Мы поможем в написании ваших работ!
ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?
|
Түрік дәуірі. «Түрік» атауы туралы пікірлер.
Содержание книги
- Бірінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі Қазақстан.
- Ндар мен монғолдарың қоғамдық құрылысы мен соғыс өнеріндегі ортақ белгілері.
- XІХ ғасырдың 50-жылдарындағы қазақ шаруаларының азаттық күресі
- Геродоттың «Тарих» пен Страбонның «География» еңбектеріндегі деректердің ұқсастығын талдаңыз.
- Жошы ұлысына қараған аумақтарды картаға белгілеңіз.
- Астананың Ақмолаға көшірілуінің тарихи маңызы.
- гедей ұлысына қараған аумақтарды картаға белгілеңіз.
- Алтын Орда мемлекетінің құрылуы.
- ХІІІ –ХV ғғ. жер иелену түрлерінің мағынасын кестеге толтырыңыз.
- ХІІІ –ХV ғғ. жер иелену түрлерінің мағынасын кестеге толтырыңыз.
- Шаруалардың мүліктік жерлері
- ыпшақ мемлекетінің астаналарын картаға белгілеңіз.
- жылғы патша өкіметінің жарлығына Қазақ зиялыларының саяси көзқарастары.
- арахан мемлекетінің астаналарын картаға белгілеңіз.
- Л.Г. Морганның тарихты дәуірлеуі мен археологиялық дәуірлеуді салыстырып, ұқсастығын анықтаңыз.
- Л.Г. Морганның тарихты дәуірлеуі мен археологиялық дәуірлеуді салыстырып, ұқсастығын анықтаңыз.
- Мемлекеттік дума мен қазақ зиялыларын не байланыстырады. Ххғ. Басындағы «Қазақ кадеттері» деген кімдер. Түсініктеме беріңіз.
- Түркеш қағанатының саяси жағдайы.
- Жылғы «целиноград оқиғасы» мен 1986 жылғы «желтоқсан оқиғасының» себептері мен нәтижелерін салыстырыңыз.
- Жылғы «целиноград оқиғасы» мен 1986 жылғы «желтоқсан оқиғасының» себептері мен нәтижелерін салыстырыңыз.
- ХІІІ –ХV ғғ. салық түрлерінің мағынасын кестеге толтырыңыз.
- Андронов» мәдениеті мен «Беғазы-Дәндібай» мәдениетін салыстыра отырып,талдау жасаңыз.
- Суретке қарап отырып, оқиғаны сипаттаңыз.
- Мезолит пен неолит шаруашылығындағы айырмашылықтары.
- Көшпелі мал шаруашылығының шығуына әсер еткен негізгі себептерді кесте бойынша толтырыңыз.
- Ноғай Ордасының аумағын картадан белгілеп, маңызын түсіндіріңіз.
- азақстанның мемлекеттік егемендігі туралы Декларациясының қабылдануы.
- білқайыр хандығының жер аумағын картадан белгілеп, маңызын түсіндіріңіз.
- Патшалық Ресейдің жер мәселесіндегі отаршылдық саясаты.
- Көне тарихты кезеңдеудің –археологиялық және геологиялық тәсілдерін салыстыра сипаттап, сәйкестендіріңіз.
- Батыс Түрік және Шығыс Түрік қағанаттарын салыстырыңыз.
- Батыс Түрік және Шығыс Түрік қағанаттарын салыстырыңыз.
- йсін тайпаларының қоныстанған аумағын картаға белгілеңіз
- Түрік дәуірі. «Түрік» атауы туралы пікірлер.
- Ш.Уәлиханов атындағы тұрақ пен Батпақ ескерткішін салыстырып, қай кезеңге жататынын анықтаңдар.
- асым ханның қасқа жолы» бойынша енгізілген ережелерді кесте бойынша толтырыңыз және оның маңызын түсіндіріңіз.
- азақ КСР-нің құрылуының тарихи маңызы.
- н көсемі Аттила мен қыпшақтан шыққан Бейбарыс сұлтанның тарихта алатын орны.
- н көсемі Аттила мен қыпшақтан шыққан Бейбарыс сұлтанның тарихта алатын орны.
- азақ хандығының басқару жүйесін кесте бойынша толтырыңыз және оның маңызын түсіндіріңіз.
- Сақтардың тәуелсіздігі үшін күресі.
- арқаралы петициясының» халық толқуындағы рөлін анықтаңыз.
- Түркеш қағанатының аумағын картаға белгілеңіз.
- және 1930-1932 жылдардағы Қазақстандағы аштықтың зардаптарын салыстырыңыз.
- Батыс Түрік қағанатының жер аумағын картаға белгілеңіз.
- Алаш» және «Үш жүз» партияларының сипаты және алдына қойған мақсаттарының айырмашылықтары
- Кенесары Қасымұлының біртұтас қазақ мемлекеттілігін қалыптастырудағы саяси қызметіне баға беріңіз.
- Ытай саяхатшысы чжан Цянь мен шоқан уәлихановтың сапарын салыстыра сипаттап, мақсатын, ерекшеліктерін атаңдар.
