Матэрыялізм і ідэалізм, іх варыянтнасць

Філасофія ці яе раздзелы ці палажэнні адносяцца да матэрыялізма ці да ідэалізма

1)матэрыялізм. прызнае першаснасць матэ-рыі, прыроды, а ўсё ідэальнае разглядае як штосьці другаснае, створанае, народжанае маэрыяльным. Матэрыялізм адмаўляе бога, і лічыць што прыроду ніхто не стварае і што яна існуе сама сабой. матэрыялізм бывае: а)стыхійны. (наіўны ) Тут ў якасці першас-нага прызнаецца пэўная прыродная стыхія, якая і з'яўляецца першапрычынай усяго існуючага. б)метафізічны У перакладзе з грэч. метафізіка-- ўсё тое, што знаходзіцца пасля фізікі. Мета-фізічны матэрыялізм калі і дапускае развіццё то прызнае яго толькі, як нейкую цыкліч-насціь, як паўторнасць. в)гістарычны і дыя-лектычны -- гэта марк-сісцкая філасофія ў якой лічыцца, што асноўным ў развіцці і прыроды і чалавека з'яўляюцца супярэчнасці і супрацьлегласці паміж прыроднымі ці грамадскімі сіламі.

2) і дэалізм прызнае першаснасць духу, ідэі, свядомасці, а прыроду, чалавека, матэрыю ў цэлым лічыць другаснымі, вытворнымі, залежнымі ад духоўнага, ад ідэальнага. Ідэалізм бывае: а)аб'ектыўны ідэалізм Ён прызнае ў якасці першаснага штосьці ідэальнае, якое існуе рэальна і незалежна ад чалавека Аб'ектыўныя ідэалісты Піфагор, Платон, Гегель. б)суб'ектыўны ідэалізм Тут у якасці першаснага прызнаюцца непаўто-рныя погляды, пачуцці "Я"(суб’екта) праз якія успрымаецца ўсё існуючае: і сусвет і прадметы, і іншы чалавек. Вяршыняй суб'ек-тыўнага ідэалізма з'яўляецца філасофія Джорджа Бэрклі

Філасофія старажытнай Індыі.

Пачатак індыйскай філасофіі ідзе ад святых кніг, якія называюцца "Веды" Веды -- звычкі, вераванні індаарыяў, якія афармляюцца ў асобных гімнах. Веды дзеляцца на чатыры часткі, галоўная і самая старажытная з іх -- "Рыгведа" -- прысвечана тлумачэнню пахо-джання сусвету, багоў, душы. Самай філасофскай з усіх частак Ведаў з'яўляецца "Упанішады", у якой упершыню робіцца спроба філасофскімі сродкамі пранікнуць у мікракосмас (чалавека) і ў гэтак званы вялікі космас, які ў Індыі называўся Брахман -- гэта быццё, гэты вышэйшы пачатак, гэта Абсалют. У індыйскай філасофіі вялікая ўва-га надаецца душы, ў аснове якой прысу-тнічае дыханне, як сувязь паміж прыродным і духоўным. Задачай філасофіі з'яўляецца дасягненне чалавекам заспакоеннасці як пры жыцці так і пасля смерці. Філасофскія школы Індыі: 1)Іёга(санскр. - парадак, развагі, суг-ляданне) -- гэта духоўны стан, калі душа злу-чаецца з Брахманам, з абсалютнай духоў-насцю. Іёга прадугледжвае тры шляхі вызвалення чалавека: а) працэс пазнання; б)эмацыянальнае далучэнне да Брахмана; в) актыўныя дзеянні. 2)Чарвака – матэрыя-лістычнае вучэнне ў індыйскай філасофіі. Чарвака адмаўляе ведыйскае палажэнне аб існаванні Брахмана і брахманісцкі закон кармы як асновы маральнасці. Яна прызнае існаванне толькі зямнога свету, ў якім з спа-нтаннага злучэння чатырох першаэлементаў

 

Філасофія старажытнага Кітая.

Уласнафіласофская традыцыя Кітая ўзыхо-дзіць да ІІ ст да н.э., калі з'яўляецца вучэнне Кун-Фуцзы, вядомага ў Еўропе як Кан-фуцый. Цэнтральным паняццем у філасофіі Канфуцыя выступае "жэнь" ці гуманнасць, чалавекалюбства. Задача філасофіі: выхава-нне не толькі дасканалай асобы, але і фар-маванне дзяржавы так як чалавек існуе толькі ў яе межах. Філасофская канцэпцыя быцця ў кітайскай філасофіі зыходзіла з трох прынцыпаў: а).Сусвет адзіны і ўяўляе бяско-нцы працэс станаўлення небыцця - г.зн. ўсяго таго, што не аформілася. Паміж быц-цём і небыццём няма прынцыповай розніцы, яны адно без другога не існуюць. б).Самым важным выступае маральнасць. в).Для кітайскай філасофіі важнымі з'яўляюцца вобразнасць, метафарычнасць, інтуітыў-насць, так як цэлае, ці адзінства быцця і небыцця, немагчыма зафіксаваць ні назіран-нямі ні з дапамогаю навукі. Сутнасць прад-мета можна выразіць толькі сімвалічна. Для яе ўласцівым з'яўляецца форма філасофскіх твораў. Часцей за ўсё гэта прытча, кароткі расказ, дзе філосаф перадае свае думкі і павучанні. У прытчах прапагандуюцца пава-жныя адносіны да традыцый, да гісторыі і, як вынік, адмаўляецца прагрэс, што і з'яўлялася адной з прычын адсталасці Кітая ў матэры-яльнай сферы ва ўсе часы.

Мілецкая філасофія. Геракліт.

