Prepositions of Place: at, in, on

· at for a POINT

· in for an ENCLOSED SPACE

· on for a SURFACE

At	in	on
POINT	ENCLOSED SPACE	SURFACE
at the corner	in the garden	on the wall
at the bus stop	in London	on the ceiling
at the door	in France	on the door
at the top of the page	in a box	on the cover
at the end of the road	in my pocket	on the floor
at the entrance	in my wallet	on the carpet
at the crossroads	in a building	on the menu
at reception	in a car	on a page

at, in және on предлогтарының тұрақты сөзтіркестерінде қолдануына назар аударыңыз:

At	in	on
at home	in Oxford Street	on a bus
at work	in a taxi	on a train
at school	in a helicopter	on a plane
at university	in a boat	on a ship
at college	in a lift (elevator)	on a bicycle, on a motorbike
at the top	in the newspaper	on a horse, on an elephant
at the bottom	in the sky	on the radio, on television
at the side	in a row	on the left, on the right
		on the way

· Jane is waiting for you at the bus stop.

· The shop is at the end of the street.

· My plane stopped at Dubai and Hanoi and arrived in Bangkok two hours late.

· When will you arrive at the office?

· Do you work in an office?

· I have a meeting in New York.

· Do you live in Japan?

· Jupiter is in the Solar System.

· The author's name is on the cover of the book.

· There are no prices on this menu.

· You are standing on my foot.

· There was a "no smoking" sign on the wall.

· I live on the 7th floor at 21 Oxford Street in London.

Практикалық сабақ №13-15

 

There is / there are құрылымы - The Construction there is / there are

Болымды түрі (+)	Болымсыз түрі (-)	Сұраулы түрі (?)
There is a book on the table. There are some books on the table. There is a book, two notebooks on the table. There are three books and a pencil box on the table.	There is no book on the table. There are no books on the table. There are no shelves on the wall. There are not many students in the class. There is not much ink in the bottle.	Is therea book on the table? Are there some books on the table? Is there a book, two notebooks on the table? Are there three books and a pencil box on the table?

Келесі құрылымның өзгешелігіне және оның қазақ тіліндегі аудармасына назар аударыңыз:

Қазақша сөйлем бастауыштан басталса, ағылшынша сөйлем де бастауыштан басталады. Сумка үстел үстінде жатыр. - The bag is on the table.

Қазақша сөйлем мекен үстеуінен басталса, ағылшынша сөйлем

there is (are) құрылымынан басталады. Үстел үстінде сумка жатыр. - There is a bag on the table.

Тапсырмалар:

I. Сөйлемді аударыңыз, септеуліктердің қолданылу ережесіне мән беріңіз:

to my table, from my table, at his table, on her table, off the table, to the bus stop, from the bus stop, in his wife's room, into my room, from my sister's room, at our club, in their flat,

from this big house, in Moscow.

II. Қажетті септеуліктерді қойып, сөйлемді аяқтаңыз:

1. Take this thick book.... the table, please. 2. Put it.... your bag. 3. Go.... that table, please.4. Don't give me your note-book. 5. Please, put it.... the table. 6. Take the pen.... your friend. 7. Come.... the lab, please. 8. Don't write these words, do it.... home. 9. Don't go.... school. 10. Take your sister's note-book.... your bag.

III. Сөйлемді оқып, қазақшаға аударыңыз:

1. There is a box on the chair. 2. The box is on the table. 3. There is a lamp on the ceiling. 4. The lamp is on the ceiling. 5. There is a blackboard on the wall. 6. The blackboard is on the wall. 7. There are twelve new words in the text. 8. There are a lot of young" workers at the factory. 9. There are few factories in our city. 10. The factory is in N. street. 11. There are only 120 pages in the book. 12. There are twenty-one lessons in this textbook. 13. Lesson Five is on page 65. 14. There is little milk in the cup. 15. There are very many thick notebooks on the shelf.

IV. Оқып, аударыңыз:

1. There are no shelves on the wall. 2. There is no clean paper in the bag. 3. There is no doctor in that room. 4. There are no factories in this city.

V. Сөйлемді болымсыз формаға қойыңыз:

1. There are English textbooks in the bookcase. 2. There is a picture on page 63. 3. There are children in the room. 4. There is a box on the floor. 5. There are new words in this text.

VI. Сұрақтарға жауап беріңіз:

1. Is there red or blue ink in this bottle? 2. Are there few or many new words in this lesson? 3. What is there in this bookcase? 4. Are there Russian or English books in this bookcase? 5. What bread is there on the plate? 6. How many doors are there in the room? 7. How much ink is there in the bottle? 8. How many pages are there in this book?

VII. Сұраққа толық жауып беріңіз:

1 Are these lamps on the ceiling? 2. Is there milk in the cup? о is there fresh bread on the plate? 4. Is there a bookcase in your classroom?

