Функциональды және патологиялық жағдайларды, процесстердi

VII. Латын: retro, re

Retro-

Re-

Бiр нәрсенiң артқы жағында орналысу.

Кейiн қарай бағытталу.

1. қалпына келу, қайталану

2. қарымта қайтару, қарсы әрекет жасау

Мысалы: retro-nasalis – мұрын арты.

                     Retro-versio – артқа бұрылу.

                    Re-animatio - қайта өмiрге келу.

IX. Латын: con

  Грек: sуn

Con-(com,cor,col,co).

Syn-(sym, sy).

Бiрнәрсемен бiрге байланасу

Бiрге әрекет ету

Мысалы: con-junctiva – көздiң байланыстырушы қабығы.

          Cor-reсtio – түзету.

         Sуn-apsis – екi нейронның бiрiккен жерi.

        Sуm-biosis – екi организмнiң бiрге өмiр сүруi.

 

X. Латын: contra-

Грек:anti-

Contra, anti, ant-

Ќарама-қарсы жағдай, қимыл.

Мысалы: contra-lateralis – қарама-қарсы жақта орналысу.

         Anti-tragus - құлақ қалқаншасына қарама-қарсы.

 

 

ХІ. Грек: ana-cata.

Ana

Iс әрекетiң төменнен

Жоғары бағытталуы

Cata

Iс әрекеттiң жоғарыдан төмен қарай бағытталуы.

Мысалы: ana crota – пульстiң төмен жоғары көтерiлуi.

        Cata-crota – пульстiң жоғарыдан төмен түсуi.

 

ХІІ. Латын: in -ex

   Грек: en -ee

In, im (i,i,

 ir,en,em)

Бiрнәрседе орналасу

соған бағытталу

iшiнде

Ex, e (ef) ee, ex

Бiрнәрседен сыртқа

бағытталу сыртта

Мысалы: impressio- қысым

                    en-cephalon – ми (бастың iшiнде)

 

XIII. Болмау, жоқ деген мағынаны беретiн префикстер:

Латын: in.

Грек:a, an.

In (im, il, in, a, an)

Сөз қ±рушы негiздiң белгiсiнiң жоқ болуы немесе болдырмау.

Мысалы: im-potentia – белсiз.

                    Ir-regularis – тиянақсыз.

                   An-algesia – аурудың болмауы.

 

XIV. Грек: dys-eu

Dys

Бұзылу, қиындау,

Ќызметенiң бұзылуы нормада сапалық

 және сандық ауытқуы

Eu

қызметiнiң қалыпты

болуы: дұрыс; жақсы

жағдайды

Мысалы: dys-tonia – тонустың бузылуы.

          Eu-pnoe – тонустың дұрыс болуы.

 

XV. Латын: dis

   Грек:

Dis (dif, di) dia

Бөлiну, ажырау, бөлшектену

Мысалы: dis-seminatio – ыдырау, тарау.

          Dya-lysis – бөлiну

 

XVI. Латын: de, des, se.

De, des, se

Ажырау, алшақтау, жою. Сөз құраушы негiзге қатысты

Мысалы: de-pilatio – шашты алып тастау.

                    Des-infectio – заласыздандыру.

                   Se-paratio – бөлу.

Грек ТЭ

Латын сөзi

Мағынасы

Haemo, haemato, aeimia

Histo, histio

Myo, mysium

Cyto, cytis

Chondro

Cele

Neuro, neuri

Adeno

 

Angio

 

Blasto, blastus

Phlebo

Teno

Dermo, dermato, derma

Uro, uresis, uria

Chole, cholia

Chylo, chylia

Pyo

Hidro

Hydro

Toxo, toxico, toxi

Litho, lithiasis

Onco

Carcino

Myelo, myelia

Masto

Oto,otia

Ophtalmo, ophtalmia

Sphygmo,sphygmia

Gyno, gynaeco

Andro, andria

Paedia, paedo

Geri, gero, geronto

Topo

Pharmaco

Tricho, trichia

Onycho, onychia

Dacryo

Sialo, sialia

Corpo

 

Galasto

Lipo

Op, opi, optico, opio

Opsia

Phaco,phakia

Blepharo

Kerato

Phono,phonia

Sanguis, inis m

Textus, us m

Musculus, i m

Cellula, ae f

Cartilago, inis f

Hernia, ae

Nervus, i

1. Glandula, ae f

2. Nodus lymphatiaus

Vas, vasis n

Vasiculum, i n

Germen, inis n

Vena, ae f

Tendo, inis m

Cutis, is

Urina,ae f

Fel, fellis bilis

 Lympha, ae f

Pus, puris n

Sudor, oris m

Aqua, ae f

Venenum, i, n

Calculus, i, m

Tumor, oris m

Cancer, cri m

Medulla spinalis

Mamma, ae s

Auris, is f

Oculus, i m

Pulsus, us m

Femina, ae f

Mas, maris m

Infans, ntis f

Senex, icis m

Locus, i m

Medicamentum I n

Capitus, i m

Unguis, i m

Lacrima, ae f

Salvia, ae f

Faeces, i m

Stercus, oris n

Lac, lactis, f

Adeps, ipis f

Visus,us m

 

Lens,lentis

Palpebra,ae f

Cornea,ae f

Vox,vocis f

Қан

ұлпа (тiн)

бұлшық ет, бұлшық еттiк

клетка, жасуша

шемiршек

ісік, iсiну

жүйке, жүйке жүйесi

1. Без, 2. Лимфа түйiнi

2. Аденоиттар

тамыр (қан тамыры)

 

іштегi ұрық

көк қан тамыры

сiңiр

терi

несеп, зәр, несептiк

өт, өттiк

лимфаға қатысты

iрiң

тер

1) су, 2) сұйықтық

у, улы

тастың болуы

iсiк

рак, рактi iсiк

жұлын немесе сүйектi ми

әйел кеудесi, сүт безi

құлақ

көз

пульс

әйел

еркек

бала, балалық

қарт, қарттық

орын

дәрi-дәрмек

шаш

тырнақ

көз жас

сiлекей, сiлiкейлi

нәжiс

 

сүт, сүттiк

май, майлы

көз, көздiк

 

көз бұршақ

қабақ

көздiң мөлдiр қабығы

дыбыс дауыс

 

бiлдiретiн дара терминоэлементтер: