Археологиялық ескерткіштер

Шаш-Илах

Қаңлыларда металл өңдеудің ірі орталығы болған ежелгі қала. Құлата

Шыршық өзенінің оң жақ жағалауындағы Зах каналы, бұл...

қаңлылардікі

Қаңлылар жерінен табылған теңгелер саны.     

1300-дей

Қытай теңгелері табылған Отырар алқабындағы қаңлы қорымы.    

 Мардан

Қаңлылардың Мардан қорымынан табылған теңгелер. Қытайдікі

 Қаңлылардың 16 гектар жерді алып жатқан қала жұрты. Алтын-асар

Қаңлыларға жататын өлген адамды киімімен жерлеу аймағы Қауыншы мәдениеті

Қытай деректерінде “ғұн” атауының пайда болған кезі. Б.з.б ІІІ ғасыр

Қытай деректеріндегі ғұн басшысының атауы. Шаньюй

Ғұндар туралы дерек беретін деректер.      

Қытай деректері

Ғұндар кезенің қамтитын аралық         

Б.з.б ІV ғ – б.з ІІІ ғ.

Ғұн державасының негізін қалаған.

Мөде

Шығыстанушы Л.Н Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі.            

 Б.з.б 209 ж.

Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа.      

Ғұндар

Ғұндар мемлекетінің әскери жүйесі құрылымы...      

3 қанатқа бөлінген

Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым. Түменбасы

Ғұн мемлекетінің ру саны. 24

Ғұн мемлекетіндегі тұменбасы әскерінің құрамы.     

10 мың жауынгер

Ғұндарда ақсақалдар кеңесі жылына     

3 рет шақырылды

Ғұндар мен Қытай елі арасындағы соғыс қимылдары созылған уақыт

 300 жылдан астам

Ғұн мемлекетінің саяси күшейген кезі.   

Б.з.б ІІ ғ – б.з.б І ғ аралығы.

Ғұн мемлекетінің оңтүстік және солтүстік болып бөлінген мерзімі.   

Б.з.б 55 жыл

Ғұндардың шығыстан батысқа қарай жылжуы басталған мерзім.   

 Б.з.б ІІ ғ.

Халықтврдың ұлы қоныс аударуын бастаған халық.. Ғұндар

Рим империясына қауіп туғызған ғұн басшысы. Атилла немесе Еділ

Еділ жауынгерлерінің Галлиядағы Каталаун даласындағы болған шайқас жылы

451 жыл

Еділ қайтыс болған жыл. 453 жыл

Еділ жайлы құнды дерек қалдырған адам  

 Прийск

Еділдің шамамен өмір сүрген жылдары.    

 400-453 жылдар

Атилла операсын жазған италяндық композитор. Джузеппе Верди

Еділ атымен аталған өзен.  Еділ немесе Волга            

Ғұндар жөнінде маңызды дерек қалдырған адам.   Марцеллин

Ғұндар жақсы шыныққан, отты да қажет етпейлі деп жазған... Марцеллин

Ғұн әскерлерінің негізгі түрі.     Атты әскер

Ғұндар өсірген малдар түрі.   Барлық малдар түрі    

Ғұндардың астық сақтайтын ұралары табылған жерлер. Үй іші

Ғұндардың негізгі баспанасы

Киіз үй

Ғұндардың ру көсемдері.        Ақсақалдар

Ғұндардағы билік беру жүйесі           

Мұрагерлік

Ғұндарда опасыздық жасағандарға берілген жаза түрі

Өлім жазасы

Ғұндардың негізгі өмір салты.       Көшпелі

Ғұн әміршісінің сарайы туралы сипаттап жазған адам. Прийск

Ғұндар бұйымының бетіне түрлі-түсті заттарды жабыстыру стилі.  Полихромдық стиль

Ғұндарда бұйым бетіне алтын тұйіршіктерді дәнекерлеу әдісі.       

Зерлеу

Ғұндарда бұйымдарды безендіру үшін қолданылған негізгі бейне.      

Жабайы аңдар

Ғұндардың жүннен киім тоқып кигендігін көрсететін негізгі дәлел.       

Ұршық бастары

Көне дәуір авторларының еңбектерінде сармат атауының кездесетін мерзімі. Б.з.б ІІІ ғ

Елімізде сарматтар қоныстанған аймақ     

 Батыс Қазақстан

Сармат тайпаларының өмір сүрген мерзімі.        

Б.з.б VІІІ ғ-б.з V ғасыр

Арал-Каспий аралығы, одан оңтүстікке қарай өмір сүрген сармат тайпасы.     

Дах

Каспий жағалауында өмір сүрген сармат тайпасы.     Гиркани

Сармат дәуіріндегі Каспий тенізінің атауы.         

Гиркан

Батыс Қазақстанда кездесетін ескерткіштер...     сарматтардікі

Б.з.б 248-247 жылдары Парфияны басып алған сармат тайпасы.       

Дайлар

Арманидтер әулеті билігінің негізін салған сармат тайпасы     

Дайлар

Савроматтар жайлы деректер қалдырған Рим тарихшысы   Диодор 

Үстіртте зерттелген сармат ескерткіштері       

 Бәйте, Терең

Сарматтардың әскери-демократия заманында қауымының ішкі, сыртқы мәселелерін шешетін.-Орталық кеңес

Сарматтардың қоғамдық басқару құрылымы   

Әскери демократия

Сарматтарда шыныдан жасалған ыдыстарды  Шығыс елдерден алғызды

Сарматтардың торсық, саба сияқты ыдыстары жасалынған материал Балшық

Сарматтарда көп өсірілген мал түрі  Жылқы, қой.

Сарматтар өміріндегі қосымша кәсіп   

Аңшылық

Сарматтардың Бесоба қорымына жерленген   

Абыз әйелдер

Сарматтардың абыз әйелдер жерленген қорымы  

Бесоба

Савромат обаларының ішкі құрылымы көбінесе  

Ағаштан жасалған

Савромат қабірінің пішіні.  

Әр пішінді

Савромат ескерткіштерінің зерттелген қорымы   

Сынтас

Үш савромат жауынгері жерленген қорым.   

Сынтас

Савроматтардың Сынтас ескерткіштерінен табылған Сүйек қасықтар

Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой ауданынан табылған ескерткіші  

Аралтөбе

Атырау жеріндегі сарматтардың Аралтөбе ескерткіші табылған аудан

Жылыой

Көсемнің қару-жарағы, абыз асатаяғы табылған сармат ескерткіші  

Аралтөбе

Сарматтар өмірінде әлеуметтік теңсіздік болғандығын дәлелдейтін.

Сарматтардың өздері жасамай, шығыс елдерінен алғызған заттары

 Шыны ыдыстар

Қазақтың даласын Шығыстан батысқа қарай бөліп жатқан аласа таулар желісі