VIII. Сұрақтарға болымсыз формада жауап беріңіз:

1. Are there maps on the walls of your classroom? 2. Is there clean paper in your bag? 3. Is there bread on the table? 4. Are there many new houses in this street? 5. Are there pictures in this textbook?

II. Лексика. Read and translate the text: My flat

My family lives in a new five-storeyed building. My address is flat 26, Miners Avenue. As there are 5 storeys in the building it has no lift.

Our flat is on the first floor. It's not large, but it is comfortable and well- planned. It has all modern conveniences such as central heating, gas, electricity, cold and hot running water, a telephone. There are three rooms, a kitchen, a bathroom, a toilet and a hall in our flat.

The living- room is the largest room in our flat. In the middle we have a square dining- table with 4 chairs round it. Near the dining-table there is a piano with a piano stool. In front of the big window there is a little table with a colour TVset and video on it. Opposite the TV set there is a big cozy sofa. I like to lay on it and watch TV programm.

The bedroom is smaller than the living-room. There are 2 beds with a bedside-table between them there. At the opposite wall there is a dressing-table with a big mirror. There is a thick carpet on the floor and plain light brown curtains on the window.

The third room is my room. I call it my study. It is not large but it is as cosy as all the other rooms. There isn't much furniture in it only the most necessary pieces. It has a writing-table with drawers to keep papers in. In the right-hand corner there is a bookcase full of books. A small table with a computer is in the left-hand corner. There is a bed with some cushions near it. In my opinion the study is the best room in our flat.

Тапсырмалар:

I. Translate the sentences paying attention to the use of prepositions:

to my table, from my table, at his table, on her table, off the table, to the bus stop, from the bus stop, in his wife's room, into my room, from my sister's room, at our club, in their flat,

from this big house, in Moscow.

Тапсырмалар:

1. Study grammar material.

2. Read and translate the texts.

3. Retell the texts.

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Тақырып бойынша грамматикалық материалдарды меңгеру. ([1], с. 60-61).

2. Тақырып бойынша ұсынылған мәтіндерді оқып, оқу түрлеріне сәйкес талдау.

3. Tақырыпқа байланысты жаңа сөздерді, сөз тіркестерін оқып танысыңыздар, лексикалық тапсырмаларды орындаңыздар.

4. Тақырып бойынша грамматикалық жаттығуларды орындап, тақырып бойынша түсіндірме сөздік (глосарий) құрастырыңыздар. ([1], №3.4, 3.5, 3.6, с. 61-62).

5. Берілген мәтіндер бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер;

6. Мәтіндер бойынша берілген тапсырмаларды орындаңыздар;

7. Берілген мәтіндерді оқып, мазмұнына қарай бірнеше бөлімдерге бөліңіздер, әр бөлімге ат қойыңыздар;

8. Өзіңіздің пәтеріңіз жайында айтып беріңіз және өзіңіз армандайтын тұрғын үй туралы суреттеп беріңіз.

9. Өз пәтерлеріңіз жайында досыңызбен (диалог) екеуара әңгіме құрыңыз.

Практикалық сабақ 16-18

 

Грамматика:TheNumerals.

Тақырып: Сауда жасау. Дүкендер. Тағамдар дүкендері.

Оқу: «Shops and shopping».

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

I. Грамматика:

Cardinal Numerals.

1-12 1 one 2 two 3 three 4 four 5 five 6 six 7 seven 8 eight 9 nine 10 ten 11 eleven 12 twelve	13-19 13 thirteen 14 fourteen 15 fifteen 16 sixteen 17 seventeen 18 eighteen 19 nineteen	20-90 20 twenty 21 twenty-one ит.д. 30 thirty 40 forty 50 fifty 60 sixty 70 seventy 80 eighty 90 ninety
100-ден әрі қарай 100 a (one) hundred 101 a (one) hundred and one ит.д. 200 two hundred 300 three hundred 400 four hundred и т.д. 1,000 a (one) thousand	1,001 a (one) thousand and one 1,250 a (one) thousand two hundred and fifty 2,000 two thousand 2,235 two thousand two hundred and thirty-five 3,000 three thousand	4,000 four thousand 100,000 a (one) hundred thousand 1,000,000 a (one) million 1,000,000,000 a (one) milliard (Ұлыбританияда); a (one) billion (АҚШ-да)

Ordinal Numerals.

1-ші –12-ші 1^st first 2^nd second 3^rd third 4^th fourth 5^th fifth 6^th sixth 7^th seventh 8^th eighth 9^th ninth 10^th tenth 11^th eleventh 12^th twelfth

13-ші -19-шы 13^th thirteenth 14^th fourteenth 15^th fifteenth 16^th sixteenth 17^thseventeenth 18^th eighteenth 19^th nineteenth

20-шы-90-шы the 20^th twentieth the 21^st twenty-first the 22^nd twenty-second the 30^th thirtieth the 40^th fortieth the 50^th fiftieth the 60^th sixtieth the 70^th seventieth the 80^th eightieth the 90^th ninetieth

100-шіденәріқарай 100^th hundredth 101^st hundred and first 102^nd hundred and second 200^th two hundredth 201^st two hundred and first 300^th three hundredth 400^th four hundredth 1,000^ththousandth 1,001^st thousand and first 1,002^nd thousand and second 1,000,000^thmillionth

Time and dates:

Years:

1900 — nineteen hundred

1905 — nineteen hundred and five

1960 — nineteen sixty

1991 — nineteen ninety one.

2000-two thousand

2005-two thousand five

 

Dates:

15^th May, 1988 The fifteenth of May, nineteen eighty-eight

May 15^th, 1988 May the fifteenth, nineteen eighty-eight

May 15, 1988

The 1950s =The fifties- 50-шы жылдар

 

II. Лексика: Read and translate the text :Shops and shopping

When we want to buy some food or clothes or other necessary things we go to the shop or market. There are many kinds of shops in every city, such as food supermarkets, department stores, clothing stores, grocery, bakery, confectionery and butchery.

I like to do my shopping at large department stores and supermarkets. There is a great assortment of various goods in one building and this is very convenient. Department stores are composed of many departments: shoes, ready-made clothes, fabrics, sports goods, toys, glasses, electric appliances, cosmetics, jewelry, etc. You can buy or try on everything you like.

In a women’s clothing department, you can find dresses, costumes, blouses, skirts, shorts, tops, lingerie and many other things. In a men’s clothing department you can find suits, trousers, overcoats, ties, shirts, shorts, T-shirts, etc. The knitwear department is involved in selling sweaters, cardigans, short-sleeved and long-sleeved pullovers, woolen jackets and other woolen clothes.

Cosmetics and jewelry departments are women most wanted place to visit and in this department you can find gold and diamond wedding sets, diamond jewelry, gemstone jewelry, golden jewelry, pearls, a great variety of necklaces and bracelets made of different types of gold, silver rings, etc. At the perfumery department they sell various creams and powders, lipsticks, lotions and shampoos.

In a food supermarket, we can also buy many different things at once: sausages, fish, sugar, macaroni, flour, cereals, tea, apples, apricots, pine-apples, plums, cherries, and so on. At the butcher’s department there is a wide choice of meat and poultry: pork, beef, mutton, chicken, etc. At the bakery, you buy brown and white bread, rolls and biscuits. Another shop we frequently go to is the greengrocery, which is stocked with cabbage, potatoes, onions, cucumbers, carrots, beetroots, green peas and so on. Everything is sold here ready-weighed, wrapped and packed. If you call round at a dairy you can purchase milk, creams and cheeses of dozen kinds, butter and other dairy products.

Goods are sold by salesmen or salesgirls (saleswomen) and they help the customer in finding what he wants. You pay money to the cashier at the cash desk and keep back your change, then take your products and go home.

Тақырып бойынша оқу:

1. Shopping ([4], с.271) – зерттеп оқу.

2. Mr. Paynegoesshopping ([5], с.164-165) – таныса оқу.

Кәсіби әдебиеттер оқу:

2. HistoryofPsychology: cognitivemovement: NoamChomsky ([1], c. 232-233) – іздене оқу.

Тапсырмалар:

1. Study grammar material.

2. Read and translate the texts.

3. Retell the texts.

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Тақырып бойынша грамматикалық материалдарды меңгеру. ([2], c.111-113; [4], с. 58-65).

2. Тақырып бойынша ұсынылған мәтіндерді оқып, оқу түрлеріне сәйкес талдау.

3. Tақырыпқа байланысты жаңа сөздерді, сөз тіркестерін оқып танысыңыздар, лексикалық тапсырмаларды орындаңыздар.

4. Тақырып бойынша грамматикалық жаттығуларды орындап, тақырып бойынша түсіндірме сөздік (глосарий) құрастырыңыздар.

5. Берілген мәтіндер бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер;

 

Практикалық сабақ 19-20

Практикалық сабақ тақырыбы:

Сөзжасам: Зат есім қосымшалары.

Грамматика: The Nouns. The Plural form of the Nouns (Зат есім.Зат есімнің көпше түрі) Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

Сабақ жоспары

Студент және оны қоршаған орта.

1. Өзін-өзі таныстыру.

Оқу: «Student’s biography».

I. Грамматика: The Nouns

Ағылшын тілінде зат есімнің негізгі суффикстері - ity, ment, ness, ship, ture. мыс: capacity – қабілет. movement – қозғалыс. leadership – басқару ісі. culture - мәдениет.

-er: worker; writer; reader; speaker

-or: actor;

-ment: development; government

-ness: happiness; kindness

-ion: restriction; connection

-dom: freedom; wisdom

-hood: childhood; neighborhood

-ship: leadership; friendship

 

 

Зат есімнің негізгі белгілері – қосымшалар мен артикльдер.

a desk - жазу столы

to the desk - жазу столына

on the desk - жазу столының үстінде

over the desk - жазу столының жоғарғы

жағында

inthedesk - жазу столының ішінде

at the desk - жазу столының жанында

under the desk- жазу столының астында

The Plural form of the Nouns

Зат есімнің көпше түрі сөзге –s, es жалғауының жалғануы арқылы жасалады.

a table – tables a leaf- leaves

a pen – pens a knife- knives

a book – books a box- boxes

a city- cities a day - days

an army – armies a boy – boys

hero –heroes a piano- pianos

tomato –tomatoes photo- photos

 

Кейбір зат есімдердің көпше түрі бұл жалпы ереже бойынша жасалмайды. Олар ерекше топқа жатады. Мысалы:

a man- men goose- geese

a woman-women mouse- mice

a foot – feet sheep- sheep

a tooth – teeth deer - deer

a child – children ox - oxen

Күрделі зат есімдерде екінші элементіне көптік жалғауы жалғанады.

e.g. custom-house- custom-houses

hotel-keeper- hotel-keepers

mother-in-law - mothers –in- law

passer-by passers-by

man-servant - men –servants

woman- doctor women- doctors

postman- postmen

editor-in-chief editors-in-chief

statesman statesmen

pocket- knife pocket-knives

Кейбір зат есімдер тек ғана жекеше түрде қолданылады: sugar, iron, advice, information, money, friendship, love, hair, fruit, news, knowledge, progress, etc.

e.g. He gave me some good advice.

I am satisfied with your progress.

There is little information about it here.

What is the news?

This money belongs to him.

Fruit is cheap in autumn.

Төмендегі зат есімдер тек ғана көпше түрде қолданылады.

scissors-қайшы; trousers-шалбар; spectacles-көзілдірік; scales; clothes- киімдер; wages- еңбек ақы;

e.g These scissors are very sharp.

His trousers are too long.

Where are my spectacles?

These goods have arrived from Almaty.

 

Тапсырмалар:

I. Зат есімдердің көпше түрін беріңіз:

Box, match, inch, brush, page, bus, house 2. ball, room, tie, table, pencil 3. light, book, cup, flat, hat, cup 4. knife, wife, shelf, life, leaf 5. child, man, woman, tooth 6. family, factory, story, city, toy, baby, way.

II. Саналатын және саналмайтын зат есімдерді табыңыз:

hamburger, milk, ice-cream, apple, orange juice, newspaper, information, cheese, banana, a cup of tea, postcard, music, paper, toothbrush, tomato, potato, plastic, water, chocolate, a bar of chocolate, copybook, computer, teacher, air, salt, money, child.

 

II.Лексика: Мәтінді оқып, аударыңыз:

Student’s biography

Let me introduce myself. My name is Dauren. I was born in Karaganda in 1990. In 1997 I entered the school and finished it in 2007. I am 18. In 2007 I entered the Karaganda State University. Now I am a first – year student of social department. I live in Karaganda, it is my home town. Karaganda is located in the Central Kazakhstan. It is one of the biggest cities of our Republic. I like my native town very much.Our family is not big. I have a father, a mother, a sister and two brothers. My father is a policeman. He is 43. My mother is a teacher at the University. She teaches English. My elder brother is a student too. He studies at the Academy. My younger brother is a schoolboy. He is in the 5 ^th grade. My hobbies are reading, music, and computer games.I am also fond of swimming and boxing. We study different subjects and English is one of them. I work at my English regularly as I want to know it perfectly well. My favourite subjects at the University are History of Kazakhstan and the Theory of State and Law. As I am a future lawyer I want to know more about the court system and lawmaking process of our Republic and other countries.My elder sister is 23. She is married. She is an economist at the bank. Her husband is a young man of 25. He is an engineer at a Research Institute. They have a daughter. Her name is Saule. She is my niece. She is a very nice girl. She is only 3. I also have many aunts and uncles, but we seldom see each other, because they live far from Karaganda.All the members of my family are good friends. Though the age difference between the children is rather big we all get on very well with each other and with our parents. All in all, we are a very happy family.

III. Мәтінге сұрақ қойыңыз “Student’s biography”

1. What is the student’s name? 2. When and where was he born? 3. When did he finish school? 4. What year student is he? 5. Where does he live? 6. Is his family large? 7 What are his parents? 8. Has he brothers and sisters? 9. What is he fond of? 10. What are his favourite subjects at the University? 11. What is his future specialty? 12. Is his elder sister married? What is she? 13. Where does his brother-in-law work? 14. Has he a niece? 15. Are the members of this family good friends?

Тапсырмалар:

1. Studygrammarmaterial.

2. Read and translate the texts.

3. Retellthetexts

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Тақырып бойынша грамматикалық материалдарды меңгеру және жаттығуларды орындау

2. Тақырып бойынша ұсынылған мәтіндерді оқып, оқу түрлеріне сәйкес талдау.

3. Tақырыпқа байланысты жаңа сөздерді, сөз тіркестерін оқып танысыңыздар

4. Aмандасу және қоштасу кезінде қолданылатын (ресми және биресми жағдайларда) сөйлеу формаларын жаттап алыңыздар;

5. Берілген мәтіндер бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер;

6. Мәтіндер бойынша берілген тапсырмаларды орындаңыздар;

7. Mәтіндердегі кейіпкерлер жайында қандай мәліметтер алғаныңызды айтып беріңіздер;

8.Тақырыпқа байланысты лексиканы қолданып, өзінізді және досыңызды таныстырыңыздар.

Практикалық сабақ 21-22

Грамматика: Зат есімдердің тәуелдік септігі.

Сөзжасам: Зат есім қосымшалары: -ment.

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

Сабақ жоспары

Possessive Case. (Зат есімдердің тәуелдік септігі)

Ағылшын тілінде зат есімдердің екі септігі бар.

Жалпы септік – Common case және тәуелдік септік Possessive case. Common case - a brother, a boy. Possessive case - brother’s, boy’s. Зат есімнен берілген сөз екінші зат есімге анықтауыш болып келсе ол тәуелдік септікте тұрады.

e.g. My sister’s flat. Менің ағамның пәтері.

Your son' book. Сіздің ұлыңыздың кітабы.

Зат есімнің тәуелдік септігі әдетте жанды заттарға байланысты қолданылады. Зат есімнің тәуелдік септігі “-s” апостроф + s жалғауы арқылы жасалады. Жекеше түріндегі зат есімдер мен көпше түрінде “s” жалғауы жоқ зат есімдер “ s” арқылы жасалады.

e.g My friend’s family. Менің досымның жанұясы.

My children’s room. Менің балаларымның бөлмесі.

2) (‘) \ апостроф\ \ -s\ жұрнағы арқылы көпше түріндегі зат есімдердің тәуелдік септігі жасалады.

e.g. the students’ notebooks - студенттердің дәптерлер

the boys’ toys - балалардың ойыншықтары.

Егер зат есім жекеше түрінде \ s \ немесе \ x \ әріптеріне аяқталса, онда тәуелдік септікте оларға \ ‘s \ немесе тек ғана

\ ‘ \ апостроф жалғанады.

e.g. Marx’s teaching- Маркстің білімі.

Marx’ teaching.

Dickens’ works. Диккенстің шығармалары.

Күрделі зат есімдерге тәуелдік септікте “‘ s”соңғы сөзге жалғанады.

e.g My brother-in-law’s library is very large.

The commander-in-chief’s order is very important.

Aidar and Dinara’s flat is large.

Тәуелдік септікте сонымен қатар уақытты, ара қашықтықты білдіретін және қала, мемлекетті білдіретін зат есімдер де

қолданылады.

e.g. Almaty is Kazakhstan’s greatest scientific and cultural centre.

Russia has the world’s largest deposits of oil.

Auezov Kazakh Drama Theatre is our country’s best theatre.

Тәуелдік қатынасты ағылшын тілінде білдірудің тағы бір жолы

\ of \ қосымшасын анықтаушы зат есімнің алдына қолдану.

a pen of my friend the students of our group

a textbook of my son the sons of my sister

a building of our University the lectures of this teacher

Тапсырмалар:

1. Study grammar material.

2. Read and translate the texts.

3. Retell the texts.

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Мәтіндер бойынша берілген тапсырмаларды орындаңыздар;

2. Mәтіндердегі кейіпкерлер жайында қандай мәліметтер алғаныңызды айтып беріңіздер;

3. Тақырыпқа байланысты лексиканы қолданып, мәтіндердегі кейіпкерлер жайында қандай мәліметтер алғаныңызды айтып беріңіздер.

Практикалық сабақ 23-24

Тақырып: Студент және оны қоршаған орта. Туысқандық қарым-қатынастар.

Грамматика: The Pronouns.

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

Сабақ жоспары

The Pronouns (Есімдікте)

Personal Pronouns in the nominative case	Personal Pronouns in the objective case	Possessive Pronouns	Absolute Possessive Pronouns
I You He She It We You They	Me You Him Her It Us You Them	My Your His Her Its Our Your Their	Mine Yours His Hers Its Ours Yours Theirs

 

Ағылшын тілінде жіктеу есімдіктері екі септікте қолданылады.

1. Атау септігі \Who? \ Nominative Case\

I - мен We – біз

You – сен You - сіз

He \she\ - ол They - олар

It - ол

2. Жанама септік \Objective Case\ \Whom?\

me - маған,мені us - бізге, бізді

you - саған, сені you - сіздерге, сіздерді

him\ her\ - оған,оны them - оларға, оларды

It - оған, оны

Possessive Pronouns

Жай формасы

my - менің our - біздің

your – сенің your - сіздердің

his\her – оның their - олардың

its – оның

Абсолюттік формасы

mine – менікі ours - біздікі

yours – сенікі yours - сіздердікі

his\=hers – оныкі theirs - олардікі

its – оныкi

Абсолюттік форма екі жағдайда қолданылады:

e.g. 1) Our flat is big, yours is small.

Her father is an engineer, mine is a lawyer.

2) A friend of his works at the people’s court.

A sister of theirs studies at the law department.

Практикалық сабақ 25-27

Тақырып:

Грамматика: Types of Questions ( Сұрақ түрлері)

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

Сабақ жоспары

TypesofQuestions

Ағылшын тілінде сұрақ түрлері.

1. General Question (Жалпы сұрақ)

2. Special Question (Арнайы сұрақ)

3. Alternative Question(Балама сұрақ)

4. Disjunctive Question(Бөлшектеу сұрақ)

 

Жалпы сұраққа жауап келісіммен немесе жоққа шығарудан (иә немесе жоқ) тұрады: Мысалы: Do you live here? – Yes, I do немесе No, I don’t.

Арнайы сұраққа жауап хабарлы түрде болады. Мысалы: Where do you live? – I live in Аstana.

Сұраулы сөйлем көмекші етістіктің алдында тұратын сұраулы сөздердің көмегімен жасалады. Қолданысқа жиі түсетін сұраулы сөздер мыналар: who (кім), what (не), whose (кімнің, ненің), where (қайда); when (қашан), which (әлгі); how (қалай), how often (қалай жиі): how long (қалай ұзақ); how much; how many (қанша); why (неліктен).

 

Е с к е р т у: Жекеше түрдегі зат есім туралы айтылатын болса (санауаға келмейтін) how much қолданылады; көпше түрдегі зат есімдерге how many тіркеседі.

Сөйлемдерге қойылған сұрақтарды салыстырыңыз:

(+) He comes here every day – Ол осынла күн сайын келеді.

 

1) Does he come here every day? – Ол осында күн сайын келе ме?

2) When does he come here? – Қашан ол осында келеді?

3) Who comes every day? – Кім күн сайын келеді?

Егер сұраулы сөйлемдер who, what, which (бастауыш немесе оның құрама бөлігі қызметінде) сұрау есімдіктерінен басталатын болса, do/ does көмекші етістігі қолданылады.

 

ЖАЛПЫ СҰРАУЛАР

Do you get up early? - Сіз ерте тұрасыз ба?

Do you drive to work every day? – Сіз күн сайын жұмысқа машинамен барасыз ба?

Do the Sakenovs live near you? – Сәкеновтер сіздерге жақын тұра ма?

Does he work in an office? – Ол мекемеде жұмыс істей ме?

Does Bolat work in a store? – Болат дүкенде жұмыс істей ме?

Does the class begin early in the morning? - Сабақ(тар) таңертең бастала ма?

Is he preparing his lessons now? – Ол қазір (өзінің)сабақтарын дайындап жатыр ма?

Is it raining now? – Қазіржаңбыр жауып тұрма?

Does the bus always stop here? – Автобус үнемі осында тоқтай ма?

Did you see Alma yesterday? – Сіз кешеАлманы көрдіңіз бе?

Did you go to Europe last summer? – Сіз өткен жазда Европада болдыңыз ба?

 

Практикалық сабақ 28-31

Тақырып:

Грамматика: TypesofQuestions ( Сұрақ түрлері)

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

АРНАУЛЫСҰРАУЛАР

Who gets up early? - Кімертетұрады?

Who is entering the room? - Кім бөлмеге кіріп келеді?

Who often goes to Europe? –Кім Европағажиі барады?

What ’s your address? - Сіздің мекен-жайыңыз қандай?

What is your occupation? - Оның мамандығы қандай?

What are you doing now? - Сіз қазір не істеп жатырсыз?

What are you looking for? - Сізнеіздепжүрсіз?

 

Сұрақ меншіктілікке байланысты болса, whose сұрау есімдігі қолданылады. Whose - кімнің, ненің деп аударылады. Ағылшын тілде whose міндетті түрде сәйкес зат есімнің алдынан қолданылады.

 

Whose key is this? - Кімнің (бұл) кілті?

Whose keys are these? - Кімдердің (бұл) кілттері?

Whose car is this? – Бұл кімнің автомобилі?

Whose book is this? - (Бұл) кімнің кітабы?

Whose books are these? - (Бұл) кімдердің кітаптары?

Where do you live? – Сіз қайда тұрасыз?

Where do you want to go next summer? – Сіз келесі жазда қайда барғыңыз келеді?

Where are you going? – Сіз қайда бара жатырсыз?

Which of these girls comes from Moscow? – Бұл қыздардың қайсысы Мәскеуден?

