тақырып. Құбырдағы сұйықтың қалыптаспаған қозғалысы.

Сабақ мақсаты: Құбырөткізгіштегі қысымның жоғарылауын анықтау. Есептерді шешуге арналған нұсқау.

Бұл бөлімнің есептері Н. Е. Жуковский формуласы көмегімен анықталады. Ескере кететін жай, гидравликалық соққы кезінде қозғалып бара жатқан сұйықтың ағысының кинетикалық энергиясы оның кездейсоқ тоқтаған кезінде сұйықты сығу жұмыстарына және құбырөткізгіш қабырғаларын керу жұмыстарына шығындалады. Гидравликалық соққыны азайтудың бір әдісі – тығынды баяу жабу. Бұл кезде гидравликалық соққы фазасын анықтау және тығынды жабу уақытымен салыстыру керек.

 

Бақылау сұрақтары

1. Гидравликалық соққы әсерінен жүретін процестердің мәнін түсіндіріңіз. 2. Соққылы қысымды анықтауға арналған тәуелділікті жазыңыз. 3. Гидравликалық соққы фазасы дегеніміз не? 4. Гидравликалық соққыны жекелеу әдістері қандай? 5. Соққылы толқынның таралу жылдамдығы неге байланысты? 6. Тура емес соққы дегеніміз не? Ол қашан туады? Қандай жағдайда соққылы қысымды анықтауға болады? 7. Гидравликалық соққы кезінде құбырөткізгіш қабырғаларын керу жұмыс неге тең? 8. Гидравликалық соққы кезінде сұйықты сығу жұмысы неге тең? 9. Жуковск формуласын өз беттеріңізде алыңыздар. Оқулықта кетлтірілген нәтижелермен салыстырыңыз.

10. Есептерді шешіңіз.

1. Ұзындығы  және диаметрі  болат құбыр бойынша су  ағады. Тығынды жапқан кездегі құбырдағы қысым қаншалықты өскенін анықтау керек, егер бірінші жағдайда жабу уақыты , ал екінші жағдайда .

2. Құбырөткізгіш тығынын кездейсоқ жапқан кездегі гидравликалық қысым соққысын анықтаңыз. Жылдамдығы , сұйық тығыздығы , толқынды соққының таралу жылдамдығы  белгілі болса. 

3. Ұзындығы құбырөткізгіште гидравликалық соққының әсерінен қысым шамаға дейін көтеріледі. Бастапқы мәнге жету үшін қанша уақыт қажет.

Әдебиеттер:

4.2.2. Старк С.Б. Основы гидравлики, насосы и воздуходувные машины. – М.: Государственное научно-техническое издательство литературы по черной и цветной металлургии, 1961. – 461 б. – 219 – 221 бет;

4.2.3. Яблонский В.С., Исаев И.А. Сборник задач и упражнений по технической гидромеханике. – М.: Государственное издательство физико-математической литературы, 1963. – 200 б. –106 – 108 бет.