Желать скорейшего выздоровления

 

Ольга: Geçmiş olsun, dün doktora gitmişsin.

Желаю скорейшего выздоровления (geçmek — проходить, миновать; geçmiş — прошедший), ты вчера ходила к врачу.

Арзу: Teşekkür ederim. Biraz rahatsızlandım.

Спасибо. Мне немного нездоровилось.

Ольга: Neyin var?

Что с тобой?

Арзу: Henüz bilmiyorum. Tahlil sonuçlarını bekliyorum.

Пока что не знаю. Жду результаты анализов.

Ольга: Ne tahlili?

Какие анализы?

Арзу: Dün kan ve idrar tahlilleri yaptırdım. Sonuçlar bugün çıkıyor.

Вчера я сдала на анализы крови и мочи. Результаты будут сегодня.

Ольга: Çok geçmiş olsun.

Желаю скорейшего выздоровления.

Арзу: İlgin için çok teşekkür ederim.

Спасибо тебе за проявленное внимание (за твой интерес).

 

А Результаты анализов

 

Врач: Kan ve idrar tahlilleriniz normal.

Результаты анализов крови и мочи нормальные.

Арзу: Sizce neyim var, doktor bey?

Господин доктор, по-вашему что со мной?

Врач: Röntgen filminiz normal değil.

Рентгеновский снимок не нормальный.

Арзу: Ne gibi?

А именно?

Врач: Sizde ülser başlangıcı var.

У вас начинается язва (язвы начало).

Арзу: Bu doğru. Sürekli midem ağrıyor.

Это верно. У меня постоянно болит желудок.

Врач: Beslenmenize dikkat etmeniz gerekiyor.

Вы должны внимательно следить за питанием.

Арзу: İlaç kullanacak mıyım?

Я буду принимать лекарства (использовать)?

Врач: Elbette, ilaçlarınızı düzenli alın. On beş gün sonra kontrole gelin.

Конечно. Принимайте лекарства во время (düzen — порядок, режим). Приходите через пятнадцать дней на проверку.

 

Б Тело человека

 

gırtlak глотка

akciğer легкое

karaciğer печень

mide желудок

ince bağırsak тонкая кишка

kalın bağırsak толстая кишка

 

Грамматика

 

Неопределённое прошедшее время: -miş, -miş, -muş, -müş

 

Показывает, что о данном действии было узнано от других либо неизвестно, произошло ли данное действие на самом деле.

 

	gitmek	gitmemek
Ben	gitmişim	gitmemişim
Sen	gitmişsin	gitmemişsin
О	gitmiş	gitmemiş
Biz	gitmişiz	gitmemişiz
Siz	gitmişsiniz	gitmemişsiniz
Onlar	gitmişler	gitmemişler

 

Arzu hasta olmuş, doktora gitmiş. Kan ve idrar tahlilleri yaptırmış. Röntgen çektirmiş. Midesinde ülser çıkmış. Doktor ona ilâç vermiş. Arzu ilâçları düzenli olarak kullanmış.

Arzu beslenmesine dikkat etmiş. Bir hafta evde dinlenmiş. Erken yatmış, erken kalkmış. Spor yapmış, kitap okumuş. Az ve sık yemiş. Fazla acı yememiş. Akşamları yürüyüşe çıkmış, ilâçlarını kullanmış. Midesi iyileşmiş.

 

Упражнения

 

1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Kim hasta olmuş? (стал больным = заболел)

— Arzu hasta olmuş.

 

— Kim doktora gitmiş?

— Kim kan ve idrar tahlilleri yaptırmış?

— Tahlil sonuçları nasıl çıkmış?

— Arzu'nun midesinde ne çıkmış?

— Doktor, Arzu'ya ne vermiş?

 

2) Напишите глаголы в неопределённом прошедшем времени.

 

Arzu doktora gitti. — Arzu doktora gitmiş.

 

Arzu'nun midesi bulandı.

Arzu kan ve idrar tahlilleri yaptırdı.

Arzu röntgen filmi çektirdi.

Arzu'nun midesinde ülser çıktı.

Doktor Arzu'ya ilaç verdi.

Arzu evde bir hafta dinlendi.

Bir hafta sonra iyileşti.

Olga, Arzu'ya "Geçmiş olsun." dedi.

Arzu beslenmesine dikkat etti.

Arzu her gün spor yaptı.

 

Урок 27

У зубного врача

 

Врач: Hangi dişiniz ağrıyor?

Какой зуб у вас болит?

Антон: Sağ alttaki dişim ağrıyor.

Болит правый нижний зуб (alt — низ).

Врач: Bu dişinizde çürük var.

В этом зубе есть дырка (гниль).

Антон: Dolgu yapabilir misiniz?

Вы можете поставить пломбу?

Врач: Bu diş iyice çürümüş. Çekilmesi gerek.

Этот зуб сильно сгнил. Надо вырывать.

Антон: Çekilmezse olmaz mı?

А нельзя ли не вырывать?

Врач: Olmaz. Diş iyice çürümüş.

Нельзя. Зуб сильно сгнил.

Антон: Diğer dişlerim nasıl?

А как мои остальные зубы?

Врач: Sol üst dişte hafif bir çürük var.

Левый верхний зуб начинает портиться (легкая гниль есть).

Антон: О da çekilecek mi?

Его тоже надо выдёргивать (будет выдернут)?

Врач: Hayır, bu dişe dolgu yapacağız.

Нет, на этот зуб мы поставим пломбу.

 

А Пломба

 

Врач: Önce üst dişe dolgu yapalım.

Сначала поставим пломбу на верхний зуб.

Антон: İyi olur. Diş çektirmek biraz zor.

Хорошо. Выдёргивать зубы немного трудно.

Врач: Bu doğru değil.

Это не правильно.

Антон: Niçin? Diş çektirmek kolay mı?

Почему? Выдёргивать зубы легко?

Врач: Ağrı kesici iğneler var.

Есть обезболивающие уколы (ağır — боль; kesmek — резать, прерывать; iğne — игла).

Антон: Ben iğneden de korkarım.

Я боюсь уколов.

Врач: Korkmayın, hiç ağrı duymayacaksınız.

Не бойтесь, боли совсем не почувствуете.

Антон: Alttaki dişi ne zaman çekeceksiniz?

А когда будете выдёргивать нижний зуб?

Врач: Bugün dolgu yapalım. İki gün sonra da alttaki dişi çekeriz.

Сегодня поставим пломбу. Через два дня вырвем нижний зуб.

 

Б Зубы

 

azı dişi коренной зуб

köpek dişi клык (köpek — собака)

kesici dişler резцы (kesmek — резать)

üst çene верхняя челюсть

alt çene нижняя челюсть

 

Грамматика

Желательное условное наклонение: -sa (-se)

Образуется с помощью суффиксов -sa (-se) и обозначает пожелание и/или условие.

 

	gelmek	gelmemek
Ben	gelsem	gelmesem
Sen	gelsen	gelmesen
O	gelse	gelmese
Biz	gelsek	gelmesek
Siz	gelseniz	gelmeseniz
Onlar	gelseler	gelmeseler

 

Bu dişe dolgu yapılsa olur mu?

Bu diş çekilmese olmaz mı?

Ben yarın okula gitmesem iyi olur.

 

Param olsa araba alırım.

Bana telefon edersen memnun olurum.

Dişini çekersek rahat edersin.

 

Erken yatarsan, erken kalkarsın. (Если рано ляжешь, рано встанешь)

Çok çalışırsan, başarılı olursun. (Если потрудишься, будешь успешен)

Spor yaparsan, dinç kalırsın. (Если будешь заниматься спортом, останешься здоровым)

 

Упражнения

 

1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Hangi dişiniz ağrıyor?

— Sol üstteki dişim ağrıyor.

 

— Hangi dişiniz ağrıyor?

— Hangi dişinizde çürük var?

— Hangi dişiniz çekilecek?

— Hangi dişinize dolgu yapılacak?

— Sağ üstte hangi dişiniz ağrıyor?

— Sol üstte ağrıyan dişiniz var mı?

— Ön dişlerinizde ağrı var mı?

— Her gün dişlerini fırçalıyor musun? (чистишь ли)

 

2) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Bu diş çekilmezse olur mu?

— Bu dişe dolgu yapılmazsa çürür mü?

— Çok paran olsa ne alırsın? (если бы у тебя было много денег...)

— Paran varsa bana borç verir misin? (...одолжил бы: «долг дал бы»)

— Vaktin olursa bana telefon eder misin? (если бы было время...)

 

Эфес

 

Dünyanın yedi harikasından biri olan Artemis Tapınağı, Efes'te yapılmıştır, İzmir'e uzaklığı 77 kilometredir. Efes, günümüzden üç bin yıl önce İyonyalılar tarafından kurulmuştur.

24.000 kişilik büyük bir antik tiyatrosu vardır. Bu tiyatro günümüzde de dans gösterileri ve müzik konserleri için kullanılmaktadır.

Efes Müzesi, dünyanın en zengin arkeolojik müzelerinden biridir. Ünlü Artemis heykeli bu müzede bulunmaktadır. Efes'teki antik kent çok iyi korunmuştur. Her gün yüzlerce kişi bu antik kenti görmek için gelir.

Efes'in çok yakınlarında Meryem Ana Kilisesi bulunur. Meryem Ana, hayatının son dönemlerini bu kilisede geçirmiştir.

 

Harika — чудо, tapınak — храм, günümüz — «наши дни», наше время, İyonyalılar — ионяне, dans — танец, gösteri — показ (göstermek — показывать), kullanmak — использовать, zengin — богатый, heykel — изваяние, скульптура, korunmak — охраняться, быть охраняемым, korumak — охранять, yüzlerce — сотнями, görmek için — чтобы посмотреть, kilise — церковь, geçirmek — провести.

 

Урок 28

На бензозаправке

 

Эрол: Depoyu doldurur musun?

Заполнишь бензобак?

Служащий: Süper mi, normal mi?

Супер бензин или нормальный?

Эрол: Süper benzin istiyorum.

Служащий: Deponuz doldu.

Бак наполнился.

Эрол: Motorun yağına ve suyuna bakar mısın?

Не мог бы проверить моторное масло и воду?

Служащий: Motorun yağı, suyu normal.

Моторное масло и вода в порядке.

Эрол: Arabayı yıkatmak istiyorum.

Мне нужно помыть машину.

Yıkama servisine geçin. Hemen yıkayalım.

Служащий: Поезжайте в моечный сервис. Сразу (давайте) помоем.

Эрол: Benzin ne kadar tuttu?

Сколько стоит бензин?

Yetmiş lira.

Служащий: Семьдесят лир.

 

А После болезни

 

Арзу: Geçmiş olsun! Yanağın şişmiş.

Скорейшего выздоровления! Твоя щека опухла.

Антон: Dün dişçiye gittim. Dişimi çektirdim.

Вчера я ходил к стоматологу. Зуб удалил.

Арзу: Hangi dişini çektirdin?

Какой зуб удалил?

Антон: Sağ alttaki dişimi çektirdim.

Правый нижний зуб удалил.

Арзу: Çok geçmiş olsun!

Скорейшего выздоровления!

Антон: Sen nasılsın?

Как у тебя дела?

Арзу: Ben de biraz rahatsızlandım.

Я тоже немного приболела (rahat — покой, спокойствие; rahatsız — беспокойный, потревоженный, лишённый спокойствия; нездоровый, испытывающий недомогание).

Антон: Geçmiş olsun! Senin neyin var?

Скорейшего выздоровления («пусть будет прошедшим = пусть все пройдет»; geçmiş — прошедший; былой; прежний)! А что с тобой?

Арзу: Midemde ülser çıktı, ilaç alıyorum.

У меня в желудке обнаружили язву. Я принимаю лекарства.

Антон: Beslenmene dikkat ediyor musun?

За питанием своим внимательно следишь?

Арзу: Ediyorum. Şimdi daha iyiyim.

Да. Сейчас мне уже лучше.

 

Б Подготовка к путешествию

 

Антон: Bavulu niçin hazırlıyorsun?

Ольга: Yol hazırlığı.

Антон: Yol hazırlığı mı? Nereye gidiyorsun?

Ольга: Daha önce söylemiştim. Bodrum'a gidiyorum.

Антон: Ne zaman?

Ольга: Bu hafta sonu. Gelmek ister misin?

Антон: Hayır, ben İstanbul'u çok sevdim.

Ольга: İstanbul güzel bir kent.

Антон: Bodrum'da ne kadar kalacaksın?

Ольга: Bir hafta.

 

yol hazırlığı подготовка к путешествию

bavul чемодан

söylemek говорить

hafta sonu конец недели

 

Грамматика

 

Вопрос Где?

 

Bomba nerede? — Dolabın içinde. (шкафа внутри)

Bisiklet nerede? — Dolabın arkasında. (сзади)

Köpek nerede? — Dolabın arkasında. (собака)

Ütü nerede? — Dolabın içinde. (утюг)

 

Araba nerede? — Araba garajda.

Gömlek nerede? — Gömlek bavulun içinde. (в чемодане)

Olga nerede? — Olga odada. (в комнате)

Erol nerede? — Erol hastanede. (в больнице)

Öğrenci nerede? — Öğrenci sınıfta. (в классе)

Kitap nerede? — Kitap çantada. (книга в сумке)

Kalem nerede? — Kalem masada. (ручка на столе)

 

Упражнения

 

1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Ne kadar benzin istiyorsun?

— Lütfen depoyu doldurunuz.

 

— Hangi benzinden istiyorsunuz?

— Depoyu doldurayım mı?

— Motorun yağı normal mi?

— Arabamı nerede yıkatabilirim?

— Benzin ne kadar tuttu?

— Yıkama servisi nerede?

— Yıkama ücreti ne kadar?

 

2) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Yanağın niçin şişmiş?

— Dün dişimi çektirdim.

 

— Hangi dişini çektirdin?

— Dolgu yapılan diş nerede?

— Araba nerede?

— Bluz nerede?

— Bavul nerede?

— Kalem nerede?

— Kitap nerede?

— Öğretmen nerede?

— Lastiklerin havası normal mi? (давление в шинах)

 

Урок 29

Путешествие на машине

 

Эрол: Bodrum'a ne ile gidelim?

На чём поедем в Бодрум?

Ольга: Uçak ya da otobüsle gidebiliriz.

Можем полететь на самолёте или поехать на автобусе.

Эрол: Arabayla gitsek nasıl olur?

А что если поехать на машине?

Ольга: Kimin arabasıyla?

На чьей машине?

Эрол: Benim arabayla.

На моей машине.

Ольга: Bence iyi olur.

По-моему, было бы хорошо.

Эрол: Dün arabanın bakımını yaptırdım.

Вчера сделал техосмотр машины.

Ольга: Çok iyi. Araba yolculuğu güzel olur.

Отлично. Путешествие на машине — это замечательно.

Эрол: Yolda güzel yerler var. Oraları gezeriz.

По дороге есть красивые места. Посмотрим их.

Ольга: Ege kıyılarını ben de merak ediyorum.

Эгейское побережье меня тоже интересует (kıyı — берег).

 

А Эгейское побережье

 

Антон: Tatile ne zaman çıkıyorsun?

Когда собираешься на отдых?

Ольга: Bu hafta sonu. Bodrum'a arabayla gidiyoruz.

В конце этой недели (son — конец). Мы едем в Бодрум на машине.

Антон: Yolda tarihi yerleri gezersiniz.

По дороге посетите исторические места.

Ольга: Biz de öyle düşündük.

Мы тоже так подумали.

Антон: Truva'yı, Bergama'yi gördün mü?

Ты видела Трою и Бергамы?

Ольга: Hayır, görmedim.

Нет, не видела.

Антон: Efes'i gördün mü?

А Эфес видела?

Ольга: Hayır, derslerden zaman olmadı.

Нет, из-за уроков времени не было.

Антон: Ege kıyıları antik kentlerle dolu.

На Эгейском побережье много античных городов (dolu — полный).

Ольга: Hepsini nasıl gezelim?

Как мы их все посетим?

Антон: Siz de en önemlilerini gezin.

А вы посетите самые важные из них.

 

Грамматика

 

Частица: da (de)

Частица "da (de)" имеет очень широкое применение особенно в разговорном турецком языке. Её можно соотнести с "тоже" и "также" в русском. Пишется раздельно.

 

Bodrum'a ben de gitmek istiyorum.

Bodrum'a sen de gelir misin?

Sen de arabayla gezmeyi seviyor musun?

 

Суффикс местонахождения: -da (-de)

Суффикс местонахождения "-da (-de)" указывает, где или у кого находится данный предмет.

 

Yolda tarihi yerleri gezersiniz. Bodrum'da güzel tatil yerleri var. Anton evde kitap okuyor.

 

Суффикс: -da (-de) подчиняется закону сингармонизма:

 

Sınıfta öğrenciler var. Olga koltukta oturuyor.

 

Упражнения

 

1) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Bodrum'a ne ile gidelim?

— Bodrum'a uçak ile gidelim.

 

— Bodrum'a kimin arabasıyla gidelim?

— Arabanın bakımını yaptırdın mı?

— Arabaya benzin aldın mı?

— Yolda tarihî yerler var mı?

— Truva ve Bergama nerededir?

— Truva'yı ve Bergama'yı gördün mü?

— Ege'de antik kentler var mı?

— Bodrum'da antik kent var mı?

 

2) Пожалуйста, ответьте на вопросы.

 

— Bodrum'a Arzu da gidiyor mu?

— Hayır, Bodrum'a Arzu gitmiyor.

 

— Bodrum'a Anton da gidiyor mu?

— Bodrum'a sen de gidiyor musun?

— Sende kalem var mı?

— Bodrum'a ben de gelebilir miyim?

— Efes'te antik tiyatro var mı?

— Bodrum'da hangi otelde kalacağız?

 

Бодрум

 

Bodrum, Akdeniz'dedir. Türkiye'nin en önemli tarihî ve turistik yerlerinden biridir. Eski adı Halicarnassos'tur. Ünlü tarihçi Heredot burada doğmuştur. Dünyanın yedi harikasından biri olan Mouseloum Bodrum'dadır.

IV. yüzyılda Rodos şövalyeleri tarafından Bodrum Kalesi kentin simgesi haline gelmiştir. Kalenin çevresinde yat limanı vardır. Yüzlerce yat her gün bu limandan kalkarak çevre gezilerine çıkar. Yatlarla yapılan uzun gezilere Mavi Yolculuk adı verilir.

 

Eski — старый, ad — имя, tarihçi — историк, yüzyıl — столетие, век, şövalye — рыцарь (шевалье), taraf — сторона, Rodos şövalyeleri tarafından — благодаря родосским рыцарям, simge — символ, hal — состояние, положение, yat — яхта, liman — залив, бухта, gezi — экскурсия, Mavi Yolculuk — голубое путешествие.

 

Урок 30

Дорога в Бодрум

 

Ольга: Bodrum'a saat kaçta hareket ediyoruz?

В котором часу выезжаем в Бодрум?

Эрол: Yarın saat sekiz iyi mi?

Завтра в восемь часов, хорошо?

Ольга: Biraz erken çıksak iyi olur.

Хорошо бы выехать немного пораньше («немного раньше если выедем — будет хорошо»).

Эрол: İstersen saat yedide çıkabiliriz.

Если хочешь, можем выехать в семь часов.

Ольга: Erken çıkarsak, tarihî yerleri gezebiliriz.

Если выедем пораньше, то сможем посмотреть исторические места.

Эрол: Tamam, yarın saat yedide seni alırım.

Хорошо, завтра в семь часов я заеду (тебя возьму).

Ольга: Önce nereye gidelim?

Куда поедем сначала?

Эрол: Bursa'ya uğrayalım. Sonra Truva'ya geçeriz.

Сначала заедем в Бурсу. А потом поедем в Трою.

Ольга: Yolda konaklayacağımız yerler var mı?

Есть ли по дороге места, где можно остановиться?

Эрол: Bir gece İzmir'de konaklarız, Efes'i gezeriz.

Одну ночь останемся в Измире, посмотрим Эфес.

 

З0А Письмо

 

Sevgili anneçiğim,

Anton bir hafta önce geldi. Onunla İstanbil’u gezdik. Alışveriş yaptık. Bol bol sohber ettik. Anton’ın gelmesi benim icin çok iyi oldu. Biraz hasret giderdik.

Ben burada bir göz doktoruyla tanıştım. Adı Erol. Çok iyi bir insan. Yarın onunla birlikte Bodrum’a gidiyoruz. Yolda tarihi yerleri, antik kentleri gezecegiz. Bu geziye Anton’ın de katılmasını istedim. Gelmek istemedi.

Sizleri çok özledim. Babam nasıl? Kendinize iyi bakın.

Sevgiler, saygılar.

Olga

 

mektup письмо

sevgi любовь

sevgili дорогой

anne мама

anneciğim мамочка

alışveriş yapmak делать покупки

bol много

sohbet etmek разговаривать

biraz немного

insan человек

yarın завтра

yol дорога

tarihî yerler исторические места

antik kent античный город

gezmek гулять

gezi путешествие

özlemek скучать

baba папа

babam nasıl как дела у папы

saygı уважение

 

История Турков

 

Türklerin tarihi üç bin yıl öncesine kadar uzanır. Türklerin kurduğu ilk büyük imparatorluk Büyük Hun İmparatorluğudur. Bu imparatorluk, Mete Han tarafından M.Ö. 232 yılında kurulmuştur. Hun imparatorluğu, M.S. 434 yılında Atilla'nın ölümüne kadar yaşamıştır. Hun imparatorluğu dünyanın en uzun üç imparatorluğundan biri olmuştur.

Türklerin anayurdu Orta Asya'dır. Türkler Anadolu'ya on birinci yüzyılda gelmişlerdir.

Osmanlı imparatorluğunun kurucusu Osman Beydir. Osman Bey 14. yüzyılda Osmanlı Devletini kurmuştur. Osmanlıların ilk başkenti Bursa'dır.

Fatih Sultan Mehmet 1453 yılında İstanbul'u almıştır. Böylece Ortaçağ kapanmış ve Yeniçağ başlamıştır.

1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti kurulmuştur. Atatürk bu devletin ilk cumhurbaşkanı olmuştur.

 

Праздники

 

Türkiye'de bayramlar ikiye ayrılır.

Resmî bayramlar, dinî bayramlar:

 

Национальные Праздники

 

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı

Atatürk bu bayramı çocuklara armağan etti.

 

19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı

Atatürk, 19 Mayısta Samsun'a çıktı ve Kurtuluş Savaşını başlattı.

 

30 Ağustos Zafer Bayramı

30 Ağustos 1922'de Başkomutanlık Meydan Savaşı zaferle sonuçlandı. Türkiye bağımsızlığına kavuştu.

 

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı

29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilân edildi. Atatürk ilk Cumhurbaşkanı oldu.

 

Религиозные Праздники

 

Ramazan Bayramı

Bu ayda müslümanlar bir ay oruç tutarlar.

 

Kurban Bayramı

Bu bayramda koyun, keçi gibi hayvanlar kurban edilir ve etleri fakirlere dağıtılır.

 

© Дополнил и перевел в электронный вид Илья Франк.