Which of these books would you like to buy? – Мына кітаптардың қайсысын сатып алғыңыз келер еді?

How does Almat play tennis? – Алмат теннисті қалай ойнайды?

How often do you go to the movies? – Сіз киноғажиі барасыз ба?

How much do you pay for your driving lessons? – Жүргізуші болу үшін сіз қанша төлейсіз?

How many words do you memorize every day? – Сіз күніне қанша сөз жаттайсыз?

How many students are there in your class? – Сіздің топта қанша студент бар?

Why didn’t you call me? – Сіз маған неге телефон соқпадыңыз?

Why don’t you want to live in Talgar? - Сіз(дің) неге Талғарда тұрғыңыз келмейді?

Why was he late? – Ол неге кешікті?

Практикалық сабақ 32-35

Тақырып:

Грамматика: Types of Questions ( Сұрақ түрлері)

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

ҚЫСҚА ЖАУАІІТАР

Келісімді немесе жоққа шығаруды (келіспеуді) қажет ететін сұрақтарға ағылшын тілінде жауаптың қысқа түрлерін (жіктеу есімдігі + сәйкескелетін көмекші етістік немесе модаль есімдігі) қолдану қалыптасқан. Мысалы:

Do you drive a car? – Yes, I do. – No, I do n’t.

Can he get to work by subway? – Yes, I can. – No, I can ’t.

 

Егер сұраулы сөйлемнің бастауышы зат есім болса, онда қысқа жауапта ол ұқсас есімдікпен ауыстырылады.

Wil l Akimov stay at the hotel?

- Yes, he will. - No, he wo n’t.

 

Қысқа жауапта болатын көмекші немесе модаль есімдігі (сәйкес) бірқалыпта қолданылады. Мысалдар арқылы көрсетейік:

Is she a teacher? – Ол мұғалім бе?

- Yes, she is. - No, she is n’t.

- Иә. - Жоқ.

Is Serik at home? - Серікүйдеме?

- Yes, he is. - No, he is n’t.

- Иә. - Жоқ.

Is it raining now? – Қазір жаңбыр жауып тұр ма?

- Yes, it is. - No, it is n’t.

- Иә. - Жоқ.

Do you get up early? – Сіз ерте тұрасыз ба?

- Yes, I do. - No, I do n’t.

- Иә. - Жоқ.

Do you often go to the movies? – Сіз киноға жиі барасыз ба?

- Yes, I do. - No, I do n’t.

- Иә. - Жоқ.

Do you have any money with you? – Сіздің өзіңізде ақша бар ма?

- Yes, I do. - No, I do n’t.

- Иә. - Жоқ.

Do you live in Omsk? – Сіз Омбыда тұрасыз ба?

- Yes, I do. - No, I do n’t.

- Иә. - Жоқ.

Did you see Laura last Sunday? –Сіз өткен жексенбіде Лаураны көрдіңіз бе?

- Yes, I did. - No, I did n’t.

- Иә. - Жоқ.

Did they go to spain last summer? – Сіз өткен жазда Испан еліне бардыңыз ба?

- Yes, they did. - No, they did n’t.

- Иә. - Жоқ.

 

Has he spoken to Asanov? – Ол Асановпен сөйлесті ме?

- Yes, he has. - No, he has n’t.

- Иә. - Жоқ.

Was it warm yesterday? - Кеше күн жылы болды ма?

- Yes, it was. - No, it was n’t.

- Иә. - Жоқ.

May I ask you a question? - Сізгесұраққоюғаболама? (Мен сізге сұрақ қоя алам ба?)

- Of course, you may.

- Иә, әрине.

May I talk to you? – Сізбен сөйлесуге бола ма?

- Of course, you may.

- Иә, әрине.

 

Мысалдардан көргеніміздей, қысқа (келісім) жауаптарда қысқартылған форма (I’m, I’ve және тағы басқа) ешқашан қолданылмайды. Алайда болымсыз қысқа жауаптарда көмекші және модаль етістіктердің формалары жиі қолданылады. Ағылшын тілінің ауызекі сөйлеу тілінде қазақ тіліндегідей «иә» немесе «жоқ» (yes, no) сөздерімен жауап беруге болады. Бірақ (ағылшын тіліңде) мұндай сөз қолданысы тілдік нормаға жатпайды.

Практикалық сабақ 36-40

Тақырып: Тамақ, тағам.

Грамматика: ThePresent Simple tense.

Оқу: Food and meals.

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

 

I. Грамматика:

Present Simple.

Present Simple шағы осы шақтағы күнделікті, қайталанып отыратын іс әрекетті білдіреді. Present Simple тұйық етістіктен «to» демеулік шылауынсыз жасалады. Тек 3- ші жақ жекеше түрде \ -s,es \ жалғаулары жалғанады.

P.S.= V1 (s,es)

E.g. I go to the University every day.

You go to the University every day.

He\she\ goes to the University every day.

We

You } go to the University every day.

