Соц-эк.развитие бел.земель в условиях кризиса феодализма.

С/х-асноун.сфера народна-гаспадарчай дзейнасци у дарэформеннай Беларуси. Большая частка зямельных угоддзяу належала памешчыкам(Радзивилы).Асобныя памешчыки рабили спробы перабудовы сваих гаспадарак па заходнееурап.тыпу. Яны выкарыстоували працу наем.рабочых,вырошчвали пародзистую жывелу,будавали прадпрыемствы па пераапрацоуцы с/х прадуктау.

Но большая частка памешчыкау имкнулася павяличыць даходы шляхам узмацнення эксплуатацыи сялян.Основ.формы повинносстей-паншчына и аброк,сяляне выконвали и др.работу(будауництва).

Элементы капитализма нач.проникать в с/х. Яна усе больш звязвалася з рынкам. ↑колькасць базарау и кирмашоу. Паглыблялася маемаснае расслаенне. З аднаго боку, рос слой заможных сялян, купцоу. Гандляроу, з другога—частка збяднелых сялян.

Адной з праяу крызису прыгонницкай систэмы з’явиуся шыроки сялянски рух. Адбывалася шмат сялянских хваляванняу. Указ о 3дневной барщине 1797 г (запрещал помещикам принуждать крестьян работать на барском поле более 3 дней в неделю, однако фактически с этим указом не считались). Сперанский в проекте 1809 г. «Введение к уложению гос. законов» намечал программу более широких преобразований. В основу гос. строя страны он предлагал положить принцип разделения властей, размежевав законодательные, исполнительные и судебные ф-ции. На местах, по его мнению, следовало создать волостные, окружные и губернские Думы, а в центре – Гос. думу. Однако замыслам Сперанского не суждено было исполниться. Начиная с 40-г19 в. процесс разложения феод.-крепостнич.системы в Беларуси, как и во всей России, перерастает в кризис(в с/х – снижение прибыльности помещичьей и гос. деревни, обезземеливание и обеднение крестьянства, рост соц.-классовых конфликтов)

У 1840-1857г. праводзілася рэформа сярод дзяржаўных сялян.Ідучы на рэформу, урад хацеў зняць сацыяльную нгпружанасць.Iніцыятарам рэформы быў міністр дзяржаўн.маёмасцей граф Кісялёў.1839г-законы аб новай сістэме кіравання і люстрацыі(перыядычнае апісанне дзяржаўн.маёмасці) дзяржаўн.маёнткаў у заход.губернях.Паводле палажэння аб люстрацыи,сяляне перавод.з паншчыны на аброк,прадугледжвалася заснаванне бальниц,школ,хлеб.магазинау,установ.сред.надел.Арандатары казенных маенткау пазбаулялися права суда над сялянами.Аднак мэты рэформы Кісялёва пры захаванні дзяржаўнай феадальнай сістэмы не маглі быць дасягнуты ў поўнай ступені.Пасля рэформы 1844 были рэгуляваны памеры надзелау и павиннасцей памешчыцких сялян.

Далучэнне Беларуси да Расии дало импульс развиццю гарадоу и мястэчак.В целях помощи развитию промышленности и торговли была проведена ден. реформа, которой руководил Канкрин. Канкрин провел и гильдейскую реформу, по которой расширялись торговые права купцов 3-ей гильдии.

40-50г дробныя вытворчасци→прадпрыемствы мануфактурнага тыпу. Першыя фабрыки на Беларуси, як и мануфактуры, были прыгонными. Сред.продуктивность была вышэйшай на капиталист.фабрыках,чым на прыгонных. Усе гэта сведчыць аб пераваге капиталист.адносин у вытворчасци.

Иснуючы лад стрымливау укараненне у вытворчасць новай тэхники: паравых машын,паравых рухавикоу.Кон50г-пачауся пром.переварот.

Важная роля у фармираванни унутранага рынку,развицци таварна-грашовых адносин належала транспарту(шашы,дароги,пачала дзейничаць водная систэма)=>развицце унутр. и знеш. гандлю(кирмашы,лавачны гандаль,развивауся буйна знешни гандаль).

Зменя адбывалися и у сац.складзе насельництва. У 4 разы ↑ удзельная вес вольных саслоуяу,в 2р.↑колькасць гандлева-прамыловага насельництва, значна больш стала дзяржауных сялян.

Таким чынам, у 18-1пал19 ст ишли працэсы разлажэння феадальна-прыгон.систэмы,фармираванне новых капиталист.адносин.Расли гарадаы,где ↑ колькасць пром.прадпрыемствау,буйных мануфактур,пашырауся унутр.и знеш. гандаль.Но марудна складвалися новыя адносины у с/х. Пераважная большасць памешчыкау прытрымливалася старых форм и метадау вядзення гаспадарки=>↓даходау маенткау,пагалоуя жывелы,ураджайнасци. Гаспадарчыя рэформы + выникау у поунай меры не прынесли.Сац.супярэчливасци нарастали=>прыгон.лад з яго парадками выходзиу з ужытку.

Отмена крепостного права и буржуаз.реформы 1860-1870.

К 50 г.19ст-далейшае развіцце краіны немагчыма без правядзення шэрагаў рэформ. Прычынамi адмены прыгоннага права былi: прыгоннiцтва стрымлiвала эканамiчнае развiцце дзяржавы; антыпрыгонны рух.Галоўнай рэформай была аграрная ці сялянская рэформа 1861 г.

19 февраля 1861г. Аляксандр ІІ падпісаў «Маніфест» і «Общее палажэнне аб сялянах, выйшаўшых ад прыгонай залежнасці»-кожны селянін атрымаў свабоду.Свабоднаму чалавеку была патрэбна ўласнасць, таму сялян трэба было надзяліць зямлей.

Сущность рэформы:1)зямлю давали на душу мужч.полу. Зямлю сяляне павінны былі набываць за грошы і ў абавязковым парадку.Грошай у сялян не было=>яны павінны былі заплаціць памешчыку толькі 20% ад агульнага кошту зямлі, а 80% складала задлож,кот.пакрывала дзяржава каштоўнымі паперамі;пасля гэтага сяляне павінны былі разлічавацца з дзяржавай на працягу 49 гадоў.2)сяляне маглі набыць зямлю ва ўласнасць толькі праз 9 гадоў(«часоваабавязанага», калі сяляне яшчэ працавалі на памешчыка ад 30 да 40 дзён у год).

Ва Ўсход.Бел. сяляне атрымалі менш,чым на Захадзе. Вынікі і ўмовы «выкупной здзелкі» замацоўваліся ва «ўстаўных» граматах, якія выдаваліся сялянам на рукі.

Вынікі рэформы: сяляне атрымалі 33,4% воранай зямлі, а памешчыкі – 50,3%, астатняя зямля засталася за дзяржавай.

Земская рэформа1864 г-стварэнне ў паветах i губернях выбарных устаноў для кiраўнiцтва мясцовай гаспадаркай, народнай асветай,медыцын.абслугоўваннем.На Беларусi ў сувязi з паўстаннем 1863г была праведзена ў 1911 г. Гарадская рэформа 1870г -права выбiраць i быць абраным мелi толькi тыя, хто плацiў гарадскiя падаткi: буйныя плацельшчыкi,сярэднiя i друбныя плацельшчыкi(новая сiстыма гарадскога самакiравання давала ўладу буйной буржуазii). Рабочыя,служачыя,iнтэлiгенцыя – асноўная маса насельнiцтва гарадоў – не мелi магчымасцi ўдзельнчаць у гарадскiм самакiраваннi як непадатковае насельнiцтва. Гарадская дума займалася добраўпарадкаваннем тэрыторыi горада, арганiзацыяй гарадскога гандлю, транспарту, народная адукацыяй, аховай здароўя, санiтарнымi i супрацьпажарнымi мерамi.

Судовая рэформа 1864 г. У Расіі былі створаны суды двух узроўняў. Да мясцовых належалі міравыя і валасныя суды. Яны разглядалі ўсе справы, акрамя крымінальных. Крымінальнымі справамі займаліся акруговыя суды. Суддзі набылі статус незалежных і нязменных. Працэс праходзіў публічна з удзелам адвакатаў і прысяжных заседацеляў. Але ў Беларусі суддзі прызначаліся губернатарам, не было тут і выбару прысяжных.

Адукацыйная рэформа 1864г -3 тыпа школ-пачатковая,сярэдняя і вышэйшая. Да пачатковай школы адносіліся народныя вучылішча і прыходскія школы,у якіх вучыліся дзеці сялян. Да сярэдняй школы адносіліся гімназіі і прагімназіі. Устаноў вышэйшай адукацыі ў Беларусі не было.

Цензурная реформа 1865г- пашыралiся магчымасць друку,спрыяла развіццю сродкаў масавай інфармацыі.

Ваенная рэформа 1862-1872г-рэкрутчына была ліквідавана, яе змяніла ўсеагульная ваенная павіннасць(с 20 лет). Служба ў войску цягнулася 6-7 гадоў, але яе тэрмін залежыў ад адукацыі. Асобы з вышэйшай адукацыяй служылі 6 месяцаў, з сярэдняй – 1 год, з пачатковай – 4 гады.

 

Особенности эк. и полит.развития стран Зап.Европы,США и Японии.2 технологич.революция.

НТР. Появление монополий.

Во 2 пол19 в. в большинстве стран мира пром.переворот закончился.Знач-о обострилась конкурентная борьба за источники сырья и рынки сбыта продукции.Все эти факторы повлияли на начало новой волны НТР. Инициаторы ускорения НТП молодые капитал.страны-Германия,США. Только так они могли быстро догнать старые капиталист.страны, в кот. пром. переворот начался раньше.

Основн. изобретения:1)использ-е двигателя внутр.сгорания=>изменениям в развитии транспорта => авиация. 2) использ.двиг.внутр.сгорания знач-о увелич.потребность в нефти=>борьба стран за местонахождения нефти=>Добыча и перераб.нефти=>создание нов.хим.произ-ва.3)Изобретение турбины=>первая ГЭС.Начали давать дешевую энергию,кот.измен.внеш.облик городов(осветление улиц,домов,появл.лифта). 4)Нов.средства связи-телеграф,телефон,радио.5) Был улучшен сам процесс произ-ва:поточное произ-во(конвейер – массовое произ-во стандартных товаров (Форт в США).

Волна НТР изменила всю систему прои-ва в мире.Устарели фабрики и заводы,построенные до волны НТР. Для модернизации произ-ва были необходимы огромные фин.средства.Для их получения пром.капитал объединяется с банковским=>появление фин. капитала.

Под влиянием НТР и появлением фин. капитала своб.конкуренция постепенно уступает место монополиям-тресты, синдикаты, картели