З-за існавання шматлікасці полісау у Грэцыі,не існавала адзінай грэчаскай ф-і.Напрыклад, у Мілеце(Іонія)-ф-я стыхійнага матэрыялізму.Прадстаунікі:Фалес,Анаксімен, Анаксіман. Сутнасць милецкай ф. у насту-пным: у аснове усяго иснуючага прысутни-чаюць прыродныя першаэлементы:зямля, агонь, вада, паветра, якия характэрызуюцца вечнасцю и нестваральнасцю. Тольки гэтыя стыхии николи не узникаюць и не зникаюць и з камбинацый их узникаюць усе прадметы, у том лику и чалавек. Але ужо у тыя часы такая тэорыя вызывае сумленне. У сувязи з гэтым Анаксимандр увёу паняцце апейрон-духоуная субст. якая у сваёйвечнасци стварае 4 першастыхии якия у сваю чаргу ствараюць усе прадметы. Каштоунасць милецкай ф. у светапоглядзе на усё исную-чае як на нешта. Гераклит-заснавальник дыялектыки. Сутнасць ф.Гераклиту выра-жаецца у наступным пытанни: ци прадметы иснуюць пастаянна и нязменна, ци наадварот асноуная характырыстыка прадметау – зменливасць.(у адну раку не магчама увайсці двойчы)Паводле гераклита памылкова личыць што аснова прадметау-их нязменнае быццёсупярэчливых момантау у иснаванни и развицци прыроды. Космас.У ім няма нічога лішняга,кожны прадмет мае свае месца,час і прызначэнне.Гераклід выкары-стоувае паняцце макра і мікра.

10 Філасофія элеатаў

Элейская филасофия развивалася у некальких полисах, самым вяликим з яких быу Элея у 5-4 ст. Яе прадстауники:

1)Ф-ия Анаксагора-яго ф. прысвойвае пыта-нни иснавання сусвету: ци зьяуляецца сусвет арганизаванай структурай ци наадварот зьяуляецца суцэльным и бесструктурным.Ён спрабуе знайсци часцицу у якой будуць выя-улены элементы усих иншых рэчывау. Иснаванне такой часцицы будзе азначаць што сусвет адзины.

2)Филасофия Эмпедокла-ён для тлумачэння прадметау и свету брау 4 першатсыхии (вада,агонь,паветра,зямля) Паводле Э. разн-аякасць прадметау тлумачыцца рознай пра-порцыяй першастыхий у прадмеце. Пер-шастыхии характэрызуюцца пасиунасцю т.е. не маюць сами па сябе стваральнай силы.

З гэтай пасиунасци выходзяць дзве духоуныя силы:филио(любоу,злучанасць) и кэикас (варожасць,ненависць)

3)Ф.Ксенафана-К. паставиу пытанне аб иснаванни Бога.Яго асноуны падыход-небог стварае чалавека а чалавек стварае Бога. Адсюль иснаванне розных Багоу у розных народау. У Багах людзи шукаюць таго чаго не хапае у их самих: бяссмертнасци, справя-дливасци. Бог и прырода-рауназначныя паняцци.

4)Ф.Зянона прысвечана тольки аднаму пытанню-асэнсаванню сутнасци руху. Ф. Зянона носиць апарыйны характар. Апарыя-разважанне якое прыводзиць у тупик у пошуках адказу.

Філасофія Зянона.

Ф.Зянона прысвечана тольки аднаму пытанню-асэнсаванню стнасци руху. Ф. Зя-нона носиць апарыйны характар. Апарыя-разважанне якое прыводзиць у тупик у пошуках адказу. Найбольш тыповы-ми выступаюць “Дыхатомия”,”Ахилес и ча-рапаха”,”Ляцячая страла”. Асноунае прызна-чэнне апорый адказаць на пытанне-што такое рух и ци иснуе ён у рэальнасци.

“Дыхатомия” -у гэтай апорыи ён ставиць пытанне-ци магчыма растлумачыць сутнасць руху пры дапамозе пачуццяу ци розуму. Выснова-немагчыма з дадзенай кроп-ки трапиць у ближэйшую да яе так як яе фак-тычна не иснуе.

”Ахилес и чарапаха” -у аснове гэтай апорыи закладзены прынцып адноснасци руху. Чара-паха як симвал самага павольнага заусёды на перадзе самага хуткага Ахилеса. Чарапаха рухаецца не залежна у той час як Ахилес рухаецца у залежнасци ад чарапахи. Выс-нова-каб пераадолець абмежаваную адлегла-сць патрэбен бясконцы час так як кожная кропка и ёсць бясконцасць.

”Ляцячая страла” -асноунай мэтай апорыи зьяуляецца пытанне ци знаходзицца страла у стане руху ци пакоя.Зянон даказвае што страла у кожны момант руху знаходзицца у стане пакою.

Узникае пытанне ци можа бясконцая сумма пакоя ствараць рух.

Атамістычная філасофія.

Асноуныя прадстауники: Дэмакрыт, Ляукип, Эпикур, Лукрэцый Кар. Пад тэрминам ‘атамас’- грэки разумели найдрабн. Недзяли-мую часц-ку. Адкрыццё ат адбыв не пры дапамозе нейких физ. Вопытау, а тольки пры дапамозе лагич разважанняу. Дзякуючы ат прадметы могуць иснаваць пэуны час. У антычнасци была пашырана думка, што аутарам атам вучэння з’яул. Ляукип, але пасля яго не засталося ні якой пісьм спадчыны и нібыта усе заслуги прысвоіў сабе яго вучань Дэмакрыт. У сучаснасци, каб пазбегнуць спрэчак, аутарства прызначаецца адначасова за Ляукипам-Дэмакрытам.