Тэма. Абагульняючы урок па раздзеле «Гукi і літары»

Мэты: паўтарыць веды вучняў пра абазначэнне гукаў на пісьме літарамі, няпарныя цвёрдыя зычныя гукі, падоўжаныя зычныя гукі і іх абазначэнне на пісьме, правапіс вялікай літары ў словах, правапіс літары ў, літар о, э — а, е, ё — я; замацоўваць уменні вызначаць колькасць складоў, націскны склад у слове, перадаваць на пісьме мяккасць зычных гукаў; развіваць умение вызначаць паслядоўнасць гукаў у словах; звяртаць увагу на сэнсаадрознівальную ролю гукаў; сістэматызаваць і замацаваць веды і правапісныя ўменні вучняў, праверыць ступень засваення паняццяў і сфарміраванасць уменняў і навыкаў вучняў па раздзе­ле «Гукі і літары»; узбагачаць слоўнікавы запас вучняў назвамі населеных пунктаў; развіваць звязнае вуснае маўленне, мысленне, памяць, цікавасць да гісторыі нашай краіны, выхоўваць павагу да продкаў.

ХОД УРОКА

I. Праверка дамашняга задання
1) Практыкаванне 117

— Прачытайце сказ. Якія літару або знак вы ўставілі замест пропускаў? Растлумачце іх правапіс. Якое з выдзеленых слоў нельга падзяліць для перено­су? Як вы падзялілі для пераносу слова вераб'ямі?

II. Чыстапісанне

Мья лье р’я д’е б’е жж сс чч лл

 

III. Паўтарэнне

1) 3 папярэдніх урокаў успомніце:

— Як абазначаюцца гукі на пісьме?

— Як вымаўляюцца галосныя і як зычныя гукі? Пералічыце галосныя гукі.

— Якія словы пішуцца з вялікай літары?

2) Практыкаванне 118

— Прачытайце легенду. Адкуль у горада Гомель такая назва?

— Выпішыце выдзеленыя словы, растлумачце іх правапіс. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць галос­ныя гукі. Вымавіце па парадку гукі, назавіце літары ў слове месца. Колькі ў ім складоў?

Праца па развіцці маўлення

— Што вы ведаеце пра паходжанне назвы нашага горада (вёскі)? Хто з вас ведае, адкуль пайшла назва горада (вёскі), у якіх жывуць вашы бабуля і дзядуля?

3) 3 папярэдніх урокаў успомніце:

— Якія зычныя гукі ў беларускай мове могуць падаўжацца?

— Як абазначаюцца падоўжаныя зычныя гукі на пісьме?

4) Калектыўная праца на дошцы

На дошцы запісаны словы:

Зале(с, сс)е, Зарэ(ч, чч)а, Запо(л, лл)е, Падлу(ж, жж)а

— Прачытайце. Чаму словы запісаны з вялікай літары? Як вы лічыце, чаму ўзніклі такія назвы вёсак?

— Выберыце літары, якія трэба ўставіць у словы. Растлумачце іх правапіс.

5) 3 папярэдніх урокаў успомніце:

— Чым адрозніваюцца гукі [ў] і [у]? Калі пішацца літара ў?

— Калі ў беларускай мове пішуцца літары е, ё — я? Прывядзіце прыклады.

6) Практыкаванне 119

— Прачытайце верш. Пра якія гераічныя падзеі з гісторыі нашай краіны вы можаце расказаць?

— Якія літары трэба ўставіць у словы? Растлумачце правапіс е, ё — я, у — ў. Спішыце першы сказ верша. Устаўце патрэбныя літары. Падкрэліце літары, якія абазначаюць мяккасць зычных на пісьме.

7) Дзецям раздаюцца карткі, на якіх запісана загадка:

Я... людзей шмат не бяр.., | да |

болей — радасць ім дар... |пры|
3 вамі ва..се часіны года. | ро |

Хто такая? Родная... (М. Чарняўскі).

Самастойная праца

— Прачытайце, устаўце у або ў. Злучыце склады рысачкамі так, каб атрымалася слова-адгадка.

8) 3 папярэдніх урокаў успомніце:

— Як абазначаецца мяккасць зычных гукаў на пісьме?

— Назавіце няпарныя цвёрдыя зычныя гукі.

9) Практыкаванне 120

— Прачытайце пацешку. Растлумачце правапіс д, дз. Спішыце выдзелены сказ. Падкрэсліце літары, якія абазначаюць няпарныя цвёрдыя зычныя гукі.

10) Практыкаванне 121

— Прачытайце сказы. Знайдзіце ў іх словы, якія адрозніваюцца адным гукам. Якімі літарамі адрозніваюцца гэтыя словы?

IV. Дамашняе заданне

Практ. 122, адказаць на пытанні с. 70.

V. Вынік урока

— Чым адрозніваюцца галосныя і зычныя гукі? Якія галосныя гукі называюцца націскнымі, а якія ненаціскнымі? Якімі бываюць зычныя гукі? (Можна папрасіць вучняў пры дапамозе стужкі гукаў і літар ахарактарызаваць які-небудзь зычны гук.) Як абазначаюцца гукі на пісьме?

