Скончыў Беларускую дзяржаўную кансерваторыю па класе кампазіцыі прафесара В.А. Залатарова (1941). Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларусі (1963).

 

                  Леў Абеліёвіч

                          (1912-1985)

 

"Леў Абеліёвіч – адна з прывабных фігур у беларускай музыцы. Сур'ёзнасць, канцэпцыйнасць задум, гуманістычная накіраванасць мастацтва – вось што існаснае для яго творчай індывідуальнасці. Музыка кампазітара эмацыянальна насычаная, псіхалагічна паглыбленая. Л. Абеліёвіч належыць да пакалення кампазітараў, у творчасці якіх вядучай з'яўляецца тэма вайны. Яна атрымала глыбокае філасофскае асэнсаванне ў розных жанрах інструментальнай, вакальнай і аркестравай музыкі, вызначыла галоўныя вобразныя сферы творчасці кампазітара – драматычнага і трагедыйнага плану, а таксама абумовіла накіраванасць музычнай мовы: вастрыню інтанацый, дысанантнасць гармоніі, маторнасць, спецыфічную арганізацыю рытмічнага руху, лінеарнасць фактуры.

 

 Творчы метад кампазітара вылучаецца майстэрствам распрацоўкі тэматызму, пабудовы формы, разгортвання драматургіі. Стылістычныя вытокі яго творчасці звязаны з фальклорам, прычым не толькі беларускім, але і польскім, які ён добра ведаў яшчэ з гадоў вучобы ў Варшаўскай кансерваторыі (1935–1939). Глыбокае разуменне стылістыкі фальклору дазволіла кампазітару знайсці цікавыя формы яго ўвасаблення, пры гэтым ён выкарыстоўваў і сучасныя сродкі выразнасці, блізкія стылістыцы Д. Шастаковіча. У творах Л. Абеліёвіча праяўляюцца і тэндэнцыі, карані якіх бачныя ў класічных традыцыях.

 

 Творчы шлях кампазітара пачаўся ў гады вучобы ў Варшаўскай кансерваторыі. Сярод яго студэнцкіх работ – рамансы, фартэпіянныя творы, Уверцюра для сімфанічнага аркестра. 3 1944 года Л. Абеліёвіч жыў у Маскве. Тут на працягу двух гадоў ён удасканальваў сваё майстэрства пад кіраўніцтвам М. Мяскоўскага. Вынікам напружанай працы з'явіліся санаты для фартэпіяна, скрыпкі і фартэпіяна, габоя і фартэпіяна, Сюіта для двух фартэпіяна, рамансы, песні. Ён таксама напісаў п'есы для скрыпкі, якія атрымалі высокую ацэнку Д. Ойстраха. У гэтых творах адчуваецца пошук свайго стылю, форм праламлення фальклору. Найбольш ярка стыль кампазітара выяўляецца ў Першай фартэпіяннай санаце.

 

 Прыехаўшы ў 1951 г. у Беларусь, Л. Абеліёвіч стварыў арыгінальныя рамансы на вершы М. Багдановіча, Я. Коласа, М. Танка, Р. Бёрнса, Ф. Цютчава і інш. Не перапынялася праца і ў жанры песні. У 50-ыя гады было напісана Фартэпіяннае трыо, у якім высту-паюць характэрныя для Л. Абеліёвіча рысы інтанацыйнага ладу, гарманічнай мовы, фактуры. Відавочнымі былі і поспехі ў вакальных жанрах. Цыклы рамансаў на вершы М. Багдановіча і Ф. Цютчава ўвасабляюць свет чалавечых перажыванняў, вобразы прыроды, філасофскага роздуму. Створаныя ў той час «Беларуская уверцюра», «Сімфанічныя карціны» і «Гераічная паэма» былі важнымі крокамі на шляху да галоўнага – сімфоніі. Але да яе ён прыйшоў ужо сталым майстрам, напярэдадні свайго пяцідзесяцігоддзя.

 

 У 60-ыя гады кампазітар напісаў чатыры сімфоніі. Усе яны маюць філасофскі сэнс, адзначаны глыбокім драматызмам, нават трагедыйнасцю, звязаны з вобразамі напружанай барацьбы, складанага жыцця. Гэта ўтварае характэрны для Л. Абеліёвіча тып сімфанізму, найболып поўна прадстаўлены ў першых трох сімфоніях. Кампазітар арыентуецца на канфліктную драматургію, што абумоўлівае напружаны, але жыццесцвярджальны працэс развіцця. Найболыпым поспехам карысталася Другая сімфонія – усхваляваны ўспамін пра вайну, пра страшэнную трагедыю чалавецтва. У сярэдзіне 60-ых гадоў з'яўляецца першы сшытак цыкла фартэпіянных п'ес «Фрэскі», змест якога мае грамадзянскую накіраванасць. Кампазіцыйны прынцып пабудовы цыкла выяўлены ў назве, запазычанай з жывапісу. Твор не мае сюжэтнага развіцця і ўяўляе сабой паслядоўнасць кантрастных музычных партрэтаў і карцін: «Уцякач», «Журботная гадзіна», «Шэсце», «Рэквіем» і інш. Кожная фрэска выклікае выразныя асацыяцыі з падзеямі ваенных гадоў, напоўненых трывогай, чалавечым болем і пакутамі. Адсюль – шырыня эмацыянальна-вобразнай палітры твора. Водгукам на трагедыю вайны стала і Трэцяя сімфонія (1967), якой уласцівыя вобразная канкрэтнасць, драматызм і напружанасць музычнага развіцця. Галоўнай асаблівасцю Чацвёртай сімфоніі з'яўляецца жанрава-лірычны тып сімфанізму. Важныя рысы твора – народна-песенная аснова, інтэнсіўнае тэматычнае развіццё і адзінства цэлага.

 

 Творчасць Л. Абеліёвіча 70-ых гадоў звязана галоўным чынам з жанрамі інструментальнай і вакальнай музыкі. Разам з інструментальнымі мініяцюрамі напісаны санаты (для кларнета, для фартэпіяна), другі сшытак цыкла фартэпіянных п'ес «Фрэскі», а таксама Фартэпіянны канцэрт. Шмат увагі надаваў Л. Абеліёвіч і жанру раманса, дзе паступова фарміравалася вакальная стылістыка кампазітара. У рамансах шырока выкарыстоўваюцца такія выразныя сродкі, як «педальныя» арганныя пункты, каларытныя гарманічныя фарбы, выразныя, шы-рока распеўныя мелодыі або размоўна-дэкламацыйныя структуры, разнастайныя метрарытмічныя малюнкі, разгорнутае суправаджэнне з выяўленчымі момантамі. 3 вялікім майстэрствам кампазітар падпарадкаваў усе гэтыя сродкі дакладнай мастацка-рэалістычнай задуме. У ліку найбольш яскравых – вакальныя цыклы «Военные баллады» і «Партызанскія балады», дзе доўжыцца вядучая тэма творчасці кампазітара, а ў стылістыцы – традыцыі рускай і заход-нееўрапейскай вакальнай лірыкі.

 

 Характэрнай асаблівасцю творчасці Л. Абеліёвіча 80-ых гадоў стала паглыбленне ў сферу вакальнай лірыкі: ён працаваў над другім сшыткам рамансаў на вершы Ф. Цютчава, паэзіяй якога захапляўся на працягу ўсяго жыцця. Музыка Л. Абеліёвіча, разнастайная па жанрах, багатая па зместу і сродках выразнасці, з'яўляецца значным укладам у беларускае мастацтва".