Formy regionalizacji ekonomicznej

strefa wolnego handlu	likwidacji ceł i ograniczeń pozataryfowych, kraje czł. - swoboda stosowania narzędzi polityki handlowej wobec krajów spoza ugrupowania, np. Eur. Stow. Wolnego Handlu (EFTA), Śr-Eur Strefa Wolnego Handlu (CEFTA), Pn-Am Strefa Wolnego Handlu (NAFTA)	Podstawa wprowadzenia to liberalizacja obrotów handlowych
unia celna	likwidacja ceł i ogr. Pozataryfowych + wspólna polityka handlowa wobec krajów spoza ugrupowania
unia ekonomiczna (gosp)	wyższa forma wspólnego rynku, czł. harmonizują wszystkie polityki wpływające na warunki konkurencji (podatkową, monetarną, społeczną itp.)
unia walutowa (monetarna)	forma integracji obejmująca także wspólną walutę
unia polityczna	unifikacja części lub całości polityki zagranicznej i obronnej

Najważniejszy układ regulujący harmonogram liberalizacji obrotów handlowych to General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) - 30 X ‘47, miał chronić wynegocjowane przez uczestników koncesje celne. Kontynuacja GATT to WTO (World Trade Organization).

Podstawowa zasada WTO – niedyskryminowanie i równość traktowania.

 

Struktura funkcjonalna działa w oparciu o porozumienia ustanawiające preferencje handlowe;

- porozumienia całościowe / globalne – jak WTO

- mechanizm napędowy to liberalizacja handlu celem przyśpieszenia wzrostu gosp i dobrobytu

 

niedoskonałości mechanizmów globalnych – krótkookresowe korzyści, polityka przerzucania kosztów na partnerów ®- porozumienia regionalne: negocjowanie kompleksowych umów regulujących wiele dziedzin wsp albo całościowo albo stopniowo od jednej formy integracji do drugiej

 

różne rodzaje regionalizmów po II WŚw opracowane teoretycznie zastosowane w praktyce w 6 stadiach integracji. Ostateczna faza – unia polityczna (dowodzi, że główną siła napędową integracji ekonomicznej są motywy polityczne).

84% porozumień zarejestrow. w WTO to strefy wolnego handlu – najprostsze, dające duże korzyści.

 

Intensyfikacja porozumień – po ’95, po ustanowieniu WTO, skokowy wzrost – funkcja samego powstania WTO (’95 podpisanie 130 regionalnych porozumień handlowych, do 2015 – około 400)

Niemal każdy członek WTO przynależy do jakiegoś porozumienia regionalnego

Dominują bilateralne – około 75% wszystkich porozumień

20% notyfikowanych w WTO to układy między krajami rozwijającymi się (w procesie transformacji)

26% to porozumienia rozwijające się – rozwinięte 13% pomiędzy krajami rozwiniętymi

Globalne Południe dominuje w tych porozumieniach, narzędzie włączania się w gosp światową

Udział w porozumieniach wzrasta

- poszerzenie UE w Eur – poszerzenie o 14 krajów,

- zachęcanie państw członkowskich o zawieranie porozumień z innymi ugrupowaniami (MERCOSUR- Argentyna, Brazylia, Paragwaj, Urugwaj, Wenezuela (od 2012) i innymi państwami

- FTAA – wspólna strefa wolnego handlu obu Ameryk – trwają negocjacje (miała wejść ’05)

56% światowego handlu odbywa się w ramach porozumień regionalnych.

II fala regionalizacji powoduje proliferację członkostwa, zaczyna na siebie nachodzić.

WTO a porozumienia regionalne

- ryzyko naruszania klauzuli największego uprzywilejowanie itp.

- Singapur’96 – prymat systemu wielostronnego uwzględnia rozwój porozumień regionalnych gdy ich porządek prawny będzie zgodny z WTO

- potwierdzone przez konferencję z Doha – protokół potwierdza powyższe (mimo, że runda jeszcze się nie zakończyła) – procedura notyfikacji porozumienia regionalnego – mechanizm gwarantowania zgodności porozumienia regionalnego z zasadami WTO

 

Podstawa prawna ®zasada niedyskryminacji z wyjątkami:

Porozumienia regionalne z definicji mają dyskryminacyjny charakter – preferencje dla członków – naruszają klauzulę najwyższego uprzywilejowania

 

- art. XXIV GATT – klauzula ułatwień dla krajów rozw się, ’79 (Enabling Clause)

- art. V GATS - Economic Integration

formalnie – art. XXIV dotyczą tylko unii celnych i porozumień o wolnym handlu – interpretacja rozszerzyła to na inne formy porozumień- musi być nim objęty cały handel mdzy uczestnikami – (substiatialy whole trade), interpretacja od ‘94

mają służyć ułatwieniu handlu mdzy członkami i nie mogą zwiększać barier handlowych, strony muszą unikać barier handlowych dla innych członków – działanie w dobrej wierze

 

Test zgodności w WTO wobec każdego porozumienia.

Możliwe są jednostronne preferencje – wymaga to zgody ¾ czł WTO (waiver) – porozumienie UE a kraje ACP (47 krajów) - African, Caribbean, and Pacific Group of States.

 

Runda Tokijska ’79 – deklaracja kończąca rundę – klauzula ułatwień – preferencyjne inicjatywy handlowe mdzy krajami rozwijającymi się powinny pomagać w ich rozwoju a nie tworzyć bariery i ograniczenia handlu

Art. XXIV GATT – kraje rozwinięte nie powinny oczekiwać wzajemności wobec znoszenia ceł i ułatwień. W praktyce handlowej ryzyka – przesunięcie handlu, zmiana kierunku handlu (np. jednostronna liberalizacja nieskuteczna w obliczu infant industries krajów rozwijających się, kt są zagrożone konkurencją w wypadku braku działań protekcjonizmu państwa).

 

Doha – notyfikacja – różne mechanizmy notyfikacyjne dla różnych podstaw prawnych porozumień.

- porozumienie z art. XXIV GATT – notyfikacja do Rady ds. Handlu Towarami

- porozumi z klauzuli ułatwień - notyf w Komitecie ds. Handlu i Rozwoju

- porozum na podst art. V GATS – notyf w Radzie ds. Handlu Usługami

każdy organ ma własne procedury i wytyczne(настанови), samodzielnie prowadzi test zgodności

- członkowie - statystyki handlowe - reguły pochodzenia - środki ochronne dla innych czł,

- rozstrzyganie sporów - projekcje co do przesunięć handlu

test zgodności + kontrola porozumienia ® pozytywny efekt ® aprobata

dodatkowy mechanizm zabezpieczający – co 2 lata składa sprawozdanie

 

Bhagwati – porozum. regionalne osłabiają narzędzia multilateralne, zmniejszając zainteresowanie nimi.

+ natura dyskryminacyjna wobec państw spoza regionu.

Zalety: prawidłowo stosowane wspierają globalizację: poligon doświadczalny nowych rozwiązań

+ proces włączania regionów do gosp światowej.

Koncepcja regionów otwartych (recepta na dyskryminacyjność)

- stosowanie analogicznych rozwiązań w handlu wewnątrz i na zewnątrz regionu

- wzrastająca współzależność z rynkami i podmiotami spoza regionu (wyznacznik otwartości)

autorstwo koncepcji RO ® Forum Polit Handl (Rada Wsp Ekon Pacyfiku – PECC) l’80