 

Тэма: Значэнне слова. Знаёмства з перакладнымі слоунікамі

Мэта: вучыць устанаўліваць значэнне слова з апорай на кантэкст і з дапамогай слоўніка; карыстацца перакладнымі слоўнікамі; правиль­на называцъ літары беларускага алфавіта; назіраць за значэннем слова ў кантэксце, вызначацъ слова па яго значэнні.

Ход урока

I. Арганізацыйны момант.

Настаўнік азвучвае дэвіз урока «Як спасцігнуць тваю тайну, слова?».

II. Хвілінка чыстапісання.

Настаўнік. Аднавіце слова і даведаецеся пра што пойдзе сёння гаворка на уроку.

С ў л о н к і. (Слоўнік.)

— Назавіце першы гук у слове «слоўнік» і ахарактарызуйце яго. Запіс у сшытках.

 

 

Падвядзенне вынікаў. Прэзентацыя лепшых работ.

III. Новая тэма.

«Чароўны мікрафон» (звесткі пра слоўнікі).

Першыя слоўнікі з'явіліся ў XVI стагоддзі. Але япгчэ раней у летапісах сустракаліся тлумачэнні незразумелых слоў. Слоўнікі бываюць лінгві-стычныя, энцыклапедычныя. Іх часцей за ўсё складалі па адзінаму правілу: словы ў ім размешчаны па алфавіце. У апошнія дзесяцігоддзі з'яўляюцца камп'ютарныя слоўнікі.

IV. Актуалізацыя ведаў.

1) Паўтарэнне алфавіта.

Вучань называе літару А і пра сябе працягвае прагаворваць алфавіт. Настаўнік гаворыць: «Стоп!» — вучань называе літару, на якой спыніўся, клас працягвае далей са спыненай літары.

2) Уставіць прапушчаныя літары, лічбамі абазначыць парадак слоў
па алфавіце.

Наста.нік,..еці, школ.нікі,..яўчаткі, хлопч..кі, т..в..рышы, поле.

— Колькі значэнняў маюць гэтыя словы? (Адно.)

3) Лінгвістынная задача.

— Якія словы гучаць аднолькава ў сказе? Добра працавацъ Полі ў полі.

— Ці аднолькавае значэнне яны маюць?

Падвядз енне вынікаў. У мове ёсць словы, якія маюць аднолькавае гу-чанне, але адрозніваюцца па значэнні.

V. Замацаванне.

1) Работа па падручніку.

Практыкаванне № 123. с. 71 — у парах.

2) Работа па картках.

Настаўнік. Разгледзьце малюнкі. Прачытайце сказы пад імі. Перакладзіце выдзеленыя словы на русскую мову.

 

 

 

 

Параход цягне па рацэ плыт. Дзед рамантуе плот каля хаты.

Настаўнік. Для перакладу слова з рускай мовы на беларускую існуюць руска-беларускія слоўнікі. 3 беларускай мовы на рускую — беларуска-рускія слоўнікі.

3) Работа па групах.
Практыкаванне № 124. с. 72.

■ 1-я група — слова «ковёр».

■ 2-я група — слова «дверь».

■ 3-я група — слова «диван».

4) Увядзенне новага слоўнікавага слова.
Разгадаць рэбус.

 

 

Адказ: дзверы.

Настаўнік. Самастойна запішыце слова дзверы разам з яго значэннем.

5) Практыкаванне № 1 25, с. 73.

Калектыўнае чытанне з адпаведнай інтанацыяй.

■ 1-ы рад — Сядзіць рак на гары, (Са здзіўленнем.)

■ 2-і рад — Робіць дзверы для нары. (Супакойваючы дзяцей.)

■ З~і рад — А малыя рачкі (Весела.)

4-ы р ад — Ловяць плотак на кручкі. (3 жартам.)

Гулъня з мячом «Назаві гук».

Настаўнік кідае мяч — вучні называюць гукі ў словах: рак, рачкі, кручкі.

Гука-літарны аналіз слова рачкі. Узаемаправерка. Фізкультхвілінка.

* * *

Матылёк лятаў, кружыўся

і за дзень зусім стаміўся.

Выбірае месца, дзе б яму прысесці.

VI. Работа ў парах.

1) Практыкаванне № 127. с. 74.

2) На дошцы запісаны словы: музыка, кружкі, склады, вазы.

3) Настаўнік. Чараўнік Націск памяняў значэнне слоў.

3 дамоў лілася цудоўная музыка. Хутка спыніўся музыка. На стале стаялі кружкі. А з'явіліся кружкі. Слова дзелім на склады. Тавар знаходзіцца на складзе. Кветкі стаялі ў вазе, але вазьі падарункаў прывёз Дзед Мароз.

3) Практыкаванне № 128. с. 74. — самастойна.
Падвядзенне вынікаў. Выбарачная праверка работ.

<

VII. Падвядзенне вынікаў урока.
Складанне кластэру.

значэнне

слова слоўнік

 

Настаўнік. Слова нешта абазначае, тэта значыць мае адно ці некалькі... (значэнняў).

Значэнне слова можна паглядзець у... (тлумачалъным слоўніку).

Каб перакласці слова з рускай мовы на беларускую, трэба карыстацца... (руска-беларускім слоўнікам).

VIII. Рэфлексія.

У кожнага з вучняў ёсць карткі з малюнкамі: . Настаўнік. Адзначце свае адносіны да урока на «дрэве поспеху» пры даламозе знакаў.

IX. Дамашняе заданне.
Практыкаванне № 129. с.