- азақстан аумағындағы неолит дәуірінің тұрақтарын картаға белгілеңіз.
- асым мен Тәуке хандардың билігін салыстыра отырып, ішкі, сыртқы саясатындағы ұқсастықтарды анықтаңдар.
«Түрік дәуірі» VІ-ХІІІғғ. аралығын қамтиды.Бұл кезең немесе қазақ мемлекеттілігінің түркілік кезеңі деп аталады. Өйткені, бұл кезеңде этникалық құрамы түркі тілдес тайпалардан тұратын, түркі тілінде сөйлейтін, наным-сенімі ортақ мемлекеттер (Түрік, Батыс Түрік, Түркеш, Қарлұқ, Оғыз, Қарахан, Қимақ, Қыпшақ) бүгінгі қазақ жері мен түркі тілдес тайпалардың жерінде құрылып, өмір сүрді.
Көне түркі тайпалары – Орталық Азиядағы, одан тыс жатқан кейінгі түркі тілдес халықтардың ататегі. Бұл тайпалар бүкіл түрік халықтарының тілінің, әдет-ғұрып, салт-саналарының, дүниетанымының қалыптасуына әсер етті. Түрік дәуірі қазақ этногенезі мен мемлекеттілігінің, материалдық және рухани мәдениетінің қалыптасып дамуында ерекше басым орын алады.
«Түрік» этнонимі алғаш рет қытай жылнамаларында 542 жылдары аталады. Қытай жылнамалары түркілерді ғұндардың ұрпағы деп атаған.
Түркі жазуының құпиясын ашқан даниялық ғалым Вильгельм Томсон қытайша «ту-кю» деп аталған халық «түріктер» екендігін дәлелдеді.
Ғылымда «түрік» атауы туралы пікірлер көп. Академик А.Канонов – «ту-кюе» (түркіт) сөзін - дулыға (дулыға сияқты таудың етегін мекендеген, ол тау – Алтай тауы) деп аударылады дейді. Француз ғалымдары Клапрот, Ремюза бойынша – «ту-кюе» (тақия) – бас киім деп аталады. Қытайтанушы Бичурин ,Шмидт – «ту-кюе» сөзін монғолдың –дудига сөзімен байланыстырып - дулыға деп аударған, бірақ олар, қытай деректеріндегі «ту-кюе» түркілер емес монғолдар деп есептеді.
Н.Аристов – «ту-кюе» (терк-түріктің өз сөзі,атау содан шыққан)-дулыға деген мағына береді, керісінше ,қытайша аты ту-кюе деген тұжырымға келеді.Бастапқы кезде түрік деген сөз түркітілдес көшпелілердің ішіндегі басқарушы ақсүйек ру өкілдеріне ғана қатысты болды. Кейін түрік деген атау саяси мәнге ие болып, олардың қол астында болған өзге де тайпалар да атала бастады.
3.Қарлұқ мемлекетінің жер аумағын картаға белгілеңіз.
Жазба деректерде қарлұқтар біздің заманымыздың V ғасырындағы тирек тайпаларының құрамында кездеседі. Қытай деректерінде карлұктардың бұлак руы Алтай тауының баурайын мекендейтіндігі хабарланады.Ал VII ғасырдағы басындағы кытайдың Таншу әулеттік хроникасында қарлұқтардың түрік тілдес тайпалардың бір тармағы екендігі, олардың құрамында бұлақ, жікіл, ташлық деген тайпалардың бар екендігі көрсетілген. Бұл деректер қарлұқ тайпасының Түрік қағанатының құрамында болғандығын, түріктер батысқа қарай жылжығанда олармен бірге аттанып, Орта Азия жерінде дейін барғандығын аңғартады. Қарлұқ тайпаларының негізгі топтасқан жерлері Алтай тауынан Балқаш көліне дейінгі аралық. Арабтарға қарсы күрескенде Орта Азияның Тоқарстан жеріндегі қарлұқтар мен түргеш қағаны Сұлудың бірге соғысқаны белгілі. Бұдан Қарлұқ қағанаты құрылғанға дейінгі-ақ қарлұқ тайпаларының Орталық Азия жерінде өмір сүргендігі аңғарылады. Ал Күлтегін жазуындағы Қарлұқтарды қырып, басып алдық деген хабар қарлұқтардың Шығыс Түрік қағанатының құрамында да болғандығын білдіреді.Шамасы осы жеңілістен кейін қарлұқтардың және бір толқыны Жетісуға қарай жылжиды. Қарлұқтардың Жетісуға қарай жылжудағы және бір себебі Ұйғыр қағанатынан жеңілуі еді. Алтай тауынан Сырдарияның орталық ағысына дейінгі аймақты алып жатқан ірі тайпалар одағы – қарлұқтар Түргеш қағанатының әлсіреген жағдайы пайдаланып, 756 жылы билікті қолдарына алып , өздерінің мемлекетін құрды. Қағанаттың орталығы Суяб қаласы болды.
|