Role, instytucje i koszty wymiany

Członkowie grupy etnicznej podporządkowują się normom, które nakazują, zakazują lub dozwalają podejmować pewne działania.

 

Instytucje pojawiają się by racjonalizować koszty wymiany.

Williamson wymienia trzy instytucje koordynujące działania uzależnionych od siebie przedsiębiorstw:

- rynek i umowy

- pionowo zintegrowane przedsiębiorstwo

- umowy długoterminowe

 

Arrow wskazuje, jak społeczeństwo ogranicza działania oportunistyczne:

- kodeksy postępowania

- kodeksy etyczne

 

Przedsiębiorczość, niedoskonały rynek i funkcja wypełniania luk

- Gospodarki MRK różnią się od rozwiniętych gospodarek zachodnich, więc rola ludzi przedsiębiorczych w tych krajach również będzie inna.

- W.Glade: powiązania polityczne, sieci informacji, gwarancje bezpieczeństwa wymiany, mechanizmy mobilizacji kapitału – mogą mieć kluczowe znaczenie dla pojawienia się przedsiębiorczości.

- N-przedsiębiorczość – obejmuje sposoby redukcji ryzyka i niepewności związanej z prowadzeniem operacji handlowych

 

EJGP i zindywidualizowane sieci powiązań gospodarczych, jako wydajne organizacje gospodarcze: perspektywa kosztów wymiany

Handlowcy muszą sobie jakoś radzić z oportunizmem prowadzącym do łamania umów. Będą przedkładać krewnych nad obcych i kierować się zasadą, że im mniejszy dystans, tym większa wiarygodność, im większa wiarygodność tym niższe koszty ochrony umów. Dlatego też będą tworzyć osobiste sieci powiązań gospodarczych by ochronić się przed oportunizmem. Konsekwencją wybierania wiarygodnych partnerów jest pojawienie się EJGP/osobistych sieci powiązań, których normy określają zachowania uczestników. EJGP racjonalizuje koszty wymiany poprzez ochronę umów między stronami (wzajemne zaufanie, pokrewieństwo, redukcja potrzeby sprawdzania wiarygodności, gęsta sieć informacyjna).

 

Zindywidualizowane, krewniacze sieci powiązań gospodarczych stanowią dominującą formę organizacji gospodarczej w MRK nie należących do świata Zachodu.

EJGP jako „nosiciele kultury”: zasoby etniczne, symbole tożsamości i etniczna uzurpacja

W ramach grupy etnicznej są podzielane zasady etyczne i normy kulturowe mające redukować koszty wymiany. W momencie, gdy rynek jest mało stabilny, bardziej zaczyna się liczyć etniczna tożsamość jednostek. Takie symbole jak nazwiska, nazwy klanów, język, religia, pełnią funkcje informacyjne – informują o tożsamości potencjalnych partnerów. Pozwala to chronić się przed udziałem „obcych” w sieci powiązań gospodarczych. EJGP jako nosiciel kultury przyczynia się do utrwalenia etnicznych barier gospodarczych.

EJGP jako „przekaźniki kultury”: indywidualny wkład w dobro zbiorowe i akulturacja w rodzinie

Grupy etniczne pełnią rolę skutecznych przekaźników kultury. Normy grupowe i etniczne zasoby kapitałowe są podtrzymywane i przekazywane kolejnym pokoleniom. Członkowie EJGP z biegiem czasu zostaną zastąpieni przez nowych członków grupy. Społeczne nabywanie kultury odbywa się dzięki naśladowaniu ojców oraz tych przedsiębiorców, którzy odnieśli sukcesy – poprzez proces uczenia się.

Podsumowując:

W krajach mniej rozwiniętych infrastruktura prawna jest zbyt słaba, by wymusić bezpieczeństwo umów, więc pośrednicy muszą wziąć na siebie rozwiązanie problemu niepewności umów. Grupy etniczne dysponują strukturami, które potrafią wymusić respekt dla kulturowych norm postępowania – co sprzyja kooperacji między członkami i dzięki temu powstają osobiste sieci wymiany oparte na wzajemnym zaufaniu. Racjonalizuje to koszty obrotu gospodarczego dzięki ochronie umów. Dlatego też etnicznie jednorodne grupy pośredników są efektywnymi formami organizacji gospodarczych i mogą być alternatywą dla formalnego prawa.

Kultura i przedsiębiorczość emigrantów Chińskich

 

Dwa główne zagadnienia:

1) Wschodnioazjatycki model rozwoju kapitalizmu

2) Zmiana paradygmatu w teorii przedsiębiorczości

 

1)Gospodarka w Azji:

- Osiągnęła porównywalny poziom jak w krajach na Zachodzie(Japonia ma nawet większy PKB niż USA)

- Osiągnęła to zupełnie innymi metodami

Gospodarka Azji nadal jest przywiązana do kolektywnej solidarności i dyscypliny. Dzięki temu mniejszą wagę przywiązują oni do indywidualizmu. Dla nich nie jest to niezbędna cześć kapitalizmu.

 

2) Ekonomiści musieli zacząć szukać odpowiedzi nie tylko w ekonomii, ale także psychologii, socjologii i historii. Zmieniono:

-Paradygmat „faz” rozwojowych przestaje obowiązywać.

-Zaprzestanie „ślepego” porównywania do gospodarki zachodu.

-Gospodarka zachodu już nie jako wzór do naśladowania. Zwrócenie uwagi na warunki kulturalne.

 

Zwrócenie uwagi tylko na jednostkę spowoduje, że niemożliwe jest sformułowanie jakichkolwiek teorii nawet średniego zasięgu.

 

Duch chińskiego kapitalizmu

 

Badani byli chińscy przedsiębiorcy, którzy prowadzili interesy w innych krajach Azjatyckich. Badacze chcieli ukazać ducha ich zachowań gospodarczych.

3 główne podstawy zachowań Chińczyków:

1. Paternalizm- szacunek i podporządkowanie obecnym prawom zwyczajowym
2. Personalizm- rozwiązuje problem wzajemnej wiarygodności, bo nie istnieją żadne prawne struktury, które by wspierały rzetelność w aktach wymiany.
3. Poczucie zagrożenia- potrzeba zarobienia nie tylko na siebie, ale zapewnienia bytu rodzinie.

- Ważne dla Chińczyków jest także przywiązanie do roli i idących za nią obowiązków. Status w dużej mierze determinuje ich zachowanie.

- Mają oni duża potrzebę poczucia kontroli nad sytuacją.

- Przestrzeganie prawa zwyczajowego powoduje duże obniżenie kosztów transakcyjnych, co ułatwia prowadzenie interesów i współprace.

- Ludzie otrzymują pomoc od tych co osiągnęli sukces i następuje sieć wzajemnych zobowiązań.

 

Dla Chińczyków moralność (niezbędna w kapitalizmie wg Maxa Webera) jest budowana przez WSPÓLNOTĘ MORALNĄ.

Chińscy ludzie biznesu podejmują działania gospodarcze z następujących powodów:

1. Społeczne poczucie zagrożenia zwiększa potrzebę kumulacji dóbr, jako zabezpieczenie przed niepewną przyszłością.
2. Silnie jest odczuwana odpowiedzialność za zasobność i status rodziny.
3. Poczucie własności jest wyznacznikiem statusu.(nie lubią pracy dla innych)
4. Społeczny ideał troski o innych może być realizowany głównie przez ludzi zamożnych, starając się być jednocześnie źródłem szacunku.
5. Silnie odczuwana pewność siebie.

 

Jak proces ten jest utrwalany:

- System jest uzależniony od cech indywidualnych jednostek. Niemożliwe jest przejście do bezosobowe sposobu prowadzenia interesów na modłę zachodnią.

- Każda jednostka musi mieć całkowitą kontrole nad zakresem swoich działań, bo inaczej nie jest godna zaufania.

- Moralne reguły wzmacniają sieci powiązań.

TEMAT 9 – Państwo!! (Habermas, U. Beck, E. Wilke)

Historia Teraźniejszość Przyszłość

Habermas Beck

Max Weber – państwo: zbiurokratyzowane, określone terytorium (granice), legitymizacja władzy, suwerenność.

Granice państwa nowoczesnego funkcjonują w systemie, prawnie.

Przykłady:

1. Francja – rewolucja (rozszerzenie praw), język (edukacja, służba wojskowa)

2. Włochy, Niemcy, Polska

Państwo narodowe teraz – kryzys! Globalizacja (ponadpaństwowe struktury, biora na siebie suwerenność, homogenizacja, macdonaldyzacja społeczeństwa), globalizacja (proces erozji PN w dwóch kierunkach: lokalnym i globalnym).

Habermas: nie może funkcjonować demokracja bez podniesienia państwa narodowego.

1) J. Habermas, Uwzględniając Innego, PWN, Warszawa 2009, rozdz. Europejskie państwo narodowe- o przeszłości i przyszłości suwerenności i obywatelstwa, s. 113-133.

• Dzisiejsze polityczne społeczeństwo światowe składa się z państw narodowych ukształtowanych („ONZ”) zgodnie ze schematami:

 

1. NP (nowoczesne państwo)à N (naród) à PN (państwo narodowe):

Od państwa do narodu (płn. i zach. Europy), naród kształtowany przez osoby należące do zaplecza władzy królewskiej (kluczową rolę odgrywali dyplomaci i wojskowi)

1. N à NP à PN:

Od narodu do państwa (środkowa Europa - Włochy i Niemcy), naród kształtowany przez pisarzy i historyków, uczonych i intelektualistów, którzy przygotowywali państwowe zjednoczenie poprzez propagowanie jedności narodowej

1. PK à PP à N:

Dekolonizacja (głównie w Afryce i Azji) po II wojnie światowej- sztuczne państwa „wypełnione” dopiero później zrastającymi się narodami; ponadplemienny substrat narodowy (RPA)

1. Secesje po upadku Związku Sowieckiego

 

• Państwo wyparło wcześniejsze formacje (miasta państwa itp.) jako funkcjonalny ekwiwalent przednowoczesnych organizacji
• Droga ku społeczeństwu postnarodowemu:

· Ze względu na globalizację niemożliwe stało się rozwiązywanie wszystkich problemów w ramach państw narodowych

· Rozpoczął się proces erozji suwerenności państw narodowych, która wymusiła zwiększenie ilości problemów rozwiązywanych na płaszczyźnie międzynarodowej.

 

Państwo narodowe było odpowiedzią na historyczne wyzwanie by znaleźć jakiś funkcjonalny ekwiwalent dla wczesnonowożytnych form integracji społecznej. Dziś stoimy wobec podobnego wyzwania- globalizacja i współzależność w produkcji, technologia i zagrożenia ekologiczne stawiają nas wobec problemów, których nie można rozwiązać za pomocą państwa narodowego. Trzeba rozbudować działania na płaszczyźnie ponad narodowej. Powstanie społeczeństwo post narodowe, ale aby przeanalizować sposób powstawania należy przyjrzeć się tradycyjnej formie i ewolucji państwa narodowego.

 

Państwo i naród

· Pojęcie „państwo” odnosi się!!:

· przedmiotowo do władzy państwowej suwerennej zew. i wew., konstytuującej się w formach prawa pozytywnego

· przestrzennie do wyraźnie ograniczonego obszaru (terytorium)

· społecznie do ogółu obywateli- narodu państwowego, będącego nosicielem porządku prawnego)

® Naród państwowy nie zawsze jest narodem rozumianym jako wspólnota polityczna określona przez wspólne pochodzenie, kulturę, język i historię.

 

· Kształtowanie się państw:

· Nowoczesny aparat państwowy lepiej radzi sobie z procesem modernizacji

· Wyrwanie z tradycyjnych związków życiowych zastąpionych przez przynależność do narodu.

· Suwerenność wew.- monopolizacja środków stosowania przemocy

· Suwerenność zew.- państwo jako równoległy członek systemu państw zdolny do rywalizacji o władzę

· Funkcjonalne wyspecjalizowanie aparatu państwowego, biurokratyzacja

· Oddzielenie gospodarki od państwa, państwo troszczy się tylko o ogólne warunki produkcji, regulacje prawne, infrastrukturę

· Prawo pozytywne, ludzie prywatni mogą korzystać z podmiotowych wolności

· Państwo nowoczesne:

Ucieleśniona w księciu suwerenność władzy państwowej

§ Odróżnienie państwa od społeczeństwa

· Wolności podmiotowe przyznane w sposób paternalistyczny

 

Kształtowanie się narodu

· Narody początkowo to wspólnoty pochodzenia zintegrowane geograficznie, kulturalnie (język, obyczaj, tradycja), ale nie politycznie, Wyróżniano je już w średniowieczu, a pochodzenie narodowe łączyło się z podziałem na obcych i swoich

· Naród znaczenie polityczne uzyskuje wraz z wykształceniem państw stanowych, jako naród rozumiano stany panujące- naród szlachecki

· Wykształcenie ludowej świadomości narodowej pod koniec XVIII w.- naród ludowy, narodziny nacjonalizmu

 

· Powstanie nowej formy integracji społecznej

· Przyczyny

· sekularyzacja wymusza poszukiwanie nowych form legitymizacji

· Urbanizacja i modernizacja gospodarcza, poszerzenie i przyśpieszenie wymiany osób, towarów i informacji

· Rozwiązaniem polityczna mobilizacja obywateli- uczestnictwo demokratyczne, które

· Tworzy nową płaszczyznę prawnie zapośredniczonej solidarności

· Dostarcza legitymizacji

· Sprawia, że państwowa przynależność rozumiana jako podporządkowanie władzy państwowej przemienia się w uzyskiwane przez zgodę członkostwo obywateli, uczestniczących w sprawowaniu władzy politycznej. (zmiana statusu z członka państwa na obywatela)

· Sprawia, że wolności podmiotowe przyznane w sposób paternalistyczny wraz ze zmianą z suwerenności księcia na suwerenność ludu zmieniają się w prawa człowieka i obywatela- gwarantują już nie tylko autonomię prywatną, ale i polityczną.

 

Siłę temu przekształceniu daje ogół świadomych siebie obywateli, którego powstanie wymaga idei narodowej, wykształcenia ducha narodowego.

è podwójne zakodowanie obywatelstwa:

1. status zdefiniowany przez prawa obywatelskie

2. przynależność do narodu zdefiniowanego kulturowo

 

Kulturowa homogenizacja ludności (nacjonalizm) podstawą państwa narodowego (mogą być inne podstawy np. Stany Zjednoczone- religia obywatelska)

Rodzaje pojęcia wolności:

Indywidualistyczne

· prywatna wolność obywatela społeczeństwa

· polityczna autonomia obywatela państwa

Kolektywne

· ze strategicznego samopotwierdzenia nowoczesnego państwa powstaje egzystencjalne samopotwierdzenie narodu, przez co wykształca się pojęcie wolności narodowej

 

Interpretacje narodu

• naród pojmowany jako wielkość skonstruowana prawnie czyli naród obywateli państwa. W tym wypadku wolność narodu jest upoważnieniem i zobowiązaniem do kooperatywnego dochodzenia do porozumienia lub uzgadniania interesów z innymi narodami w zabezpieczających pokój ramach związku narodów
• naturalistyczna interpretacja narodu- naród wielkością przedpolityczną, wolność rozumiana jako zdolność potwierdzania niepodległości (w razie potrzeby siłą militarną)

 

Napięcie między nacjonalizmem i republikanizmem

• przekonanie wynikające zarówno ze świadomości narodowej jak i przekonań republikańskich - niepodległość narodu wymaga obowiązku służby wojskowej, walki za ojczyznę
• Napięcie między uniwersalizmem egalitarnej wspólnoty prawnej(naród powstały z politycznej woli) a uniwersalizmem historycznej wspólnoty losu (rodacy zastają siebie we wspólnocie ukształtowanej ze względu na wspólną kulturę)
• Kosmopolityczne rozumienie a etnocentryczna interpretacja

a) Jeśli przeważa pluralistyczne pojęcie narodu, które koresponduje z uniwersalistycznym <ładem> państwa demokratycznego, to rolę wiodącą przejmuje idea republikańska

b) Jeśli naród zostaje sprowadzony do narodu wyrosłego naturalnie czyli niezależnie od woli obywateli, to dominuje podejście nacjonalistyczne

• Problem granic państwa narodowego:

a) Błąd teoretyczny- podkreślanie „prawa do narodowego samookreślenia” zamiast uznania historycznie ukształtowanego terytorium

b) Nacjonalizm- uprawomocnienie granic przez „pochodzenie”,

• „Sztuczność” mitów narodowych czyni nacjonalizm podatny na nadużycie przez elity polityczne(wykorzystanie mitów w celach propagandy)- idea narodu zaczyna służyć mobilizacji narodu w celu powiększenia władzy imperialnej
• -> państwo narodowe musi pozbyć się ambiwalentnego potencjału, który kiedyś działał jako siła napędowa.

 

 

JEDNOŚĆ KULTURY POLITYCZNEJ W WIELOŚCI SUBKULTUR

• Rośnie różnorodność kulturowych form życia, grup etnicznych, wyznań i obrazów świata.
• Z powodów historycznych w wielu krajach istnieje fuzja kultury większości z ogólną kulturą polityczną, która wysuwa roszczenie, by uznali ją wszyscy obywatele, bez względu na własne kulturowe pochodzenie. - Fuzję tę trzeba unieważnić by umożliwić istnienie równoprawnych „form życia” w obrębie jednej wspólnoty.
• To równouprawnienie opatrzone jest zastrzeżeniem, że cieszące się ochroną wyznania i praktyki nie mogą być sprzeczne z obowiązującymi zasadami konstytucyjnymi.
• Kultura polityczna kraju krystalizuje się wokół obowiązującej konstytucji. - Każda kultura narodowa ma własną historię i inną interpretację tych samych zasad (np. prawa człowieka). Na podstawie tych interpretacji może powstać patriotyzm konstytucyjny zastępujący pierwotny nacjonalizm. (jednak wielu osobom, ten patriotyzm wydaje się być za słabym spoiwem dla pluralistycznych społeczeństw)
• Wg autora kultura polityczna może utrzymać w całości społeczeństwa wielokulturowe tylko wtedy, gdy demokracja będzie zapewniać wszystkim obywatelom nie tylko: prawa wolnościowe i polityczne prawa uczestnictwa, ale także: możliwość powszedniego korzystania z praw socjalnych i kulturalnych. („zapewnienie materialnych warunków egzystencji dla pożądanych form życia”) - te drugie winny być zapewnione przede wszystkim.
• Autor przytacza przykład RFN, w której rozwój systemu ubezpieczeń społecznych, reform w dziedzinie edukacji, prawa karnego, ochronie danych osobowych sprawił, że jej obywatele zaczęli odczuwać pierwszeństwo praw podstawowych przed „wyobrażonym narodem rodaków”.

 

GRANICE PAŃSTWA NARODOWEGO: OGRANICZENIA WEWNĘTRZNEJ SUWERENNOŚCI

• Globalizacja (A. Giddens) – zagęszczenie stosunków o wymiarze światowym, które skutkują zwrotnym oddziaływaniem na siebie zdarzeń lokalnych i odległych.
• Komunikacja ta oznacza poszerzenie świadomości aktorów i zwiększanie zasięgu systemów, sieci i organizacji.
• Państwo narodowe stanowiło kiedyś ramy, w których artykułowana była republikańska idea świadomego wpływania społeczeństwa na siebie samo. (np. umożliwienie konsumpcji masowej pod presją wolnych związków zawodowych).
• Obecnie wszystkie kraje przemysłowe dotyka okoliczność, że strategie inwestycyjne coraz większej liczby przedsiębiorstw orientują się na światową sieć rynków finansowych i rynków pracy.
• Denacjonalizacja gospodarki wiąże się z tym, że polityka narodowa traci władzę nad warunkami produkcji, w których powstają zyski i dochody dające się opodatkować. Rządy mają coraz mniejszy wpływ na przedsiębiorstwa, które podejmują decyzje inwestycyjne w poszerzonym, globalnym horyzoncie.
• W tej sytuacji rządy powinny unikać dwóch rodzajów zachowań: odgradzania rynków i tworzenia karteli obronnych o r a z obniżania kosztów przez politykę deregulacji.
• Społeczne skutki wynikające ze zdolności do uczestnictwa w tej międzynarodowej konkurencji to trwałe bezrobocie i demontaż państwa socjalnego. Zanika społeczna solidarność (powstaje tzw. underclass – grupy spauperyzowane, pozostawione samym sobie, bez możliwości zmiany swego położenia własnymi siłami).
• istnieje perspektywa przyszłości, zakładająca 3 konsekwencje uczestnictwa państwa w międzynarodowej konkurencji (a w związku z tym istnienia podklas):

• napięcia, skutkujące rewoltami – prosperującym przemysłem stają się więzienia i organizacja bezpieczeństwa wewnętrznego
• Zubożenie „gett” przedostaje się do infrastruktury śródmieść i osiada w całym społeczeństwie
• Moralna erozja społeczeństwa – powstają ustawy mające chronić zagrożoną upadkiem warstwę średnią, przez co zaprzepaszczona zostaje właściwa zdobycz państwa narodowego, które integrowało ludność przez partycypację demokratyczną.

 

· Alternatywą dla tej wizji przyszłości jest odrodzenie się polityki w oparciu o rynki – Europa na drodze do Unii Europejskiej – wiąże się to jednak z podporządkowywaniem wewnętrznej polityki ramom ponadnarodowym i częściową utratą suwerenności.

 

„PRZEZWYCIĘŻENIE” PAŃSTWA NARODOWEGO: LIKWIDACJA CZY ODTWORZENIE NA WYŻSZYM POZIOMIE?

· Mówienie o przezwyciężeniu państwa narodowego jest dwuznaczne:

· pierwsza interpretacja zakłada, że wraz z końcem państwa narodowego rozstajemy się zarazem z projektem politycznej autonomii obywateli

· druga, że projekt społeczeństwa uczącego się, oddziałującego na siebie za pomocą politycznej woli i świadomości ma szansę także poza światem państw narodowych.

• Jeśli u swego kresu znalazło się państwo narodowe, a także każda forma uspołecznienia politycznego, to jednostka zostaje umieszczona w świecie anonimowych stosunków sieciowych – wzorcem postępowanie staje się międzynarodowe przedsiębiorstwo.
• W takim świecie jednostki nie posiadają żadnego podzielanego uniwersum znaczeń i zachowują się wobec siebie zgodnie z własnymi imperatywami samozachowania.
• Jak pisze J. M. Guehenno w takim świecie norma nie będzie już wyrazem suwerenności (np. jakiegoś ludu), a będzie tylko czynnikiem redukującym niepewność, środkiem obniżania kosztów transakcji
• Jednak taka samoregulacja nie budzi zbyt dużego zaufania:

® Przez 300 lat system międzynarodowy opierał się na równowadze mocarstw, która załamała się najpóźniej wraz z II WŚ – bez trybunały międzynarodowego nie można się było odwoływać do prawa międzynarodowego – przebieg wojen normowała w pewnej mierze konwencjonalna moralność i obyczaj. Postęp techniczny (zbrojenia) stały się prawdziwym zagrożeniem. Dlatego próbowano zbudować struktury ponadnarodowe zdolne działać na rzecz światowego ładu – Liga Narodów i ONZ. Anarchiczna równowaga sił okazała się zawodna i zrozumiano konieczność jakiegoś politycznego uregulowania.

® Rynek światowy nie może być pozostawiony jedynie pieczy Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego (jeśli ma zostać przezwyciężona nierówność między między krajami OECD, a krajami zmarginalizowanymi)

 

Te dane skłaniają autora do interpretacji zgodnie z którą państwo narodowe zostaje raczej odtworzone na wyższym poziomie niż zlikwidowane. Pozostaje jednak wątpliwość, czy demokratyczne kształtowanie opinii możne uzyskać moc wiążącą ponad tym poziomem integracji, które osiągnęło państwo narodowe.

 

 

2) Ulrich Beck, Grande, Europa kosmopolityczna - rozdz. VII Kto wygrywa? O zmianie pojęcia i formy państwa oraz polityki w drugiej nowoczesności.

• Opozycja Habermasa
• Przetrwa przez odtworzenie, rozwiązanie ponadnarodowych procesów!
• Społeczeństwo ryzyka
• Ponadnarodowe państwo narodowe może być bardzo złe?

 

WSTĘP

· w epoce globalnej polityka stała się „glokalną”, co zastąpiło podział na politykę narodową i międzynarodową,

· międzynarodowi inwestorzy wpływają na decyzje polityczne, bo się wcześniej „zglobalizowali” (to państwa muszą się dostosowywać do gospodarki światowej)

 

Autor próbuje odpowiedzieć na pytania: JAK OKREŚLIĆ ROLĘ POLITYKI W NOWEJ ŚWIATOWEJ EKONOMII POLITYCZNEJ? W JAKI SPOSÓB POLITYKA MA WYKORZYSTYWAĆ NOWE SZANSE?

 

Odpowiedzi na te pytania udziela w sześciu krokach:

I KONIEC KOŃCA POLITYKI

· nastąpił kres polityki narodowej w tradycyjnym rozumieniu, ale nie oznacza to kresu polityki w ogóle

· polityka trzymająca się starych reguł i zmieniająca te reguły mieszają się i krzyżują

· polityka narodowa a kosmopolityczna: „ odmienność przypadkowości ”- w tej pierwszej jest niebezpieczeństwem, a w tej drugiej przypadkowość stwarza nowe szanse i możliwości (Veblen!!!)

· polityka kosmopolityczna oferuje więcej strategii, zmiana perspektywy oferuje nowy horyzont szans, m.in. rozmywają się granice między partiami

· z drugiej strony: zazwyczaj bez państwa nie ma legitymizacji (nawet na poziomie światowym)

· prawda jest taka, że nie ma możliwości zreformowania polityki narodowej bez współpracy: rządów, partii, globalnego społeczeństwa obywatelskiego i frakcjami kapitału

· autor przewiduje koniec strategii nacjonalistycznych, bo każdy żądny władzy będzie się musiał skosmopolityzować

 

II LUDZKOŚĆ LUDZKOŚCI WILKIEM. THOMAS HOBBES ZMODYFIKOWANY NA UŻYTEK ŚWIATOWEGO SPOŁECZEŃSTWA RYZYKA

· świadomość cywilizacyjnego zagrożenia, jakie ludzkość sama sobie przygotowuje zmusi narody do rezygnacji z części swojej suwerenności

· SCHARPF: legitymizacja nie wiąże się tylko z demokracją, ale też z efektywnością (skutecznością rozwiązywania problemów)- tak jest na poziomie narodowym

· na poziomie światowym legitymizację zyskują te podmioty, które „ przeciwstawiają się samozagrożeniu ludzkości”

· te zagrożenia to: np. śmierć całej ludzkości (tak więc ktoś, kto będzie kontrolował broń masowego rażenia zyska legitymizację do globalnej władzy)

· globalność wyklucza możliwość demokratycznych procedur!!!

· zostają one zastąpione przez świadomość i akceptację (do tego potrzebne są mass-media!)

· bardziej pasuje tutaj wizja Hobbesa- homo homini lupus; ludzkość przedmiotem i podmiotem samozagrożenia, stąd potrzeba suwerena

· świadomość tego zagrożenia nie jest w żadnym razie obiektywna, jest podsycana przez media, irracjonalna (patrz: rozdmuchanie roli panującego kryzysu przez media)

· w takiej sytuacji optyka narodowa jest bez sensu (bo np. kryzys jest wszędzie)

PRZESTRZEŃ GLOBALNEGO PANOWANIA- CECHY:

· integracja jest i pozytywna i negatywna (buduje nową jakość, pomaga walczyć z zagrożeniami, ale zarazem burzy narodowe „bariery”)

· po 11/09/2001 prym wiedzie „populistyczny globalizm ochrony”, stopień globalnej zgody tak naprawdę równy jest stopniowi globalnego strachu

· legitymizacja tego typu tak naprawdę nie ma związku z obiektywnością zagrożenia ani z efektywnością jego odpierania

· nie ma tu przejścia ze „stanu natury” do cywilizacji w rozumieniu Hobbesowskim, ale na odwrót- jest to zmierzch cywilizacji charakteryzującej się istnieniem porządków narodowych

· wykluczone jest znalezienie jednego, najlepszego Lewiatana, zbyt wielu aktorów walczy o władzę na zbyt wielu płaszczyznach

· narodowy suweren nie jest w stanie zapewnić bezpieczeństwa, co zwalnia obywateli od posłuszeństwa (wg Hobbesa wtedy następuje swoisty powrót do stanu natury, nie ma podstaw, na których można by zbudować nową umowę społeczną)

 

Na poziomie globalnym podstawowa trudność to dojście do porozumienia pomiędzy tak licznymi i zróżnicowanymi podmiotami- aktorami (asymetria tych podmiotów itd.)- „luka konsensowa” - polityczny nacisk na porozumienie jest większy niż zinstytucjonalizowany.

Świadomość zagrożenia sprawia, że ta luka się zmniejsza, bo społeczeństwo staje się świadome jego konieczności.

Dlatego świadomość jest ważniejsza od obiektywności!!!

 

 

III FORMY PAŃSTWA W DRUGIEJ NOWOCZESNOŚCI – państwo narodowe traci swój monopol na rozwiązywanie kolektywnych problemów

 

Typologia państw (nie ma w niej państwa narodowego, bo to już przeszłość):

 

Suwerenność	Globalne zależności (gospodarcze, kulturalne, militarne, ekologiczne itp.)
	Zamknięcie/ protekcja	Otwarcie na świat
Autonomiczna- narodowa	Państwo etniczne	Państwo neoliberalne
Kooperacyjna- transnarodowa	Transnarodowe państwo nadzoru (warowne)	Państwo kosmopolityczne

Państwo etniczne:

· globalizacja i tożsamość etniczna nie wykluczają się, lecz dopełniają

· może dojść do sytuacji, w której nacjonalizm i etnicyzm będą współistniały w nieustającym konflikcie (Smith)

® nacjonalizm- zwrot zewnętrzny, podbój i asymilacja obcych

® etnicyzm- zamknięcie i izolacja, ekskluzja kulturowo obcych

· państwo etniczne jest w pewnym sensie odpolitycznione, bo nie ma praw i wolności obywatelskich, jest tylko hołdowanie interesom jednej grupy etnicznej

· jest antyuniwersalistyczne

· denacjonalizacja sprzyja reetnicyzacji (cel globalistów to w pewnym sensie dekonstrukcja państwa narodowego i oddanie go do dyspozycji grupom etnicznym)

· przykład „ nowoczesnej antynowoczesności”, w pewnym sensie atawistyczne (łamie podstawowe zasady nowoczesności takie jak prawa człowieka, ale używa w tym celu nowoczesnych metod, urządzeń itp.)

· inne państwa mają z nimi problem: są krytykowane, zarówno gdy je tolerują jak i gdy interweniują

 

Państwo neoliberalne:

· konkurencyjne, rynkowe, trzyma się logiki kapitału

· rozbiór państwa opiekuńczego, samointernacjonalizacja państwa narodowego

· pusta fasada państwa narodowego utrzymywana przez nacjonalistyczna retorykę, lecz tak naprawdę; prywatyzacja, deregulacja, liberalizacja

 

Państwa transnarodowe:

a) nadzoru: rozwiązania protekcjonistyczne biorą górę nad otwartymi układami współpracy (np. reakcja USA na terroryzm)

b) kosmopolityczne

 

· wykorzystują kooperacyjną suwerenność narodową (współpraca międzynarodowa)

· zdają sobie sprawę z odmienności kosmopolitycznej „ przypadkowości ”, która stwarzać może nowe szanse (patrz wyżej)

· mają trudne zadanie, bo muszą się dostosowywać do światowej gospodarki, dbając jednocześnie o legitymizację i pamiętając o nadchodzących wyborach

· polityka zewnętrzna, zagraniczna to już nie kwestia wyboru, ale konieczność!

PLURALIZACJA PAŃSTW ŚWIATA:

· model państwa narodowego nie funkcjonuje już jako jedyny – „metaprzemiana państwowości”

· jest wiele modeli państw, jak je uniwersalizować, zapewniać ich współpracę?

· Europa bliższa kosmopolityzmowi, a USA hegemonii państwa narodowego (np. w sprawie ochrony klimatu czy sądów międzynarodowych)

· pluralizm państwowości to jedna z wielu przemian, analogiczne: pluralizm rodziny, pluralizm pracy

· niebezpieczny jest tu zwłaszcza neoliberalizm państw „dominujących” (np. USA), nie pozwala to na dialog z państwami działającymi na innych zasadach

· co się stanie, gdy pojawi się jakaś globalna katastrofa?- zwrot ku kosmopolityzmowi czy ku etnicyzmowi?

 

 

IV IM WIĘKSZA GLOBALNA ŚWIADOMOŚĆ NIEBEZPIECZEŃSTW, TYM MNIEJSZA SIŁA PERSWAZYJNA UTOPII PAŃSTWA NEOLIBERALNEGO

· 11/09/2001- państwo neoliberalne skompromitowało się, obecny trend: „więcej państwa”

· „można się zneoliberalizować na śmierć”

· wzrost roli państwa jako gwaranta bezpieczeństwa

VI PRAWICA, I LEWICA: O ZMIANIE POJĘĆ I FORM POLITYKI W DRUGIEJ NOWOCZESNOŚCI

· spojrzenie kosmopolityczne i narodowe nie wykluczają się wzajemnie (ale to narodowe ma być takie zreformowane, bardziej nowoczesne)

· nowe perspektywy i nowa pojęciowość mogą zostać zaanektowane przez stare i okrzepłe formy polityczne

 

NARODOWE PARTIE OBYWATELSTWA ŚWIATOWEGO:

· partie światowe reprezentujące interesy transnarodowe na arenie transnarodowej, ale też na arenach państw narodowych

· dlaczego są „światowe”?:

a. ich wartości i cele mają charakter nienarodowy

b. programowo i instytucjonalnie powątpiewają w priorytet spojrzenia narodowego

c. muszą być wielonarodowe, by urzeczywistniać kosmopolityczne wartości

 

PLURALIZACJA LEWICY I PRAWICY:

· „ polityczny paradoks globalizacji ”- nowe, kosmopolityczne konflikty można rozwiązywać tylko w obrębie narodowych instytucji, bo na razie tylko takie instytucje posiadamy

· dawne różnice między prawicą a lewicą zacierają się