Организация обороны страны. Эвакуация. Перевод промышленности на военные рельсы.

Ужо 22 верасня 1939 г. камбрыг Крывашэін і генерал Гудэрыан прымалі сумесны ваенны парад у Брэсце. Да 25 верасня заходнебеларускія землі былі поўнасцю заняты савецкімі войскамі, а 28 верасня падпісаны дагавор аб сяброўстве і мяжы паміж СССР і Германіяй, па якім часткі Варшаўскага і Люблінскага ваяводстваў перайшлі пад уплыў Германіі, а Літва – СССР. Хутка рашэннем Савецкага ўрада да Літвы былі далучаны Вільня і Віленскае ваяводства.

Большасць насельніцтва ўспрыняла паход Чырвонай Арміі з радасцю. У гарадах утвараліся часовыя ўпраўленні, а ў вёсках сялянскія камітэты, якія разглядалі гаспадарчыя, адміністрацыйныя, культурна-асветніцкія пытанні. 28 –30 кастрычніка 1939 г. Народны сход Заходняй Беларусі абвясціў усталяванне савецкай улады, нацыяналізацыю банкаў і буйной прамысловасці, канфіскацыю памешчыцкіх зямель. Было прынята рашэнне прасіць Савецкі ўрад аб далучэнні Заходняй Беларусі да БССР. Далучаная да Савецкай Беларусі тэрыторыя падзялілася на 5 абласцей і 101 раён. Утвараліся новыя органы ўлады, на дзейнасць якіх значны ўплыў аказвалі партыйныя і камсамольскія работнікі, працоўныя, прысланыя з СССР. Не ведаючы мясцовай спецыфікі, звычаяў, мовы, многія з іх выклікалі недавер і расчараванне мясцовага насельніцтва. Нацыяналізаваліся не толькі буйныя, але і дробныя прадпрыемствы. Праходзіла рэканструкцыя і будоўля новых заводаў і фабрык, павялічылася колькасць рабочых месцаў. Адкрыліся нацыянальныя школы, бясплатныя бальніцы і медыцынскія пункты.

Адмоўную ролю адыграла рэпрэсіўная палітыка сталінскага ўрада, у выніку якой на чэрвень 1941 года ў Сібір, Казахстан і іншыя рэгіёны СССР было дэпартавана больш за 120 тысяч асаднікаў, заможных сялян, бежанцаў. На працягу другой паловы 30-х гг. былі арыштаваны і загінулі ў турмах кіраўнікі і дзеячы беларускага нацыянальнага руху М. Гарэцкі, Б. Тарашкевіч, С. Рак-Міхайлоўскі, І. Дварчанін і інш. Былі разгромлены падпольныя арганізацыі прапольскага накірунку.

І ўсё ж аб’яднанне заходнебеларускіх зямель з БССР мела вельмі вялікае значэнне: пасля доўгага перапынку амаль усе тэрыторыі з пераважнай большасцю беларускага насельніцтва мелі адзіныя межы; гэта спрыяльна адбілася на развіцці беларускай нацыі. Значныя змены адбыліся ў сацыяльна-эканамічным і культурным жыцці заходніх абласцей БССР.

Ужо на другі дзень вайны з’явілася дырэктыва аб арганізацыі ўзброеных добраахвотных атрадаў для аховы ад падрыўных дзеянняў ворага; на Беларусі дзейнічала 78 знішчальных батальёнаў, групы самааховы ў вёсках. За лета 1941 г. з тэрыторыі БССР было вывезена на Усход 99 фабрык і заводаў, электрастанцый, звыш 58 тысяч адзінак сельскагаспадарчай тэхнікі, 1,5 мільёна чалавек. У той жа час вялізныя ваенныя склады трапілі ў рукі ворага.

 

Боевые действия на территории Беларуси летом 1941 года.

22 червеня 1941г. гiтлераускiя войскi уварвалiся у межы СССР. Удар групы армii 'центр' прынялi на сябе армii Заходняй асобай ваеннай акругi, пераутворанай у Заходнi фронт: 3-я i 10-я армii, што абаранялiся у раёне Беластока i Гродна, а таксама 4-я у раёне Брэста. Адлiчылiся абаронцы Брэскай крэпасцi. Прарвау абарону немцау яны накiравалiся на Усход. Адна групоука ад Сувалак на Вiльню i Мiнск, другая ад Брэста на Баранавiчы i на Мiнск.Нягледзячы на упартае сапрацiуленне, Мiнск немцы захапiлi. Былi прыняты меры па мабiлiзацыi сiл на адпор врагу:1.Дапамога чырвонай армii.2.Разгортванне партызанскай барацбы.3.Мабiлiзацыя людзей у чырвонаю армiю.4.Фармiраванне народнага апалчэння.5.Будаунiцтва акопау i плiндажэй.У пачатку лiпеня 1941г. арганiзуецца лiнiя абароны на аходняй звiне i няпры(маршал Цiмашэнка). Упартыя баi шлi за Оршу, Барысау, Вiцебск. Цаною вялiкiх страт немцы захапiлi гэтыя гарады.З 4 па 27 лiпеня шла абарона Магiлёва, савецкiя войскi аставiлi горад. 19 Жнiуня гiтлерауцы захапiлi горад Гомель. Страты Заходняга фронту склалi 400000 чалавек з агульнай колькасцi 750 чалавек. Двухмесячныя абарончыя баi савецкiх войск у Беларусi не дазволiлi рэалiзаваць план 'Маланкавай вайны'. У ся адказнасць за страты была ускладзена на камандуючага Заходнiм фронтам генерала Паулава, якi быу растрэляны. К жнiуню 1941г. немцы захапiлi усю тэрыторыю Беларусi.

