Трансформатор орамасының ЭҚК-нің әрекеттеуші мәні қандай өрнекпен анықталады?

                            : Ф-Ф,sin wt.

Трансформатордын бірінші және екіншіреттік орамалары ара- сында электрлік байланыс жок. Біракта мынаны естен шығармау керек: осы орамалар арасындағы магниттік байланыс эсерінен eкіншіреттік орамадағы токтың 12 өзгеруi, біріншіреттік орамадағы токтын /1 сәйкес өзгеруін тудырады. Егер екіншіреттік орамадағы токты кебейтсек, онда біpіншіреттік орамада да ток өседі. Керісін- ше, екіншіреттік орамада ток кемісе, онда біріншіреттік орамадағы ток азаяды. Егер екіншіреттік ораманы ажыратсак, онда ондағы ток нольге тен болады, ал біріншіреттік орамадағы ток өте аз мә- ніне жетеді .

      Трансформатор орамаларынан жуктеу кезінде сан мөлшері әр- түрлі ток өтеді. Ereр трансформатордағы куат шығынын (жога- луын) есепке алмасак, онда энергия кабылдағышына трансформа- тордан берілетін куат U2l2, энергия кезінін желісінен алатын куатына U1I1, тең, яғни U2I2=U1I2; I2/I1=U1/U2=n және I2=nI1 Трансформатордын біріншіpеттік орамасындағы кернеу кемуін ecепке алмасак, біріншіреттік орамада шамамен U1—Eг. Жуктел- ген трансформатордын екіншіреттік орамасымен ағатын ток 12, Ленц занына сәйкес, өзекшенің магниттік ағынына карсы, оны азайтуға тырысатын, магниттік ағынын туғызады. Нәтижелік маг- ниттік ағын өзгермей калуы үшін, екінші реттік орамадағы  карама- карсы  магниттік ағын біpінші реттік орамадағы  магниттік  ағынмен  тенелуі керек.

: Демек, екінщіреттік орамдағы ток көбейген кезде осы орамның магнитсіздендіретін магнитік ағыны өседі, бір мезгілде бірінші- ретік орамдағы ток 11 және осы ток тудыратын магниттік ағын да еседі. Біріншіреттік орамдағы магниттік ағын екіншіреттік орам- дағы магнитсіздендіретін магниттік ағынмен тенгерілетін болған- дықтан, өзекшедегі нәтижелік магниттік ағын өзгермейді. tемендеткіш трансформаторда біріншіреттік ораманың кернеуі U екінші реттік ораманың кернеуінен Uэп есе көп, сондыктан екін- ші реттік ораманың тогы 12 да біріншіреттік орама тоғынан п еce көп болады. Жоғарылаткыш трансформаторда оның орамалары- ның кернеулері мен токтары арасында кері катынастық бар.

 Әрбiр жумыстык кернеуге жеке трансформатор орнатпау үшін oip трансформаторга бірнеше орам сандары әртүрлі екіншіреттік орамалар жасау тиімді. Мундай көпорамалы трансформаторлар деп аталатьн трансформаторлар радиокабылдағыштарда, теледи- дарларда күшейткіштерде т. б. бірнеше айнымалы кернеуді кажет ететін аппараттарда кеңінен колданылады. Орам сандарынын ка- тынасы олардың кернеулерімен аныкталады, ягни Ша/ш- 00: Біріншіреттік ораманын тогы екіншіреттік орамалар токтары- ның косындысына тен: /1%31202/U1+13U3/U1+ .. Кез келген екіншіреттік орама тогының езгеруі соған сәйкес біріншіреттік ораманың тогының өзгеруіне алып келеді.

 Бул кез- де барлык екіншіреттік орамалардын кернеулері біршама өзгереді, ЯFНИ кез келген екіншiреттік ораманын кернеуi осы ораманың, эрі трансформатордын кез токтарына тәуелді болады. келген баска екіншіpеттік орамасының, тоқтарына тәуелді болады

 

Трансформатордың жүргізілген есептері мен бастапқы деректерін ескере отырып, орама түрін таңдаймыз: ТК- 0,5 мм рұқсат етілген мәнді есепке ала отырып, екі жақты оқшаулау қалыңдығы АПБ маркалы тікбұрышты сымнан жасалған бір және екі қабатты цилиндрлік. ЖК - екі жағынан 0,4 мм оқшаулама қалыңдығы бар АПБ маркалы дөңгелек сымнан жасалған көп қабатты цилиндрлік

 Төменгі кернеу орамдарын есептеу 31 Төменгі кернеулі орама өзекше мен жоғары кернеулі орама арасында, яғни өзекшеден бірінші болып орналасады, сондықтан ораманы есептеу содан басталады. Орамаларды есептеу кезінде алдымен трансформатордың бір фазасына сәйкес келетін орамдар WТК санын анықтайды:

                               WТК = UФтк Uв . (4.1)

 Мұндағы Uв −бір орамда пайда болатын ЭҚК, В; UФтк −ТК орамалар кернеуі, В. Бір орамның электр қозғаушы күші келесі арақатынастан алынады: