Вопрос 4: Политическое и социально-экономическое развитие белорусских земель в составе Великого княжества Литовского, Русского и Жемойтского.

Вопрос 2: Первобытное общество на территории Беларуси. Основные занятия и общественный строй первобытных людей. Великое переселение народов. Расселение индоевропейцев. Балты и славяне на территории современной Беларуси.

Чалавек вылучыýся з жывельнага свету больш 2 млн. гадоý назад. Першымi людзьмi на Б. былi неандэртальцы. Рэшткi iх культуры выяýлены ля весак Свяцiлавiчы (Ветаýскага р-на), Абiдавiчы (Быхаýскага р-на) i Падлужжа (Чачэрскага р-на). Яны жылi там у перыяд памiж 100 i 40 тыс. гадоý назад. Поýнае засяленне тэрыторыi Б. адбылося прыкладна 10 тыс. г. назад. Прыродныя умовы на працягу тысячагодзеý не аднойчы мянялiся: леднiковы перыяд не раз перамяняýся пацяпленнямi. Самая старажытная стаянка чалавека каменнага веку знаходзiцца каля вескi Юравiчы (Калiнкавiцкага р-на), дзе знойдзены рэшткi вогнiшча, камяневыя прылады працы, рэчы, вырабленныя з бiýня маманта. Другое старажытнае паселiшча ― Бердыж (Чачэрскага р-на). Тут выяýлены рэшткi чатырох паýземлянак i пяцi гаспадарчых ям, прылады працы. Па характару прылад працы ý гiсторыi першабытнага ладу вылучаюць перыяды: 1) каменны век [100 – 3 тыс. г. да н.э.] а)палеалiт ― з’яýленне першых людзей, чалавек вырабляе прылады працы з кременю (ручное рубила, востры наканечник, нож); асноýныя заняткi ― збiральництва, рыбалоýства, паляванне; б) мезалiт ―удасканальванне прылад працы, новы вiд зброi ― лук i стрэлы; в) неалiт ― людзi навучылiся шлiфаваць, пiлаваць i свiдраваць камянi; асаблiвае значэнне набыло рыбалоýства, навучылiся плясцi сеткi; з’яýляецца глiняны посуд, новыя прылады працы ― сякера, матыга. 2) Бронзавы век [12 – пач.1 тыс. да н.э.] ― з’яýленне медных i бронзавых вырабаý; на Б. бронза i медзь паступалi з Каýказа, Прыкарпацця i Скандынавii; распаýсюджана земляробства i жывелагадоýля; чалавек пазнаý тэхнiку ткацтва. 3) Жалезны век [пач. 1 тыс. да н.э. – 5 ст. н.э.] ― здабыча i апрацоýка жалеза, якое выплаýлялi з балотнаi руды ý пячах-дамнiцах.

Здаýна першабытны чалавек жыý супольна, але толькi ý палеалiце фармiруецца радавое грамадства. Некалькi родаý. Гэтых людзей аб’ядноýвала не толькi сумесная барацьба з сiламi прыроды i гаспадарчая дзейнасць, але ý першую чаргу адно паходжанне, радство. Спачатку гэта радство вызначалася па мацярынскай лiнii ― iснаваý матрыярхат. Пасля з’яýлення бронзавых i жалезных прылад працы, земляробства i жывелагадоýля выходзяць на першы план, а гэта праца мужчын => патрыярхат. З бацькоýскага рода бярэ пачатак маемаснае няроýнасць людзей => сем’i => утвараецца суседская абшчына. На тэрыторыi Б. вызначылiся некалькi вялiкiх груп плямен, якiя адрознiвалiся матэрыяльнай культурай, рытуаламi пахавання набожчыкаý. У 6 – 7 ст. н.э. адбылося засяленне Б. славянскiмi пляменамi, яны рассялiлiся сярод балтаý => пачатак працэсу асiмiляцыi славян i балтаý. У 8 – 9 ст. склалiся супольнасцi усходнеславянскага насельнiцтва: крывiчы, дрыгавiчы, радзiмiчы, часткова валыняне, драýляне, северане.

