Emancypacja kobiet – feministki drugiej fali

— O większy udział w życiu publicznym

— O równe szanse zawodowe

— O prawo do planowanego rodzicielstwa

— O wprowadzenie obiektywnej edukacji seksualnej do szkół

— Domagały się zwrócenia uwagi na molestowanie seksualne, gwałt i przemoc domowa (schroniska)

— Domagały się otwartości seksualnej dla kobiet – seksu dla przyjemności, wyzywających ubiorów, makijażu, „prawa” do alkoholu, narkotyków i wulgaryzmów: Dziewictwo i wstrzemięźliwość seksualna przestały być modne

Pierwsza fala – inaczej "dawna fala" (old wave), to okres aktywności ruchu amerykańskich i angielskich sufrażystek (od łac. suffragium, wybory) ok. 1840-1920 roku. W kręgu zainteresowań feminizmu pierwszej fali leżały przede wszystkim: reforma prawa rodzinnego, prawo wyborcze i ekonomiczne warunki życia kobiet.

Wysiłki sufrażystek ukoronowane zostały prawem wyborczym dla kobiet. Pierwszym państwem, które przyznało to prawo kobietom była Nowa Zelandia w 1893 roku. W 1918 r. wprowadzono je (tylko dla kobiet, które przekroczyły 30. rok życia) w Wielkiej Brytanii i w 1920 r. w Stanach Zjednoczonych. Wcześniej jednak kobiety uzyskały pełne prawa wyborcze m.in. w Finlandii i w Polsce (28 XI 1918).

Druga fala – określenie wprowadzone przez Marshę Weinman Lear dla nazwania ruchu wyzwolenia kobiet w USA, Wielkiej Brytanii i Niemczech pod koniec lat 60. Był on efektem rozczarowania działalnością polityczną ruchu praw obywatelskich, ruchu pacyfistycznego i akademickiego. Myślą przewodnią feminizmu drugiej fali stało się budzenie świadomości i hasło "to, co osobiste, jest polityczne".

Feminizm nie zajmuje się już tylko minimalizacją różnic między płciami. Bada specyfikę kobiecości. Feminizm drugiej fali angażuje się też w zmiany społeczne, jak feminizacja świata, wzbogacanie cywilizacji i kultury wartościami kobiecymi.

 

Emancypacja mniejszości seksualnych

— Pod wpływem wydarzeń ze Stonewall Inn, w niektórych miastach Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Europy Zachodniej w latach 70. zaczęły odbywać się pierwsze manifestacje Gay Pride, Gay and Lesbian Mardi Gras i Christopher Street Day upamiętniające zamieszki

— Pod wpływem upowszechnienia się edukacji na szczeblu wyższym, wzrostu zainteresowania naukami społecznymi, psychologicznymi i seksuologicznymi, upowszechnienia się telewizji, działalności ruchu LGBT i artystów światowej sławy, społeczeństwa zachodnie zaczęły zmieniać stosunek do mniejszości seksualnych na bardziej przyjazny.

Kontrkultura w Europie

60 / 70

Reakcja na skutki modernizacji gospodarki:

— Pracoholizm;

— Konsumpcjonizm;

— Technicyzacja;

— Władza pieniądza.

 

Reakcja na konserwatyzm obyczajowy:

— Tradycyjna religijność;

— Patriotyzm;

— Szacunek dla hierarchii i władzy;

— Narzucanie ról społecznych hamujących indywidualizm.

 

Najważniejsze wydarzenia

— Festiwal na brytyjskiej wyspie Wight (1968 - 1970).

— Demonstracje antywojenne i rewolty anarchistyczne zainicjowane przez studentów, związkowców (głównie robotników) i komunistów w wielu miastach Francji (Paryski Maj), Niemiec Zachodnich, Włoch (Gorąca Jesień), Hiszpanii, a także w mniejszym stopniu w Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, Danii, Szwecji i w Austrii (1968/1969).

— Strajk kobiecy na Islandii (1975).

Ruch inspirowany był lewicową ideologią (m.in. H. Marcuse’a), domagał się głębokich zmian społecznych, zalecał nową organizację społeczeństwa – m.in. odrzucenia konsumpcyjnego modelu życia, tolerancję rasową, otwartość na inne kultury, ekologię, pacyfizm.

 

Festiwal na brytyjskiej wyspie Wight (1968 - 1970).

— Ewoluował z początkowo imprezy jednodniowej (31.08.1968) ok. 10 tys. widzów

— przez dwudniową (30–31.08.1969) ok. 150 tys. widzów

— do pięciodniowej (26–30.08.1970).

— 1970 roku - 600 tys. widzów: Jimi Hendrix (jeden z jego ostatnich koncertów), Miles Davis, The Who, The Doors, Procol Harum, The Moody Blues, Joan Baez.

 

Paryski maj 1968 r.

— Francja miała właśnie za sobą tzw. 20 lat chwały – powojennego wzrostu gospodarczego, który zmienił oblicze kraju. Jego mieszkańcy w powojennych latach skupili się przede wszystkim na zarabianiu i konsumpcji, na podnoszeniu poziomu życia materialnego.

— protest przeciw stechnicyzowanemu społeczeństwu - wezwanie do większej demokracji i sprawiedliwości, wolności obyczajowej

— Konflikt wokół systemu nauczania na uczelniach wyższych i jednopłciowych akademików

— Hasła: Zakazuje się zakazywać i Wyobraźnia dla władzy

Kontrkultura jako ruch kontestatorski związany z działalnością nowej lewicy, skierowany był przeciwko konsumpcyjnej kulturze europejskiej, powszechnie uznanym prądom intelektualnym, filozoficznym i artystycznym, oficjalnym wartościom i ustalonym stylom życia oraz istniejącym stosunkom społeczno-politycznym. Ruch zalecał tolerancję rasową, otwartość na inne kultury, ekologię, pacyfizm, feminizm.

 

Paryski maj 1968 r.

— Początki rewolty już w styczniu 1968 r. – przerywanie wykładów przez studentów (nazywali siebie „gniewnymi”) – „w imieniu Che Guevary”. Ale jeszcze w marcu gazety pisały: Francja się nudzi

— Bunt młodzieży w Nanterre w 1968 – Paryż – starcia studentów z siłami porządkowymi. Próby stłumienia przez de Gaulle’a doprowadziły do ulicznych bitew, a wreszcie…

— Kolejne dni maja to ciąg demonstracji, wieców i walk. 11 maja, po „nocy barykad” – krwawych starciach studentów z policją na ulicach Paryża - do demonstrantów przyłączyły się związki zawodowe.

— Pod koniec maja protestowało dziesięć milionów Francuzów, paraliżując działanie państwa (w tym związki zawodowe, które 13 maja ogłosiły strajk generalny - pracy odmówiło 2/3 francuskich robotników).

— Rok 1968 politycznie został przegrany przez demonstrantów (29 maja De Gaulle rozwiązał parlament), za to okazał się początkiem prawdziwej rewolucji społecznej.

— W sferze wartości, konserwatyzm (religia, patriotyzm, szacunek dla hierarchii i władzy) został na dobre zastąpiony przez liberalizm (równość, wyzwolenie seksualne, feminizm, prawa człowieka, pacyfizm).

— Rewolucja kulturalna, społeczna i obyczajowa, która wówczas się dokonywała, jest ciągle obecna w publicznych konfliktach i debatach.

 

Kontrkultura

Skutki

— Emancypacja kobiet, mniejszości etnicznych, rasowych i seksualnych

— Wzrost znaczenia indywidualizmu jednostki

— Laicyzacja życia publicznego

— Liberalizacja stosunków społecznych

— Reforma Kościoła na Soborze Watykańskim II

— Otwartość na nowe doświadczenia religijne: sekty, New Age, Hare Kriszna, okultyzm, satanizm

— Powstanie wielu subkultur młodzieżowych

— Upowszechnienie się czytelnictwa literatury psychologicznej i seksuologicznej

— Wzrost zainteresowania sprawami związanymi z ludzkim ciałem, płciowością gender i seksualnością

(Towarzyszyły temu malejąca ilość duchowieństwa, wzrost krytyki hierarchii kościelnej, sprzeciw wiernych wobec ingerencji Kościoła rzymskokatolickiego w życie publiczne oraz wzrost nastrojów antyklerykalnych. W odpowiedzi na gwałtowne przemiany społeczne i polityczne papież Jan XXIII w 1962 roku zdecydował się zwołać Sobór watykański II w celu zreformowania Kościoła i rozpoczęcia dialogu ekumenicznego z innymi wyznaniami chrześcijańskimi. Wydarzenie to oprócz ocen w pełni entuzjastycznych spotkało się także z dużą krytyką zarówno ze strony środowisk konserwatywnych, jak i liberalnych. Krytycy konserwatywni zarzucali, że Kościół uległ wpływom modernizmu, zaś kręgi liberalne, wolnomularskie i antyklerykalne donosiły, że Kościół wciąż pozostał nastawioną na bogactwo i niezależną od wiernych instytucją niedemokratyczną. Dodatkową burzę rozpętała encyklika „ Humanae Vitae ” wydana przez papieża Pawła VI, w której zostały potępione wszelakie sztuczne regulacje narodzin. Encyklika ta wywołała lawinę głosów krytycznych nawet wśród bardzo religijnych rodzin, według których sprawa kontroli poczęć i urodzeń powinna należeć wyłącznie do indywidualnego sumienia.)

