оршаған ортаны қорғаудың өндірістік мониторингі бағдарламасы

 

1997 жылғы 15 маусымда қабылданған «қоршаған табиғи ортаны қорғау туралы» заңда атмосфераға ластаушы заттардың шекті рұқсат етілген шығарындылары (ШРШ) нормативтерін белгілеу туралы талап көзделген. ЭПР нормативтер ластанудың әрбір көзі үшін белгіленеді және ластанудың барлық көздерінің жиынтық зиянды шығарындылары ауадағы ластаушы заттардың шекті жол берілетін шоғырлану нормативтерінен аспайтындай есеппен анықталады.

Шығарындылардың көздерін түгендеу және ПДВ нормативтерін әзірлеу «атмосфера табиғатын қорғау» 17.2.3.02-78 ГОСТ-қа сәйкес орындалды.

 

Кәсіпорынның жалпы мәліметтері

 

«Риддер тамақ өнімдері комбинаты» ЖШС Риддер қаласының өнеркәсіптік аймағында Ертіс өзенінің оң жағалауында орналасқан. Солтүстік-шығыстан кәсіпорын темір жолмен шектелген, оңтүстік-батыстан Қаржаубай-ұлы көшесі орналасқан, солтүстік-батыстан гормолзавод алаңы орналасқан, солтүстіктен 200м қашықтықта селитебтік аймақ орналасқан.

«Шығыс Қазақстан ұн-құрама жем комбинаты» АҚ инженерлік қамтамасыз ету өз қазандығынан жүзеге асырылады.

 

ШРШ нормативтері бойынша ұсыныстар

 

«Риддер азық-түлік өнімдері комбинаты» ЖШС үшін ШРШ нормативтерін есептеу атмосфераның жерге жақын қабатында зиянды заттардың таралуын есептеу негізінде жүргізілді. ШРШ нормативтері әрбір зат үшін жеке және жиынтықтың барлық ықтимал топтарының жағдайы үшін анықталған.

Қазіргі жағдайға шашырауды есептеу нәтижелерін талдау барлық ингредиенттер бойынша СҚА шекарасында және тұрғын аймақта ШРШ-дан асқан жоқ екенін көрсетті. Кәсіпорын бойынша шекті рұқсат етілген шығарындылар нормативтері тұтастай алғанда 5 жыл мерзімге жоспарланған өнімділік бойынша белгіленеді (2006-2010 жж.)

Кәсіпорынның атмосфераға ластануға қосқан үлесі елеусіз, атмосфераға ластаушы заттардың шығарылуын азайту жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленбейді.

Ұн тарту цехы

 

«СКПП» ЖШС-де LF-35 маркалы ұн өндіретін диірмен бар. Өңделетін астықтың ең көп саны 35т / сағатты құрайды. Ұнның шығуы-70%.

Ұн өндірісі астық шаңының бөлінуімен (Астық тазалау кезінде – ист. 0004,0005). Шаңды шығару диаметрі 0,3 м, биіктігі 3 м құбыр арқылы жүргізіледі.

Шығарындыларды есептеу стационарлық ластану көздерінен шығатын зиянды заттардың меншікті мөлшері бойынша, өнім мен шикізат бірлігіне жүргізіледі.

 

Қосалқы өндіріс

 

Қазандық «Бийскэнергомаш» ААҚ дайындаған өнімділігі сағатына 4 тонна бу ДКВР-4-13 Екі қазандығымен жабдықталады.

Отын сипаттамасы мен ҚНжЕ II 35-76 "қазандық қондырғылары" талаптарына сәйкес қазандық түтін газдарын тазалауға арналған қондырғылармен жабдықталған. Күл ұстағыш құрылғы ретінде ЦН типті 4 циклоннан тұратын күл ұстағыш блоктары қабылданды-15-600*4УП. Түтін газдарын шығару Дну-9-1х-1500 түтін сорғыштарымен жүзеге асырылады. Керпішті түтін шығаратын құбыр Dу=1000 Н=40м (ист.0003).

Компрессорлық тоңазытқыш камераларда ФАК-1,5 екі агрегаты және ФУБС-2,5 екі агрегаты орнатылған. Хладагент ретінде фреон-12 қолданылады. Химиялық зертханада күкірт қышқылы қолданылады. Қамыр илеу бөлімінде ұн себу кезінде өлшенген заттар бөлінеді. Электр газбен дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезінде МР-4 электродтары және пропан-бутан қоспасы пайдаланылады. Жабдықты жуу кальцийленген содамен жүргізіледі. Зиянды заттарды жою максималды өнімділігі 39000м3/сағ болатын ВВУ-111/1 желдеткішінің көмегімен құбыр арқылы 8м биіктікте, диаметрі 0,8 м тазартусыз жүзеге асырылады. Шығарындылар құрамында: ұн тозаңы (ақуызға қайта есептегенде), дәнекерлеу аэрозольі, марганец диоксиді, фторлы сутегі, азот диоксиді, синтетикалық жуғыш заттардың аэрозолі, күкірт қышқылы, фреон, натрий карбонаты бар.

Бензин мен дизель отынын сақтау ГСМ қоймасында жүзеге асырылады (ист. 6006) әрқайсысы 10м3 екі сыйымдылықта. Мұнай өнімдерін сақтау, құю және төгу процесінде атмосфераға көмірсутектер мен бензиннің булары бөлінеді.

Кәсіпорында жөндеу-құрылыс жұмыстары үшін цемент (сит 6003) және майлы бояу (ист. 6004). Шығарындылар тазартылмаған және құрамында: цемент шаңы, бутил спирті, ксилол, сольвент және уайт-спирит бар.

Кәсіпорынның гаражында автокөлік сақталмайды. Кәсіпорын 5 ГАЗ-53 автокөлігін жалға алады. Кәсіпорында жеке автокөлік жоқ.

 

«Риддер азық-түлік өндіру комбинаты» АҚ кәсіпорнында қоршаған ортаны қорғаудың өндірістік мониторингі бағдарламасы

 

Шекті рұқсат етілетін шығарындылар нормативтерінің жобасы (ШРШ)

 

"Шығыс Қазақстан ұн - құрама жем комбинаты" АҚ кәсіпорны үшін шекті рұқсат етілетін шығарындылар нормативтерінің (ШРШ) жобаларын (қолданылу мерзімі 2006-2010 жж.) "Лаборатория-Атмосфера" ЖШС (лицензия 12.04.2002 ж. № 004052, аттестациялық куәлік 26.06. 2000 ж.).

2007 жылы ШРШ нормативтерінің сақталуын бақылау ШРШ нормативтерінің жобасын бақылау-кестесіне сәйкес жүргізілді.

« Лаборатория-Атмосфера» ЖШС аспаптық өлшеулер жүргізілді» (12.04.2002 ж. № 004052 лицензия, 26.06.2000 ж. № 14 аттестациялық куәлік), аспаптық өлшеу актілері жасалды.

2007 жылғы жағдай бойынша қазіргі жағдайды бағалау.

ШРШ нормативтерінің артуы тіркелген жоқ. Кәсіпорын өндірісінің технологиялық процестері атмосфераға ластаушы заттардың апаттық және жаппай шығарындылары жоқ жұмысты қамтамасыз етеді.

Химиялық және радиациялық ластану көздері жоқ. Кәсіпорын өндірісінің технологиялық процестері атмосфераға ластаушы заттардың апаттық және жаппай шығарындылары жоқ жұмысты қамтамасыз етеді.

Қоршаған ортаға әсер етудің жалпы сипаты бойынша кәсіпорын қауіптіліктің үшінші санатына жатады және адамдардың өмірі мен денсаулығына елеулі әсер етпейді.

Химиялық және радиациялық ластану көздері жоқ.

 

Өндіріс қалдықтары

 

Өндіріс қалдықтарының түзілуінің рұқсат етілген көлемін анықтау және қоршаған ортаны ластаудың қазіргі деңгейін бағалау жөніндегі есептеулер осы кәсіпорын үшін талап етілмейді. ТБО шығару мамандандырылған кәсіпорынмен жасалған шарт негізінде жүргізіледі. Өндіріс қалдықтарын бақылау жүргізілген жоқ. Мониторинг қажет емес.

 

Негізгі ережелер

 

Өндірістік мониторинг жүйесінің және экологиялық ақпаратты өңдеудің, жинақтаудың және берудің ақпараттық базасының жұмыс істеуін дамыту:

-қоршаған ортаға мониторинг жүргізу аттестацияланған зертханаға осындай жұмыстарды жүргізу құқығына лицензиясы немесе арнайы рұқсаты бар мамандандырылған ұйымдардың күшімен жүзеге асырылады;

- ЗВ мониторингін қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды уақытында ұйымдастыру кәсіпорынның міндетіне кіреді. Кәсіпорын мамандандырылған ұйыммен ЗВ шығарындылары мен алымдарына мониторинг жүргізуді ұйымдастыруға арналған шарттың уақтылы жасалуын қамтамасыз етеді және барлық ғылыми-зерттеу, ал қажет болған жағдайда инженерлік іздестірулер мен жобалау-конструкторлық жұмыстарды қаржыландыруды жүргізеді. Жергілікті халықпен, билік, басқару және бақылау органдарымен және бұқаралық ақпарат құралдарымен қажетті байланыстарды ұйымдастырады.

- кәсіпорынның өндірістік қызметі нәтижесінде ОС компоненттерінің өзгеру динамикасын қадағалау мақсатында өндірістік мониторингтің деректер базасын жинақтау және өңдеу компьютерлік технологияларды (тиісті бағдарламалық өнімдерді, магнитті және дискілі ақпарат жинақтауыштарын пайдалану) пайдалана отырып электрондық түрде жүзеге асырылуы тиіс.

 

Атмосфералық ауаның мониторингі

Қарастырылып отырған кәсіпорынның өндірістік қызметі атмосфералық ауаға негізгі әсер етеді. Бақылаулар атмосфераның ластану көздерін өндірістік бақылауға, яғни шығарындылардың ұйымдастырылған көздерін бақылауға (қауіптіліктің барлық санаттары үшін) және шығарындылардың ұйымдастырылмаған көздерін бақылауға (қауіптіліктің I және II санатты кәсіпорындары үшін ғана), санитариялық-қорғау аймағының шекарасында және ықпал ету аймағында бөлінеді.

Шығарындылардың ұйымдастырылған көздерін бақылау ОНД-90 және кәсіпорынның қоршаған аумаққа әсер ету дәрежесі туралы мәліметтер келтірілген кәсіпорын үшін шекті-рұқсат етілген шығарындылар (ШРШ) нормативтерінің жобасына сәйкес жүзеге асырылады.

ГОСТ 172.3.02-78 сәйкес Кәсіпорында ШРШ (ВСВ) нормативтерінің сақталуын бақылау жүзеге асырылуы тиіс.

Зиянды шығарындыларды бақылау жөніндегі іс-шаралар бақылауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес әзірленеді.

Орындалатын мерзімдік бақылаудың нәтижелері 2-ТП (ауа) нысаны бойынша кәсіпорынның техникалық есептеріне енгізіледі, оның қызметін бағалау кезінде ескеріледі.

Бақылау негізіне газ өткізгіштердегі газ-ауа қоспасының концентрациясы мен көлемін өлшеу жолымен зиянды заттардың шығарылу шамасын анықтау жатады. Бұл ретте технологиялық жабдықтан шығатын және атмосфераға шығарылатын ластаушы заттардың саны анықталады.

Бақылаудың дұрыстығын арттыру үшін, сондай-ақ тікелей әдістерді қолдану мүмкін болмаған кезде баланстық, технологиялық және басқа да әдістер пайдаланылады.

Газды тазарту қондырғылары олардың жұмысының нақты параметрлерінің жобалық жылына кемінде бір рет, сондай-ақ мынадай жағдайларда тексерілуі тиіс:

а) технологиялық жабдық өзгертілген режимде үш айдан астам жұмыс істеген кезде немесе оны жаңа тұрақты жұмыс режиміне ауыстырған кезде;

б) күрделі жөндеуден немесе қайта жөндеуден кейін.

Құрамында уытты қоспалары жоғары қондырғылар жылына кемінде екі рет бақыланады.

Бақылау жүргізу жауапкершілігі кәсіпорында жатыр.

Шығарындылар ШРШ (ВСВ) бақылау көзі үшін г/с белгіленген мәнінен аспауы тиіс.

Кәсіпорында бақылау жүргізу қажет заттар ШРШ нормативтерінің жобасына сәйкес анықталады.

Бақылауға жататын барлық көздер екі санатқа бөлінеді.

Бірінші санатқа ауаны ластауға айтарлықтай үлес қосатын, жүйелі түрде бақылануы тиіс көздер жатады.

Екіншісі-эпизодтық бақылануы мүмкін ұсақ көздер.

Бірінші санат көздеріне:

1) 0,5 ПДК-дан артық жерге жақын шоғырлануды құрушы;

2) негізгі зиянды заттарды шығаратын: азот диоксиді, күкірт диоксиді, көміртегі оксиді, күл;

3) ПӘК-і бар шаң-газ тазарту аппаратурасы 75% - дан астам орнатылған.

Ластану көздерінен шыққан нақты шығарындылар шамаларының нормативтік мәндерге сәйкестігін ол үшін техникалық мүмкіндіктер болған барлық жағдайларда аспаптық немесе аспаптық-зертханалық әдістермен тексереді. Аспаптық анықтау үшін бекітілген әдістемелер болмаған жағдайда есептеу әдістерін пайдалануға жол беріледі.

Шығарындылары уақыт бойынша жүйелі өзгерістері жоқ бірінші санаттағы көздердегі жоспарлы өлшеулерді жыл ағымында (үш айда бір рет) кезең-кезеңімен жүргізуге болады.

Технологиялық жабдықтың қалыпты жұмыс істеуі жағдайында нормативтері нақты деңгейде белгіленген көздерден шығарындылар, сондай-ақ екінші санаттағы көздер жылына кемінде бір рет бақыланады.

Қарастырылып отырған объектіден атмосфераға зиянды заттардың шығарындысының бақыланатын көздері ұйымдастырылған болып табылады. Ұйымдастырылған нүктелерде бақылау өлшеулерді жүргізуге аттестатталған зертхана аспаптық өлшеу жолымен жүзеге асырылады. Есептеулерді талдау көрсеткендей, соңғы жылдары кәсіпорында шығарындылардың көбеюі байқалмайды.

 

Су ресурстарының мониторингі

 

Су бұру қалалық канализацияға жүргізіледі ("Семгорводоканалды басқару" ГПК-мен шарт). Су ағындары мен су қоймаларына ағызу жоқ. Сарқынды сулар канализация жүйелеріне жіберілгендіктен, жер үсті және жер асты суларына әсер етпейді.

Астық өнімдері мен сұйық отынның радиоактивтілігін бақылауды жеткізуші жүзеге асырады. Осылайша, радионуклидтерді ұстау бойынша "Риддер тамақ өнімдері комбинаты" ЖШС-де пайдаланылатын отын мен астық норманың шегінде орналасқан және кәсіпорынның қоршаған ортаға радиациялық үлесін бақылау жүргізілмейді.

Кәсіпорын тарапынан топырақтың ластануы қазандықта қатты отынды жағу кезінде шығарындылардан болады. Кәсіпорынмен жалпы шығарындылардың көлемі Риддер қаласы бойынша жалпы шығарындылардың шамалы үлесін және тиісінше әлсіз техногендік жүктемені және онымен байланысты топырақ пен қар жамылғысының ластануын құрайды. Топырақ жамылғысының мониторингі жүргізілген жоқ.

Кәсіпорын қаланың оң жақ жағалауында гормолзаводтың жанында өнеркәсіптік аймақта орналасқан. Кәсіпорын құрамында ұн тарту цехы, печенье өндірісі цехы, кондитерлік, нан-тоқаш, қышқыл сүт цехы бар. Электрмен жабдықтау, сумен жабдықтау және канализация қалалық желілерден қамтамасыз етіледі. Жылыту өз қазандығынан жүзеге асырылады.

Нан пісіретін үй-жайда дизель отынымен жұмыс істейтін П-119 екі пеші орнатылған. Жылдық отын шығыны 30т / жыл. Әрбір пештен ластаушы заттарды шығару диаметрі 0,4 м, биіктігі 6 м түтін құбырлары арқылы тазартусыз жүргізіледі. Шығарындыларда ванадийге қайта есептегенде сұйық отынның күлі, күкірт және азот диоксиді, көміртегі оксиді бар.

Өндірістік корпус желдеткішпен және диаметрі 0,8 м және биіктігі 8 м құбырмен жабдықталған, ол арқылы компрессорлық тоңазытқыш камералардың, химиялық зертханалардың, қамыр илеу бөлімшелерінің бөлінулері, жабдықты жуудан және электр газбен дәнекерлеу жұмыстарынан алынып тасталады.

Ұн өндіру, ұн тарту цехының астық тазалау бөлімшесінде астықты тартуға дайындауды, ұнтақтау бөлімінде астықты ұнтақтауды қамтиды. Астықты астық тазалау машиналарында тартуға дайындау оның қоспалар бойынша сапа нормаларына сәйкестігін қамтамасыз етеді. Түзілетін астық қалдықтары сапалы көрсеткіштерге байланысты әр түрлі мақсаттарға сұрыпталады.

Бидай тарту бөлімінде тартылған кезде Жарма мен дунстарды ала отырып, Астықты ұнтақтау, оларды сапасы бойынша бөлу, жарма мен дунстарды ұнтақтау, ұн сорттарын қалыптастыру және бақылау орындалады.

Тасымалдау, тарту және елеу процесінде атмосфераға дәндік және ұнның шаңы бөлінеді. Ұн тарту цехының барлық жабдықтары шаң ұстағыштарда шаңдалған ауаны тазалайтын аспирациялық қондырғылармен жабдықталған.

Отын сипаттамасы мен ҚНжЕ II 35-76 "қазандық қондырғылары" талаптарына сәйкес қазандық түтін газдарын тазалауға арналған қондырғылармен жабдықталған. Күл ұстағыш құрылғы ретінде ЦН типті 4 циклоннан тұратын күл ұстағыш блоктары қабылданды-15-600*4УП. Түтін газдарын шығару Дну-9-1х-1500 түтін сорғыштарымен жүзеге асырылады. Кірпішті түтін шығаратын құбыр Dу=1000 Н=40м (ист.0003).    