Этнiчную гiсторыю Б. можна падзялiць на 2 перыяды: 1) даiндаеýрапейскi [40 – 3 тыс. г. да н.э.]. Гэты перыяд супадае з каменным векам, калi адбылося засяленне чалавекам тэрыт. сучаснай Б. 2) iндаеýрапейскi [з 3 ст. i да н.э.] ―пачаýся ý бронзавым веку з часу рассялення на тер. Б. iндаеýрапейскiх народаý. Iснуе некалькi канцэпцый прарадзiмы iндаеýрапейцаý: 1) еýрапейскае; 2)балтскае; 3) у 70-80 гг. савецкiя вучоныя прапанавалi пяреднеазiацкую. Прыкладна ý 4-3 тыс. г. да н.э. пачалася вялiкая мiграцыя iндаеýрапейскiх плямен па прасторах Азii i Еýропы. Гэтыя народы былi сацыяльна-эканамiчна больш развiтыя i яны асiмiлявалiся з народамi Б. Iндаеýрапейцы прынеслi патрыятхат.

 

Вопрос 3: Зарождение государственности у восточных славян. Начало Руси. Полоцкое и Турово-Пинское княжества как первые государственные образования на территории Беларуси.

Да сярэдзiны 9 ст. на тэр., заселенай старажытнымi славянскiмi супольнасцямi, пачалi фармiравацца раннефеадальныя княства. Па летапiсам ý пач. 9 ст. iснавала два ýсходнеславянскiх саюза: паýночны з цэнтрам ý Ноýгарадзе i паýдневы ― з цэнтрам ý Кiеве. Потым гэтыя саюзы аб’ядналiся i ýтварылi адзiную дзяржаву ― Кiеýскую Русь ― гэта раннефеадальная дзяржава-манархiя. На чале стаяý князь.Пры iм мелася дума, куды уваходзiлi найбольш знатныя людзi i старэйшыя дружыннiкi (баяры). Князю падпарадкоýваýся шматлiкi кiраýнiчы аппарат, якi распараджаýся зборам данiны, падаткаý i iнш.. Вялiкi князь меý моцнае войска, якое складалася з дружыны i войск васальных князеý. На тэр. Б. самымi значнымi былi Полацкае i Тураýскае княствы. Полацкае княства ýтварылася ý сярэднiм цячэннi Дзвiны ý 9 ― 10 ст. (па летапiсах) i займала ýсю Паýночную Б.. У Полацкую зямлю ýваходзiла Вiцебская вобласць, Паýночная частка Мiнскай i Паýночна-Заходняя частка Магiлеýскай. Полацкае княстава было адным з буйнейшых феадальных утварэнняý. Вялiкi гандлевы шлях у Заходнюю Еýропу, якi праходзiý праз яго тэрыторыю, спрыяý узбагаченню баярства i росту тэндэнцыi да незалежнасьцi, гэтаму спрыяла геаграфiчнае становiшча на шляху “з варагаý у грэкi”. Другiм буйным ранне-феадальным княствам на Б. было Тураýскае. У часы Рагвалода Тураýская воласць належала Полацку. Уладзiмiр Кiеýскi, перамогшы Рагвалода, прылучыý Тураý з яго землямi да Кiева. Упершыню Тураý у летапiсах успамiнаýся ý 980 г. названы па iменi першага князя Тура. Тураý меý шырокiя гандлевыя сувязi з Кiевам, Паýночным Прычарнамор’ем, Блiзкiм Усходам, Сярэдней Азiяй, Прыбалтыкай i Валынню, быý адным з важнейшых культурна-рамеснiцкiх цэнтраý. У часы Уладзiмiра намеснiкам у Тураве быý яго сын Святяполк. Ен павiнен быý, па задумцы бацькi, праводзiць у жыцце ý Туравы паýдневавiзантыйскi ýплыý. Але ен ажанiýся з дачкой польскага караля Баляслава (яна была каталiчкай) i сам стаý падпадаць пад Заходнi ýплыý. Абапiраючыся на тураýцаý, якiя памяталi незалежнасць Турава ад Кiева, Святяполк задумаý аддзялiцца ад Кiеýшчыны. Уладзiмiр даведаýся пра варожыя намеры сына, напаý на яго, схапiý яго i жонку i кiнуý у цямнiцу. У 1015 г. пасля смерцi Уладзiмiра, Святаполк, як старэйшы сын, атрымаý права заняць кiеýскi пасад. Братам гэта не спадабалася, пачалася вайна. Браты начале з Яраславам перамаглi Святаполка. У час праýлення Яраслава Тураýскае княства было ýключана ý склад Кiеýскай Русi. У канцы 12 ― пач. 13 ст. на тэрыторыi Тупаýскага княства ýтварылася шмат дробных феадальных княстыаý ― Тураýскае, Пiнскае, Слуцкае, Клецкае, Дубравецкае. Пiнск быý адным з буйнейшых гарадоý Тураýскай зямлi. Развiццю горада спрыяла i выгаднае геаграфiчнае палаженне на воднай магiстралi ― Прыпяцi.

 

Вопрос 15: Основные тенденции развития экономики Европы в начале XX вв. Социально-экономическое положение белорусских губерний в 1900-1914 гг. Столыпинская аграрная реформа и ее проведение в Беларуси.

Промышленность Беларуси специализировалась по обработке продуктов местной с/х., лесной и минеральных ресурсов. Беларусь отставала от Росси по уровню концентрации изготовления. Интенсивное строительство ж/д на Бел. было вызвано ее политическим положением. Царский урад руководствовался военно-стратегическими целями экономическими интересами Российской империи. Обеспечивалась ж/д связь столиц, важные индустриальные и с/х районы были связаны между собой, с балтийскими и черноморскими портами, с странами Западной Европы. Беларусь находилась на перекрестке со многими из этих стран. Начало ж/д сетки Бел. положила Петербургская - Варшавская магистраль. В 70-е гг. были построены еще две магистральные линии – Московско-Брестская и Либава – Романская. Ведущую роль начали занимать банки. Кроме отделений центральных банков империи появились местные – Минский и Могилевский коммерческие банки.

В белорусских губерниях произошел процесс капитализации с/х. Этому способствовала аграрная реформа. Причины:

1. реформа 1861 г. не привела к решению аграрного вопроса, что способствовала развитию российской империи;

2. хозяйство крестьян оставалось отсталое;

3. внутренний рынок оставался ограниченным.

Столыпиская аграрная реформа – буржуазная реформа крестьянского наделенного землевладения в России 1906-1907 г. Реформа получила имя министра внутренних дел того времени, Петра Столыпина, одного из его авторов, инициаторов и правителей. Революция 1905-1907 гг. не решила аграрного вопроса, и землевладельческого вопроса.

Цели реформы: 1. обеспечить условия быстрого развития экономики страны.

2. разбить всеобщий крестьянский фронт против помещиков, расколоть деревню, ускорить появление класса сельской буржуазии крестьян.

Все эти цели означали переход от прусской до американской модели землевладения. На Бел. был построен специальный фонд для русских переселенцев. Им разрешалось покупать землю на Беларуси. Реформа помогла росту с/х производительности. К 1913 Беларусь стала крупнейшим районом выращивания картофеля. Выросли посевы льна, злаковых культур. Помещецкие хозяйства втягивались в рыночные отношения. Столыпинская реформа усилила сельскую буржуазию, расширила возможности для развития капитализму в с/х. Столыпинская аграрная реформа была остановлена ВОВ, а потом установлением советской власти.

 

Вопрос 18: Образование БССР и Литовско – Белоруской ССР. Война Польши и Савецкай России. Второе провозглашение БССР. Рижский мир.

Пасля вызвалення Беоарусіі зноў паўсатла пытанне аб утварэнні беларускай націянальнай дзяржаўнаяці. Гэтую ідэю актыўна ўстоівалі Беоарускі націянальны камісарыят (Белнацком), утвораны 31 студзеня 1918 г. пры Народным камісарыяце па справах націянальнасці РСФСР, Центральнае бюнро беларускіх секцый РКП (б), арганізаваны з бежанцаў – беларусаў у розных гарадах Расіі. Кіраўнікі гэтых арганізацый А. Чарвякоў, З. Жылуновіч і інш. лічылі неабходным стварэнне БСР і устанаўленне цесных сувязей з РСФСР. 24 снежня 1918 г. Пленіум ЦК РКП(б) прыняў рашенне аб стваренні БССР. 30 снежня 1918 г. у Смаленску адкрылася 6 Паўночна – Заходняя абласная канферэнція РКП (б). Яна прыняла рэзалюцію “Аб абвяшченні Заходняй Камуны БСР”. Канферэнція абвясціла сябе першым з’ездам Компартыі “бальшывікоў” Беларусі – КП(б)Б. Быў абраны кіруючы орган – Центральнае бюро КП(б)Б. На першым яе пасядженні быў выбранны Прэзідыум ЦБ КП(б)Б. Яго старшінёй стаў А. Мяснікоў. 31 снежня 1918 г. ЦБ КП(б)Б зацвердзіла склад Часовага рабоча – сялянскага Савецкага урада Беларусі на чале з З. Жылуновічам. 1 студзеня 1919 г. Часовы урад Беларусі апублікаваў Маніфест, які абвясціў стваренне БССР. Уся ўрада на тэрыторыі Беларусіі пераходзіла да Саветаў рабочых, сялянякіх і салдатскіх дэпутатаў, асноўныя сродкі вытворчасці абвяшчаліся агульна народнай ўласнасцю. Заходняя вобласць была скасавана. 5 студзеня 1919 г. урад БССР, ЦБ КП(б)Б пераехалі са Смаленска ў Мінск, які з гэтага часу стаў сталіцай БССР.

У канцы лютага 1919 г. войскі Польшчы ў складзе каля 11 дывізій пачалі наступленне. У сярэдзіне сакавіка 1919 г. імі былі захоплены Брэст, Ваўкавыск, Скідзель, Шчучын і Пінск. СНК Літбел не змог арганізаваць эфектыўнае супраіцўленне польскім войскам. Асноўныя сілы Чырвонай Арміі былі заняты на Усходнім фронце. 17 красакавіка 1919 г. польскія войскі захапілі Ліду, а 21 красакавіка – Вільню. 22 красавіка кіраўнік Полшчы Ю. Пілсудскі ў сваім звароце “Да жыхароў ббылога Вялікага княства Літоўскага” абяцаў даць усім свабоду і магчымасць ў вырашенні сваіх націянальных і рэлігійных спраў. У звароце абвяшчалася ідэя ўтварэння свабодных дзяржаў – беларускай, літоўскай, украінскай пад патранажам Польшчы. Па сутнасці. У звароце гаварылася аб аднаўленні РП у межах 1772 г. 8 жніўня 1919 г. польскія войскі захапіла Мінск. Рухаючыся далей на ўсход, акупанты захапілі Нова – Барысаў, Бабруйск. У верасні1919 г. фронт стабілізаваўся на лініі рю Бярэзіна. Пачаліся перагаворы. На захопленнай зямлі інтэрвенты устанавілі жорсткі акупаційный рэжым, аднавілі ўладу памешчыкаў і капіталістаў. Праводзіліся массавыя арэшты, рабаўніцтва і гвалт. Багацця Беларусіі раскрадаліся і перавозіліся ў Польшчу. Многія кіраўнікі беларускага націянальнага руху пайшлі на перагаворы з Пілсудскім, спадзяючыся, што з яго дапамогай можна будзе рэалізаваць у рэшце рэшт беларускую націянальную ідэю. Пасля таго як у жніўні 1919 г. мінск быў заняты польскімі вайскамі, Рада БНР на чале з Я. Лёсікамзвярнулася да Пілсудскага з лісто, у якім змяшчалася просьба аб перадачы ёй улады на Беларусі. У верасні 1919 г. А. Луцкевіч пагадзіўся у Варшаве заключыць унію Беларусі з Польшчай пры умове прызнання польскім сеймам незалежнасці БНР. Ю. Пілсудскі адмовіўся ад гэтай прапановы і аддаў загад распусціць Раду БНР.

У канцы 1919 г. была створвна шырокая сетка партызанскіх атрадаў, якія знаходзіліся пад кантролем беларускіх эсэраў. Паступова ўсе партызанскія атрады эсэраў аб’ядналіся ў адзіную централізаваную арганізацію – Народную ваенную самаабарону, якак, па сутнасці, з’яўлялася зародкам беларускай націянальнай арміі.партызаны разбуралі камунікаціі, узрывалі вайсковыя эшелоны.

25 красавіка 1920 г. урад Польшчы перарваў перагаворы з савецкім уладам, адхіліў усе яго прапаановы і разгарнуў наступленне сваіх войск па ўсім савецка – польскім фронце.18 мая 1920 г. пачала контрнаступленне Савецкафя Армія, але з-за недахопу сіл вымушана была адступіць на заходныя пазіціі. Новае наступленне Чырвонай Арміі пачалося 4 ліпеня 1920 г. 11 ліпеня быў вызвалены мінск, 14 ліпеня – Вільня. Да жніўня 1920 г. Чырвоная Армія вызваліла ўсю тэрыторыю Беларксі і ўступіла на тэрыторыю Польшчы. ва умовах паспяховага наступлення Чырвонай Арміі ЦК РКП(б)ЛіБ 6 ліпеня 1920 г. выказаўся за аднаўленне беларускай савецкай дзяржаўнасці, якое падтрымаў і ЦК РКП(б). 7 ліпенябыў утвораны Мінскі губрэком на чале з А. Чарвякрвым. Які аб’явіў аб пераходзе да яго ўсёй улады на свабоднай тэрырорыі Беларусіі. 30 ліпеня 1920 г. замест мінскага Губеркома быў утвораны Ваенруком Беларускай Рэспублікі. У яго склад увайшлі А. Чарвякоў – старшіня, В. Кнорын, У. Ігнатоўскі і інш. 31 ліпеня 1920 г. у мінску адбылося сумеснае пасядженне прадстаўнікоў розных партый, грамадскіх арганізацій, на якім была прынята “Дэкларація аб абвяшчэнні незалежнасці ССРБ”. У дэклараціі абвяшчалася, што ССРБ абнаўляецца як сувярэнная, незалежная рэспубліка ш этнічных межах пражывання беларусаў. Аднак ва умовах савецка – польскай вайны Беларуская рэспубліка аднаўлялась толькі ў межах 6 – і паветаў Мінскай губерніі (Мінскі, Барысаўскі, Бабруйскі, Ігуменскі, Мазырскі і Слуцкі) з насельніцтвам крыху больш за 1,5 млн. чалавек. У жніўне 1920 г. наступленне Чырвонай Арміі было спынена. Разлік савецкага ўрада на падтрымку Чырвонай Арміі польскім пралетарыятам, на ўздым рэвалюцыйнай хвалі ў Польшчы не апраўдаўся. Наадварот адказам на наступленне Чырвонай Арміі быў магутны націянальна – патрыятычны ўздым польскага народа ў абарону сваёй радзімы. Чырвоная Армія пацярпела параженне. У выніку значная частка тэрыторыі Беларусі зноў была акупіраваннв Польшчай. 12 кастрычніка 1920 г. у Рызе былі падпісаны папярэднія ўмовы мірк, а 18 сакавіка 1921 г. – мірны дагавор паміж Польшчай, Савецкай расіяй і Украінай. Да Польшчы адышла заходняя тэрыторыя Беларусі плошчай больш за 100 тысю кв.км і насельніцтвам больш за 4 млн. чалавек. Такім чынам тэрыторыя Беларусіі была падзелена на 3 часткі: да Польшчы адышла заходняя тэрыторыя Беларусі, усходняя частка заставалася ў складзе РСФСР, і толькі тыя ж 6 паветаўмінскай губерніі ў центральнай часцы Беларусіі склалі тэрыторыю БССР.

 

Х гг.

 

Ва умовах панавання у краiне сталiнскага таталiтарнага рэжыму грамадска-палiтычнае жыцце у республiцы вызначалася гэтым рэжы- мам.Пасля XX з'езда партыi,якiя асудзiлi культ асобы Сталiна,наступiла так званая "хрушчоуская адлiга",спынены арыш-

ты,людзi сталi бльш свабодна ваказваць свае думкi.Але далей нека-торага паслаблення кантролю зверху справа не пайшла,таталiтарная сутнасць засталася непахiснай.Пасля 1964г. калi да улады прыйшоу Брэжнеу,"адлiга" у грамадскiм жыццi стала прызнавацца непатрэбнай раскошай.Узмацнiлiся ганеннi па палiтычных матывах.Партыя,якая

захавала уладу,атрыманую з рук Сталiна,уступаць яе нiкому не збiралася. Саветы,прафсаюзы,камсамолы толькi на словах абараннялi iнтарэсы народа. Адбылiся змены у сацыяльнай структуры грамадства-рост гарадскога i скарачэнне сельскага насельнiцтва.Усе больш прывелей атрымлiвала вярхушка грамадства за кошт астатнiх

катэгорый насельнiцтва.Жыццевы узровень насельнiцтва,асаблiва у 70-80-я г.,стау знiжацца,стала скарачацца таварная маса.Пагарша- лася харчовае забеспячэнне,знiкалi з вытворчасцi i гандлю танныя тавары штодзеннага попыту.З сярэдзiны 80-х г. рэспублiка,як i уся краiна,пачала упаузаць у паласу глыбокага эканамiчнага крызiсу, якi праявiуся у першую чаргу у крызiсе забяспячэння насельнiцтва харчовымi i прамысловымi таварамi,расстройства сферы абслугоуван- ня,узмацнення пазiцii ценявой экономiкi.

 

Вопрос 2: Первобытное общество на территории Беларуси. Основные занятия и общественный строй первобытных людей. Великое переселение народов. Расселение индоевропейцев. Балты и славяне на территории современной Беларуси.

Чалавек вылучыýся з жывельнага свету больш 2 млн. гадоý назад. Першымi людзьмi на Б. былi неандэртальцы. Рэшткi iх культуры выяýлены ля весак Свяцiлавiчы (Ветаýскага р-на), Абiдавiчы (Быхаýскага р-на) i Падлужжа (Чачэрскага р-на). Яны жылi там у перыяд памiж 100 i 40 тыс. гадоý назад. Поýнае засяленне тэрыторыi Б. адбылося прыкладна 10 тыс. г. назад. Прыродныя умовы на працягу тысячагодзеý не аднойчы мянялiся: леднiковы перыяд не раз перамяняýся пацяпленнямi. Самая старажытная стаянка чалавека каменнага веку знаходзiцца каля вескi Юравiчы (Калiнкавiцкага р-на), дзе знойдзены рэшткi вогнiшча, камяневыя прылады працы, рэчы, вырабленныя з бiýня маманта. Другое старажытнае паселiшча ― Бердыж (Чачэрскага р-на). Тут выяýлены рэшткi чатырох паýземлянак i пяцi гаспадарчых ям, прылады працы. Па характару прылад працы ý гiсторыi першабытнага ладу вылучаюць перыяды: 1) каменны век [100 – 3 тыс. г. да н.э.] а)палеалiт ― з’яýленне першых людзей, чалавек вырабляе прылады працы з кременю (ручное рубила, востры наканечник, нож); асноýныя заняткi ― збiральництва, рыбалоýства, паляванне; б) мезалiт ―удасканальванне прылад працы, новы вiд зброi ― лук i стрэлы; в) неалiт ― людзi навучылiся шлiфаваць, пiлаваць i свiдраваць камянi; асаблiвае значэнне набыло рыбалоýства, навучылiся плясцi сеткi; з’яýляецца глiняны посуд, новыя прылады працы ― сякера, матыга. 2) Бронзавы век [12 – пач.1 тыс. да н.э.] ― з’яýленне медных i бронзавых вырабаý; на Б. бронза i медзь паступалi з Каýказа, Прыкарпацця i Скандынавii; распаýсюджана земляробства i жывелагадоýля; чалавек пазнаý тэхнiку ткацтва. 3) Жалезны век [пач. 1 тыс. да н.э. – 5 ст. н.э.] ― здабыча i апрацоýка жалеза, якое выплаýлялi з балотнаi руды ý пячах-дамнiцах.