— Rozpad więzi rodzinnych, spadek dzietności, wzrost liczby rozwodów

— Odmawianie chodzenia do szkoły, rezygnacja ze studiów, ucieczki z domów i przedkładanie wiecznej włóczęgi nad osiadły tryb życia

— Wzrost tolerancji wobec nagości: upowszechnienie się naturyzmu, z drugiej strony moda odsłaniająca ciało, np. minispódniczka.

— Popularyzacja zażywania różnego rodzaju substancji psychotropowych, w tym narkotyków. Śmierć wielu osób w wyniku przedawkowania narkotyków

— Gwałtowane pogłębienie sekularyzacji, odchodzenie z kościoła księży i zakonnic

— Akty terrorystyczne

— Upadek zachodniej cywilizacji?

— Wolność seksualna: antykoncepcja, wielu partnerów, życie na kocią łapę, związki poligamiczne

— Sex shopy, kina porno, gadżety seksualne, nocne lokale: striptiz..

— Rozprzestrzenianie się AIDS

— Rozprzestrzenianie się chorób wenerycznych

— Wzrost liczby aborcji i ciąż nieletnich

(Skutki prawne)

— Zniesienie ustaw zabraniających kobietom zamężnym aktywności zawodowej, m.in. w Stanach Zjednoczonych (1964), Francji (1965) i w Holandii (1966).

— Przyznanie pełnych praw wyborczych kobietom w Szwajcarii (1971), Andorze i San Marino (1973) i w Portugalii (1974).

— Wprowadzenie lub liberalizacja ustaw o separacjach i rozwodach cywilnych, m.in. w Kanadzie (1968), Włoszech (1970), Portugalii (1975) i w Hiszpanii (1980/1981).

— Depenalizacja konkubinatów w Bawarii (1969).

— Wprowadzenie lub urzetelnienie obowiązkowej edukacji seksualnej w szkołach publicznych, a w niektórych krajach także w szkołach prywatnych.

— Zniesienie przez Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych praw stanowych zabraniających stosowania środków antykoncepcyjnych (1965).

— Dopuszczenie do sprzedaży pigułki antykoncepcyjnej, m.in. w Stanach Zjednoczonych (1960), Australii, Wielkiej Brytanii, Niemczech Zachodnich i Holandii (1961), Francji (1967), Kanadzie i Nowej Zelandii (1969), Włoszech (1971) i w Hiszpanii (1978).

— Legalizacja aborcji lub liberalizacja prawa aborcyjnego, m.in. w Wielkiej Brytanii (1967), Kanadzie (1969), Finlandii (1970), Stanach Zjednoczonych i Danii (1973), Szwecji (1974), Francji i Austrii (1975), Niemczech Zachodnich (1976), Izraelu i Nowej Zelandii (1977), Włoszech i Luksemburgu (1978), Norwegii (1979) i w Holandii (1980/1981).

— Dekryminalizacja prostytucji.

— Legalizacja pornografii, m.in. w Danii i Holandii (1967-1969), Szwecji (1971), Niemczech Zachodnich (1973) i we Włoszech (1976).

— Zniesienie kar za dobrowolne kontakty homoseksualne, m.in. w Illinois (jako pierwszym stanie USA, 1962), Izraelu (1963), Anglii i Walii (1967), Niemczech Zachodnich i Kanadzie (1969), Austrii i Finlandii (1971), Norwegii (1972), Malcie (1973) i w Hiszpanii (1978).

— Uchwalenie prawa do rejestracji konkubinatów (w tym także jednopłciowych) w Holandii (1979).

— Wyjęcie spod prawa miejskiego anarchistycznej dzielnicy Christianii w Kopenhadze w ramach tzw. „eksperymentu socjalnego” (1973).

— Z jednej strony podkreśla się znaczenie ruchów kontestatorskich dla rewolucji obyczajowej w Europie Zachodniej i USA.

— Z drugiej strony ruchy te doprowadziły do działalności terrorystycznej, np. zachodnioniemieckaRAF, która to organizacja zarówno pod względem ideologicznym jak i kadrowym bazowała na doświadczeniach lat 1967-1968.

— Radykalny nurt rewolty '68 często przeradzał się później w lewacką działalność terrorystyczną, żeby wspomnieć choćby Czerwone Brygady, IRA, Kraj Basków i Wolność, brazylijskie bojówki porywające zagranicznych dyplomatów.

 

— Antyglobalizm

— Ekologizm

— Separatyzm

— Pacyfizm

 

KONTRKULTURA W SZTUCE