Функциональды әдістер.. Бүйректің несеп сұйылту қызметін тексеру.

Функциональды әдістер.

Бүйректің функциональдық жағдайы деп бүйрек қызметінің нәтижесінде қанның әр түрлі шлактардан тазару дәрежесін айтады. Оны анықтаудың тура және жанама әдістері болады. Тікелей әдістерге  бүйрек клиренсін анықтау және Реберг сынама тәсілі жатады.

Жанама әдістерге: Зимницкий әдісі, қалдық азот жэне оның кұрамын анықтау, бүйректің концентрациялау (Фольгард тәсілі) және бүйректің несепті сұйылту қызметін тексеру.

Қалдық азот деп қандағы белокты емес қосындылардың азотын айтады. Қалыпты жағдайда қалдық азоттың мөлшері 14,28-28,56 ммоль/л тең, қанда көбеюі азотемия деп аталады, ол бүйрек шамасыздығының белгісі.

Қалдық азот құрамы: индикан, қалыпты мөлшері 0,2-0,8 мг/л немесе 068-5,44 мкмоль/л , индиканның қанда көбеюі бүйрек шамасыздығы дамуының ең алғашқы сатысының белгісі.

Креатинин. Қалыпты мөлшерде 0,088-0,176 ммоль/л, көбеюі бүйрек шамасыздығыныңң алғашқы белгісі.

Мочевина қалыпты мөлшерде 3,23-6,46 ммоль/л. Мочевинаның қанда көбеюі бүйрек шамасыздығының айқын белгісі.

Бүйректің концентрациялау қызметін тексеру; Фольгард тәсілімен науқас 36 сағат сұйық тамақ қабылдамай соңғы 24 сағат ішінде несепті әр 3 сағат сайын ыдысқа бөліп жинайды. Әр порциядағы несептің салыстырмалы тығыздығын анықталады. Әдістің нәтижесін тек тәуліктік диурез 400 мл-н аспаған жағдайда ғана есепке алады. Қалыпты жағдайда несептің салыстырмалы салмағы 1028 жетуі керек. Несептің салыстырмалы салмағы 1,020-1,024 болса, бүйрек қызметінің нашарлағаны, егер 1.011-1.020 болса, бүйрек қызметінің күрт нашарлағаны, 1,010-нан төмен болса, бүйрек жетіспеушілІгінің ауыр дәрежесін білдіреді.

Бүйректің несеп сұйылту қызметін тексеру.

Тексерілетін адамға таңертең аш қарынға 30-45 мин ішінде ішуге 1,0-1,5 л. су немесе шай береді. Несепті әр 30 мин сайын 4 сағат бойы жинайды. Әр порцияның көлемі, салыстырмалы салмағы тексеріледі. Сау адам 4 сағатта ішкен судың 75% бөліп шығаруы керек. Осыған сәйкес несептің салыстырмалы тығыздығы 1003-1001-ге дейін төмендейді. Бүйректің қызметі нашарлай бастағанда 4 сағат ішінде бөлінетін диурездің мөлшеріде азаяды, салыстырмалы салмағы монотонды әрі 1006-1007-ден жоғары болады. Бүйрек қызметі анағұрлым нашарлағанда барлық порциядағы несептің салыстырмалы салмағы 1009-1011 шамасында болады. Бүйрек қызметінің жағдайын анықтайтын тікелей әдістер: І.Бүйрек клиренсін анықтау; 2.Реберг сынама тәсілі;

Бүйрек клиренсі (тазалау коэффициенті) бұл 1 минутта бүйректің белгілі бір заттан толық тазарған қан плазмасының мөлшері. Мочевинадан тазару клиренсі 75 мл минутқа тең.

Реберг сынама тәсілінде шумақ фильтрациясын (бүйрек клиренсі деп те қарауға болады), креатинин бойынша анықтайды. Науқас таңертең кіші дәретке отырғаннан кейін, уақытын белгілейді. Арада 1 сағат өткен соң, науқас арнаулы ыдысқа жиналған несебін зертханаға жібереді. Несеп құйылған ыдыстың қағазына «реберг тәсілі - 1 сағат ішіндегі несеп» деп жазылады, осымен қатар осы 1 сағат ішінде науқастың көк тамырынан қан алынады. Зертханада қан және несеп құрамындағы креатинин мөлшері анықталады.