Употребление прописной буквы в наименованиях.

Упражнения - Күнегүләр

1) Отметьте предложения, в которых встречается неправильное словоупотребление. Исправьте ошибки.

1. Электр тогы өзү аркасында, 2005 елның өчен хисап күрсәтелгән вакытка тапшырылмады. 2. Авариягә дучар булган очракта гаепле як ремонтны үз исәбенә 14 көн эчендә башкарып бирә. 3. Боерык – җитәкче тарафыннан идарә мәсьәләләренә хәл кертү өчен чыгарыла торган хокукый акт. 4. Валюта бүлеге җитәкчесе И.И. Булатов тәкъдиме белән гамәлгә ашыру мөмкинлеге булды. 5. Предприятие йөге буенча үземнең барлык мөлкәтем белән җавап тартырга вәгъдә бирәм. 6. Репортаж (авторы) теге яки бу күренеш турында үз хисләре, кичерешләре аша җанлы итеп сөйләп бирергә тиеш. 7. Күп кенә математик мәсәләләрдә агымга кагылышлы темалар була, бигрәк тә агымга каршы бару турында. 8. Елена тыныч булсын дип, без аңа әбисенең чирләп киткәнен әйтмәскә булдык. 9. Кунаклар башкалабызның тарихи үзәгенә шикелле киттеләр. 10. Вазифасын даими рәвештә сәбәпсез үтәмәгәне өчен эштән бушатылды.

 

2) Найдите и объясните ошибки, связанные с нарушением лексической сочетаемости. При необходимости воспользуйтесь толковым словарем и словарями-справочниками трудностей словоупотребления.

1 Катнашырга ниятегезне түбәндәге бүлмәгә мөрәҗәгать итүегезне сорыйбыз. 2. Нарядны бирә һәм кире кайтару куркыныч эшләрне теркәү өчен махсус журналда теркәлергә тиеш. 3. Мин кибеткә бару өчен, үзем белән акча алдым. 4. Күренекле әкиятләрдә зур кешеләргә диңгез һәрвакыт тубыктан. 5. Аның теле телгә йокмый, нәрсә уйлый шуны сөйли. 6. Үзенең ныклы сәламәтлеге белән Таһир бабай йөз яшәр. 7. Сәяхәтчеләр тау аша бик озак бардылар. 8. Боерык ул җитәкче тарафыннан идарә мәсәләренә хәл кертү өчен чыгарыла торган хокуки акт. 9. Валюта бүлеге җитәкчесе И.И. Булатов тәкъдиме белән гамәлгә ашыру мөмкинчелек булды. 10. Предприятие йөге буенча үземнең барлык мөлкәтем белән җавап тотарга вәгъ дә бирәм.

3) Определите, какими синонимами следует заменить выделенные слова и почему.

1. Безнең сәркатипнең теле телгә йокмый, чөнки мин аңа нәрсә генә әйтсәм дә, мин әйткән сүземне икенче кешедән ишетәм.2. Эш дигәндә, сиңа диңгез тубыктан. 3. Бөтен кеше дә закон һәм суд янында тигез хокуклы. 4. Әлеге положениене куллану кагыйдәләрен Татарстан Республикасы Министрлар кабинеты бастыра. 5. Татарстан Җөмһүриятенең Дәүләт флагы – Татарстан Җөмһүриятенең дәүләт мөстәкыйльлеген раслаучы символ. 6. Сайлауларга әзерлеккә һәм аларны үткәрүгә бәйле мәсьәләләрне тиз хәл итү буенча эш төркеменең тәкъдим ителә торган составын расларга. 7. Әгәр сорау тавыш бирү көненә хәтле дүрт көн тирәсендә бирелсә, тикшерү нәтиҗәләрен һичкичекми хәбәр итәргә. 8. Татарстан Республикасы Гражданнар оборонасы һәм гадәттән тыш хәлләр министрлыгына сайлау комиссияләре биналарында һәм тавыш бирү биналарында янгын куркынычсызлыгына контроль ясауны ярдәм итәргә. 9. Экологик бәла-каза зоналары режимын белдерү һәм билгеләү тәртибе экологик бәла-каза зоналары турындагы законнар белән урнаштырыла. 10. Әйләнә-тирә мохиткә начар тәэсир ясаучы объектларны дәүләт исәпкә алуы, шулай ук әйләнә-тирә мохиткә әлеге йогынтыны бәяләү законнарда билгеләнгән тәртиптә гамәлгә ашырыла.