Компрессорлық тоңазытқыш камераларда ФАК-1,5 екі агрегаты және ФУБС-2,5 екі агрегаты орнатылған. Хладагент ретінде фреон-12 қолданылады. Химиялық зертханада күкірт қышқылы қолданылады. Қамыр илеу бөлімінде ұн себу кезінде өлшенген заттар бөлінеді. Электр газбен дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезінде МР-4 электродтары және пропан-бутан қоспасы пайдаланылады. Жабдықты жуу кальцийленген содамен жүргізіледі. Зиянды заттарды жою максималды өнімділігі 39000м3/сағ болатын ВВУ-111/1 желдеткішінің көмегімен құбыр арқылы 8м биіктікте, диаметрі 0,8 м тазартусыз жүзеге асырылады. Шығарындылар құрамында: ұн тозаңы (ақуызға қайта есептегенде), дәнекерлеу аэрозольі, марганец диоксиді, фторлы сутегі, азот диоксиді, синтетикалық жуғыш заттардың аэрозолі, күкірт қышқылы, фреон, натрий карбонаты бар.

Бензин мен дизель отынын сақтау ГСМ қоймасында жүзеге асырылады (ист. 6006) әрқайсысы 10м3 екі сыйымдылықта. Мұнай өнімдерін сақтау, құю және төгу процесінде атмосфераға бензиннің көмірсутектері мен булары бөлінеді.

Кәсіпорында жөндеу-құрылыс жұмыстары үшін цемент (сит 6003) және майлы бояу (ист. 6004). Шығарындылар тазартылмаған және құрамында: цемент шаңы, бутил спирті, ксилол, сольвент және уайт-спирит бар.

Кәсіпорынның гаражында автокөлік сақталмайды. Кәсіпорын 5 ГАЗ-53 автокөлігін жалға алады. Мекемеде жеке автокөлік жоқ.

Кәсіпорында атмосфераға ластаушы заттардың 14 көзі бар,оның ішінде 8-і ұйымдастырылған. Шығарылған ингредиенттер-22.

Дүркінді және апаттық шығарындылар жоқ.

Шығарындылардың көздерін түгендеу жалпы бекітілген әдістемелерге сәйкес аспаптық өлшермен және есептеу әдістерімен жүргізілді.

Кәсіпорын бойынша ШРШ нормативтеріне қол жеткізу мерзімі мен жағдайына ластаушы заттардың шығарындысы:

 

Кесте 22 – ШРШ нормативтері

 

Ингредиенттердің атауы

Қолданыстағы қалпы т/жыл.

ПДВ 2006-10гг.

т/жыл

 

 

Азот диоксиді

0,165

8,342

 

 

Көміртегі оксиді

1,208

74,801

 

 

Дәнекерлеу аэрозоль

0,0078

0,0078

 

 

Марганец диоксиді

0,00088

0,00088

 

 

Фторлы сутегі

0,00122

0,00122

 

 

Көмірсутектер

0,001

0,001

 

 

Бензин буы

0,184

0,184

 

 

Күкірт қышқылы

0,00003

0,0003

 

 

Синтетикалық жуғыш зат

0,014

0,014

 

 

Натрий карбонаты

0,00045

0,00045

 

 

Ақ-спирит

0,126

0,126

 

 

Сольвент

0,078

0,078

 

 

Ксилол

0,149

0,149

 

 

Дихлордифторметан (фреон-12)

0,06

0,06

 

 

Ұнды шаң

0,081

0,081

 

 

Бутил спирті

0,039

0,039

 

 

Күйе

0,016

0,016

 

 

Көмірлі күл

0,0018

22,6364

 

 

Көмір шаңы

0,382

 

 

Астық тозаңы

0,932

0,932

 

 

Цемент шаңы

0,242

0,242

 

Күкірт диоксиді

0,7848

18,7848

 

 

Барлығы

4,09198

126,87858

ШРШ нормативінің төмендеуіне кәсіпорын өндірісін қайта құру есебінен қол жеткізілді.

Кәсіпорын атмосфераға шығарылатын ластаушы заттардың салмағы мен түрлік құрамы бойынша анықталған қауіптіліктің 3-ші санатына жатқызылған.

Жобада ШРШ нормативтерінің сақталуын бақылау қарастырылған.

 

 

Қорытынды

 

 

ШҚО Риддер қаласындағы азық-түлік комбинатының электр қондырғылары және электрмен жабдықтау. (мемлекеттік тілде) тақырыбындағы дипломдық жобада "Риддер азық-түлік өнімдері комбинаты" ЖШС электрмен жабдықтау жүйесін жобалау қарастырылған, энергетикалық жабдықтау жүйесін пайдаланудың тиімділігін арттыру, оны ұстау бойынша шығындарды азайту өндірістік процесін оңтайландыру жолдары белгіленген.

Есептік жүктеме олардың номиналды қуатын, саны мен жұмыс режимін көрсете отырып, электр қабылдағыштардың тізбесі бойынша реттелген диаграммалар әдісімен анықталған. Тұтынушылардың қуатын назарға ала отырып, трансформаторларды таңдау жүзеге асырылған есептік қуат алынды. Трансформаторларды таңдау кезінде келтірілген шығындар бойынша қондырғының екі ықтимал нұсқаларын салыстыру ұсынылған , оларды қарау кезінде ең ұтымды нұсқа таңдалған (2 ТСЗ-1000 кВ∙А)

Графикалық бөлімде 1 парақта кәсіпорынның бас жоспары ұсынылған. Жоспарда комбинат цехтарын орналастыру көрсетілген: макарон, ұн тарту, кондитерлік, нан-тоқаш, ашыған сүт, печенье өндірісі цехтары және қосалқы үй-жайлар. 3-парақта комбинатты қоректендіретін жеке тұрған қосалқы станцияның жоспары мен қимасы көрсетілген. 2-парақта Кәсіпорынды электрмен жабдықтаудың бір сызықты схемасы көрсетілген. РУ НН құрама шиналардың бір секциялық жүйесімен схемамен орындалған.

Сондай-ақ, ҚТ токтары есептелген, кабельдер мен схема элементтері таңдалған. Энергетикалық жүйенің қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз ету үшін және электр энергиясын тұтынушылар қосалқы станция үшін релелік қорғаныс және автоматика жүйесі жобаланды,ол қосалқы станцияның барлық элементтерінің жұмыс режимі мен жағдайын үздіксіз бақылауды жүзеге асырады және зақымданулар мен қалыпты емес жұмыс режимдерінің пайда болу мүмкіндігіне ден қояды. Релелік қорғаныс және автоматика схемасы 4 парақта берілген.

Электр тоғының зақымдануынан адамдарды қорғау үшін оқшаулама зақымдалғанда және электржабдықтарының жұмыстық жерге тұйықталуы үшін қосалқы станцияның жерге тұйықтау құрылғысы жобаланды, ал ғимараттар мен электржабдықтарын найзағайдан қорғау үшін қосалқы станцияның найзағайдан қорғауы жобаланды. Жобаның қауіпсіздік және экологиялық бөлімінде келесі мәселелер қаралды: техника қауіпсіздігі және өндірістік санитария бойынша жұмыстарды ұйымдастыру; еңбекті қорғау және өрт - жарылыс қауіпсіздігі шаралары; қоршаған ортаны қорғау және кәсіпорында қоршаған ортаны қорғау.

Экономикалық бөлімде цехтың электрмен жабдықтау жүйесінің техникалық-экономикалық негіздемесі есептелген, өзін-өзі ақтау мерзімі анықталды, сонымен қатар электр жетегін таңдау көрсетілді, цехтың электр жабдықтарын жөндеу және қызмет көрсету бойынша ЖТҚ ұйымдастыру қарастырылды, кесте жасалды. Сондай-ақ, бұл бөлімде электрмен жабдықтау жүйесін монтаждаудың өзіндік құны және кәсіпорын үшін электр энергиясының құны есептелген.

Осылайша, дипломдық жобаның тақырыбы өзекті болып табылады және өндірісте қолдану үшін ұсынылуы мүмкін.