They

Present Simple шағында болымсыз және сұраулы сөйлемдер «do», «does» көмекші етістіктері арқылы жасалады.

I

E.g. Do you go to the University every day?

we

they

Does he go to the University every day?

Present Simple шағында жалпы сұрақтың жасалуы және қысқа жауаптар.

E.g. Do you have English classes every day? - Yes, we do.

Yes, we have two English classes every day.

Does he study the theory of state and law? - Yes, he does. Yes, he studies the theory of state and law.

Do they go to the library on Sunday? - No, they don’t.

They don’t go to the library on Sunday.

Does she speak English well? - No, she does not.

No, she does not speak English well.

Present Simple шағында «usually», «often», «sometimes», «every day», «every week», «every month» мезгіл пысықтауыштары мен үстеулері қолданылады.

Тапсырмалар:

Сөйлемді сұраулы және болымсыз формада беріңіз:

He takes English lessons.

She walks to the institute.

They often go to the laboratory.

She writes to her mother every day.

He comes to see us on Sunday.

Сөйлемді Present Simple шағына қойыңыз:

We (read) newspapers every day.

He always (play) tennis on Saturday.

She (speak) three foreign languages.

Children (like) ice - cream.

Helen (work) much.

He always (travel) by car.

She (have) lunch at home.

Мәтінді оқып Present Simple шағының қолданылуына назар аударыңыз

Sarah Davis lives in Dalton, Australia, where her parents own a sheep farm. Dalton is a small country town with a population of one hundred. The nearest city is over one Hundred and fifty kilometers away, so Sarah doesn't often go there. She likes her life on the farm. She has a brother called Jeff. They both go to the local school. In summer it's usually very hot, so the school day starts early at half past seven and finishes at midday.

II. Лексика: Read and translate the text: Food and Meals

As a rule we take three or four meals a day. The first meal is called breakfast, as a matter of fact we begin our working day with it. The second meal which we call lunch is in the middle of the day. People at work usually have their lunch-break, (or coffee-break as they sometimes call it). They go to dinning-halls, cafes, tea-rooms, refreshment rooms, bars etc. About 4 or 5 in the afternoon people have their dinner.

Bread and butter are never missing at breakfast. Besides this many families like cereal (porridge) for their breakfast, cereals being a wholesome dish. Boiled and fried eggs are also common on the breakfast table. It is usually tea, coffee or milk that one usually has in the morning.

Lunch is usually a cold meal with cold meat or fish served with hot potatoes and other vegetables. Cheese with bread and butter come with coffee or tea at lunch.

The principal meal is dinner. To lay the table for dinner it is necessary to put three plates for each person; a dinner plate, a deep (soup) plate and a small one for the cold dish. The spoons and the knife are placed to the right of the plates and the fork is placed to the left. The salt-cellar and pepper-pot are placed in the middle. Bread is cut into slices.

As a rule a cold dish opens the dinner. Herring with vegetable dressing or a vegetable salad are usually served.

The cold dish is followed by a soup: clear soup, cabbage soup, pea soup, mushroom soup, noodle soup or chicken soup etc. Clear soup is often served with patties.

Then comes the second course which is usually meat or fish. It is cutlets, chops, beefsteak, boiled or fried chicken, fried or stewed meat, boiled or fried fish that you generally have for your second course. Potatoes and different vegetables very well go with meat course.

The dessert concludes the meal. In summer one will prefer fresh berries, ice-cream or cold stewed fruit for dessert. In autumn and winter all kinds of fruit make a very good dessert and go to end up the meal.

Тақырып бойынша мәтіндер оқу:

1.Meals

2.An Englishman’s Meals.

Тапсырмалар:

1. Study grammar material.

2. Read and translate the texts.

3. Retell the texts.

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Тақырып бойынша грамматикалық материалдарды меңгеру.

2. Тақырып бойынша ұсынылған мәтіндерді оқып, оқу түрлеріне сәйкес талдау.

3. Tақырыпқа байланысты жаңа сөздерді, сөз тіркестерін оқып танысыңыздар, лексикалық тапсырмаларды орындаңыздар.

4. Тақырып бойынша грамматикалық жаттығуларды орындап, тақырып бойынша түсіндірме сөздік (глосарий) құрастырыңыздар.

5. Берілген мәтіндер бойынша сұрақтарға жауап беріңіздер;

6. Бірінші мәтін бойынша диалог құрастырыңыздар.

Практикалық сабақ 41-42

Тақырып: Тұрғын үй. Жатақхана. Тұрмыстық мәселелер.

Грамматика: Pronouns: Some, any, no, many, much.

Оқу: «Our flat».

Мақсаты: тілдік тәжірибелеріне, проблемалық жағдаяттарға сүйене отырып, диалог және монолог сөз түрінде сөйлеуді меңгеу.

Көрнекі құралдар: дидактикалық материалдар

Сабақ жоспары