Філасофская дэфініцыя матэрыі

У к.19-пач.20 ст. перад ф паўстала двуадзі-нае пытанне:“Што такое матэрыя і што такое структура матэрыі”.Пачынаючы ад грэкаў тыя пытанні лічыліся таемнымі.Адказваючы на пытанне што такое матэрыя грэкі мелі на увазе атам і прызнавалі што ен з’яўляецца безструктурным.Такое разуменне было да пачатку 20 ст. З новымі фіз. Адкрыццямі ру-шацца старыя пастулаты аб недзялімасці атама (атам дзялімы-зн. можа разваліцца-ка-нец света(чорны квадрат)), Ленін адзначаў што матэрыя есць толькі філасофская катэго-рыя, якая выкарыстоўваецца для абазначэння аб’ектнай рэальнасці.И у сучасны момант можна дапустить думку што иснують такия матэрыяльныя утварэнни,аб иснаванни яких не сведчать нашыя пачуцци ти лагичныя раз-важанни,але тым не менш яны иснуютью.У гэтай інтарпрытацыі паняцце мат-і:1)суку-пнасць мноства прадметау і з’яу 2)аб’ект. Рэальнасць, існуючая незалежна ад нас 3)незнішчальны астатак,які захоуваецца пры любых зменах прадмета.

 

Прыродазнайчае разуменне матэрыіі

На прыканцы 19-пач.20 ст. перад філасофіяй паўстала двуадзінае пытанне: “Што такое матэрыя і што такое структура матэрыі ”Па-чынаючы ад грэкаў тыя пытанні лічыліся таемнымі.Адказваючы на пытанне што такое матэрыя грэкі мелі на увазе атам і прызна-валі што ен з’яўляецца безструктурным. Такое разуменне было да пачатку 20 ст. Ленін адзначаў што матэрыя есць толькі філасофская катэгорыя, якая выкарыстоў-ваецца для абазначэння аб’ектнай рэаль-насці. И у сучасНЫ МОМАНТ можна дапу-стить думку што иснують такия матэры-яльныя утварэнни аб иснаванни яких не сведчать нашыя пачуцци ти лагичныя разва-жанни,але тым не менш яны иснують.Фіз. Разуменне:матэрыя зауседы структурная. У чыстым выглядзе матэрыі-няма, таму яна існуе толькі у выглядзе сістэм і працэсау.

Структура філасофіі на сенешні дзень: 1.Мікрасвет. Гэта ўзровень самых найдраб-нейшых элементарных часцінак. 2.Макрас-вет. Гэта узровень звычайных для чалавека велічыняў. 3.Мегасвет.Сюды адносяцца пла-неты, зоры, сузор’і. Назваць самую вялікую таксама немагчыма. Асноўныя характа-рыстыкі матэрыі:1.Бязконцасть матэрыі.Яна праяўляется ў вечнасті, неразрыўнасці і без-перапыннасці. 2.Нестваральнасть і незамяш-чальнасть матэрыі.Ніякіе рэчыва не можа знікаць бесслядоўна ці ўзнікаць з нічога,яно можа толькі пераходзіць з аднаго стану у другі. 3.Матэрыя невычарпальна.Матэрыя іс-нуе заўседы і ўсюды,але і нават самая найдр-абнейшая часцінка не можа быць прызнанай такой,а таксама немагчыма назваць самае вялікае матэрыальнае утварэнне.

 

27 Сутнасць ўяўленняў аб рэчыва-полевай матэрыі.

Пачынаючы з 19ст. зрабилася традыцыяй личыць што усе прадметы складаюцца з рэчыва и поля,значыть у структурных адно-синах физ. матэрыя дзелицца на рэчыва и на поле. Рэчыва надзелена энергияй и массай памиж якими иснуе узаемасувязь.19 ст. пача-ло узгадвацца поле як други вид матэрыи,яки не надзелены массай пакою,а надзелены массай энергии.Филасофия пачынае выкары-стоувать паняцце поле у абстракнасти.Утой самы час як физичнае поле николи не бывае абстракным а яно заусёды праяуляецца як нешта вельми дакладнае.Выяуленне шчыль-най узаемасувязи памиж рэчывам и полем прывяло да паглыбленных уяуленняу як у сферы физики так и у сферы филасоускага матэрыялизма па пытанню структурнасти матэрыи.На гэтай падставе были дакладна размежаваны катэгорыи тэорыи рэчыва и матэрыи.

