Какие виды шифрования вы знаете

Что такое шифр

4. Дайте определение ключа

 

 

Тақырып 9. Криптография тарихы. Тарихи шифрлар

Мақсаты: тарихи шифрлар туралы білімді қалыптастыру

Криптография тарихы

Скитала» орын ауыстыру шифрлары.

 3. Магиялық квадраттар.

1. Криптография тарихы

Криптографияның тарихы шамамен 4 мың жылды қамтиды. Криптографияны периодтаудың негізгі сапасы ретінде қолданылатын шифрлау әдістерінің технологиялық сипаттамаларын қолдануға болады.

Бірінші кезең (б.э.д. 3-мыңжылдықтан бастап) моноалфавиттік шифрлардың үстемдігімен сипатталады (негізгі принцип-әріптерді басқа әріптермен немесе символдармен ауыстыру арқылы бастапқы мәтіннің алфавитін басқа алфавитпен ауыстыру).

Екінші кезең (хронологиялық шеңбер — IX ғасырдан бастап Таяу Шығыста (Ал-Кинди) және XV ғасырдан бастап Еуропада (Леон Баттиста Альберти) — ХХ ғасырдың басына дейін) полиалфавиттік шифрлардың енгізілуімен ерекшеленді.

Үшінші кезең (ХХ ғасырдың басынан бастап ортасына дейін) электромеханикалық құрылғыларды шифрлаушылардың жұмысына енгізумен сипатталады. Сонымен қатар, полиалфавиттік шифрларды қолдану жалғасты.

Төртінші кезең-ХХ ғасырдың ортасынан 70-ші жылдарына дейін-математикалық криптографияға көшу кезеңі. Шеннонның жұмысында ақпарат санының, деректерді берудің, энтропияның, шифрлау функциясының қатаң математикалық анықтамалары пайда болады. Шифрды құрудың міндетті кезеңі оның әртүрлі белгілі шабуылдарға — сызықтық және дифференциалды криптоанализге осалдығын зерттеу болып табылады. Алайда, 1975 жылға дейін криптография "классикалық" немесе дәлірек айтқанда, құпия кілтпен криптография болып қала берді.

Криптографияның қазіргі даму кезеңі (1970 жылдардың аяғынан бастап қазіргі уақытқа дейін) жаңа бағыттың — ашық кілтті криптографияның пайда болуымен және дамуымен ерекшеленеді. Оның пайда болуы жаңа техникалық мүмкіндіктермен ғана емес, сонымен бірге жеке тұлғалардың пайдалануы үшін криптографияның кең таралуымен де танымал. Түрлі елдерде жеке тұлғалардың криптографияны қолдануын құқықтық реттеу әр түрлі - рұқсаттан бастап толық тыйым салуға дейін.

Қазіргі криптография математика мен информатиканың түйіскен жерінде жеке ғылыми бағытты құрайды — осы саладағы жұмыстар ғылыми журналдарда жарияланады, тұрақты конференциялар ұйымдастырылады. Криптографияны іс жүзінде қолдану қазіргі қоғам өмірінің ажырамас бөлігіне айналды — ол электрондық коммерция, электрондық құжат айналымы (цифрлық қолтаңбаларды қоса алғанда), телекоммуникация және басқа салаларда қолданылады.

Скитала» орын ауыстыру шифрлары.

Орын алмастырулар шифрларын пайдалану кезінде мәтіннің белгілі бір бөлігі анықталған ереже бойынша ауыстырылып қойылады. Орын алмастырулар шифрлары ең қарапайым, ең ежелгі шифрлар болып табылады.

 Біздің эрамызға дейінгі V ғасырда Спарта басқарушылары жақсы ойластырылған әскери байланыс жүйесімен жұмыс жасаған және өз хабарламаларын ең алғашқы криптографиялық құрылғы «скитала» көмегімен шифрлаған.

Шифрлау келесі әдіспен жүргізіледі. Цилиндрлік түрдегі серіппеге пергаменттер орап, оған мәтін жазған. Сонан соң серіппеден пергаментті жазылған мәтінмен бірге шешкен. Пергамент бетінде жазулар шашырай орналасады.

НАСТУПАЙТЕ хабарламасын  үш әріптен стержень шеңбері бойынша орналастырған кезде шифр мәтін келесі түрде болады:

  НУТАПЕСА_ТЙ

Мұндай шифр мәтінін шифрлау үшін шифрлау ережесін біліп қана қоймай, белгілі бір диаметрлі стержень түрінде кілтін білу керек. Шифрдың түрін ғана біле отырып, бірақ кілтсіз хабарламаны шифрлау оңай болған жоқ. Скитала коды кейінгі уақытта бірнеше рет жетілдірілді.

Шифрлаушы кестелер

Қайта өрлеу дәуірі басталғаннан бастап криптография да қайта дами бастады. Сол заманғы орын алмастыру шифрлары ретінде шифрлаушы кестелер пайдаланылған.

Шифрлаушы кестелерде кілт ретінде:

1) кесте өлшемі;

2) орын алмастыруды беретін сөз;

3) кесте құрылымы ерекшеліктері пайдаланылады.  

Ең көп тараған түрі - кесте өлшемі кілт болатын қарапайым орын алмастыру. Мысалы: «СЕГОДНЯ В ПОЛНОЧЬ В РЕСТОРАНЕ ЧАЙКА» хабарламасын баған бойынша жазамыз.

 

С	Н	Л	В	О	Ч
Е	Я	Н	Р	Р	А
Г	В	О	Е	А	Й
О	П	Ч	С	Н	К
Д	О	Ь	Т	Е	А

 

 

Кесте 6 бағаннан, 5 жолдан тұрады. Шифрмәтін алу үшін жазуларды жол бойымен 5 әріптен бөлейік.

«СНЛВО ЧЕЯНР РАГВО ЕАЙОП ЧСНКД ОЬТЕА» хабарламасы алынады.

Хабарламаны жіберуші мен алушы алдын-ала жалпы кілт ретінде кесте өлшемін пайдалануды келісіп алуы тиіс. Алынған шифрмәтінді қайта ашу үшін кері қарай амалдар орындалады.

 

3.Екінші ретті орын ауыстыру шифры Магиялық квадраттар.

Сикырлы квадрат деп оның клеткаларына әрбір бағанының, әрбір қатарының және әрбір диагоналының қосындысы бірдей сан беретін 1-ден басталатын натурал сандардың тізбегі жазылған квадраттық кестені атайды.

Шифрленетін мәтін сиқырлы квадратқа оның клеткаларының нөмірленуіне сәйкес жазылады. Егер содан кейін қатар-қатар бойынша осындай кестенің кұрамын жазып алса, онда бастапкы хабарламаның әріптерінің орнын ауыстыру арқылы жинақталған шифрмәтін алынады.

Бақылау мысалы 1.

«ПРИЛЕТАЮ ВОСЬМОГО» хабарламасын шифрлау қажет.

Шешуі:

Сиқырлы квадраттар деп 1-ден бастап өзге де сандармен толтырылған, әр бағанның, жолдың, диагональдың қосындысы бір санды беретін квадрат кестелерді атайды. Шифрланатын мәтінді ұяшықтар номерлеріне сәйкестендіріп сиқырлы квадраттарға жазады. Соңынан, осы кестенің мазмұны жол бойынша жазып алса, қажетті шифрмәтін алынады. 

     «ПРИЛЕТАЮ ВОСЬМОГО» хабарламасы үшін

                                           

16	3	2	13			О	И	Р	М
5	10	11	8			Е	О	С	Ю
9	6	7	12			В	Т	А	Ь
4	15	14	1			Л	Г	О	П

 

Пайда болған шифрмәтін: ОИРМ ЕОСЮ ВТАЬ ЛГОП

 - 3*3 өлшемді сиқырлы квадраттар саны біреу ғана;

 - 4*4 өлшемді сиқырлы квадраттар саны 880;

 - 5*5 өлшемді сиқырлы квадраттар саны 250000.

1. Охарактеризуйте шифр «скитала»?

2. Дайте определение магических квадратов

Дәріс 10

Тақырып 10. Орын ауыстыру шифры

Мақсаты: негізгі орын ауыстыру шифрлары жөнінде білімдерін қалыптастыру

1 Қарапайым орын ауыстыру шифры.

 2.Кілт бойынша бір ретті орын ауыстыру.

3. Екінші ретті орын ауыстыру шифры.

1 Қарапайым орын ауыстыру шифры

Қайта өрлеу дәуірінің басынан (XIV ғасырдың соңы) криптография да қайта жандана бастады. Саясатта, дипломатияда және әскери істе криптографияның дәстүрлі қолдануымен қатар басқа да міндеттер пайда болады - қаскүнемдердің инквизициясын қудалаудан немесе қарыз алудан зияткерлік меншікті қорғау. Сол заманғы орын алмастыру шифрлары ретінде кестелер қолданылған.

Шифрлаушы кестелерде кілт ретінде:

1) Кесте өлшемі

2) Орын алмастыруды беретін сөз

3) Кесте құрылымы ерекшеліктері пайдаланылады.

«СЕГОДНЯ В ПОЛНОЧЬ В РЕСТОРАНЕ ЧАЙКА» хабарламасын шифрлау қажет.

Шешуі:

«СЕГОДНЯ В ПОЛНОЧЬ В РЕСТОРАНЕ ЧАЙКА» хабарламасын баған бойынша жазамыз.

 

С	Н	Л	В	О	Ч
Е	Я	Н	Р	Р	А
Г	В	О	Е	А	Й
О	П	Ч	С	Н	К
Д	О	Ь	Т	Е	А

 

 

Кесте 6 бағаннан, 5 жолдан тұрады. Шифрмәтін алу үшін жазуларды жол бойымен 5 әріптен бөлейік.

«СНЛВО ЧЕЯНР РАГВО ЕАЙОП ЧСНКД ОЬТЕА» хабарламасы алынады.

Хабарламаны жіберуші мен алушы алдын-ала жалпы кілт ретінде кесте өлшемін пайдалануды келісіп алуы тиіс. Алынған шифрмәтінді қайта ашу үшін кері қарай амалдар орындалады.

 

2) Кілт бойынша бір ретті орын ауыстыру

 «ПЕЛИКАН» кілттік сөзін алып, «ТЕРМИНАТОР ПРИБЫВАЕТ СЕДЬМОГО В ПОЛНОЧЬ» мәтінін шифрлау қажет.

Шешуі:

«ПЕЛИКАН» кілттік сөзін алып, «ТЕРМИНАТОР ПРИБЫВАЕТ СЕДЬМОГО В ПОЛЬНОЧЬ» мәтінін шифрлайық. Осы сөздің алфавит бойынша орналасуын қарастырайық.

 

      А-1                 Л-5

      Е-2                 Н-6

      И-3                П-7

      К-4

Алғашқы кесте                        Шифрланған кесте

П	Е	Л	И	К	А	Н
7	2	5	3	4	1	6
Т	Н	П	В	Е	Г	Л
Е	А	Р	А	Д	О	Н
Р	Т	И	Е	Ь	В	О
М	О	Б	Т	М	П	Ч
И	Р	Ы	С	О	О	Ь

A	Е	И	К	Л	Н	П
1	2	3	4	5	6	7
Г	Н	В	Е	П	Л	Т
О	А	А	Д	Р	Н	Е
В	Т	Е	Ь	И	О	Р
П	О	Т	М	Б	Ч	М
О	Р	С	О	Ы	Ь	И

 

         

 

 

Демек, сандарды өсу реті бойынша орналастырдық. Алынған кестедегі әріптерді жол бойымен 5-ден топтап келесі шифрмәтінді аламыз:    

     ГНВЕП ЛТОАА ДРНЕВ ТЕЬИО РПОТМ БЧМОР СОЫЬИ.

Жіберілетін хабарламаны бұдан да толығырақ жасауы қажет болса, бір рет шифрлағаннан кейін, тағы да қайта шифрлауға болады.

 

3. Екінші ретті орын ауыстыру шифры (Екілік орын алмастыру шифры)

 

Қосымша жасырындылық болу үшін шифрлаудан өткен хабарламаны қайта шифрлауға болады. Мұндай шифрлау әдісі е кілік орын алмастыру деп аталады. Бағандар мен жолдар екі рет орын ауыстырған жағдайда, бағандар үшін бөлек және жолдар үшін бөлек анықталады. Алдымен кестеге хабарламаның мәтіні жазылады, содан кейін кезекпен бағандар, содан кейін жолдар қойылады. Шифрды шешу кезінде ауыстыру тәртібі кері болуы тиіс.

Егер шифртексті оң кестеден төрт әріптен қатар бойынша оқыса, келесі мәтін шығады:

ТЮАЕ ООГМ РЛИП ОЬСВ

Екілік орын алмастыруларда кілт ретінде берілген кестенің бағандар номерлері мен жолдар номерлері тізбегі қолданылады. (4132 және  3142 сәйкесінше).

Сурет 6. Екілік орын алмастыру әдісімен шифрлау мысалы  

 

Екілік орын алмастырулар варианттары саны кесте өлшемі өсуіне қарай көбейіп отырады:

• 3х3 кесте үшін 36 вариант;

• 4х4 кесте үшін 576 вариант;

• 5х5 кесте үшін 14400 вариант.

Алайда, екі рет ауыстыру жоғары тұрақтылығымен ерекшеленбейді және шифрлау кестесінің кез келген өлшемінде салыстырмалы түрде "бұзылады".

Мысал. Ашық мәтін «ШИФРОВАНИЕ_ ПЕРЕСТАНОВКОЙ»

Кілт (алмастыру ережесі): 8 әріптен тұратын 12345678 реттегі топты келесі рет бойынша алмастыру 3-8-1-5-2-7-6-4

Шифртекст: «ФНШОИАВР_СИЕЕЕРПННТВАОКО»

 

Бұдан басқа күрделі алмастыруды қолдануға болады. Ол үшін ашық тексті анықталған к1 кілті бойынша матрицаға бөліп жазамыз. Шифртекст осы матрицаның к2 кілті бойынша оқығанда пайда бола болады.

Мысал. Ашық мәтін «ШИФРОВАНИЕ _ ПЕРЕСТАНОВКОЙ»

Төрт бағаннан тұратын матрицаға бөлеміз.

Кілттер: к1: 5-3-1-2-4-6; к2: 4-2-3-1

Бастапқы матрица:

                    

Ш	И	Ф	Р
О	В	А	Н
И	Е	_	П
Е	Р	Е	С
Т	А	Н	О
В	К	О	Й

Енді бастапқы матрицаның жолдарын к1 кілті бойынша орналастырамыз: 1-5, 2-3, 3-1, 4-2, 5-4, 6-6

Шифрланған матрица алынады

                  1         2         3           4           

И	Е	_	П
Е	Р	Е	С
О	В	А	Н
Т	А	Н	О
Ш	И	Ф	Р
В	К	О	Й

Бұдан кейін шифрланған матрицаның бағандарын к2 кілтіне сәйкес жазамыз, яғни бірінші 4-бағанды жолға, сосын 2-бағанды жолға жалғастырып, 3-бағанды жолға жалғастырып, 1-бағанды жолға жалғастырып жазып, нәтижесінде аламыз:

Шифртекст: «ПСНОРЙЕРВАИК_ЕАНФОИЕОТШВ».

Бақылау сұрақтары

1. Қарапайым ауыстыру шифріне анықтама беріңіз.

2. Кілт бойынша бір ретті ауыстыру шифрын сипаттаңыз.

3. Екінші ретті ауыстыру шифріне сипаттама беріңіз

Дәріс 11

Тақырып 11. Қарапайым ауыстыру криптографиялық алгоритмі арқылы ақпаратты шифрлеу

 

1.Цезарь шифрлау жүйесі.

2.Цезарь орынға қою аффиндық жүйесі.

3.Кілттік сөзбен Цезарь жүйесі.

Цезарьдің шифрлау жүйесі.

Цезарь жолдамасы: VENIVIDIVICI шифрлау қажет.

Шешуі:

Цезарь шифры қарапайым ауыстыру шифрының дербес жағдайы болып табылады. Бұл шифрдың аты Рим императоры Гай Юлий Цезарь құрметіне қойылған. Өйткені, аталған император бұл шифрды Цицеронмен хабарлама алмасу кезінде пайдаланған (б.э.д. 50жыл). 

Ағымдағы мәтінді шифрлау кезінде әрбір әріп дәл сол алфавиттің өзге әріпімен келесі ереже бойынша ауыстырылып отырған. Алынған әріпті алфавит бойымен к әріпке жылжу арқылы ауыстырылатын әріп анықталып отырған. Алфавит соңына жетіп қалған жағдайда циклдық түрде оның басына ауысу орындалған. Цезарь к=3 жылжу шифрын қолданған. Мұндай ауыстыру шифры үшін ашық мәтін мен шифрмәтін әріптерін сәйкестендіруші орын ауыстырулар кестесі қажет. К=3 үшін мүмкін болатын орынға қоюлар жиынтығы келесі кестеде көрсетілген:

К =3, m =26

А®Д	J®M	S®V
В®Е	K®N	T®W
С®F	L®O	U®X
Д®G	M®P	V®Y
E®H	N®Q	W®Z
F®I	O®R	X®A
G®J	P®S	Y®B
H®K	Q®T	Z®C
I®L	R®U

 

Мысалы: Цезарь жолдамасы: VENIVIDIVICI жоғарыдағы кестемен шифрланған жағдайда YHQLYLGLYLFL түріне айналады.

     Қарапайым ауыстыру шифрына математикалық анализ жасайық.

     Zm алфавитіндегі орынға қою Zm -нен Zm -ге өзара бірмәнді бейнелеу П болып табылады: П: t ® P (t).

Яғни, ол ашық мәтіннің t әріпін шифрмәтіннің П(t) әріпіне алмастырады. Zm -дегі барлық орынға қоюлардың жиыны Ζ m симметриялы тобы деп аталады және SYM (Zm) белгіленеді. SYM(Zm) симметриялы тобы келесі қасиеттерге ие:

1. Тұйықтылық: П1 П2 орынға қоюлардың көбейтіндісі де орынға қою болады:       П2 П2

                                  П: Ζm ® Zm ®Ζm

                                   П:t®P1(P2(t))

2. Ассоциативтілік: П1П2П3 орынға қоюлардың көбейтіндісі.

Цезарды шифрлеу жүйесінің артықшылығы - шифрлау және дешифрлау қарапайым болып табылады. Цезарь жүйесінің кемшіліктеріне келесілерді жатқызуға болады::

* Цезарь жүйесіне сәйкес орындалатын қойындылар бастапқы ашық мәтіннің әр түрлі әріптерінің пайда болу жиілігін бүркемейді;

* ауыстыратын әріптердің тізбегінді алфавиттік тәртіп сақталады; К мәні өзгерген кезде тек осындай тізбектегі бастапқы позициялар ғана өзгереді;

* мүмкін К кілттер саны аз;

* Цезардың шифры шифртекстте әріптердің пайда болу жиілігін талдау негізінде оңай ашылады.

Біралфавитті ауыстыру жүйесіне қарсы криптоаналитикалық шабуыл символдардың пайда болу жиілігін есептеуден басталады: шифртексте әрбір әріптің пайда болу саны анықталады. Содан кейін шифртексте әріптердің жиілігін бөлу бастапқы хабарламалар алфавитінде, мысалы, ағылшын тілінде әріптердің жиілігін бөлумен салыстырылады. Шифрлау жүйесін табысты ашу ықтималдығы шифрмәтіннің ұзындығын арттырумен жоғарылайды.

Цезарды шифрлеу жүйесіне салынған тұжырымдама өте жемісті болды, ол туралы оның көптеген модификациялары куәландырады. Мұндай бірнеше өзгерістер төменде қарастырылады.

 

2. Цезарь орынға қою аффиндық жүйесі

Цезарь шифрлау жүйесінде бүтін жиындардың  аддитивті қасиеттері ғана қолданылды.  жиын символдарын m модулі бойынша көбейтуге болады. Бір мезгілде қосу және көбейту операцияларын қолдана отырып, жиын элементтерімен m модулі бойынша қосу жүйесін алуға болады, оны Цезардың аффиндік жүйесі деп атайды.

Осындай жүйеде түрлендіруді анықтаймыз:

(4)

Мұндағы а,b – бүтін сандар, , НОД (a,m) = 1.

Осы түрлендіруде t санына сәйкес келетін әріп m модулі бойынша сандық мәнге (at+b) сәйкес келетін әріппен ауыстырылады.

E_a,b(t) түрлендіруі тек қана Z_m жиынында өзара бір мәнді көрініс болып табылады, егер НОД(а, m) ретінде белгіленетін а және m сандардың ең үлкен ортақ бөлгіші бірлікке тең болса, яғни а және m өзара қарапайым сандар болуы тиіс.

Мысалы, m=26, а=3, b=5 болсын. Сонда, НОД (3,26)=1, және біз әріптердің сандық кодтары арасында келесі сәйкестікті аламыз:

 

t	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25
3t+5	5	8	11	14	17	20	23	0	3	6	9	12	15	18	21	24	1	4	7	10	13	16	19	22	25	2

 

Сандарды ағылшын тіліндегі әріптерге түрлендіре отырып, ашық мәтін әріптері мен шифрлау үшін келесі сәйкестікті аламыз:

А

B

C

D

Е

F

Q

Н

I

J

К

L

М

N

0

Р

Q

R

S

T

U

V

W

Х

Y

Z

F

I

L

O

R

U

Х

А

D

Q

J

М

Р

S

V

Y

В

Е

Н

K

N

Q

Т

W

Z

C

HOPE бастапқы хабарламасы AVYR шифртексіне түрлендіріледі.

Аффиндық жүйенің артықшылығы кілттерді ыңғайлы басқару болып табылады - шифрлеу және дешифрлеу кілттері (а, b) сандар жұбы түрінде жинақы түрде ұсынылады. Аффиндық жүйенің кемшіліктері Цезарь шифрлеу жүйесінің кемшіліктеріне ұқсас.

Аффиндық жүйе бірнеше ғасырлар бұрын іс жүзінде қолданылды, ал бүгінгі күні оны қолдану негізгі криптологиялық ережелердің көп бөлігіне шектеледі.

3. Кілттік сөзбен Цезарь жүйесі

Цезарь шифрлеу жүйесі кілттік сөзбен-біралфавитті орынға қою жүйесі. Бұл жүйенің ерекшелігі – орынға қою алфавитіндегі таңбалардың тәртібін өзгерту және жылжыту үшін кілттік сөзді қолдану.

Кейбір k санын,  және кілттік сөз ретінде сөз немесе қысқа сөз тіркесін таңдаймыз. Кілттік сөздің барлық әріптері әртүрлі болуы керек. DIPLOMAT сөзі кілттік сөз ретінде таңдалсын және k = 5 саны.

Кілт сөз сандық коды таңдалған k санына сәйкес келетін әріптен бастап алфавит әріптерінің астына жазылады:

0

1

2

3

4

5

10

15

20

25

А

B

C

D

Е

F

Q

Н

I

J

К

L

М

N

0

Р

Q

R

S

T

U

V

W

Х

Y

Z

D

I

P

L

O

M

A

T

 

Алфавиттің қалған әріптері кілттік сөзден кейін алфавит ретімен жазылады:

5

А

B

C

D

Е

F

Q

Н

I

J

К

L

М

N

0

Р

Q

R

S

T

U

V

W

Х

Y

Z

V

W

Х

Y

Z

D

I

P

L

O

M

A

T

B

C

E

F

G

H

J

K

N

Q

R

S

U

 

Енді біз еркін хабарламаның әр әрпі үшін орын ауыстырамыз.

Бастапқы SEND MORE MONEY хабарламасы HZBY TCGZ TCBZS ретінде шифрланады

Кілт сөздің барлық әріптерінің айырмашылығы туралы талап міндетті емес. Бірдей әріптерді қайталамай кілттік сөзін (немесе фразаны) жазуға болады. Мысалы, негізгі фраза

КАК  ДЫМ ОТЕЧЕСТВА НАМ СЛАДОК И ПРИЯТЕН

және k=3 саны келесі орналастыру кестесін тудырады:

0

3

А

Б

В

Г

Д

Е

Ж

З

И

Й

К

Л

М

Н

О

П

Р

С

Т

У

Ф

Х

Ц

Ч

Ш

Щ

Ь

Ы

Ъ

Э

Ю

Я

Ъ

Э

Ю

К

А

Д

Ы

М

О

Т

Е

Ч

С

В

Н

Л

И

П

Р

Я

Б

Г

Ж

З

Й

У

Ф

Х

Ц

Ш

Щ

Ь

Негізгі сөзбен Цезар жүйесінің сөзсіз артықшылығы - мүмкін кілттік сөздерінің саны іс жүзінде сарқылмайды. Бұл жүйенің кемшілігі әріптердің пайда болу жиілігін талдау негізінде шифртексті бұзу мүмкіндігі болып табылады.

 

Бақылау сұрақтары

1. Қарапайым ауыстыру шифрларының анықтамасын беріңіз?

2. Қарапайым ауыстыру шифрлаудың қандай түрлерін білесіз?

3. Цезарды шифрлеу жүйесін сипаттаңыз.

4. Цезардың аффиндік жүйесін сипаттаңыз.

5. Цезарь жүйесін кілттік сөзбен сипаттаңыз.

 

Дәріс 12

Тақырып 12. Қарапайым орын ауыстыру шифрлары

Полибиан квадраты.