Боевые действия на фронтах Великой Отечественной войны летом-осенью 1941 года.

Первые дни войны. (до 10 июля 41). Со стороны Герм 3 группы армии - им противостоят 5 сов фронтов (С, С-З, З, Ю-З,Ю). С немецкой стороны активно действуют авиация, артиллерия и глуб. прорывы танков и моторизов. отделений. Быстрое продвижение пехоты рассеивает наши части и окружает их. С нашей стороны: отсутствие ясной картины, неразбериха, неопределенность  отступление. Группа армий Центр действует в Зап. направ., ей противостоит Зап. фронт (Павлов). В конце июня наши части потерпели ряд серьезн. поражений, крупные соединения попали под окружение под Белостопом и Минском. Павлов отстранен, за него Тимошенко. Павлов - расстрелян. Героизм защитников Брестской крепости: начиная с 22 июня до последних дней июля, защищали Брестскую крепость без всякой связи от нем. пехот. дивизии, 3,5 тыс. защитников. Капитан Зубачев и комиссар Фомин.На Ю.-З. действует группа армии Юг. Здесь противостоит более мощная группировка (Карпонос и Поленев), Кровопролитные бои в р-х Ровно, Луцк, Дубна.. Ген. Потапов (ком. 5-й танк. армии) сорвал план стремит. наступл. на Киев. На севере группа армии Север (Попов, Кузнецов) Осн. направ. Ленинград (создано 3 линии обороны). 26 июня Финляндия вступает в войну. Там находилась группа армии Норвегия.Итоги: Приграничное сражение Германия выиграла. Продвижение вглубь составило 350-600 км. На Западе мах, на Ю-З и на С-З врага удалось остановить. Захвачены Латвия, Литва, Белоруссия, часть Эстонии, Украины и Молдовы. Советские войска понесли крупные потери. Германия потеряла 92 тыс. убитыми и ранеными, 1284 самолета, 50% танков. Гл. итог: свободу действий Гитлер не получил. Воор. силы СССР не были уничтожены. Переход Красной армии от попыток контрнаступления к стратегической обороне. В конце 1-й декады июля наступила пауза в воен. действиях.2. Второй этап 10июля-30 июля 1941 г.:10 июля группа армии Центр возобновляет наступление в Зап. направл. Начинается Смолен. сражен. (июль-сентябрь 1941 г.) - самое крупное сражен. лета 1941 г. Оно началось с прорыва танковых групп Гудермана и Гота. Нанесение ударов танковыми клиньями. Непосредственно обороной Смоленска руководил генерал Лукин. Несмотря на героизм защитников 16 июля Смоленск был взят, но до 29 июля имели место очаги боев. Во 2-й половине июля Советские войска нанесли контрудар под Ельней. Значение: Сходу Москву взять не удалось.3. Боевые действия 30 июля-сентябрь 1941 г.: 30 июля Гитлер принимает “роковое” решение: директива ОКВ № 34 приостанавливала наступление на Москву. Ставка делалась на группы Север и Юг% на захват Ленинграда, Украины и Кавказа. В соот.ветствии с решением Гитлера часть сил центра перебрасывалась на Ю-З направление. В июле начинается киевское сражен. Июль-сентябрь: Киевс. сражен. Обороне Киева предшествовало окружение крупной группировки наших войск в р-не Умани. Гитлер отдает приказ взять Киев 8 августа. На сент. приходится кульминация сражения за Киев. Часть наших войск переброшены на восточ. берег Днепра, а большая часть ост. на зап. Приказ Сталина - стоять насмерть. Жуков настаивает - остальную часть переправить на восточ. берег во избежание окружения. Но Сталин запретил. Крупная грппировка наших войск оказалась в окружении. Вина за окружение падает на Сталина и др. В окружен. оказалось около 200 тыс. чел. Уничтожено 10 дивиз. противника - около 100 тыс. чел. В августе оборона Одессы (73 дня) и Севастополя (250 дней). Группа армии Север продолжает наступл. под Ленинградом. 8 сент. - сомкнуто кольцо блокады вокруг Ленинграда. (900 дней).4. Итоги 3-мес. войны. Крас. армия понеса больш. потери, но сохранила боеспособность. Отпор врагу возрастает. Нем. войска не сумели овладеть Лениградом, Москвой, всей Украиной и Кавказом. Темпы наступления снизились с 30 км в сутки до 1,5-5 км.Потери немцев к концу сентября около 500 тыс. чел. Наши потери: 2,5-3 млн. (большая часть - в плену). Общее число пленных за году войны - 5 млн. чел., со стороны нем. - 4 млн. чел. Цели плана Барбароса не достигнуты, план терпит неудачу.