Матэрыи и рух,асноуныя формы руху.

Прызнанне факта иснавання матэрыи праду-гледжвае прызнанне што матэрыя находзи-цця у няспыннай рухливасти, значыть рух гэта усеагульны и абавязковы спосаб исна-вання матэрыи.У гисторыи филасофии па рознаму тлумачылася разуменне руху. Нап-рыклад,у механицызме-рух гэта перамя-шчэнне тела и змяненне яго месцазнахо-джання; матэрыялисты 18 ст. Гольбах и Толанд личыли што рух иснуе сам па сябе и крыница руху знаходзицца у им самим; у сучасны момант рух характырызуецца универсальнасцю.

Асноуныя формы руху матэрыи:

1.Механичная форма руху.Яна ахопливае рух структурных адзинак,пачынаючы ад самай дробнай пылинки и далей.

2.Физичнаяформа руху. Носьбитами гэтага руху выступають не прадметы,а малекулы.

3.Химичная форма руху. Носьбитами гэтага руху выступають атамы.

4.Биялагичная форма руху.Биялагичным рухам зйяуляюцца любыя працэссы жыцця.

5.Сацыяльная форма руху. Носьбитами гэта-га руху выступае чалавек и грамадства у цэлым,як складаная структура.

 

29 Виртуальнасть и карпускулярна хвалевы дуализм.

Квантавая тэорыя называе виртуальными частинками кароткажывучыя прамежкавыя становишча микрасистэмы. Виртуальнасть гэта не характарыстыка иснуючых микрапра-цэсса и зйявау,а тольки прыблизна и вельми зручны спосаб их разгляду. Сучасны физич-ны малюнак свету яки атрымау назву кван-тавым зяуляецца трэтим па лику гисторыи физики филасофии.Ен дапоуниу и узмацниу механичны и электрадынамичны малюнак свету:злучыу их памиж сабой. 1.Механичны малюнак свету.Тут матэрыя разумелася як нейкая прадметная субстанцыя,якая склада-ецца з недзялимых и нязменных атамау и якия перамшчаюцца па бязмежнай прасторы.

2. Электрадынамичны малюнак свету.Тут увесь свет уяуляуся у выглядзе универсаль-нага поля,якое рухаецца па прынцыпу хвали.

3.Квантавы малюнак свету.Гэты варыянт злучае памиж сабою два папярэдния тыпы руху.Адкрыцци 20ст. у сферы физики дали новае тлумачэнне паняццю рух.Яны засвед-чыли што два тыпы руху иснуюць тольки у двуадзинстве.

Энэргетызм і пытанні цеплавой смерці сусвету.

Сутнасть гэтай канцэп.-пач 20ст-пад час афа-рмлення новай фіз.Яе сутнасць:у перс-пектыве раунамер размеркаванне энергіі і сусвет памрэ ад недахопу цяпла.Матэрыя і рух непарыуна связаны таму палажэнні канцэпцыі датычыцца да сферы руху.

Прыклад:напаленная печ паступова адае цяпло і яно распред ровномерно па пакою.І пакой раунамерно астывае.Сусвет астыне як пакой.Гэта бред,бо ігнаруецца факт што гэта размеркаванне справ. Толькі для тепл энергіі.У фізікі гэты закон асэнсоуваецца толькі з аднаго боку:колькаснага і пры гэ-тым абстрагуецца ад якаснага (звязнага з ім).

 

Прастора и час як форма быцця матэрыи.

Прастора и час зйяуляецца важными атрыбу-тами матэрыи.Няма ни аднаго прадмета прыроднай зйявы ци працэсса яки не надзе-лены прасторава-часавыми величынями и ги-старычна аформилася 2 падыходы у разуме-нни прасторы: 1.Субстанцыяльная канцэп-цыя. Тут прастора и час разглядаюцца як нешта самастойна иснуючае побач з матэ-рыи.2.Рэляцыйная канцэпцыя. Тут прастора и час разглядаюцца не як асобная самастой-ныя сутнасти,а як формы иснавання формы абекта. Даюцца наступныя характырыстыки прасторы и часу: 1.Абектыунасть и усеагуль-насть прасторы и часу. 2.3-мернасть прасто-ры.3.Незваротнасть часу и яго аднамернасть.

4.Аднароднасть и изатропнасть прасторы и часу

 

32 Тыпалогія рэальных прастораў.

У сучасны момант прызнаюцца 4 тыпы реальных прасторау: 1.Суветная прастора. Кали дапустить думку што сусвет зйяуля-ецца адзиным,то неабходна за абавязковасцю прызнавать, што адзинай зйяуляецца и прас-тора. 2.Матэрыяльная прастора. Так як кож-ны прадмет мае уласную форму руху,то гэты ж прадмет утрымливае унутры сябе и уласную прастору. 3.Перцэптуальная прас-тора. (перцэпцыя з лат. летуценни, фантазии) Тыповым узорам перцэпцыи прасторы з’яў-ляецца прасторавыя параметры и суадно-сины памиж прадметами падчас снобачан-няу,фантазии, галюцынацый. 4.Канцэптуаль-ная.Гэта тэарэтычная мадэль усведамлення рэальнай прасторы і часу. 5.Идыальная прас-тора. Поруч з вышей узгадаными прасторами як формами рэальнасти иснуе таксама идыальная прастора.Упершыню идыальная прастора была аписана Платонам.У новы час идыальная прастора асэнсоувалася Анры Пуанкарэ.Паводле яго прастора анталагична (прыродна)не иснуе,але яна иснуе тольки гнясиялагична (пазнавальна). Прасторава-часавы кантыніум. Усе прадметы існуюць, у адзінстве трохмернай прасторы і аднамер-нага часу.

 

 

Свядомасть.

Пытанне свядомасти разглядаюцца физия-логияй, психалогияй, кибернетыкай,але наибольш абагуленнае и самае шырокае уяу-ленне аб свядомасти прысутничае у филасо-фии. У гисторыи филасофии иснують нека-льки супратьлеглых канцэпцый тлумачэння свядомасти.1.У нутры матэрыялизма исну-юць наступныя канцэпцыи разгляду свядо-масти:- вульгарный матэрыялизм (Фогт, Бюхнэр,Малешот(фран)). Тут личылася што чалавечая свядомастть у цэлым выпрацоува-юцца па аналогии таго як жоуть выпра-цоуваецца пячонкай.- гилазаизм (Спіноза). Тут личылася што свядомастю надзелены не тольки чалавек, але и усе жывыя истоты и нават физичныя прадметы. 2.Идыялизм дае тлумаченне свядомасти у 2 вар: - аб’ектны ідэалізм (Піф.,Плат.,Гег.) абгрунтоувае, што свядомасть і думки чала існують самі па сабе і яны не залежать ад чалавека. - суб’ектны (Дж.Бэрклі) ідэалізм прызнавау, што свядомасть ствараецца субектам. 3.Дуализм (Дэкарт).Тут личыцца што матэрыя и свядо-масть иснують адначасова, паралельна и незалежна адна ад другой и тольки выпад-кова могуть узаемна каардынавацца, супа-дать. На сучасны момант прыродазнаучы і філ. Матэрыалізм прызнае, што свядомасць гістар. Узнікае толькі з узнікненнем чал-ка і у кожным выпадку належыць дакладнаму чалу, грамадству.

Дыялектычныя законы

Закон(у 19 ст)- неабходная устойливая и пауторная сувязь памиж прадметами и зьява-ми, якая замацоуваецца у пэуных фармулёу-ках. Закон перахода колькасных змянен-няу у якасныя і наадварот (са стратай асоб-ных уласцівасцей прадмет не губляе свае існаванне(дрэва з лістотай), якасць-тэза, колькасць-антытэза,мера-сінтэз(пераход ад-наго прадмета у другі праз змяненне якасці (кіпенне вады)) Закон адзінства і барацьбы супрацьлегласцей. Усе думкі існуюць толь-кі у супрацьлегласці (асіміляцыя-дэсіміл-яцыя, друг без друга не існуюць) Закон адм-аулення адмаулення Гэты З.выражае пасту-пальнасць і пауторнасць(Зерне-тэза, праро-стак-антытэза,т.к.тут адмауляецца першапа-чатковы стан зерня(1ае адмауленне,колас-сінтэз(2ое адмауленне),а у коласе шмат пер-шапачатковых зерняу)) Развіцце думкі чал-ка праз наст. Прынцыпы: 1)кола (колазва-рота) развіцце разглядаецца толькі,як пауто-рнасць і цыклічнасць.2)прамой лініі. Яна скіравана у бясконцасць,ілюструе сутнасць тэорыі лінейнага працэсу(толькі наперад!). 3)спіраль(сінтэз1 і 2)