Здаýна першабытны чалавек жыý супольна, але толькi ý палеалiце фармiруецца радавое грамадства. Некалькi родаý. Гэтых людзей аб’ядноýвала не толькi сумесная барацьба з сiламi прыроды i гаспадарчая дзейнасць, але ý першую чаргу адно паходжанне, радство. Спачатку гэта радство вызначалася па мацярынскай лiнii ― iснаваý матрыярхат. Пасля з’яýлення бронзавых i жалезных прылад працы, земляробства i жывелагадоýля выходзяць на першы план, а гэта праца мужчын => патрыярхат. З бацькоýскага рода бярэ пачатак маемаснае няроýнасць людзей => сем’i => утвараецца суседская абшчына. На тэрыторыi Б. вызначылiся некалькi вялiкiх груп плямен, якiя адрознiвалiся матэрыяльнай культурай, рытуаламi пахавання набожчыкаý. У 6 – 7 ст. н.э. адбылося засяленне Б. славянскiмi пляменамi, яны рассялiлiся сярод балтаý => пачатак працэсу асiмiляцыi славян i балтаý. У 8 – 9 ст. склалiся супольнасцi усходнеславянскага насельнiцтва: крывiчы, дрыгавiчы, радзiмiчы, часткова валыняне, драýляне, северане.

Этнiчную гiсторыю Б. можна падзялiць на 2 перыяды: 1) даiндаеýрапейскi [40 – 3 тыс. г. да н.э.]. Гэты перыяд супадае з каменным векам, калi адбылося засяленне чалавекам тэрыт. сучаснай Б. 2) iндаеýрапейскi [з 3 ст. i да н.э.] ―пачаýся ý бронзавым веку з часу рассялення на тер. Б. iндаеýрапейскiх народаý. Iснуе некалькi канцэпцый прарадзiмы iндаеýрапейцаý: 1) еýрапейскае; 2)балтскае; 3) у 70-80 гг. савецкiя вучоныя прапанавалi пяреднеазiацкую. Прыкладна ý 4-3 тыс. г. да н.э. пачалася вялiкая мiграцыя iндаеýрапейскiх плямен па прасторах Азii i Еýропы. Гэтыя народы былi сацыяльна-эканамiчна больш развiтыя i яны асiмiлявалiся з народамi Б. Iндаеýрапейцы прынеслi патрыятхат.

 

Вопрос 3: Зарождение государственности у восточных славян. Начало Руси. Полоцкое и Турово-Пинское княжества как первые государственные образования на территории Беларуси.

Да сярэдзiны 9 ст. на тэр., заселенай старажытнымi славянскiмi супольнасцямi, пачалi фармiравацца раннефеадальныя княства. Па летапiсам ý пач. 9 ст. iснавала два ýсходнеславянскiх саюза: паýночны з цэнтрам ý Ноýгарадзе i паýдневы ― з цэнтрам ý Кiеве. Потым гэтыя саюзы аб’ядналiся i ýтварылi адзiную дзяржаву ― Кiеýскую Русь ― гэта раннефеадальная дзяржава-манархiя. На чале стаяý князь.Пры iм мелася дума, куды уваходзiлi найбольш знатныя людзi i старэйшыя дружыннiкi (баяры). Князю падпарадкоýваýся шматлiкi кiраýнiчы аппарат, якi распараджаýся зборам данiны, падаткаý i iнш.. Вялiкi князь меý моцнае войска, якое складалася з дружыны i войск васальных князеý. На тэр. Б. самымi значнымi былi Полацкае i Тураýскае княствы. Полацкае княства ýтварылася ý сярэднiм цячэннi Дзвiны ý 9 ― 10 ст. (па летапiсах) i займала ýсю Паýночную Б.. У Полацкую зямлю ýваходзiла Вiцебская вобласць, Паýночная частка Мiнскай i Паýночна-Заходняя частка Магiлеýскай. Полацкае княстава было адным з буйнейшых феадальных утварэнняý. Вялiкi гандлевы шлях у Заходнюю Еýропу, якi праходзiý праз яго тэрыторыю, спрыяý узбагаченню баярства i росту тэндэнцыi да незалежнасьцi, гэтаму спрыяла геаграфiчнае становiшча на шляху “з варагаý у грэкi”. Другiм буйным ранне-феадальным княствам на Б. было Тураýскае. У часы Рагвалода Тураýская воласць належала Полацку. Уладзiмiр Кiеýскi, перамогшы Рагвалода, прылучыý Тураý з яго землямi да Кiева. Упершыню Тураý у летапiсах успамiнаýся ý 980 г. названы па iменi першага князя Тура. Тураý меý шырокiя гандлевыя сувязi з Кiевам, Паýночным Прычарнамор’ем, Блiзкiм Усходам, Сярэдней Азiяй, Прыбалтыкай i Валынню, быý адным з важнейшых культурна-рамеснiцкiх цэнтраý. У часы Уладзiмiра намеснiкам у Тураве быý яго сын Святяполк. Ен павiнен быý, па задумцы бацькi, праводзiць у жыцце ý Туравы паýдневавiзантыйскi ýплыý. Але ен ажанiýся з дачкой польскага караля Баляслава (яна была каталiчкай) i сам стаý падпадаць пад Заходнi ýплыý. Абапiраючыся на тураýцаý, якiя памяталi незалежнасць Турава ад Кiева, Святяполк задумаý аддзялiцца ад Кiеýшчыны. Уладзiмiр даведаýся пра варожыя намеры сына, напаý на яго, схапiý яго i жонку i кiнуý у цямнiцу. У 1015 г. пасля смерцi Уладзiмiра, Святаполк, як старэйшы сын, атрымаý права заняць кiеýскi пасад. Братам гэта не спадабалася, пачалася вайна. Браты начале з Яраславам перамаглi Святаполка. У час праýлення Яраслава Тураýскае княства было ýключана ý склад Кiеýскай Русi. У канцы 12 ― пач. 13 ст. на тэрыторыi Тупаýскага княства ýтварылася шмат дробных феадальных княстыаý ― Тураýскае, Пiнскае, Слуцкае, Клецкае, Дубравецкае. Пiнск быý адным з буйнейшых гарадоý Тураýскай зямлi. Развiццю горада спрыяла i выгаднае геаграфiчнае палаженне на воднай магiстралi ― Прыпяцi.

