Метинден парчаны окъунъыз ве 10-12 вазифелерини беджеринъиз. 


Мы поможем в написании ваших работ!



ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?

Метинден парчаны окъунъыз ве 10-12 вазифелерини беджеринъиз.



(Прочитайте текст и выполниет задания 10-12)

Узакътан къой сюрюси киби джыйылып тургъан кой корюнди. Алим сыкъ чегерликлер арасында сокъуларакъ, сарп байырлар устюнден,сувсуз дерелер ичинден кестирип, койге догъру ёл алды.

О ёрулгъан – талгъан эди. Онынъ темиз манълайындан, самайларындан, арды кесильмеден тер чыбырмакъта эди. Аркъасындаки токъума кольмеги сыртына япышып, кунеш сыджагъындан тенини тарлап-къашытып турмакъта эди. Юньлю чарыкълары да дельме-делик олып, шоссе ёлундан орманлыкъкъа сокъулгъандан сонъ, энди тынышта бир табанларына тегенек кирип, ёлуны больмекте эди.

Ниает, кой юкъарысындаки Сувлу дереге келип етти. Урбасыны, чарыкъларыны чыкъарып, тозуны къакъты. Салкъын сувнен юзюни, аркъасыны ювды. Бедендже тазерген, енгиллешкен киби олды.

Онынъ ёлджулыгъы башлагъан куньден берли ана-бабасы ич бир вакъыт акъылындан чыкъмаса да, бойле бир арекетке оларнынъ насыл янашаджакълары акъкъында аслы да тюшюнмеген эди. Шимди, энди койге киреяткъанда, ёл теэссуратынынъ догъургъан бутюн ойларына бу тюшюндже де къошулды. Алимге, шубесиз, не анасы ве не де бабасы къол котермезлер, лякин оларнынъ агъызындан опьке сёзю эшитмек биле, башкъасындан кореджеги энъ амансыз джезадан агъыр корюне эди.

Алим, къоранталарына айтмадан ёлгъа чыкъкъаны ичюн окюнди, лякин айткъаны алда оны бойле узакъ ёлгъа озь башына ташлайджакъларына да умюти аз эди.

Лякин азбаргъа келип киргенинен, онынъ бутюн кедерлери бошуна олып чыкъты: онынъ севимли анасы, асретини чеккен эвлядыны корьгенинен, багъырына басып, буюк бир асретликнен онынъ манълайындан, янакъларындан, козьлеринден опе башлады. Сонъ оны софадаки кийиз миндер устюне отуртты. Акъшамдан эселет эвляды ичюн къалдыргъан чибереклерни къыздырды, огюне бир тепси де къаймакъ къойды.

10. Берильген парча насыл эсерден алынгъан? Эсернинъ муэллифи ким?

(Из какого произведения этот отрывок? Кто автор этого произведения?)

А «Ачлыкъ хатирелери», («Воспоминание о голоде») А.Ильмий А

Б «Афат», («Бедствие») Черкез Али Б

В «Алим», Ю.Болат В

Г «Иблиснинъ зияфетине давет», («Приглашение на пир к дьяволу») Ш.Алядин Г

11. Эдебий къараманлар сырасындан юкъарыда берильген эсернинъ къараманларыны бельгиленъиз.

(Выберите ряд героев указанного отрывка из предложенных)

А Усеин Шамиль, Феми, Суаде ханым, Умер А

Б Бекир, Айше, Эсма, Алим Б

В Азамат акъай, Кериме апте, Мерьем, Алим В

Г Молла, Бекир, Селиме, Зибиде Г

12. Не ичюн шу эсер тарихий роман деп сайыла? (3-5джумле) (Почему этот роман считают историческим? (3-5 предложений)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

13. «Афат» эсерининъмуэллифи ким олгъаныны бельгиленъиз.

(Кто является автором произведения «Афат»?)

А Черкез Али А

Б Бекир Чобан-заде Б

В Умет Ипчи В

Г Юсуф Болат Г

14. «Айт, Чатыртав!», («Расскажи, Чатырдаг»), «Татарлыгъым» («Татарство»), «Къырым акъкъында» («О Крыме») шиирлернинъ муэллифи ким? (Кто автор стихов «Расскажи, Чатырдаг», «Татарство», «О Крыме»?)

А Эшреф Шемьи-заде А

Б Шевкъий Бекторе Б

В Сеитумер Эмин В

Г Бекир Чобан-заде Г

15. «Не ичюн биз тарихымызны бильмек керекмиз» (150 сёзден ибарет эссе язынъыз)

«Для чего мы должны знать свою историю». Напишите эссе (не менее 150 слов)

ВАРИАНТ 2

Бедий метинден парчаны окъунъызве 1=6 вазифелерини беджеринъ (Прочитайте отрывок художественного текста и выполните задания 1-6).

«Къызлар, къызлар, дюн гедже

Худжур бир тюш корьдим мен.

Джин-шейтанлар юрьмеген

Сарп ерлерде юрьдим мен.

 

Сувдай ярыкъ бир гедже,

Тавда янъгъыз къалгъанман.

Санки дерсиз, пайнозюм

Мезаргъа ёл алгъанман.

 

Не япмагъа бильмейип,

Эр якъкъа баш ургъанда,

Чатыпманлыкъ ичинде

Ёл тапалмай тургъанда,

 

Тюш десенъ тюш, анъсызын,

Къоркъудан джан талашып,

Келип къонды омзума

Бир гогерджин баласы.

 

Бир олюмден къалгъандай,

Тени дыр-дыр къалтырай,

Ай ярыкъта козьлери

Садеф киби йылтырай.

 

Бу аджайип ишлерден,

Башта бираз шашырдым.

Сонъ тез-тез бу къушчыкъны

Кокрегимге яшырдым.

 

Меген дейим, гъарипни

Къувгъан эмен миявкъуш.

Пейда олды шу аньде

Бир аллене, бедат къуш.

 

Панджаларын чыкъарып,

Узериме атылды.

Мен юзюмни орьтсем де,

Устюм-башым йыртылды.

 

Джан-алямет къоркъудан,

Яман этип багъырдым.

Пек абдырап,ярдымгъа

*** чагъырдым.

 

Кок гурьледи, сель къуйды,

Йылдырымлар ойнады.

***-нинъ ерине

Келип чыкъты бир джады.

 

Шу арада бир эмчек

Баласынен къолунда

Учып кеттим еди къат

Кокке, Кябе ёлуна.

 

Кябе ёлу дегени_

Акъ сют акъкъан ёл экен.

Чевре-чети сынъырсыз

Мавы сахра, чёль экен.

 

Сонъ не олды бильмейим,

Башы, сонъу къарышты.

Бир-биринен недайдыр

Албастылар тартышты.

 

Тюш десенъ тюш, сонъ бирден

Бастырыкъып уяндым.

Эвде корип озюмни,

Толу бир нефес алдым.

 

Бакъсам, къасыр устюнде

Чалкъат юшип яткъаным.

Сытмам бардай сыкъылып,

Къан-терлерге баткъаным»…

1. Берильген парчанынъ насыл эсерден олгъаныны, муэллифи ким экенини бельгиленъиз.

(Из какого произведения этот отрывок? Кто автор этого произведения?)

А «Фырсат тапты» («Пользуясь случаем») И.Асанин А

Б «Къырымнаме» («Баллада о Крыме») Ш.Селим Б

В «Къырым фаджиасы», («Трагедия Крыма») А.Озенбашлы В

Г «Козьяш дивар» («Стенаслез») Э.Шемьи-заде Г

 

 

2. «Козьяш дивар» дестанынынъ къыйметини анълатынъыз.

(Поясните, в чем ценность поэмы «Козьяш дивар»?)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

3. Кетирильген парча бу-

(Предложенный отрывок это-)

А Монолог А

Б Диалог Б

В Реплика В

Г Реплика(четке) Г

4. Бу парчада муэллифнен къулланылгъан «Къоркъудан джан талашпы» ибареси насыл бедиий вастадыр?

(Как называется художественное средство, использованное автором в стихотворении?)

А Метафора А

Б Эпитет Б

В Гипербола В

Г Къыяс (сравнение) Г

5. Къараман корьген тюшнинъ манасыны насыл анълайсынъыз? Тюш вастасынен онъа не беян ола? (3-5 джумле) (О чем говорит увиденный героем сон? Что он помогает ему понять (3-5 предложений)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 

6. Эсернинъ фельсефий гъаесини насыл анълайсынъыз ве неде коресинъиз? Муэллиф окъуйыджыларны неге чагъыра?

(Как вы понимаете и в чем видете философскую идею произведения К чему призывает читателя автор?)

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Шиирни окъунъыз ве 7-9 вазифелерни беджеринъиз.

(Прочитайте стихотворение и выполниет задания 7-9)

***

Яваш эскен ель бугунь,

Далгъаларны тербете,

Сейир этип буларны,

Дюльбер бир къыз ял эте.

 

Козьлер мавы, бель индже,

Узун, буйра сачлары.

Инджиден акъ тиши бар,

Назик, сызма къашлары.

 

Узакъ дегиль, янымда,

Козь алмайым козюнден,

Севинч толу юреги,

Сезильмекте юзюнден.

 

Кулюмсирей, севдире,

Ойчан, тюпсиз козьлери.

Сёйлешеджек денъизнен,

Анълашылса сёзлери.

 

Дерсинъ, денъизбуны анълай,

Кенъ-кенъджаядалгъасын.

Сонътоласий, санки дей:

Дюльбер тюшсин, ялдасын.

 

Джыйнап, топлап гурь сачын,

Ер кунеши бу дюльбер,

Тюшти явашденъизге,

Бакъты онъа кок ве ер.

 

Балыкъ киби ялдай о,

Сувны эшип къолунен,

Тюшип мен де ялдадым,

Онынъ кеткен ёлунен.

 

Деджоюла, де къалкъа,

Сувда ойнай «сув къызы»,

Шакъа, оюн бегене,

Кибирли дегиль о озю.

 

Акъ мермердай тенине

Далгъа келип окътала.

Ынджынмасын дюльбер, -деп

Окелене, токътала.

 

Дюльберлиги акърансыз,

Къошакътапмакъкучь онъа.

Кунеш биле тёпеде,

«Чиркинмен» -деп, утана.

 

Эгер Меджнун корьсейди,

Эль чегерди Лейлядан.

Татьянадан кем дегиль,

Ширинден де абадан.

 

Ширин олгъан деврининъ

Нам къазангъан дюльбери.

Амма бизим бу дюльбер,

Дюльберлернинъ дюльбери.

 

7. Шиирнинъ муэллифини бельгиленъиз.

(Укажите автора стихотворения)

А «Омюр къызы», («Жизнь девушки»)К.Джаманакълы А

Б «Земане яшы», («Современник») Ы.Къадыр Б

В «О копюр къайда», («Где этот мост») С.Эмин В

Г «Агъыр джеза», («Тяжелое наказание») М.Нузет Г

8. Берильген эсер шиириетнинъ насыл чешитине менсюп олгъан?

(Какова тематика данного стихотворения?)

А Фельсефий А

Б Гражданлыкъ Б

В Севги В

Г Табиатны тасвирлев Г

9. Шиирде олгъан тасвирий васталарыны бельгиленъиз.

(Отметьте в стихотворении использованные художественные средства)

А Къыяс, гипербола А

Б Тек джанландырув Б

В Тек эпитетлер В

Г Эпитет, къыяс, метафора Г



Поделиться:


Последнее изменение этой страницы: 2016-08-10; просмотров: 321; Нарушение авторского права страницы; Мы поможем в написании вашей работы!

infopedia.su Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Обратная связь - 52.14.121.242 (0.042 с.)