Тэма 3.5. Распад двухполюснай сістэмы свету.

Чалавецтва на парозе інфармацыйна-тэхналагічнай цывілізацыі. Няздольнасць сацыялістычных краін эфектыўна асвоіць інфармацыйныя тэхналогіі ва ўмовах панавання таталітарных дыктатур. Распад гэтых дыктатур ва Ўсходняй Еўропе на мяжы 1980-х – 1990-х гадоў. Пройгрыш СССР гістарычнага спаборніцтва Захаду. Яго адступленне ў Еўропе. Аб’яднанне Германіі. Аднаўленне ёю суверэнітэта. Ліквідацыя Арганізацыі Варшаўскага Дагавора і Савета Эканамічнай Узаемадапамогі (1991 г.). Вяртанне ў сусветную палітыку рэгіёна Цэнтральнай Еўропы. Распад СССР. Слабасць Расіі. НАТО і ЗША ў Еўропе пасля развалу савецкага блока. Аднаполюсная сістэма свету, яе няўстойлівасць, праблема фарміравання многаполюснай сістэмы. Новыя цэнтры сілы ў сусветнай палітыцы на сучасным этапе.

 

Тэма 3.6. Еўрапейская і сусветная інтэграцыя (да пачатку 20 ст.).

Пераход заходняга свету ад індустрыяльнай да інфармацыйна-тэхналагічнай стадыі ў сваім развіцці. Глабалізацыя. Рухаючыя фактары еўрапейскай інтэграцыі, яе этапы. Інтэграцыйныя працэсы ў іншых рэгіёнах свету. Дзейнасць міжнародных арганізацый. Маастрыхтскія пагадненні. Рост рэальнага адзінства Еўропы, іншых рэгіёнаў свету, і яго адлюстраванне ў свядомасці людзей.

Маастрыхтскі працэс у 1990-я гады. Еўрапейскі Саюз, яго структура. Еўрапейская супольнасць. Крах таталітарных рэжымаў у краінах Усходняй Еўропы як фактар еўрапейскай інтэграцыі. Прыняцце былых сацыялістычных краін у НАТО і ЕС. Утварэнне Рэспублікі Беларусь і яе міжнароднае прызнанне. Рэспубліка Беларусь у сучасным свеце. Роля вядучых развітых дзяржаў у сучасным свеце. Дзяржавы “сямёркі” (“васьмёркі”). БРІК (Бразілія, Расія, Індыя, Кітай). Інстытуты міжнароднага супрацоўніцтва на сучасным этапе: Сусветная гандлёвая арганізацыя, Міжнародны валютны фонд і інш.

Праблема ўстойлівага міжнароднага развіцця на сучасным этапе. Прычыны няўстойлівасці: беднасць, рэлігійны фанатызм, распад шматнацыянальных дзяржаў, нацыянальны эгаізм і інш. Этнацыянальныя канфлікты на тэрыторыі былога СССР і Югаславіі, у іншых рэгіёнах свету. Сучасныя тэрытарыяльныя канфлікты. Блізкаўсходні канфлікт.

Палітыка дыктатарскіх рэжымаў як фактар нестабільнасці ў міжнародных адносінах. Міжнародны тэрарызм і праблемы яго пераадолення.

Новая роля НАТО ў сусветнай палітыцы. Войны ЗША і іх саюзнікаў у Іраку, Афганістане. Сучасныя праблемы глабалізацыі. Роля ААН у сучасным свеце. Праблемы яе рэфармавання.

 

ВУЧЭБНА-МЕТАДЫЧНАЯ КАРТА

 

Нумар раздзела, тэмы, заняткаў	Назва раздзела, тэмы заняткаў; пералік вывучаемых пытанняў	Усяго гадзін	Колькасць аўдыторных гадзін	Матэрыяльнае забеспячэнне заняткаў (наглядныя, метадычныя дапаможнікі	Літаратура	Формы кантролю ведаў
лекцыі	практычныя (семінарскія) заняткі	лабараторныя заняткі	Кіруемая (кантраліруемая самастойная работа студэнтаў)
	Раздзел 1. Тэарэтычныя пытанні гісторыі міжнародных адносін і знешняй палітыкі.
1.1	Уводная: сутнасць міжнародных адносін, іх суб’екты і асноўныя фактары. 1. Сутнасць знешняй палітыкі і міжнародных адносін. Дзяржава як іх галоўны суб’ект. 2. Асноўныя фактары знешняй палітыкі і міжнародных адносін (геаграфічныя, эканамічныя, фактар ваеннай сілы, культурныя і псіхалагічныя, этнавобразы і этнастэрэатыпы, маральныя фактары). 3. Геаграфія міжнародных адносін.
1.2	Фарміраванне сістэмнасці ў міжнародных адносінах. 1. Сістэмнасць у міжнародных адносінах як гістарычная з’ява. Нацыянальныя (агульнаграмадскія) інтарэсы – асноўны сістэмаўтвараючы фактар міжнародных адносін. 2. Міжнародная палітыка як сфера выяўлення суверэнітэта дзяржаў. Рэальная іерархія дзяржаў у міжнародных адносінах. 3. Гістарычныя формы сістэмы міжнародных адносін. Фактары інтэграцыі і дэзінтэграцыі сістэм. 4. Дыпламатыя і дыпламатычная служба.
	Раздзел 2. Версальска-Вашынгтонская сістэма як сістэма сусветнай палітыкі.
2.1	Міжнародныя адносіны на заключным этапе Першай сусветнай вайны. Пачатак фарміравання новай сістэмы міжнародных адносін. 1. Першая сусветная вайна як выява крызісу індустрыяльнай цывілізацыі. Пошукі выйсця з яго. “14 пунктаў” прэзідэнта В. Вільсана. 2. Выхад Расіі з вайны. Страта ею тэрыторыі Фінляндыі, Прыбалтыкі, Украіны і Закаўказзя. 3. Выхад саюзнікаў Германіі з вайны. Распад Аўстра-Венгрыі. 4. Камп’енскае перамір’е і ануляванне Брэсцкага мірнага дагавора.
2.2	Утварэнне Версальскай сістэмы міжнародных адносін. Версальская сістэма як незавершаны, пераходны тып сістэмы міжнародных адносін. 1. Пазіцыі дзяржаў па пытаннях пасляваеннага мірнага ўрэгулявання. Утварэнне Лігі Нацый. 2. Германскае і польскае пытанні на Парыжскай мірнай канферэнцыі. Іх рашэнне ў Версальскім дагаворы. 3. Мірныя дагаворы з саюзнікамі Германіі (Сен-Жэрменскі, Трнанонскі, Нейіскі, Сеўрскі). Тэрытарыяльна-палітычныя перамены ў Еўропе. 4. Германія і Савецкая Расія ў Версальскай сістэме. Версальская сістэма як незавершаны, пераходны тып сістэмы міжнародных адносін.
2.3	Эвалюцыя Версальскай сістэмы ў сярэдзіне 1920-х гадоў. 1. Суадносіны сіл у Еўропе і свеце пасля Парыжскай канферэнцыі. “Тылавыя” саюзы Францыі. 2. Рурскі крызіс і яго вынікі для міжнародных адносін. 3. Лакарнская канферэнцыя і яе рашэнні. 4. Змена пазіцый Германіі ў свеце. Яе ўступленне ў Лігу Нацый.
2.4	Заходні свет і Савецкая Расія (СССР) у еўрапейскай палітыцы ў першай палове 1920-х гадоў. 1. “Мірная перадышка” Савецкай Расіі ў 1919-1920 гг.у Паўночна-Заходняй Еўропе. 2. Польска-савецкая вайна і аднаўленне палітыкі экспарту рэвалюцыі. Рыжскі мір. 3. “Двухкалаёвая” савецкая знешняя палітыка ў 1920-я гады. Месца Германіі ў гэтай палітыцы. 4. Курс СССР на рэвалюцыю ў Германіі ў хлдзе Рурскага крызісу і яго правал і наступствы для савецкай знешняй палітыкі.
2.5	Фарміраванне Вашынгтонскай сістэмы міжнародных адносін і яе эвалюцыя да пачатку 1930-х гадоў. 1. Сітуацыя на Далёкім Усходзе пасля Першай сусветнай вайны. Вашынгтонская канферэнцыя 1921-1922 гг. і стварэнне Вашынгтонскай сістэмы. 2. Палітыка Савейкай Расіі (СССР) на Далёкім Усходзе і ў Кітаі ў 1920-я гады як фактар аслаблення Вашынгтонскай сістэмы. 3. Палітыка Японіі на Далёкім Усходзе. Пачатак яе агрэсіі супраць Кітая, утварэнне дзяржавы Маньчжоу-го. 4. Вашынгтонская сістэма як звяно (“плячо”) сусветнай сістэмы міжнародных адносін.
2.6	Міжнародныя адносіны ў Еўропе ў паслялакарнскі перыяд (1926 – 1932 гг). 1. Лакарнскі працэс у другой палове 1920-х – пачатку 1930-х гадоў. Барацьба Германіі за адмену асобных палажэнняў Версальскага дагавора. 2. Рапальская палітыка ў кантэксце Версаля. Яе “затуханне” ў пачатку 1930-х гадоў. 3. Праблема разбраення ў міжнародных адносінах у другой палове 1920-х – пачатку 1930-х гадоў Канферэнцыя па разбраенню. 4. Тэрытарыяльна-нацыянальныя праблемы ў міжнародных адносінах. Пытанне аб польскім “калідоры”. 5. Прыкметы крызісу Версальскай сістэмы.
2.7	Ад палітыкі калектыўнай бяспекі да блокавай палітыкі (сярэдзіна – другая палова 1930-х гадоў). 1. Устанаўленне фашысцкага рэжыму ў Германіі, яго знешнепалітычная праграма, метады і першыя крокі па рэалізацыі. 2. Паварот СССР да збліжэння з Зхадам. Праект Усходняга пакта. Дагаворы аб узаемнай дапамозе з Францыяй і Чэхаславакіяй. 3. Разрыў Германіяйабавязацельстваў, узятых па міжнародных дагаворах (1935, 1936 гг.). 4. Агрэсія Італіі супраць Эфіопіі і пазіцыя дзяржаў. Пачатак італа-германскага збліжэння. 5. Пазіцыя заходніх дзяржаў і СССР у сувязі з грамадзянскай вайной у Іспаніі. 6. Пачатак фарміравання агрэсіўных блокаў у 1936 – 1937 гг. 7. Характар палітыкі замірэння Германіі: яе мэты і вынікі ў 1933-1937 гг.
2.8	Міжнародныя адносіны на Далёкім Усходзе ў 1930-я гады. 1. Расшырэнне Японіяй агрэсіі ў Кітаі. Пачатак шыракамаштабнай япона-кітайскай вайны (1937 г.). 2. Савецка-мангольскія і савецка-кітайскаія адносіны на фоне японскай агрэсіі ў Кітаі. 3. Брусельская канферэнцыя (лістапад 1937 г.) і крах Вашынгтонскай сістэмы. Пагадненне Арыта-Крэйгі 1939 г. 4. Абвастрэнне савецка-японскіх адносін у канцы 1930-х гадоў і яго еўрапейскі рэзананс.
2.9	Крах Версальскай сістэмы ў канцы 1930-х гадоў. 1. Аншлюс Аўстрыі Германіяй, яго ўплыў на сітуацыі ў Еўропе. 2. Чэхаславацкі крызіс 1938 г., пазіцыя заходніх дзяржаў, СССР і Польшчы. 3. Міжнародны палітычны крызіс 1939 г. 4. Англа-франка-савецкія палітычныя і ваенныя перагаворы 1939 г. Прычыны іх правала. 5. Выбар СССР на карысць дагавора з Германіяй, яго падрыхтоўка і падпісанне. Сакрэтны пратакол як яго інтэгральная частка. 6. Міжнароднае значэнне савецка-германскага дагавора.
