Czynnik geograficzny – regionalizm fizyczny a funkcjonalny

· do 2001 – czynnik wybijający się na pierwszy plan

· Katzenstein to krytykuje – region to produkt wspólnoty kultury, historii – jest zjawiskiem, pojęciem dynamicznym, twór o płynnych granicach (zmiana członkostwa, zmiana samorefleksji regionu)

· Haetner analogicznie – nie ma naturalnych granic regionu, geogr. nie determinuje regionu – jest on konceptem poznawczym, – jeśli społeczność widzi siebie jako wspólnotę – należy to rozumieć jako region.

· Geoekonomia - czynnik geograficzny zastąpiony przez powiązania geoekonomiczne, dla realizacji interesów – poszerza się wpływy przez poszerzanie wpływów gosp

· Adler – czynnik geogr jest niewiarygodny i nie przystaje do wsp stos międz.

Pozostaje to nadal kwestią sporną, zależy od tego co badamy – interakcje mdzy państwami czy badanie bezpośredniej bliskości geograficznej i jej wpływu na wsp

np. EU – tworzenie stref wolnego handlu (np. z Koreą Pd – dowód odterytorialnienia regionu)

Regionalizm fizyczny zastępuje regionalizm funkcjonalny. Dla opanowania anarchii nie jest ważna geografia Ważne są: poziom handlu mdzy partnerami, mdzy regionami i łączenia regionów, poziom mobilności kapitału, osób, poziom zinstytucjonalizowania procesu podejmowania decyzji, rola instytucji ponadnarodowych, poziom koordynacji polit monetarnej / fiskalnej

 

Podsumowanie - REGION

wymaga		Narzędzie
- zestawu idei, zasad - wspólnych interesów i celów - wspólnego programu (pozwala na instytucjonalizację i kooperację) - jednorodnej strategii działania	de iure(zasady, normy, reżimy, instytucje) (EU) de facto– wsp nieformalna (ASSEAN)	- kształtowania przyjaznego śr międz. - pomocy w realizacji własnych celów - budowy prestiżu, - instytucjonalizacji wsp

GLOB - proces top-down (państwa / elity narzucają) (???) REGION –proces oddolny (???)

 

R jako regionalny kompleks bezpieczeństwa (RKB) - subsystem – powiązany interesami bezp.

Morgan, Leik – szerokie podejście - wspólna percepcja zagrożeń godzących w interesy
(np. przekroczenia połowów)

proces tworzenia regionów – bardzo różnie ujmowany

Szkoła kopenhaska

Buzan „Regions and Powers,. The structure of International Securirty” 2003

Katzenstein A Worls fo Regions – Asia & Europe in the American Imperium, Core States

- bezpieczeństwo regionów określonych geograficznie.

– grupa państw o zbliżonej/powiązanej percepcji Bezp., nie mogą go zapewnić samodz.

- przejaw regionalizacji bezpieczeństwa narodowego i mn.

- subsystem mn o określonej strukturze wewnętrznej.

Zależności:

(a) pozytywne – współpraca gospodarcza, wspólne interesy;

(b) negatywne - brak zaufania, podejrzliwość, rywalizacja.

 

 

Gdy przewaga:

- negatywnych integracji ® dominacja zagrożenia i rywalizacji (odbicie w regionie anarchii SM) ® ryzyko konfliktu rośnie

- pozytywnych interakcji® zawiązuje się wspólnota bezp. eliminując konflikty wewnątrz regionu

W zależności od stopnia instytucjonalizacji i rodzaju relacji mdzy uczestnikami ® FORMY RKB:

(a) równowaga sił ® (b) strefy wpływów (hegemoniczny przymus), ® (c) koncert państw, ® (d) pluralistyczna wsp. bezp., ® (e) hegemon. przywództwo oparte o porozumienie, ® (f) wspólnota bezp

końcowy etap ® instytucjonalizacja bezp ® system bezp. zbiorowego

Działania org regionalnych wobec konfliktu:

(a) jednolite stanowisko, (b) tworzenie norm regionalnych, (c) budowa stabilnego środowiska regionalnego, (d) strategia izolacji konfliktu + mediacji.

(a) – kluczowe dla skuteczności działań dla zapewnienia regionalnego bezp.

Funkcja RKB:

(a) gwarantują Bezp. / stabilność wewnątrzregion, (b) udział w mechanizmach budowy zaufania (CSBM) (c) przełamywanie stereotypów (d) wspólne działanie p-ko zagrożeniom (e) wspólne standardy

Funkcja RKB wobec SM:

(a) sworznie regionalnej wsp, (b) współzależność mdzy regionami (wobec zagrożeń o skali globalnej)

ale: znacząca rola globalnych mocarstw w większości RKB

Analizę Bezp. można ograniczyć do interakcji w regionie. Zależności zachodzą pomiędzy podmiotami w regionie, rzadko pomiędzy regionami Zagrożenia – generalnie występują regionalnie. np.: Afryka – problemy etniczne, walka o surowce / Azja – walka o terytoria / dominację. Regiony powinny być traktowane jako mini systemy mn; RKB nie mylić z regionalizmem. (kultura itp. nie mają znaczenia).

Tzw strefy / państwa buforowe izolują regiony, np.:

- Afganistan między Bliskim Wschodem i Azją Południowo-wschodnią

- Linia Polska-Węgry-Jugosł oddzielała blok wschodni od zachodniego (zimna wojna).

Regiony

1. nieustrukturalizowane –interakcje nie stworzą struktur bezp. (gł. problemy wewnętrzne)

2. RKB – ustrukturyzowane – jest ich 11

a. scentralizowane wokół jednego globalnego mocarstwa: Am Pn, Europa, Rosja

b. RKB Wielkich mocarstw – Azji Wschodniej

c. standardowe – bez global level power (Azja Pd, BW, Afryka: Zach, Pd, Pn, Wsch, Śr, Róg)

Powstały w oparciu o współzależn. w ramach RKB. Bezp wiąże się z bliskością geogr i poczuciem bezpieczeństwa.

 

***

 

Zmiana układu sił w systemie (strukturalna zmiana)

1. Jednobiegunowść Wohlforth

1. Pax Americana?
2. Inny hegemon (państwo, organizacja)
3. Rząd światowy?

2. Jedno-wielobiegunowść Huntington

Sojusze powstałe na bazie ideologii i układów między supermocarstwami ustępują miejsca przymierzom określanym przez kulturę i cywilizację. (…) uskoki między cywilizacjami stają się głównymi liniami konfliktów w polityce globalnej

3. Wielobiegunowość

1. Nowy koncert mocarstw narodowych (wielobiegunowa równowaga sił)
2. Międzybiegunowy (interpolarny) – wielobiegunowy kooperacyjny (w ramach systemu ONZ?)

4. Bezbiegunowść Haass

chaotyczna dystrybucja siły – dyfuzja siły

Anarchia strategiczna (wycofanie się USA, izolacjonizm, walka o spadek pohegemonistyczny; spadek znaczenia państw narodowych i zmierzanie do neośredniowiecznej anarchii – zalążki rewolucji globalnej)

Idealna społeczność międzynarodowa (samorząd światowy?)

5. Asymetryczna wielobiegunowość – Ney – 3 wymiary gry międzynarodowej

- globalny (1. top level – siła wojskowa jest jednobiegunowa:

- międzypaństwowe stosunki ekonomicznej – świat wielobiegunowy;

- dyfuzja potęgi- (bottom level) – transnarodowe stosunki, działalność NGOs itp.

6. Mahbubani – szkoła singapurska „ The new asian hemishepre ”

– zwmocnienie grupy „reszty” bo wykorzystała wartości zachodu

– adaptacja RD, wolny rynek, rządy prawa, pragmatyzm

Strategia adaptacji, beneficjent, brak alternatywnej koncepcji porządku mn.

7. Amsden „The rise of the rest”

– kryzys finansowy wzmocnił grupę reszty wobec obszaru euroatlant

 

Wykład 3 05.03.15

 

Globalizacja jako proces w Int.Reg. Podręcznik G –a SM – Haliżak, Kuźniar, Symonides

Unikać skrajności: - nie banalizować G w Integr. Region. – bez determinizmu G w IR (przenikanie IR przez G)

Koncepcja R. funkcjonalnego - KLUCZOWE

1. Ogólne pojęcie G

GLOBALIZACJA jako:

Termin: pojawił się w Webster's Dictionary w ‘61, wcześniej używany był termin "globalny”

Ideologia: integracja /unifikacja narodów, państw w skali globalnej.

Proces: budowa, poszerzanie, pogłębiania powiązań i współzależ gosp, polit, kult, nauk, relig.

intensyfikacja wszystkich sfer (nawet przestępczości)

Istota: przekształcenia rodzące strumienie wzajemnych oddziaływań

wzrost: (a) powiązań między podmiotami życia międz. (strumienie handlu, inwestycje, finanse, migracje kulturowe), (b) odziaływań (lokalne wydarzenia na inne części i cały świat)® zanikanie: (a) granicy lokalne – globalne, (b) barier politycznych, (c) różnic kulturowych, (d) różnic w systemach prawnych, (e) znaczenia geografii i dystansu ® świat „one place”.

Zjawisko: złożone, wielowymiarowe, wykracza poza ekonomię i finanse, obejmuje: polit, bezp, ekologię, kulturę, religię – wszystko co składa się na Int.Region.

Najczęściej używane w odniesieniu do: zaawansowanej formy dział gosp realizowanej równocześnie na płaszczyźnie: (a) mn, (b) rynków, sektorów i przedsiębiorstw,

 

(Haliżak – ekonomia jest polityką)

Historia G

· nie jest zjawiskiem nowym: wczesne cywilizacje – wymiana handlowa – początek procesów G rozumianych jako wzrost mn wymiany handlowej

· nowożytnie XVIII / XIX – początki (Wallerstine – od odkryć geogr – protoglobalizacyjne ruchy)

· zjawiska przygotowawcze powodują wzrost zamożności jednostek- pojawiają się potrzeby ponad egzystencjalne daje podstawę dla światowych rynków finansowych.

· Rozwój G przypada po II WŚw, (Początki " Ery G. " ® powstanie systemu Bretton Woods ’44 (powojenny ład gosp).) w l’ 60. i 70. XX w. (Rozwój G. ® l’70 i wzrost roli kapitału: (a) tania energia i transport + (b) nowe technologie _ (c) finansowa deregulacja (post-Bretton-Woods).

· W l’ 90 G nabiera tempa i charakteru, przyczyniają się: (a) rewolucja naukowo-techniczna, (b) liberalizacja przepływów finansowych, (c) działalność korporacji transnarodowych (KTN).

Faktyczna G. ® ekonomia + kult masowa, edukac, nauka, badania (wszystkie dziedziny życia).

 

5. Czynniki kształtujące proces G:

siły i procesy kt. doprowadziły do powstania firm mn, a następnie globalnych (przygotowanie G):

technologiczne:	społeczne:	polityczne:	ekonomiczne:
-rewolucja przemysłowa XVIII w. -rewolucja transportowa -produkcja masowa	-konsumpcja -ujednolicanie się upodobań konsumentów	- redukcja barier handlowych -prywatyzacja -standardy techniczne	-handel światowy -wzrastające dochody indywidualne -światowe rynki finansowe.

· postęp naukowo-techniczny – „napędza” G. i jednocześnie jest przez nią napędzany np. przez działalność KTN, które intensywnie tworzą i efektywnie wykorzystują innowacje techniczne;

· zmiany w konkurencji mn – zmiany w zakresie popytu (częściowe ujednolicanie potrzeb, dynamizacja zapotrzebowania na nowoczesne towary i usługi), podaży (zasięg, elastyczność) i warunków działania przedsiębiorstw na rynku mn;

· polityka ekonomiczna państw – oddziałuje pozytywnie na przebieg G. dzięki usuwaniu przeszkód i zniekształceń rynków i stymulowaniu ich sprawnego działania, otwieranie gospodarki na integrację z gospodarką światową i reformy rynkowe (liberaliz., dereg, prywat)

· stały postęp w liberalizacji handlu światowego – znoszenie barier w przepływie towarów;

· liberalizacja przepływów kapitałowych i deregulacja rynków finansowych.

Sprzyjające G - przemiany polit i instytucjonalne, w skali świata i pojedynczych krajów: (a) upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny, (b) liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych, proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż gosp.

 

Definicja G

Różne df zwracają uwagę na różne aspekty, zależnie od dziedziny i płaszczyzny działania G.

Wspólne ® G to zwiększanie się znaczenia wzajemnych międzynarodowych powiązań.

 

Df aspekt ekonomiczny

· proces pogłębiania powiązań ekonom. Mdzy krajami, regionami i ugrupowaniami na skutek:
(a) liberalizacji, (b) postępu technicznego ® swoboda i szybkości zawierania i realizacji transakcji mn, przepływów dóbr/usług i czynników produkcji (kapitał, wiedza, praca, inform.) (c) innowacji, (d) ekonomii wiedzy ® rozwój i upowszechn. instyt. i mechanizm. rozw. gosp.

· klient globalny + liberalizacja rynków = Ýwymiany i obrotów handlowych, ß kosztów,
Ý transnarodowej konkurencji

Gospodarka globalna: globalne spoiwo >> nie jest prostą sumą, tylko systemem powiązań