 

Вопрос 4: Политическое и социально-экономическое развитие белорусских земель в составе Великого княжества Литовского, Русского и Жемойтского.

У 13 ― 16 ст. у ВКЛ, як i ý iнш. раннефеадальных гасударствах iшоý працес станаýлення i развiцця феадальных адносiн. Феадальная собственносць на зямлю (асноýны сродак вытворчасцi) ляжала ý аснове феадальнага спосаба. Вярхоýны ýладальнiк зямлi ― князь. Сярэднiя i мелкiя феадалы складалi шляхецкае (дваранскае) саслоýе. На адным узроýнi з дваранамi былi татары. Яны неслi вайсковую службу. Шляхта, татары i сяляне мелi зямельныя надзелы, але на розных умовах (па наследству i не). Iснавала шмат феад. памесцiй ― собственносць на зямлю у ВКЛ была саслоýнай, а феад. землеýладальнiцтва пачаткова ýмоýным. Феадалы змагалiся за поýнае карыстанне сваей зямлей. Але феадалы не маглi абыходзiцца без сялян, якiя атрымоýвалi зямлю ад феадалаý i плацiлi павiннасцi: дань, натуральны i грашовы аброкi.Феадалам сяляне плацiлi налог, а царкве ― дзесяцiну. У1557 г. Жыгiмонт II Аýгуст правеý аграрную рэформу з мэтай упарадкаваць сялянскае землекарыстанне i павялiчыць даходы ý казну. Па гэтай рэформе сялянскiнадзел складала валока ý 23,41 га зямлi (не залежна ад якасцi зямлi). Феадалам адводзiлiся лепшыя землi, а сялянам наадварот. Сяляне падзялялiся на цяглых i асадных. Асноýнай павiннасцю цяглых была баршчына, акрамя яе выплачвалiся i iнш. павiннасцi. Астатнiх сялян князь трымаý на асадзе (асдных): яны плацiлi грашовы аброк замест баршчыны.

У 14 ―16 ст. iшоý працес аддзялення рамясла ад с/г => рост гарадоý i мястэчак. Для таго, каб саздаць манаполii, рамеснiкi iмкнулiсь аб’яднаць свае майстэрнi. Узнiкалi цэхi.Развiцце рамясла i таргоýлi прывяло да буйнага росту гарадоý i гарадскога насельнiцтва. Гарадское саслоýе iмкнецца пашырыць свае права. Вярхоýнай уладай горада быý магiстрат: рада + лавы.Магiстрат узначальваý войт. Усе гарада мелi свае апалченне. З ростам гарадоý, гаражане станавiлiся ýсе больш унiжанымi.