4) Укажите случаи неправильного или стилистически неоправданного употребления заимствованных слов. В случае затруднения обращайтесь к словарям иностранных слов.

1.Сезне 2005 елның 20 декабрь көнне үткәреләчәк совещаниядә катнашырга чакырабыз. 2. Мин урта белемне Казан шәһәренең Чистополь урамында урнашкан 34 нче татар-рус мәктәбендә алдым. 3. 2006 елның 28 апрелендә ААҖ “Таттелеком”да үткәрелгән акционер собраниясе беркетмәсе. 4. Ирләр һәм хатын-кызлар тигез хокуклы, аларның ирекләрен тигез реализацияләү өчен мөмкинлекләр бар. 5.Быел да традициягә тугры калып, мәктәпне 1976, 1981, 1991 елларда тәмамлаучыларның очрашу кичәләре узды. 6. Товар исемнәре кызыклы, көлкеле, хәтта товар җисеменә капма-каршы да булса, сатып алучы аларга күбрәк внимание бирәчәк. 7. Гамәлдә исә фактик расход 20,3 мең сум булды. 8. Дәүләт власте дип иҗтимагый властьнең махсус мәҗбүр итү аппаратына таяна, законнар һәм илнең бөтен халкы өчен үтәлергә тиешле башка төрле боерык-күрсәтмәләр чыгаруга монополия хокукына ия булган бер формасын атыйлар.

5) Найдите ошибки, определите их вид и исправьте предложения. 1. Мин пенсия хакындагы тәкъдимемне көн тәртибенә тәкъдим итәм. 2. Тәртибе буенча мәктәптә һәм җәмәгат урыннарында яхшы тәртипле. 3. Хезмәт килешүе буенча рәссам булып билгеләнде. 4. Сәркатип-референт итеп куярга. 5. Мин, Петр Васильевич Карасев, Айрат Ренат улы Исламшинга минем 2006 елның март ае өчен сигез йөз сум стипендиямне алырга ышанам. 6. Бәйсезлеккә омтылу юлына нинди генә киртәләр куймыйлар да, җезнең адреска нинди генә гайбәтләр таратмыйлар. 7. Дәүләт - билгеле бер территория, халык һәм властьның сәяси берлеге. Аның төп билгеләре: 1) Мәҗбүрилек (дәүләтнең закон нигезендә кулланыла торган махсус мәҗбүр итү органнары була). 2) Суверенлык (ул үзенең чикләрендәге субъектларга карата иң югары властька ия). 3)Гомумилек (дәүләтнең үз территориясендәге кешеләргә йогынты ясау даирәсе дә бар).

 

6) Устраните стилистический разнобой в предложениях, взятых из школьных сочинений. Исправьте и другие речевые ошибки.

1. Институт бинасында инде күп еллар капиталь ремонт ясалмау сәбәпле, ремонт эшләрен башлау урынлы булыр, дип саныйбыз. Бу эшнең сыйфатлы башкарылуы өчен ярдәм итүегезне үтенәм. 2. Казан – музейлар һәм театрлар шәһәре була. 3. Мәскәү тарихи һәм культур памятникларны ипләп кенә саклап тора. 4 Бакый Урманче 20 нче елларда Үзәк хәрби мөселман коллегиясендә әдәбият-сәнгать бүлеге начальнигы була. 5 Һәммәсен белеп торган Берләшкән Милләтләр Оешмасы 1 нче октябрьне Халыкара картлар көне дип игълан итте. 6. Аны характерлау өчен нәни генә сызык та җитә.

 

Контрольные вопросы: