazji z kosmosu

„nowego Jeruzalem” ↔ „spełnionej Apokalipsy”

 

Mainstream vs nisza

— Mainstream - ang. „główny nurt”, dominujący w danym okresie nurt myślowy lub artystyczny, najbardziej popularny w kulturze (popkultura).

— Opozycja dla tzw. kultur niszowych, subkultur i kontrkultur, undergroundu.

— Media mainstreamowe – „media głównego nurtu”, dominujące w danym społeczeństwie mass media, mające największą oglądalność i czytelnictwo, w największym stopniu wpływające na opinię publiczną.

— Media specjalistyczne – media wąsko formatowane, do określonych audytoriów, podejmujące określoną tematykę zawodową lub hobbystyczną.

Jeśli mainstream potraktować jako kulturę popularną, to wówczas okaże się, że zaliczać do niego należy:

- Bestsellery

- hity muzyczne

- przeboje kinowe

- - tzw. blockbustery

Do tej książki odwołuje się autor tekstu na blogu: http://coryllus.salon24.pl/398456,kultura-wysoka-jest-do-niczego

 

- Wygląda na to, że dziś już nie mówi się o kulturze wysokiej i masowej (czyli niskiej), ale o kulturze popularnej (mainstreamowej właśnie) i kulturze wyższej. Mainstream nie jest w tym wypadku równoznaczny z czymś „niskim” – czy znają państwo przykłady kiedy element kultury popularnej ma cechy dzieła kultury wysokiej.

- patrz: Harry Potter,

 

Cechy hitu…

— Bagiński vs Dumała

— Trójka vs Eksperymentaliści z Lublina

(Co stanowi o tym, że dzieło wpisze się w mainstream albo nie?)

 

 

Subkultura

Segment kultury wyodrębniony w oparciu o jakieś kryterium – etniczne, zawodowe, demograficzne, religijne…

Bywa utożsamiana z patologia społeczną

— Przykłady:

¡ Subkultura amerykańskich Murzynów

¡ Subkultura lekarzy, studentów, policjantów, księży…

¡ Subkultura Świadków Jehowy albo New Age…

— Cechy:

¡ Swoisty język

¡ Swoista tonacja uczuciowo-emocjonalna

¡ Specyficzne formy zachowania

¡ Specyficzny system wartości

Kontrkultura

Theodore Roszak, 1969- amerykański historyk i teoretyk literatury

— Termin po raz pierwszy zastosowany pod koniec lat 60;

— nazwa kultury alternatywnej, wyrażającej sprzeciw wobec kultury zastanej, kontestacji…

— …reprezentowanej zwłaszcza przez środowiska młodzieży, ale także twórców oraz część intelektualistów w krajach zachodnich, twórców literatury i sztuki, humanistów (w tym USA).

— Ogół przemian, które zaszły na skutek pojawienia się kontrkultury nazywamy rewolucją obyczajową.

— Kontrkultura miała swe źródła w USA, szybko przeniknęła jednak do Europy Zachodniej.

Kontrkultura w USA

Kontrkultura w USA - Beat Generation (Bitnicy):

Źródła kontrultury w USA

— Lata 50 / USA

— Awangardowy ruch literacko – kulturowy

— dał podstawy do powstania w latach 60 rewolucji hippisowskiej.

Idee:

— anarchistycznego indywidualizmu

— nonkonformizmu

— swobody twórczej

Sztandarowe dzieła:

— W drodze Jacka Kerouaca

— Skowyt Allena Ginsberga

— Nagi lunch Williama S. Burroughsa

— Drzwi percepcji Aldousa Huxleya

— Lot nad kukułczym gniazdem Kena Keseya

 

Typowy beatnik:

Lata 50

„…to buntownik charakteryzujący się niechlujnym ubiorem i wrogością wobec konsumpcyjnego społeczeństwa, zainteresowany filozofią, zwłaszcza buddyjską, dążący do prawd objawionych poprzez używanie narkotyków i alkoholu”

 

Mentorzy

— William Blake

— Walt Whitman

— Arthur Rimbaud

Mianem ostatniego i żyjącego beatnika określa się często Toma Waitsa, rzadziej Boba Dylana.

Idee..

— Występowali przeciw przyjętemu wzorowi życia i normom obyczajowym

— Sami siebie określali uciekinierami wewnątrz amerykańskiej kultury.

— Odpowiednikiem w Europie był ruch egzystencjalistów.

Egzystencjalizm – współczesny kierunek filozoficzny (znajdujący wyraz także w literaturze), którego przedmiotem badań są indywidualne losy jednostki ludzkiej, wolnej ("skazanej na wolność") i odpowiedzialnej, co stwarza poczucie "lęku i beznadziei istnienia" (pesymizm, socjalizm).

Egzystencjalizm istnieje w wersji teistycznej oraz ateistycznej. W obu przypadkach jego ideą jest przekonanie, że człowiek, jako jedyny z wszystkich bytów ma bezpośredni wpływ na to kim jest i dokonując niezależnych wyborów wyraża swoją wolność. Wg egzystencjalizmu ludzie są na tę wolność wręcz skazani, jest ona atrybutem człowieczeństwa. Istnienie ludzkie jest zawieszone między przyszłością a przeszłością, dlatego towarzyszy mu poczucie przemijalności, braku, niespełnienia. Wolność wewnętrzna jest ciągle zagrożona urzeczowieniem i utratą autentyczności. Powoduje to wewnętrzne rozdarcie i podatność na lęki egzystencjalne, np. przed osamotnieniem.

 

Kontrkultura w USA 1

Przełom lat 60 i 70

Reakcja na:

— polityczny konserwatyzm Republikanów

— konsumpcjonizm i rozwijającą się w zawrotnym tempie kulturę masową

— zatracenie wiary w amerykańską mocarstwowość (Wietnam, zimna wojna)

— pogłębiające się różnice społeczne miedzy elitą, a mniejszościami etnicznymi i robotnikami

— zepsucie moralne i stagnację amerykańskiego społeczeństwa

— konflikt pokoleń – młodzi chcieli sami tworzyć wartości i zasady, kontestując te istotne dla ich rodziców – Kościół, edukację, pieniądze

Zarówno amerykańska, europejska, australijska jak i japońska młodzież urodzona w powojennym boomie demograficznym i przyzwyczajona do życia w luksusie, nie znała trudności okresu wojennego, a wartości i zasady ważne dla ich rodziców, dla nich nie miały tak istotnego znaczenia. Rodzice, szkoły, uczelnie i Kościoły próbowały kontrolować zachowania młodzieży, narzucać im swoje systemy wartości i poglądy oraz zmuszać do uznawania tych zasad moralnych i etycznych, które wyznawała ogromna większość danego społeczeństwa. Ale osoby nastoletnie i dwudziestoletnie miały poczucie własnej tożsamości, wolały samodzielnie poszukiwać sensu życia i podążać własnymi ścieżkami. Zrozumienia, wsparcia i spełnienia szukały w kołach rówieśniczych, powstających jak grzyby po deszczu fanklubach muzycznych, subkulturach młodzieżowych i różnego rodzaju czasopismach. Dzięki muzyce popularnej rozkwitł przemysł muzyczny, wspierany przez telewizję, radia tranzystorowe i płyty długogrające. Lecz muzyka The Beatles, The Rolling Stones czy The Animals na ogół nie była akceptowana przez osoby po 30 roku życia. Uważały one bowiem, że beatlemania jest tożsama z demoralizacją młodzieży i wypaczeniem kultury w klasycznym ujęciu. Młodzież odrzucała wszystko, co charakteryzowało świat dorosłych. Począwszy od rywalizacji zawodowej i politycznej, moralności i uczestnictwie w praktykach religijnych, a na modzie skończywszy. Powiększała się zatem przepaść międzypokoleniowa. Rodzice i nauczyciele stracili autorytet u młodzieży. Nasiliły się wagary, ucieczki z domów i popełnianie wykroczeń przez skontestowanych młodocianych.

Zakwestionowane zostały wszelkie tradycyjne poglądy i instytucje: rodzina, Kościół, szkoła i władza.

 

Richard Milhous Nixon -37. prezydent Stanów Zjednoczonych. Był też jedynym jak dotąd prezydentem, który ustąpił ze stanowiska przed końcem kadencji.

Afera Watergate (ang. Watergate scandal lub po prostu Watergate) - nazwa skandalu politycznego i związanego z nim kryzysu konstytucyjnego, który dotknął Stany Zjednoczone w pierwszej połowie lat 70. W jego wyniku prezydent Richard Nixon został zmuszony podać się do dymisji.

Przyczyną afery były nielegalne działania administracji Nixona skierowane przeciwko jego przeciwnikom politycznym. Działania te rozpoczęły się na kilka lat przed wyborami w 1972 r., gdy Nixon, zagrożony utratą poparcia wyborców przez kontynuowanie udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie wietnamskiej, podjął decyzję o użyciu wyjątkowych środków, by zapewnić sobie wybór na drugą kadencję. W tym celu założył specjalny Komitet Reelekcji Prezydenta, oficjalnie organizację do wspierania jego kampanii wyborczej. W rzeczywistości organizacja ta skupiła wokół siebie zróżnicowaną grupę ludzi lojalnych wobec prezydenta, których zadaniem było przeprowadzanie przeróżnych nielegalnych działań mających zaszkodzić przeciwnikom politycznym Nixona. Przykładową operacją tej grupy była próba skompromitowania Daniela Ellsberga przez wykradzenie akt lekarskich z gabinetu jego psychiatry, w celu znalezienia w nich kompromitujących materiałów. Z początku działania te, nawet jeśli wykryte, uchodziły bezkarnie, gdyż nikt nie mógł wykazać amerykańskiej opinii publicznej i amerykańskim organom sprawiedliwości prawdziwego źródła tych operacji.

 

— Bunt młodzieży: rebelie studenckie, konflikty pokoleniowe, narkotyki, nonkonformizm, bunt przeciw zepsuciu społeczeństwa, ruch hipisowski - osoby nastoletnie i dwudziestoletnie wydawały się zdominować większość dziedzin życia.

— Walka o prawa: sprawa murzyńska, ruchy feministyczne, mniejszości seksualne

— Kryzys państwowości: afery polityczne (Watergate), korupcja, zanik wiary w instytucje, krytyka kultury masowej i przede wszystkim sprawa wietnamska.

Zakwestionowane zostały wszelkie tradycyjne poglądy i instytucje: rodzina, Kościół, szkoła i władza.

Richard Milhous Nixon -37. prezydent Stanów Zjednoczonych. Był też jedynym jak dotąd prezydentem, który ustąpił ze stanowiska przed końcem kadencji.

fera Watergate (ang. Watergate scandal lub po prostu Watergate) - nazwa skandalu politycznego i związanego z nim kryzysu konstytucyjnego, który dotknął Stany Zjednoczone w pierwszej połowie lat 70. W jego wyniku prezydent Richard Nixon został zmuszony podać się do dymisji.

Przyczyną afery były nielegalne działania administracji Nixona skierowane przeciwko jego przeciwnikom politycznym. Działania te rozpoczęły się na kilka lat przed wyborami w 1972 r., gdy Nixon, zagrożony utratą poparcia wyborców przez kontynuowanie udziału Stanów Zjednoczonych w wojnie wietnamskiej, podjął decyzję o użyciu wyjątkowych środków, by zapewnić sobie wybór na drugą kadencję. W tym celu założył specjalny Komitet Reelekcji Prezydenta, oficjalnie organizację do wspierania jego kampanii wyborczej. W rzeczywistości organizacja ta skupiła wokół siebie zróżnicowaną grupę ludzi lojalnych wobec prezydenta, których zadaniem było przeprowadzanie przeróżnych nielegalnych działań mających zaszkodzić przeciwnikom politycznym Nixona. Przykładową operacją tej grupy była próba skompromitowania Daniela Ellsberga przez wykradzenie akt lekarskich z gabinetu jego psychiatry, w celu znalezienia w nich kompromitujących materiałów. Z początku działania te, nawet jeśli wykryte, uchodziły bezkarnie, gdyż nikt nie mógł wykazać amerykańskiej opinii publicznej i amerykańskim organom sprawiedliwości prawdziwego źródła tych operacji.

 

Przełomowe wydarzenia

— Happening Human Be-In w San Francisco (1967)

— Festiwal w Monterrey (1967)

— Festiwal w Woodstock (1969)

— Festiwal Życia w czasie trwania Konwencji Demokratów w Chicago (1968)

— Zamieszki gejowskie Stonewall riots w Nowym Jorku (1969)

 

Festiwal w Monterey (1967)

— Był pierwszym wielkim festiwalem rockowym.

— Trwał 3 dni

— 27 grup i solistów reprezentujących niemal wszystkie ówczesne kierunki muzyki pop, przede wszystkim rockowej

— 200 000 ludzi

— Rozgłos zdobyli Janis Joplin i Jimi Hendrix oraz Ravi Shankar

Festiwal w Woodstock (1969)

— Hasło: Peace, Love and Happiness

— 500 000 ludzi

— Symbol: liść konopi indyjskiej

— Policja zaprzestała walki z narkotykami

— Ikona pokolenia dzieci kwiatów

 

Amerykańska młodzież epoki dzieci kwiatów, znudzona już polityką i niebezpieczeństwami kapitalistycznego świata, szukała ucieczki w różnego rodzaju środkach odurzających, dlatego też obok gołąbka pokoju siedzącego na gryfie od gitary, pojawił się nieoficjalny symbol Woodstocku – liść konopi indyjskiej. Stało się tak również dzięki policji, która na okres trwania festiwalu zaprzestała walki z narkotykami. Przez cały czas festiwalu nie zanotowano ani jednego przypadku kradzieży, rozboju czy gwałtu.

Woodstock przeszedł do historii. Stał się wydarzeniem przełomowym nie tylko dla muzyki rockowej, stał się ikoną pokolenia dzieci kwiatów – obyczajowości i kultury lat 60. Symbolizował epokę hippisów, lecz równocześnie stanowił zapowiedź jej kresu.

 

Rewolty studenckie

— Niezadowolenie z przestarzałych programów nauczania i braku wpływu studentów na działanie uczelni

— Dyskryminacja mniejszości rasowych i etnicznych

— Wojna wietnamska – poborowi głównie z biednych i kolorowych rodzin

— 1968 – zabójstwo M. Luthera Kinga

— Pierwsze bunty wybuchły na uniwersytetach Michigan w Detroit, Kalifornijskim w Berkeley, Harvardzie w Cambridge i Columbii w Nowym Jorku – hasła pacyfistyczne i antyrasistowskie

— Podwalina ogólnonarodowego oporu przeciwko polityce Lyndona Johnsona (1963 – 1969) – chociaż Nixon kontynuował wojnę w Wietnamie

Doktor Martin Luther King, Jr. (ur. 15 stycznia 1929 w Atlancie, zm. 4 kwietnia 1968 w Memphis) – pastor baptystyczny, działacz na rzecz równouprawnienia, zniesienia dyskryminacji rasowej, laureat pokojowej Nagrody Nobla, Człowiek Roku 1963 według magazynu Time. Zamordowany 4 kwietnia 1968 roku przez przeciwników równouprawnienia Afroamerykanów. Protesty polegały na stosowaniu taktyki biernego oporu i walki o prawa obywatelskie Afroamerykanów, polegającej na zajmowaniu przez czarnoskórych studentów miejsc rezerwowanych dla białych w lokalach publicznych (taktyka sit-ins). Poparte to było tzw. rajdami wolności, które polegały na publicznym domaganiu się w miastach Południa zniesienia segregacji rasowej. Używano do tego celu autobusów, którymi poruszali się członkowie Kongresu Równości Rasowej. Podczas trwania tej akcji, King został aresztowany. Zakończyła się ona jednak decyzją Sądu Najwyższego Stanów Zjednoczonych, delegalizującą segregację rasową w autobusach stanowych

 

Kontrkultura w Europie

60 / 70

Reakcja na skutki modernizacji gospodarki:

— Pracoholizm;

— Konsumpcjonizm;

— Technicyzacja;

— Władza pieniądza.

 

Reakcja na konserwatyzm obyczajowy:

— Tradycyjna religijność;

— Patriotyzm;

— Szacunek dla hierarchii i władzy;

— Narzucanie ról społecznych hamujących indywidualizm.

 

Najważniejsze wydarzenia

— Festiwal na brytyjskiej wyspie Wight (1968 - 1970).

— Demonstracje antywojenne i rewolty anarchistyczne zainicjowane przez studentów, związkowców (głównie robotników) i komunistów w wielu miastach Francji (Paryski Maj), Niemiec Zachodnich, Włoch (Gorąca Jesień), Hiszpanii, a także w mniejszym stopniu w Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Danii, Szwecji i w Austrii (1968/1969).

— Strajk kobiecy na Islandii (1975).

Ruch inspirowany był lewicową ideologią (m.in. H. Marcuse’a), domagał się głębokich zmian społecznych, zalecał nową organizację społeczeństwa – m.in. odrzucenia konsumpcyjnego modelu życia, tolerancję rasową, otwartość na inne kultury, ekologię, pacyfizm.

 

Paryski maj 1968 r.

— Francja miała właśnie za sobą tzw. 20 lat chwały – powojennego wzrostu gospodarczego, który zmienił oblicze kraju. Jego mieszkańcy w powojennych latach skupili się przede wszystkim na zarabianiu i konsumpcji, na podnoszeniu poziomu życia materialnego.

— protest przeciw stechnicyzowanemu społeczeństwu - wezwanie do większej demokracji i sprawiedliwości, wolności obyczajowej

— Konflikt wokół systemu nauczania na uczelniach wyższych i jednopłciowych akademików

— Hasła: Zakazuje się zakazywać i Wyobraźnia dla władzy

Kontrkultura jako ruch kontestatorski związany z działalnością nowej lewicy, skierowany był przeciwko konsumpcyjnej kulturze europejskiej, powszechnie uznanym prądom intelektualnym, filozoficznym i artystycznym, oficjalnym wartościom i ustalonym stylom życia oraz istniejącym stosunkom społeczno-politycznym. Ruch zalecał tolerancję rasową, otwartość na inne kultury, ekologię, pacyfizm, feminizm.

 

Paryski maj 1968 r.

— Początki rewolty już w styczniu 1968 r. – przerywanie wykładów przez studentów (nazywali siebie „gniewnymi”) – „w imieniu Che Guevary”. Ale jeszcze w marcu gazety pisały: Francja się nudzi

— Bunt młodzieży w Nanterre w 1968 – Paryż – starcia studentów z siłami porządkowymi. Próby stłumienia przez de Gaulle’a doprowadziły do ulicznych bitew, a wreszcie…

— Kolejne dni maja to ciąg demonstracji, wieców i walk. 11 maja, po „nocy barykad” – krwawych starciach studentów z policją na ulicach Paryża - do demonstrantów przyłączyły się związki zawodowe.

— Pod koniec maja protestowało dziesięć milionów Francuzów, paraliżując działanie państwa (w tym związki zawodowe, które 13 maja ogłosiły strajk generalny - pracy odmówiło 2/3 francuskich robotników).

— Rok 1968 politycznie został przegrany przez demonstrantów (29 maja De Gaulle rozwiązał parlament), za to okazał się początkiem prawdziwej rewolucji społecznej.

— W sferze wartości, konserwatyzm (religia, patriotyzm, szacunek dla hierarchii i władzy) został na dobre zastąpiony przez liberalizm (równość, wyzwolenie seksualne, feminizm, prawa człowieka, pacyfizm).

— Rewolucja kulturalna, społeczna i obyczajowa, która wówczas się dokonywała, jest ciągle obecna w publicznych konfliktach i debatach.

 

Kontrkultura

Skutki

— Emancypacja kobiet, mniejszości etnicznych, rasowych i seksualnych

— Wzrost znaczenia indywidualizmu jednostki

— Laicyzacja życia publicznego

— Liberalizacja stosunków społecznych

— Reforma Kościoła na Soborze Watykańskim II

— Otwartość na nowe doświadczenia religijne: sekty, New Age, Hare Kriszna, okultyzm, satanizm

— Powstanie wielu subkultur młodzieżowych

— Upowszechnienie się czytelnictwa literatury psychologicznej i seksuologicznej

— Wzrost zainteresowania sprawami związanymi z ludzkim ciałem, płciowością gender i seksualnością

(Towarzyszyły temu malejąca ilość duchowieństwa, wzrost krytyki hierarchii kościelnej, sprzeciw wiernych wobec ingerencji Kościoła rzymskokatolickiego w życie publiczne oraz wzrost nastrojów antyklerykalnych. W odpowiedzi na gwałtowne przemiany społeczne i polityczne papież Jan XXIII w 1962 roku zdecydował się zwołać Sobór watykański II w celu zreformowania Kościoła i rozpoczęcia dialogu ekumenicznego z innymi wyznaniami chrześcijańskimi. Wydarzenie to oprócz ocen w pełni entuzjastycznych spotkało się także z dużą krytyką zarówno ze strony środowisk konserwatywnych, jak i liberalnych. Krytycy konserwatywni zarzucali, że Kościół uległ wpływom modernizmu, zaś kręgi liberalne, wolnomularskie i antyklerykalne donosiły, że Kościół wciąż pozostał nastawioną na bogactwo i niezależną od wiernych instytucją niedemokratyczną. Dodatkową burzę rozpętała encyklika „ Humanae Vitae ” wydana przez papieża Pawła VI, w której zostały potępione wszelakie sztuczne regulacje narodzin. Encyklika ta wywołała lawinę głosów krytycznych nawet wśród bardzo religijnych rodzin, według których sprawa kontroli poczęć i urodzeń powinna należeć wyłącznie do indywidualnego sumienia.)

— Rozpad więzi rodzinnych, spadek dzietności, wzrost liczby rozwodów

— Odmawianie chodzenia do szkoły, rezygnacja ze studiów, ucieczki z domów i przedkładanie wiecznej włóczęgi nad osiadły tryb życia

— Wzrost tolerancji wobec nagości: upowszechnienie się naturyzmu, z drugiej strony moda odsłaniająca ciało, np. minispódniczka.

— Popularyzacja zażywania różnego rodzaju substancji psychotropowych, w tym narkotyków. Śmierć wielu osób w wyniku przedawkowania narkotyków

— Gwałtowane pogłębienie sekularyzacji, odchodzenie z kościoła księży i zakonnic

— Akty terrorystyczne

— Upadek zachodniej cywilizacji?

— Wolność seksualna: antykoncepcja, wielu partnerów, życie na kocią łapę, związki poligamiczne

— Sex shopy, kina porno, gadżety seksualne, nocne lokale: striptiz..

— Rozprzestrzenianie się AIDS

— Rozprzestrzenianie się chorób wenerycznych

— Wzrost liczby aborcji i ciąż nieletnich

(Skutki prawne)

— Zniesienie ustaw zabraniających kobietom zamężnym aktywności zawodowej, m.in. w Stanach Zjednoczonych (1964), Francji (1965) i w Holandii (1966).

— Przyznanie pełnych praw wyborczych kobietom w Szwajcarii (1971), Andorze i San Marino (1973) i w Portugalii (1974).

— Wprowadzenie lub liberalizacja ustaw o separacjach i rozwodach cywilnych, m.in. w Kanadzie (1968), Włoszech (1970), Portugalii (1975) i w Hiszpanii (1980/1981).

— Depenalizacja konkubinatów w Bawarii (1969).

— Wprowadzenie lub urzetelnienie obowiązkowej edukacji seksualnej w szkołach publicznych, a w niektórych krajach także w szkołach prywatnych.

— Zniesienie przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych praw stanowych zabraniających stosowania środków antykoncepcyjnych (1965).

— Dopuszczenie do sprzedaży pigułki antykoncepcyjnej, m.in. w Stanach Zjednoczonych (1960), Australii, Wielkiej Brytanii, Niemczech Zachodnich i Holandii (1961), Francji (1967), Kanadzie i Nowej Zelandii (1969), Włoszech (1971) i w Hiszpanii (1978).

— Legalizacja aborcji lub liberalizacja prawa aborcyjnego, m.in. w Wielkiej Brytanii (1967), Kanadzie (1969), Finlandii (1970), Stanach Zjednoczonych i Danii (1973), Szwecji (1974), Francji i Austrii (1975), Niemczech Zachodnich (1976), Izraelu i Nowej Zelandii (1977), Włoszech i Luksemburgu (1978), Norwegii (1979) i w Holandii (1980/1981).

— Dekryminalizacja prostytucji.

— Legalizacja pornografii, m.in. w Danii i Holandii (1967-1969), Szwecji (1971), Niemczech Zachodnich (1973) i we Włoszech (1976).

— Zniesienie kar za dobrowolne kontakty homoseksualne, m.in. w Illinois (jako pierwszym stanie USA, 1962), Izraelu (1963), Anglii i Walii (1967), Niemczech Zachodnich i Kanadzie (1969), Austrii i Finlandii (1971), Norwegii (1972), Malcie (1973) i w Hiszpanii (1978).

— Uchwalenie prawa do rejestracji konkubinatów (w tym także jednopłciowych) w Holandii (1979).

— Wyjęcie spod prawa miejskiego anarchistycznej dzielnicy Christianii w Kopenhadze w ramach tzw. „eksperymentu socjalnego” (1973).

— Z jednej strony podkreśla się znaczenie ruchów kontestatorskich dla rewolucji obyczajowej w Europie Zachodniej i USA.

— Z drugiej strony ruchy te doprowadziły do działalności terrorystycznej, np. zachodnioniemieckaRAF, która to organizacja zarówno pod względem ideologicznym jak i kadrowym bazowała na doświadczeniach lat 1967-1968.

— Radykalny nurt rewolty '68 często przeradzał się później w lewacką działalność terrorystyczną, żeby wspomnieć choćby Czerwone Brygady, IRA, Kraj Basków i Wolność, brazylijskie bojówki porywające zagranicznych dyplomatów.

 

— Antyglobalizm

— Ekologizm

— Separatyzm

— Pacyfizm

 

KONTRKULTURA W SZTUCE

Skutki dla sztuki

— Rozwój awangardowego kina artystycznego: Ingmar Bergman, Lars von Trier, Bernardo Bertolucci

— Czeska nowa fala: Milos Forman.

— Rozwój popkultury i szczyty popularności popowych, rockowych i psychodelicznych zespołów muzycznych, takich jak: The Beatles, The Rolling Stones, The Who, The Doors, The Animals, Jefferson Airplane, Deep Purple, Iron Butterfly, Pink Floyd, Genesis, ABBA, Led Zeppelin i Queen

— Organizowanie otwartych zlotów, festiwali muzycznych pod gołym niebem.

(Po 1956 roku, a zwłaszcza w latach 60-tych, na fali relatywnej odwilży politycznej, a później podczas krótkiej eksplozji wolności w okresie „Praskiej Wiosny”, kiedy artyści poparli słynny manifest „Dwa tysiące słów”, domagający się większych swobód obywatelskich i twórczych (potępiony przez władze komunistyczne jako wyraz postawy kontrrewolucyjnej), nastąpiło gwałtowne uaktywnienie się środowisk sztuki awangardowej, która podobnie jak literatura, a zwłaszcza czeska filmowa nowa fala, uzyskała światowe uznanie i rozgłos. W sztuce czeskiej lat 60-tych pojawiły się wszystkie awangardowe tendencje sztuki światowej, charakterystyczne dla tej burzliwej dekady – od różnych odmian abstrakcjonizmu (uprawiali go m.in. niezmordowany awangardysta Jan Kotík, wybitni przedstawiciele tzw. abstrakcji zimnej w malarstwie Karel Malich lub w rzeźbie Stanislav Kolíbal) poprzez „nową figurację” (Eva Petrová i Ludek Novák) po akcjonizm i konceptualizm, których jednym z najwybitniejszych przedstawicieli był obecny dyrektor Narodowej Galerii w Pradze Milan Knířák. Knířák był animatorem ruchu Aktuel, zainicjowanego przez grupę artystyczną Aktuální um ní, w skład której obok niego wchodzili tacy artyści jak Soňa Švecová, Vít Mach, Jan Mach i Jan Trtílek.

Polityczną odwilż i kulturalną liberalizację przerywa wkroczenie do Czechosłowacji wojsk Układu Warszawskiego 21 sierpnia 1968 roku. Jednak mimo represyjnej polityki wobec niezależnych środowisk twórczych czeska sztuka awangardowa nadal rozwija się, nadążając za szybką ewolucją nowoczesnej sztuki światowej. W latach 70-tych obok tendencji operujących tradycyjnym obrazem plastycznym (zgodnie jeszcze z Lessingowską definicją dzieła plastycznego jako wizualnej, nieruchomej struktury) w sztuce czeskiej rozwijał się nurt pozaobrazowy: z jednej strony performance, którego tworzywem stał się czas i ciało artysty (m.in. Petr Štembera i Karel Miler), z drugiej strony sztuka konceptualna (Ji í Valoch, Dalibor Chatrný), odrzucająca tradycyjną wizualną estetykę. Jedni artyści kontynuowali twórczość awangardową na emigracji (np. Jan Kotík w Berlinie) inni, mimo wykluczenia ze Związku Artystów Plastyków i zakazu wystawiania na terenie Czechosłowacji, tworzyli nadal w kraju, funkcjonując niejako poza oficjalnym obiegiem lub sprzedając i wystawiając swoje dzieła za granicą (Kolíbal wystawiał m.in. w łódzkim Muzeum Sztuki, które zakupiło w latach 70-tych jego prace do swojej kolekcji). Środowisko niezależnej sztuki publikowało swoje manifesty i wypowiedzi teoretyczne na łamach wydawnictw samizdatowych, współpracując z opozycją demokratyczną, skupioną wokół Karty 77, którą podpisali także artyści, tacy jak Ji í Kolá, co zresztą stało się przyczyną jego wymuszonej szykanami emigracji do Paryża.

Kino czeskie, nowe kino czeskie, czeska nowa fala, czeska szkoła filmowa - jedna z najsłynniejszych "szkół" filmowych w historii kinematografii światowej. Filmy powstałe w Czechosłowacji w latach 1962-1972 kiedy to nowi, młodzi twórcy podjęli współczesną tematykę społeczną i obyczajową a także tematykę związaną z II wojną światową, poddając rewizji dotychczasowe oceny i postawy moralne. Najsłynniejsi twórcy to Miloš Forman, Jiří Menzel, Věra Chytilová.

Nowa fala- lata sześćdziesiąte

Na początku lat sześćdziesiątych doszło do rozluźnienia stosunków politycznych i umożliwiło początek jednego z najsłynniejszych okresów czeskiego filmu – nowa fal (nazwana wg francuskiego wzorca). Najważniejszym prekursorem nowej fali a później jej głównym przedstawicielem stał się Miłosz Forman, który w roku 1963 nakręcił pierwszy czeski film według wzoru cinéma-vérité, Černý Petr. Forman nakręcił jeszcze w Czechosłowacji dwa filmy (Lásky jedné plavovlásky, 1965 i Hoří, má panenko, 1967), zanim w 1968 wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych Ameryki (gdzie zrealizował wiele znakomitych filmów ze swoim stałym współpracownikiem, operatorem kamery Mirosławem Ondříčkiem). W latach sześćdziesiątych nakręcili swoje mistrzowskie dzieła kolejni filmowi współpracownicy Formana Ivan Passer – Intimní osvětlení, 1966 (Passer później również emigrował i nagrywał USA) i Jaroslav Papoušek – Ecce Homo Homolka, 1969. Rdzeń nowej fali tworzyli młodzi absolwenci FAMU Jiří Menzel, Věra Chytilová, Jan Němec i inni. Z rozluźnienia stosunków starali się korzystać wszyscy twórcy (np. reżyser Otakar Vávra, który debiutował już za protektoratu, nakręcił historyczny film o czarodziejskich procesach w siedemnastym wieku, Kladivo na čarodějnice, v jego tle można dojrzeć żałobę stalińskich lat pięćdziesiątych. Powstawały interesujące filmy, które niosły w sobie nowe, bardziej kompleksowe poglądy na temat wojny (np. Démanty noci, reżyserii J. Němeca, ale głównie Obchod na korze, reżyserii Elmara Klosa i Jána Kadára, oraz Ostře sledované vlaky, reżyserii J. Menzela, które w latach 1965 i 1966 nagrodziła Amerykańska Filmowa Akademia Oskarem za najlepszy obcojęzyczny film). Innym tematem była historia starożytna (np. Markéta Lazarová, reżyserii Františka Vláčila) a także historia współczesna (Spalovač mrtvol, w reżyserii Juraja Herza, Všichni dobří rodáci, reżyserii V. Jasnego, Skřivánci na niti, w reżyserii J. Menzla). Zekranizowane były także współczesne dzieła (Žert, reżyserii Jaromila Jireša, wg książki Milana Kundery). Obok Laterny Magika v głowach czeskich twórców zrodził się kolejny niezwykły projekt filmowy. Był to Kinoautomat „pierwszy interaktywny film na świecie”, który widzowie mogli zatrzymywać podczas trwania. Spotkał się z wielkim sukcesem podczas swojej prezentacji na targach EXPO ’67 w Montrealu.

 

„Nowa fala czeska” rozbiła wszelkie kanony tradycyjnej fabuły, wyróżniała się bezkompromisowością oraz eksperymentatorstwem. Twórcom przyświecała idea odkłamania ekranowego obrazu świata, a tematykę zdominowały: zbiorowy los narodu oraz historyczne i współczesne doświadczenia jednostki poddanej totalnemu zagrożeniu. „Nowofalowców” cechowało również dążenie do prawdy takiej, jaką poznawali na podstawie wiedzy empirycznej, uważna obserwacja i krytyczne widzenie rzeczywistości społecznej oraz szukanie nowych środków wyrazu. Ich dzieła to pochwała codzienności i odrzucenie tradycyjnej narracji na rzecz introspekcyjnego portretu bohaterów.)

 

Skutki dla sztuki:

— Minimalizm

— Konceptualizm

— Pop – art

— Happening

— Performance art

— Body art

— Nowy realizm

— Arte povera

 

MINIMALIZM

— Twórcy minimalizmu dążyli do ograniczenia w dziele środków plastycznych

— Uproszczona bryła

— Podstawowe kształty (okrąg, trójkąt, kwadrat)

— Gładka powierzchnia

— Wielkość, skala

— Redukcja liczby kolorów

— Eliminacja „śladu autorskiego” – anonimowa forma

— Spokoju, kontemplacja, medytacja, bezruch, cisza

— Odrzucenie konsumpcyjnego przepychu

— Minimalizm w muzyce – prostota, redukcja materiału muzycznego – fascynacja pozaeuropejską muzyką (Azja, Afryka)

POP ART

— czerpał z masowej kultury konsumpcjonistycznej, dóbr materializmu

— uproszczony język reklamy i komiksu
Początki związane z angielską Independent Group z połowy lat 50-tych, w USA – początek lat 60

— Dążył do zobrazowania cywilizacji wielkomiejskiej i jej masowej kultury

— Malarstwo, aranżacje przestrzenne, instalacje

 

Europejski – l.50

— twórczość kompilacyjna, łącząca różne elementy i treści z różnych stylów, epok i kierunków artystycznych

— nieprowadząca do nowej syntezy

— Nieoryginalna

— Przesiąknięcie wielkomiejskim charakterem

— E. Paolozzi, R. Hamilton, P. Blake, D. Hockney

Amerykański – l. 60

— widoczna gigantyczność formatów

— używanie jaskrawych lub mdłych kolorytów

— wirtuozeria rysunku

— A. Warhol, J. Johns, Roy Liechtenstein

KONCEPTUALIZM

— Najważniejszym elementem sztuki jest koncept, idea, proces tworzenia oraz ich transpozycja

— Odrzucenie prymatu przedmiotu nad ideą

— Dzieło nie jest ważne, ważne jest jak je tworzysz

— „sprowadzenie sztuki do czystych idei, w które nie ingeruje żadne rzemiosło artystyczne„ / R. Atkins

— Ucieczka od tradycyjnych form przekazu, jak obraz czy rzeźba

— prace prezentowano w formie filmów, fotografii, inscenizacji, happeningów, performance-ów, płócien wraz z zapisami słownymi lub matematycznymi wzorami mającymi wyrażać jakąś myśl

— Zastąpienie sztuki jako przedmiotu, sztuką jako ideą

HAPPENING

— gatunek uznający za dzieło sztuki działanie, wydarzenie lub wykreowaną sytuację. Pierwszy happening zorganizował Allan Kaprow w 1959 r.

— Happening zdarza się tylko raz. Powtórzenie jest niemożliwe, ten sam gest wykonany przez kogo innego, w innym miejscu zawsze jest czym innym. Nie można wrócić do rewolucji, nie można jej odtworzyć, nie można się jej nauczyć.

— Po roku 1968 koncepcja się wyczerpała i ewoluowała w kierunku performance art.

 

PERFOMANCE ART

— Medium jest ciało artysty

— Dziełem sztuki są działania artysty

— Rozwój – lata 60 i 70, choć widać inspiracje dadaizmem (szokujące formy sztuki – antysztuka!) oraz oczywiście happeningiem

— Przejaw nurtu konceptualnego

— W Niemczech i Austrii nazywany akcjonizmem

— Problemem dla pierwszych performerów była nietrwałość dzieł – brak możliwości utrwalania

— Performance zdobył szeroką popularność, kiedy zaczęto go fotografować i filmować

 

BODY ART

— przedmiotem body art jest ciało ludzkie „obrabiane” takimi technikami, jak tatuaż, piercing, skalp, malowanie, ale też – podobnie jak w poprzednich dziedzinach – ciało jest medium wyrazu.

— Body art pojawił się także jako element happeningu i performance

— traktuje człowieka jako jedność umysłu i ciała

— artyści tworzący w nurcie body artu badają relacje między ich własną fizycznością a ich własną psychiką, traktując działania artystyczne jako swoiste źródło samopoznania

— Qi Li w tym celu zamroził się na śmierć

 

NOWY REALIZM - Nouveau Réalisme

— Nurt zapoczątkowany Francji w 1960 r. przez Pierre’a Rastany. Traktuje się ten nurt jako europejskie rozwinięcie pop-artu, odpowiednik amerykańskiego neodadaizmu.

— eksponowanie fragmentów rzeczywistości, które mają wprost oddziaływać na emocje widza - nie poprzez pryzmat wyobraźni artysty

— Zużyte przedmioty, odpady konsumpcjonizmu, pozostałości przemysłu

— César budował kompozycje ze zmiażdżonego złomu

— Mimmo Rotell a tworzył dekolaże z naklejonych na płótno warstw plakatów filmowych

ARTE POVERA

— Nurt nawiązujący do nowego realizmu w formie, oceniany jako włoski wkład do sztuki konceptualnej

— Powstał we Włoszech – terminu arte povera, czyli sztuka uboga użył włoski krytyk sztuki Germano Celant, na określenie prac grupy włoskich artystów z Turynu, Genui, Mediolanu i Rzymu

— eksponowanie surowości materiałów - metalu, gałęzi, szkła, kamienia, gazet, szmat

— Skrajna oszczędność formy – odwrót od sztuki wysokiej i mentalności korporacyjnej

— Artyści o skrajnych poglądach lewicowych

NEOEKSPRESJINIZM

Po pop-arcie i minimalizmie lat 50 i 60, performance i happeningu, body arcie – pozostała pustka – brak było w nich:

• Przeżyć estetycznych

• Materialnego dzieła sztuki, z którym można obcować – zlikwidowały one materiale dzieło jako źródło estetycznego przeżycia

• „zgrywa jest wprawdzie konieczna dla zdrowia psychicznego, ale nic tak nie nuży, jak zgrywa w nadmiarze”

• I co w tej sytuacji miało robić pokolenie ludzi, którzy czuli się artystami i sztukę rozumieli tak, jak rozumiano ją przez kilka tysięcy lat?

Mogło zrobić tylko jedno - malować obrazy. Skutkiem tego był neoekspresjonizm, który przy całej swojej awangardowości traktował dzieło sztuki jako obiekt wyjątkowy. Tej wyjątkowości pozbawili sztukę artyści, którzy sztukę wyprowadzili na ulicę, czyli na street.

Promował:

 

TEMAT: SURREALIZM 1924 - 1945

 

Surrealizm (nadrealizm)

NURT W SZTUCE, WYROSŁY WE FRANCJI PO I WOJNIE ŚWIATOWEJ,

NA GRUNCIE DADAIZMU I KONCEPCJI ZYGMUNTA FREUDA.

Dadaizm

Występował przeciwko

— tradycyjnym wartościom, tradycyjnemu pojmowaniu sztuki

— wszelkim kanonom sztuki

Zakładał

— wszelką dowolność twórczą

— dowolność artystycznego wyrazu

— irytowanie i szokowanie publiczności i odbiorców

 

Promował

1. Bulwersujące koncerty

2. Wiersze dźwiękonaśladowcze

3. Absurdalne teksty

4. Kostiumy aktorów wzorowane na przedmiotach codziennego użytku

 

Tworzył dzieła

1. Nie miały nic wspólnego z tym, co dotychczas rozumiano jako sztukę

2. Określone jako ANTYSZTUKA!!!!

 

W 1913 r.

— wymyślił tzw. readymades

— Gotowe przedmioty codziennego użytku uczynił sztuką

— Peigne, 1916

— stelaż na butelki (Boottle Rack, 1914)

— przednie koło od roweru (Bicycle Wheel, 1913)

— nocnik jako dzieła sztuki. (Fountain, 1917)

 

Dadaistyczna…

Nielogiczność Irracjonalność Absurdalność Przypadkowość

— To cechy związane z ludzką podświadomością, którą w sposób szczególny zajął się ten człowiek:

Sigmund Freud

Dane

— Austriacki neurolog i psychiatra

— Ur. w 1856 r. na Morawach

— zm. W 1939 r. w Londynie

Dzieło życia

— Psychoanaliza – jeden z najważniejszych nurtów w psychoterapii

— 1899 r. - „Objaśnianie marzeń sennych”

 

Podstawy koncepcji

Struktura osobowości

— Id – podświadomość, reprezentuje wewnętrzny świat subiektywnych doznań i nie posiada żadnej wiedzy o rzeczywistości obiektywnej, zawiera dziedziczne i wrodzone popędy, niekaceptowane społecznie.

— Ego – świadomość, JA. Kontroluje "id" poprzez uzyskiwanie władzy nad popędami. Stara się uzgodnić relacje pomiędzy "id" i "superego„.

— Superego – nadświadomość, efekt dorastania i dojrzewania, w którym człowiek jest poddany kontroli i wpływom

Freudyzm

— Świat marzeń sennych jest źródłem wiedzy o tym, czego człowiek sobie nie uświadamia.

Dadaizm

— Widzialna rzeczywistość jest rozczarowująca, żeby znaleźć coś wartościowego (dadaiści szukali tego m.in. w życiu codziennym), trzeba sięgnąć do nadrzeczywistości!!!!

 

Surrealizm w literaturze

Daty

— 1919 r. – czasopismo Littérature

— 1922 – pierwsza grupa surrealistów

— 1924-1929 - La Révolution Surréaliste

— 1924 – Manifest surrealizmu

— 1929 – Drugi manifest surrealizmu

— 1933-1938 – Minotaure

Twórcy

— Andre Breton

— Louis Aragon

— Philippe Soupault

— P. Eluard, B. Péret, T. Tzara, A. Artaud, P. Reverdy, R. Desnos, R. Char, A. Césaire, M. Leiris, J. Prévert, J. Gracq, R. Quéneau

 

A. Breton

Surrealizm nie jest formą poetycką. Jest krzykiem duszy, która zwraca się ku samej sobie i jest rozpaczliwie zdecydowana zniszczyć swe pęta

Polityka

— Literaci surrealistyczni angażowali się politycznie po stronie komunistycznej lewicy. Występowali przeciwko militaryzmowi i faszyzmowi, a także przeciwko ogarniętej duchowym kryzysem współczesnej cywilizacji technicznej

Drugi manifest surrealizmu, 1930 r.

— Na przekór poszczególnym wystąpieniom tych, co się powoływali lub powołują na
surrealizm, wypadnie ostatecznie uznać, że surrealizm do niczego nie dąży bardziej, jak do wywołania, z punktu widzenia intelektualnego i moralnego, kryzysu świadomości w najszerszym i najpoważniejszym zakresie

 

écriture automatique

— Pisanie automatyczne – przelewanie na papier niekontrolowanego strumienia skojarzeń – miało to dowodzić istnienia tajemnicy bytu.

— Za pomocą pisania automatycznego Andre Breton (twórca koncepcji) pragnął odtworzyć „rzeczywisty bieg myśli pod progiem świadomości”.

Pierwszy utwór surrealistyczny

— Pola magnetyczne (Les champs magnétiques) Bretona i Soupaulta – 1919 r.

TEMAT: STREET ART

„tagowanie” -oznaczanie terenu poprzez umieszczanie napisu/obrazka/grafiki typowego dla danego autora – rodzaj artystycznego podpisu

STREET ART - Dziedzina sztuki tworzona w miejscu publicznym, najczęściej "na ulicy" w formie bezprawnej ingerencji.

CO TO JEST?

• Napis lub obraz mający głębsze, artystyczne znaczenie;

• Wandalizm - naznaczanie terytorium przez gangi, wulgarne napisy wykonywane przez kibiców sportowych, jak również tagowanie.

• Wandalizm był prekursorem Street Art’u – dziś terminu street art używa się dla odróżnienia od wandalizmu

• Jego obecna forma, pomijając nielegalne wykorzystanie przestrzeni, wypiera niszczenie mienia czy zanieczyszczanie publicznego terytorium, a coraz częściej zastępuje je poprawianiem przestrzeni lub jej ozdabianiem.

• Dziedzina sztuki tworzona w miejscu publicznym, w przestrzeni miejskiej, najczęściej „na ulicy" w formie bezprawnej ingerencji.

Street Art szerzej…

¡ działania teatralne, sztuki wizualne (plakat i mural) oraz instalacje i rzeźba umieszczone lub odegrane w przestrzeni miejskiej bez oficjalnej zgody.

¡ Początki – lata 70 w USA i Europie Zachodniej

¡ Inspiracja grafitti (kurier Demitrius działający pod nickiem „TAKI 183”) i POP-ARTEM - artyści ulicy zaczerpnęli z niego bardzo specyficzny stosunek do kultury masowej i powtarzalności (szablon, wlepka).

Street Art. – cechy:

¡ Bezpośredni kontakt ze sztuką

¡ Przypadkowy odbiorca – każdy może być krytykiem

¡ Element zaskoczenia – sztuka zamiast muru, śmietnika, odrapanych ścian, brudnych zaułków…

¡ Z kontestacyjnego teatru (guerilla) street art zaczerpnął formułę, według której życie jest sztuką, a sztuka jest życiem.

 

Najbardziej znanym artystą ulicy naszych czasów jest bez wątpienia niesforny Banksy

— bezwzględnie ukrywający swoją tożsamość angielski artysta ulicy

— W ciągu zaledwie kilku lat zatrząsł całym światem pokazując miasto jako nowe medium artystyczne, w którym króluje street art.

— Zjawisko to zostało ochrzczone jako „ Banksy effect ” – ironiczne komentarze rzeczywistości, tworzone przez coraz szersze kręgi anonimowych twórców.

— Artysta (lub ich grupa) głównie przy pomocy farb w sprayu w fantastyczny sposób komentuje politykę, skostniały światek galeryjny i społeczeństwo.

— Ceny prac Banksy’ego sięgają setek tysięcy funtów robiąc z niego jednego z najbardziej pożądanych artystów.

— Paradoksalnie sam Banksy żartując na temat pieniędzy, handlu sztuką i jej rzeczywistą wartością, stworzył rynek zbytu dla sztuki ulicy.

 

The Cans Festival

— Maj 2008 – The Cans Festival w Londynie – z zapomnianego, zniszczonego tunelu, zrobione miejsce chętnie odwiedzane przez turystów.

— Pomysł Banksy’ego, do którego zaprosił 29 twórców Street Art z całego świata.

— Do końca nikt nie wiedział, gdzie artyści pracują – a było to w tunelu Eurostaru przy stacji Waterloo.

— W dniu otwarcia festiwalu trzeba było czekać od godziny do półtorej, żeby dostać się do tunelu.

— W ciągu trzech dni odwiedziło go blisko 30.000 ludzi.

 

Space Girl and Bird

— 2008 – rekordową kwotę na aukcji, uzyskała praca Banksy’ego – „Space Girl and Bird” sprzedano za 288 000 funtów, czyli około 1 226 000 zł.

(JAK SPRZEDAJE SIĘ MURAL?

— dzieła coraz większej ilości artystów sprzedają się wraz z murami na których zostały namalowane. Wszystko to nie narusza anonimowości artystów ulicy i pozwala im na dalsze działania w przestrzeni miejskiej.

— Prace sprzedaje się także wydrukowane na płótnach – są one odwzorowaniami oryginalnych prac na murach)

 

Bonhams

Pierwsza w historii aukcja poświęcona Street Art’owi, wystawiono prace m.in.:

¡ Banksy’ego,

¡ Keitha Haring,

¡ Dan’a Baldwina,

¡ Antony’ego Micallef’a,

¡ Faile’a… i wielu innych.

¡ W Polsce – w 2011 r. zorganizowana przez Rempex "Urban Art. Pierwsza Polska Aukcja Street Artu" była sporym sukcesem, zarówno pod względem liczby sprzedanych prac, jak i zainteresowania mediów. Druga edycja nie cieszyła się już takim powodzeniem, ale to nie zniechęciło domów aukcyjnych. Najwięcej street artowych prac zgromadzono na warszawskiej czerwcowej Aukcji Młodej Sztuki.

Londyn – Olimpics