	Раздзел 3. Міжнародныя адносіны ў перыяд і пасля Другой сусветнай вайны.
3.1	Міжнародныя адносіна на першым этапе Другой сусветнай вайны. 1. Пачатак Другой сусветнай вайны і палітыка СССР. Савецка-германскі дагавор аб дружбе і граніцы. 2. Савецка-фінляндская вайна і яе міжнародныя вынікі. 3. Тэрытарыяльныя перамены ў Еўропе і свеце ў 1940-1941 гг. 4. Эвалюцыя пазіцыі ЗША на першым этапе Другой сусветнай вайны. 5. СССР паміж Германіяй і Захадам на першым этапе вайны. Правал савецка-германскіх перагавораў 1940 г. і нападзенне Германіі на СССР.
3.2	Міжнародныя адносіны ў 1941-1945 гг. Пачатак фарміравання новай сістэмы міжнародных адносін. 1. Утварэнне антыгітлераўскай кааліцыі ў 1941-1942 гг. 2. Пытанне аб другім фронце ў Еўропе ў адносінах дзяржаў антыгітлераўскай кааліцыі. 3. Пытанні пасляваеннага тэратарыяльна-палітычнага ўладкавання ў Еўропе ў адносінах дзяржаў антыгітлераўскай кааліцыі. 4. Раскол і аслабленне фашысцкага блока ў 1944 – пачатку 1945 г. 5. Узаемадзеянне заходніх саюзнікаў і СССР на заключным этапе вайны (ад Ялцінскай канферэнцыі да капітуляцыі Японіі).
3.3	Узнікненне двухполюснай сістэмы свету. 1. Тэрытарыяльныя змены ў Еўропе і свеце пасля Другой сусветнай вайны. Новыя суадносіны сіл. 2. Утварэнне ААН, яе Статут і роля ў пасляваенным свеце. 3. Пытанне аб мірных дагаворах з Германіяй і яе саюзнікамі. Падпісанне дагавораў з еўропейскімі саюзнікамі Германіі (1947 г.) і з Японіяй (1951 г.). 4. Пачатак халоднай вайны (1945 – 1947 гг.). Стварэнне двух ваенна-палітычных блокаў. 5. Германская праблема ад расколу Германіі да узвядзення Берлінскай сцяны (1961 г.). 6. Глабальная канфрантацыя СССР і ЗША. Яе праўленне ў лакальных канфліктах.
3.4	Глабальныя праблемы чалавецтва. 1. Рост уплыву на палітыку масавых рухаў пасля Другой сусветнай вайны. 2. Сутнасць глабальных праблем. Праблема ядзернай катастрофы. 3. Праблема голаду і недахопу іншых рэсурсаў. 4. Экалагічная праблема і праблема масавых захворванняў. 5. Тэрарызм як глабальная праблема. 6. ААН і глабальныя праблемы.
3.5	Распад двухполюснай сістэмы свету. 1. Крызіс і распад сацыялістычных сістэм у краінах Усходняй Еўропы. Развал СССР. 2. Аб’яднанне Германіі. Адноўленне ею суверэнітэта. 3. Ліквідацыя Арганізацыі Варшаўскага дагавора і СЭУ (1991 г.). 4. Аднаполюсная сістэма свету, яе няўстойлівасць, праблема фарміравання многаполюснай сістэмы на сучасным этапе.
3.6	Еўрапейская і сусветная інтэграцыя (да пачатку 20 ст.). 1. Рухаючыя фактары еўрапейскай інтэграцыі, яе этапы. Маастрыхскі працэс. 2. Інтэграцыя былых сацыялістычных краін і міжнародныя структуры. Рэспубліка Беларусь і еўрапейская інтэграцыя. 3. Інстытуты міжнароднага супрацоўніцтва на сучасным этапе: Сусветная гандлевая арганізацыя, Міжнародны валютны фонд і інш. 4. Праблема ўстойлівага міжнароднага развіцця на сучасным этапе. Роля ААН, праблема яе фарміравання.
	Усяго: